"...Οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν και οι εξελίξεις επιταχύνονται. Εφόσον, όπως όλα δείχνουν, τη Δευτέρα θα απουσιάζει μια τεχνική συμφωνία με την οποία θα συμφωνεί το Ταμείο, το χρονοδιάγραμμα προβλέπει επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα μετά το Eurogroup και μια νέα προσπάθεια για συνολικό ντιλ σε μια έκτακτη συνεδρίαση της Ευρωομάδας, πιθανόν στις 18 Δεκεμβρίου. «Αν φτάσουμε εκεί, η συνεδρίαση θα κρατήσει από τις 10 το πρωί ως τις 10 το επόμενο πρωί» αναφέρει κυβερνητικός αξιωματούχος. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι εγκαταλείπεται κάθε προσδοκία για να μειωθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 κάτω από το 3,5% του ΑΕΠ, ώστε να υπάρξει χαλάρωση της λιτότητας. «Σε αυτό δεν έχουμε πολλούς συμμάχους» παραδέχθηκε ο ίδιος παράγοντας θεωρώντας πιθανό να συζητηθεί κάτι τέτοιο μόνο μετά τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει κυβέρνηση που θα μπορούσε να δεχτεί νέο κόψιμο σε συντάξεις και αφορολόγητο» σημείωσε για τα μέτρα που ζητεί το ΔΝΤ, ξεκαθαρίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν θα τα νομοθετήσει. Ερωτηθείς δε αν η πίεση μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές εξελίξεις (δηλαδή εκλογές), απάντησε ότι «αυτό το γνωρίζουν και αυτοί με τους οποίους διαπραγματευόμαστε»...."

To κύριο θέμα, από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"

και τα εσωτερικά αναπτύγματα

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 04/12/16

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 04/12/16

Ο τελευταίος πειρασμός: σκληρά μέτρα ή κάλπες
Ο κ. Τσίπρας αντιμέτωπος με δίλημμα αντίστοιχο του Σαμαρά το 2014

Του Αργύρη Παπαστάθη

«Δεν θα είναι αρκετά ισχυρή η θέση μου στο Eurogroup της Δευτέρας αν παρουσιάσω μια τεχνική συμφωνία (staff - level - agreement) μόνο με τους Ευρωπαίους και χωρίς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». Η ατάκα του επιτρόπου Πιερ Μοσκοβισί προς τον πρωθυπουργόΑλέξη Τσίπρα στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας στο Μέγαρο Μαξίμου συνοψίζει το «δράμα» της κυβέρνησης στον δρόμο για το αυριανό Eurogroup.

Εν όψει της κρίσιμης συνεδρίασης της 5ης Δεκεμβρίου, η οποία δεν αναμένεται να φέρει την πολλάκις προαναγγελθείσα συμφωνία, κυβερνητικές πηγές ξεσπάθωσαν κατά των θεσμών. Χαρακτήρισαν «δειλό» το ΔΝΤ, που δέχεται πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, παρότι δεν συμφωνεί, και πρόσθεσαν ότι «είναι απαράδεκτο» το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι δεν τηρούν όσα προβλέπει το Μνημόνιο στα εργασιακά για χάρη του Ταμείου. Η στρατηγική έντασης λίγο πριν από το Eurogroup δείχνει ότι η κυβέρνηση κρατάει ανοιχτά και τα δύο ενδεχόμενα: συμφωνία αν μειωθεί ο λογαριασμός των νέων μέτρων ή εκλογές με καταγγελία των δανειστών αν δεν υπάρξει λύση ως το τέλος του μήνα.

Μέτρα 4,2 δισ. ευρώ
Το υπουργείο Οικονομικών παραδέχεται πλέον ότι το ΔΝΤ ζητάει την άμεση νομοθέτηση μέτρων 4,2 δισ. ευρώ (ισχύος από το 2019) μέσω της μείωσης των συντάξεων και του αφορολογήτου για να δεχθεί να μπει στο πρόγραμμα με πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ σε μεσοπρόθεσμο διάστημα. «Βέβαια, μεσοπρόθεσμος ορίζοντας για το ΔΝΤ είναι τα τρία χρόνια, ενώ για τον κ. Σόιμπλε μπορεί να είναι τα 70 χρόνια» σχολιάζουν κυβερνητικές πηγές.

Οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν και οι εξελίξεις επιταχύνονται. Εφόσον, όπως όλα δείχνουν, τη Δευτέρα θα απουσιάζει μια τεχνική συμφωνία με την οποία θα συμφωνεί το Ταμείο, το χρονοδιάγραμμα προβλέπει επιστροφή της τρόικας στην Αθήνα μετά το Eurogroup και μια νέα προσπάθεια για συνολικό ντιλ σε μια έκτακτη συνεδρίαση της Ευρωομάδας, πιθανόν στις 18 Δεκεμβρίου. «Αν φτάσουμε εκεί, η συνεδρίαση θα κρατήσει από τις 10 το πρωί ως τις 10 το επόμενο πρωί» αναφέρει κυβερνητικός αξιωματούχος.

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι εγκαταλείπεται κάθε προσδοκία για να μειωθεί ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 κάτω από το 3,5% του ΑΕΠ, ώστε να υπάρξει χαλάρωση της λιτότητας. «Σε αυτό δεν έχουμε πολλούς συμμάχους» παραδέχθηκε ο ίδιος παράγοντας θεωρώντας πιθανό να συζητηθεί κάτι τέτοιο μόνο μετά τις γερμανικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017.

«Δεν νομίζω ότι υπάρχει κυβέρνηση που θα μπορούσε να δεχτεί νέο κόψιμο σε συντάξεις και αφορολόγητο» σημείωσε για τα μέτρα που ζητεί το ΔΝΤ, ξεκαθαρίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν θα τα νομοθετήσει. Ερωτηθείς δε αν η πίεση μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές εξελίξεις (δηλαδή εκλογές), απάντησε ότι «αυτό το γνωρίζουν και αυτοί με τους οποίους διαπραγματευόμαστε».

«Δειλό και αντιδημοκρατικό»
Η υπόθεση έχει παρασκήνιο. Το Ταμείο απέρριψε τις τελευταίες ημέρες την αντιπρόταση της Αθήνας για επέκταση του γνωστού δημοσιονομικού κόφτη ως το 2020, με στόχο να αποκρούσει το αίτημα για νέα μέτρα. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, μετά την άρνηση του Ευκλείδη Τσακαλώτου να νομοθετήσει τώρα τα μέτρα για 2019, το Ταμείο επανήλθε και ζήτησε αυτή τη φορά να υπογραφεί μια πολιτική συμφωνία για τη λήψη αυτών των μέτρων για το διάστημα 2019-2020. Η πρόταση απορρίφθηκε. «Η θητεία της κυβέρνησης λήγει το 2019 και αυτό που μας ζήτησαν είναι και δειλό και αντιδημοκρατικό γιατί δεν μπορούμε να δεσμεύσουμε μια επόμενη κυβέρνηση» σχολιάζει ο ίδιος παράγοντας.

Ο κυβερνητικός αξιωματούχος εξακόντισε βέλη και προς την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αφού πρώτα σχολίασε ότι «αν διαπραγματευόμασταν μόνο με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, θα είχαμε κλείσει εδώ και δύο εβδομάδες» πέρασε στο καυτό μέτωπο τον εργασιακών. Εκεί κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ότι δεν τηρούν όσα συμφωνήθηκαν και διατυπώνονται σαφώς στο μνημόνιο, «πιο σαφές... πεθαίνεις» τόνισε. Πρόσθεσε ότι θέλοντας να ικανοποιήσουν το ΔΝΤ, προχωρούν και πέρα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο. «Αυτό είναι απαράδεκτο» σχολίασε μιλώντας για τις ομαδικές απολύσεις και τις συλλογικές συμβάσεις. «Δεν μπορούμε να μην είμαστε κανονική ευρωπαϊκή χώρα και να μην υπάρχουν κλαδικές συμβάσεις» εξήγησε σημειώνοντας ότι «το ΔΝΤ μας αντιμετωπίζει ως μη ευρωπαϊκή χώρα».

Από την άλλη πλευρά, ο ίδιος παράγοντας είπε ότι τόσο ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ όσο και ο επίτροπος Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί «έχουν δώσει εγγυήσεις» σε επικοινωνία με την κυβέρνηση ότι η Ελλάδα, παρότι είναι σε πρόγραμμα, καλύπτεται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο για τα Εργασιακά.

Το IMF και η Αθήνα
Στο τραπέζι χρέος, περικοπές 

και επιστροφή της τρόικας

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για τη μείωση του χρέους κατά 21,8% ως το 2060 είναι έτοιμα και θα παρουσιαστούν στην αυριανή συνεδρίαση του Eurogroup υπό τις ευλογίες του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, εφόσον πρόκειται για τεχνικές διευκολύνσεις που δεν χρειάζεται να περάσουν από τη γερμανική Βουλή. Η λύση αυτή όμως δεν αρκεί για την Αθήνα, που αναμένει τη δεύτερη φάση η οποία θα πρέπει (τουλάχιστον) να περιλαμβάνει τη συγκεκριμενοποίηση των μεσοπρόθεσμων παρεμβάσεων στο χρέος, ώστε:

1. Να πεισθεί το IMF να μπει στο πρόγραμμα και να δημοσιεύσει μια έκθεση βιωσιμότητας χρέους (DSA) που δεν θα «τρομάζει» τις αγορές για τη δυνατότητα της Ελλάδας να βαδίσει με ασφάλεια στο μεσοπρόθεσμο διάστημα.

2. Να μπορεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πάνω στη βάση αυτή (και σε συνδυασμό με τη δική της ανάλυση) να εντάξει την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τον Φεβρουάριο του 2017 ώστε να καταστεί εφικτή μια δοκιμαστική έξοδος της χώρας στις αγορές πριν από το καλοκαίρι.

«Ως το τέλος του μήνα θα έχουμε συμφωνία και θα ξέρουμε αν το IMF θα είναι μέσα ή έξω»λένε στην κυβέρνηση. Μετά την αποδοχή από ελληνικής πλευράς της διατήρησης του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ από το 2018 τουλάχιστον ως το 2020, η αγωνία περιορίζεται στο πότε θα υποχωρεί σε χαμηλότερο επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ο κυβερνητικός αξιωματούχος, αφού τα έψαλε στους θεσμούς, διέβλεψε πολιτική συμφωνία μαζί τους πριν από τα Χριστούγεννα. Μάλιστα είπε ότι ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ θέλει λύση στο τέλος του έτους και αιτιολόγησε την αισιοδοξία του με τη διαπίστωση ότι «είναι περισσότεροι αυτοί που θέλουν συμφωνία από αυτούς που δεν θέλουν»...

Πέρα από το τρίπτυχο ομαδικές απολύσεις - κύριες συντάξεις - αφορολόγητο, που απορρίπτεται από την κυβέρνηση, στο προσχέδιο της συμφωνίας υπάρχουν ήδη αρκετά νέα μέτρα (αναλυτικά στην Ανάπτυξη, σελ. Β2). Ανάμεσά τους η μείωση κατά 50% του επιδόματος θέρμανσης από το 2018, η κατάργηση της ευνοϊκής φορολόγησης των ναυτικών, το μαχαίρι στα επιδόματα τέκνων και τα πολυτεκνικά, η αυστηροποίηση του πλαισίου για να τα αναπηρικά επιδόματα και το κόψιμο του φοιτητικού επιδόματος στέγασης των 1.000 ευρώ. Παράλληλα σε λίγες ημέρες αναμένεται η υπουργική απόφαση για τη μείωση του ΕΚΑΣ κατά 40% από τον Ιανουάριο του 2017.

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 04/12/16

Η Κομισιόν ελπίζει στον «υπάκουο» κ. Τσίπρα
Το παζάρι της αξιολόγησης, οι μεταρρυθμίσεις που ακόμη δεν έγιναν και το «δόγμα Τόμσεν - Σόιμπλε»

Του Άγγελου Αλ. Αθανασόπουλου

Κομβικής σημασίας για το μέλλον του τρίτου Μνημονίου αναμένεται να αποδειχθεί ο Δεκέμβριος του 2016. Καθίσταται σαφές πλέον ότι η εξίσωση της δεύτερης αξιολόγησης και η σχετιζόμενη με αυτήν παρέμβαση επί του ελληνικού χρέους είναι πολυπαραγοντική.

Δεν περιορίζεται στα στενά όρια της απλής διαπραγμάτευσης Αθήνας - θεσμών, ενώ και οι τελευταίοι σκέπτονται περισσότερο πολιτικά παρά με τεχνοκρατικούς όρους. Ιδιαίτερα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το σύνθημα είναι ότι η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπραείναι εξαιρετικά «υπάκουη» στα κελεύσματα των δανειστών.

Το χαρτί των εκλογών
Στο πλαίσιο αυτό όμως οι Βρυξέλλες παρακολουθούν στενά και τις εισηγήσεις που δέχεται ο Πρωθυπουργός από μερίδα συνεργατών του «να παίξει το χαρτί των εκλογών» αν διαφανεί ότι πιέζεται υπερβολικά για το κλείσιμο της αξιολόγησης λόγω νέων μέτρων. Ωστόσο ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές σημείωναν ότι με τον ελληνικό γεωπολιτικό περίγυρο σε κατάσταση πυράκτωσης αλλά και την Ευρωπαϊκή Ενωση ενώπιον μιας σειράς εκλογικών αναμετρήσεων στις οποίες οι ευρωσκεπτικιστές θέτουν την ατζέντα οι συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής θα ήταν τουλάχιστον απρόβλεπτες...

Από την άποψη αυτή, το «δόγμα Τόμσεν - Σόιμπλε» ότι πρέπει να βγαίνουν (δημοσιονομικά) οι αριθμοί έχει κυριαρχήσει στους υπολογισμούς του κουαρτέτου, ιδιαίτερα της Κομισιόν. Το σκεπτικό αυτό κρύβει, κατά ορισμένους, το ενδεχόμενο η ελληνική οικονομία, σε συνδυασμό με την πανθομολογούμενη πλέον αμφιθυμία της κυβέρνησης να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις τόνωσης της ανάπτυξης, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις ή ο εξορθολογισμός του δημόσιου τομέα, να παραμείνει στον «μνημονιακό αναπνευστήρα» και πέραν του 2018, όταν λήγει το τρέχον πρόγραμμα.

Η πίεση του Ταμείου για κάποιου είδους οδικό χάρτη για τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους έχει αρχίσει να προκαλεί εκνευρισμό ακόμη και στο Βερολίνο, το οποίο εν όψει ομοσπονδιακών εκλογών δεν μοιάζει διατεθειμένο για παραχωρήσεις έναντι της Αθήνας. Η Ανγκελα Μέρκελ έχει δε παραχωρήσει πλήρως τη σκυτάλη στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλεκαι όπως όλα δείχνουν η ισορροπία που θα βρεθεί ενδέχεται να προβλέπει τη νομοθέτηση «προληπτικών δημοσιονομικών μέτρων» που θα πρέπει να νομοθετήσει η ελληνική κυβέρνηση από τώρα για τα έτη 2019-2020 (στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος).

Η έμφαση στην τακτική ΔΝΤ για νέα δημοσιονομικά μέτρα - κυρίως σε νέες περικοπές σε συντάξεις, μείωση του αφορολογήτου, περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας - καθίσταται αποδεκτή από τους Ευρωπαίους εξαιτίας ακόμη ενός λόγου. Αν και αναγνωρίζεται ότι η κυβέρνηση Τσίπρα πέρασε τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, οι επιδόσεις της στις κρίσιμες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις κρίνονται απογοητευτικές.

«Ενδεχομένως να θέλαμε μια διαφορετική και φιλικότερη προς τις μεταρρυθμίσεις κυβέρνηση, αλλά αυτήν έχουμε και με αυτήν πρέπει να δουλέψουμε» παραδέχεται κυνικά ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή. Είναι ξεκάθαρο ότι ακόμη και σήμερα η εμπιστοσύνη παραμένει πολύ χαμηλά. Αλλωστε, αυτή ακριβώς η μεταρρυθμιστική οκνηρία ενισχύει την άποψη που δυστυχώς έχει διαμορφωθεί σε πολλά κέντρα αποφάσεων, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι «μη μεταρρυθμίσιμη» χώρα. Υπό αυτή τη σκοπιά, η ίδια πηγή επισημαίνει ότι δεν πρέπει να εκπλήσσει η αποδοχή των θεσμών στην πρακτική της υψηλής φορολόγησης που περιέχει το μείγμα οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Τσίπρα. Η συλλογή των φόρων καλύπτει το αίτημα για πλεονάσματα, τουλάχιστον και για το 2017, και η Ελλάδα παραμένει σε μια ιδιότυπη «καραντίνα» εντός της ευρωζώνης.

Αντικρουόμενες προβλέψεις
Δύο στοιχεία συμπληρώνουν την εικόνα. Το πρώτο αφορά τις αντικρουόμενες προβλέψεις περί της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για το 2017. Με τον ελληνικό προϋπολογισμό να προβλέπει το υπεραισιόδοξο 2,7% και άλλες πηγές, όπως πρόσφατα ο ΟΟΣΑ, να κατεβάζουν το ποσοστό αυτό στο 1,3%, είναι ξεκάθαρο ότι τέτοιες διαφορές στις προβλέψεις επηρεάζουν καθοριστικά τις παραμέτρους της αρχιτεκτονικής του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής.

Το δεύτερο σχετίζεται με την τεράστια πρόκληση της διαχείρισης του χαρτοφυλακίου των «κόκκινων» δανείων. Δεν είναι λίγοι όσοι ανησυχούν για ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων αν δεν προχωρήσει, παράλληλα με τον εξορθολογισμό των τραπεζικών χαρτοφυλακίων, η είσοδος των τραπεζών της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Ο κίνδυνος αυτός θα αναδειχθεί εντός του 2018, όταν η ΕΚΤ πραγματοποιήσει τα νέα τεστ αντοχής.

Οι Βρυξέλλες πιέζουν
«Κλείστε την αξιολόγηση το ταχύτερο δυνατόν»
Από τις συναντήσεις που είχε «Το Βήμα» τις προηγούμενες δύο ημέρες στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο ενημερωτικής αποστολής που πραγματοποίησε το γραφείο του ιδρύματος «Hanns Seidel» στην Αθήνα (ίδρυμα που σχετίζεται με το Κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών της Βαυαρίας), προέκυψε ότι η ευρωπαϊκή πλευρά και ιδιαίτερα η Κομισιόν επιθυμούν την πάση θυσία ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση το ταχύτερο δυνατόν.

Το μήνυμα περί αυτού μετέφερε άλλωστε επιτακτικά στην Αθήνα ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί που συναντήθηκε και με τον Αλέξη Τσίπρα κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα. Είναι ξεκάθαρο ότι όσα λέει ο κ. Τσίπρας περί της αλληλουχίας «κλείσιμο αξιολόγησης - ρύθμιση χρέους - είσοδος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ» απηχούν 100% τις απόψεις της Κομισιόν, η οποία εν όψει της «τέλειας καταιγίδας» του 2017 (Brexit, Προσφυγικό, σχέσεις με Τουρκία, εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία) δεν θέλει επέκταση του «φαινομένου των πολυκρίσεων» που έχει περιγράψει ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ.

Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην παρούσα φάση η έμφαση έχει και πάλι δοθεί στο δημοσιονομικό σκέλος του προγράμματος. Οι διακηρύξεις περί επικέντρωσης στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις έχουν υποχωρήσει και αυτό συμβαίνει ακριβώς διότι, ενώπιον της αγωνίας να διασφαλιστεί η συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η ατζέντα του τελευταίου έχει επικρατήσει. Το παιχνίδι πλέον έχει μεταφερθεί στην ισορροπία μεταξύ του χρόνου διατήρησης πρωτογενών πλεονασμάτων ύψους 3,5% πέραν του 2018 και της έκτασης της ρύθμισης για το χρέος.

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 04/12/16

Η αξιολόγηση και ο τελευταίος πειρασμός
Οι όροι της συμφωνίας, οι επιλογές του Μαξίμου και οι φόβοι για αναταράξεις στην Ευρώπη

Του Άγγελου Κωβαίου

Το άδειασμα της κλεψύδρας όσο παρέρχονται οι ημερομηνίες για την επίτευξη μιας συμφωνίας για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης διαμορφώνουν ένα νέο περιβάλλον εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής πίεσης για την κυβέρνηση. Ο Αλ. Τσίπρας, έχοντας ουσιαστικά απουσιάσει καθ' όλη τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας στο εξωτερικό, έχει σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και πληροφορίες δώσει το «σύνθημα»: «Δεν πρόκειται να δεχθούμε ένα νέο μνημόνιο, ακόμη και αν το αντάλλαγμα είναι η ρύθμιση του χρέους».

Τα βρίσκουν Βερολίνο - ΔΝΤ
Παρά ταύτα, οι παρασκηνιακές διεργασίες και οι πληροφορίες που συγκλίνουν στο ότι Βερολίνο και ΔΝΤ έχουν βρει την κοινή συνισταμένη για την επόμενη φάση του ελληνικού προγράμματος ενώ παράλληλα ο ESM έχει έτοιμη μία πρόταση για το χρέος, με αντάλλαγμα κάποιες «εγγυήσεις» (μέτρα), θεωρούνται προάγγελοι των εξελίξεων, οι οποίες θα φέρουν τον κ. Τσίπρα μπροστά στο σκληρό δίλημμα: θα είναι ο Πρωθυπουργός που θα έχει υπογράψει δύο Μνημόνια σε χρόνο ρεκόρ ή θα ενδώσει στον (τελευταίο;) πειρασμό, επιλέγοντας την οδό της «σύγκρουσης» και των εκλογών;

Με τη διαπραγμάτευση σε εκκρεμότητα, η ελληνική πατέντα της επιδίωξης μιας «πολιτικής συμφωνίας» βρίσκεται και πάλι στο τραπέζι, με ένα στοιχείο να παραμένει προς αποσαφήνιση: εξακολουθεί να θεωρείται ο κ. Τσίπρας αξιόπιστος συνομιλητής για τις ξένες κυβερνήσεις και πόσα περιθώρια ελιγμών είναι διατεθειμένοι να του παράσχουν;

Οχι σε μέτρα μετά το 2018
Τα μηνύματα που μεταδίδονται από το περιβάλλον του Πρωθυπουργού είναι αντιφατικά: από τη μία πλευρά, αναφέρεται ότι καταβάλλεται προσπάθεια να κλείσει η αξιολόγηση εντός του Δεκεμβρίου. Από την άλλη, όμως, τονίζεται με μεγαλύτερη έμφαση ότι «η κυβέρνηση δεν θα δεχθεί νέα μέτρα για μετά το 2018» και πως «δεν πρόκειται να υπογράψει 4ο μνημόνιο».

Σύμφωνα με πληροφορίες, αποφάσεις τελικά για τα επόμενα βήματα δεν έχουν ληφθεί. Οι παράμετροι που θα τις επηρεάσουν είναι δε πολύ πιο σύνθετες και υπερβαίνουν τα σύνορα της χώρας, αρχής γενομένης από το σημερινό δημοψήφισμα στην Ιταλία και τις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία και ό,τι εξελίξεις δρομολογηθούν αναλόγως των αποτελεσμάτων.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η όποια συμφωνία, όποτε και αν παρουσιαστεί στην κυβέρνηση και όπως προχωρούν οι διαπραγματεύσεις, φαίνεται πως θα έχει χαρακτηριστικά «take it or leave it», ειδικώς δε εφόσον επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που θέλουν το σχέδιο του ESM σε συνδυασμό με τους όρους συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα να μη δημιουργούν πρόβλημα πολιτικής διαχείρισης από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Αντιθέτως, θα θέτουν την ελληνική κυβέρνηση μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα: θα αποδεχθεί την πρόταση ή θα προχωρήσει σε μια νέα σύγκρουση;

Ο κ. Τσίπρας καλείται να λάβει αποφάσεις σε ένα περιβάλλον διόλου ευνοϊκό, το οποίο επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.

Κατ' αρχάς την Κοινοβουλευτική Ομάδα του, η οποία παρακολουθεί σχεδόν αμέτοχη τις εξελίξεις και απλώς ακούει τον Πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο να επιχειρούν την ανύψωση του φρονήματος και του ηθικού της, «καλώντας την σε ένα ταξίδι στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα» της οικονομικής ανάκαμψης...

Είναι χαρακτηριστική η απροθυμία που επέδειξαν την προηγούμενη εβδομάδα οι βουλευτές της πλειοψηφίας να συμμετάσχουν και να υποστηρίξουν προς ψήφιση νομοσχέδια, τα οποία συγκαταλέγονταν στα προαπαιτούμενα.

Το «αγκάθι» των ιδιωτικοποιήσεων
Το βαρύ κλίμα στη Βουλή περιπλέκεται και από άλλου τύπου εμπόδια που παρουσιάζονται όσο παραμένει ανοικτή η αξιολόγηση. Το πρόσφατο ναυάγιο της ιδιωτικοποίησης του ΔΕΣΦΑ, πέρα από το πλήγμα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης και στο «επενδυτικό κλίμα» στη χώρα, ανοίγει ένα νέο παράθυρο για πιθανές αναταράξεις. Δεδομένου ότι τα έσοδα από την πώληση του ΔΕΣΦΑ στην Socar προορίζονταν για την εξυπηρέτηση του χρέους και ότι οι δανειστές πιέζουν για συγκεκριμένα και σφιχτά χρονοδιαγράμματα στις υπόλοιπες ιδιωτικοποιήσεις, είναι πιθανό ένα νέο σκηνικό να διαμορφωθεί τις επόμενες εβδομάδες.

Ψηλά στη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων για το 2017 βρίσκεται το 17% της ΔΕΗ (ενώ παραμένει άγνωστο ποια θα είναι τα επόμενα επεισόδια της υπόθεσης του ΔΕΣΦΑ, με πιθανή μια νέα προκήρυξη για πώληση μικρότερου ποσοστού).
Σε περίπτωση όμως που υπάρξει τέτοια συζήτηση, η κυβέρνηση προεξοφλείται ότι θα βρεθεί αντιμέτωπη με ζήτημα συνοχής. Ο Π. Σκουρλέτης, πρώην υπουργός Ενέργειας και νυν Εσωτερικών, έχει μετατρέψει σε «σημαία» την ακύρωση και αυτής της ιδιωτικοποίησης και από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμάται ότι κάθε τέτοια υπόθεση θα μπορούσε πλέον να μετατραπεί σε αφορμή για εντάσεις στο εσωτερικό του κόμματος.

Η ατμόσφαιρα γίνεται ακόμη πιο βαριά, καθώς κάθε δημοσκόπηση που διενεργείται δείχνει πως η κυβέρνηση και ο ίδιος ο κ. Τσίπρας τείνουν να περιπέσουν σε μια ανεξέλεγκτη καθοδική περιδίνηση: τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ είναι στα μισά από τα αντίστοιχα της ΝΔ (16% έναντι 32% στην πρόσφατη δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας), ενώ η δημοτικότητα του κ. Τσίπρα κατακρημνίζεται και υπολείπεται ακόμη και εκείνης της Ζωής Κωνσταντοπούλου και του Δ. Κουτσούμπα.

Ανησυχία για Προσφυγικό και Ευρώπη
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με το πρόβλημα της απραγίας της στο θέμα των προσφυγικών καταυλισμών και των συνθηκών διαβίωσης. Δεδομένων και των δυσμενών καιρικών συνθηκών, τα στοιχεία αυτά μετατρέπουν τα κέντρα φιλοξενίας σε εστίες έντασης που μπορεί να αναφλεγούν (κυριολεκτικά και μεταφορικά) ανά πάσα στιγμή. Είναι ένα από τα ζητήματα που, όπως επισημαίνουν παράγοντες που έχουν γνώση του προβλήματος, μπορεί να επιδράσουν καταλυτικά (και αρνητικά) τους επόμενους μήνες.

Ο συνδυασμός του Προσφυγικού με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και το διαπιστωμένο ξενοφοβικό κλίμα, σε συνδυασμό με τη στάση της Τουρκίας και την ένταση στο Αιγαίο, δημιουργούν ένα πλέγμα παραμέτρων απέναντι στο οποίο το Μέγαρο Μαξίμου φαίνεται πως έχει εγκλωβιστεί στον ρόλο του παρατηρητή. Είναι χαρακτηριστικό ότι έπειτα από τις αλλεπάλληλες προκλήσεις εκ μέρους του Ταγίπ Ερντογάν και της τουρκικής κυβέρνησης, ο κ. Τσίπρας προσέφυγε στην Ανγκελα Μέρκελ. Η πρωτοβουλία σχολιάστηκε καθώς η επικοινωνία με τη γερμανίδα καγκελάριο δεν ήταν π.χ. μέρος ενός κύκλου διεθνών επαφών, αλλά έφερε την Αθήνα να συνομιλεί αποκλειστικά με το Βερολίνο για την ένταση στο Αιγαίο.

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 04/12/16

"Πόσα μέτρα θα ψηφίσουμε ακόμα;"

Κλίμα δυσαρέσκειας και ανησυχίας στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, αν και το Μαξίμου θεωρεί ότι δεν θα ξεπεράσουν το επίπεδο της γκρίνιας

Του Δημήτρη Χόνδρου

Εντονος προβληματισμός για τις εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας και το ενδεχόμενο να κληθούν να ψηφίσουν νέα επώδυνα μέτρα, αλλά και γκρίνια για τα κυβερνητικά πεπραγμένα κυρίως στο μέτωπο του Προσφυγικού επικρατούν στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Ο προβληματισμός αυτός για πρώτη φορά έχει ξεφύγει από τα όρια της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και εκφράζεται ανοιχτά στο εντευκτήριο της Βουλής, αλλά και διακριτικά στις τοποθετήσεις των βουλευτών για διάφορα θέματα. Το Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο έχει γίνει κοινωνός της δυσαρέσκειας που υποβόσκει, δεν φαίνεται να ανησυχεί ότι οι ρωγμές που έχουν προκληθεί απειλούν τη συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Μάλιστα, ο Αλέξης Τσίπρας ετοιμάζεται να εξαγγείλει σειρά μέτρων για την ενίσχυση των νησιών και ειδικά αυτών που σηκώνουν το βάρος του Προσφυγικού, θέλοντας να προλάβει την κλιμάκωση των αντιδράσεων και τη δημιουργία ανεξέλεγκτων καταστάσεων.

Μήνυμα προς Τσακαλώτο
Το πρωί της Πέμπτης, στην καθιερωμένη συνάντηση ομάδας βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ κατά την οποία συζητούνται οι πολιτικές εξελίξεις, η αποκάλυψη της εφημερίδας «Τα Νέα» για τις απαιτήσεις που εγείρουν οι δανειστές προκειμένου να κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση. Οι βουλευτές του είχαν ήδη διαμηνύσει στον Ευκλείδη Τσακαλώτο ότι θα βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση αν κληθούν να ψηφίσουν επώδυνα μέτρα. «Ούτε εμείς αντέχουμε ούτε η κοινωνία» του είπαν. Ωστόσο το δημοσιευμένο έγγραφο τους αποστερούσε τη δυνατότητα να επιμείνουν στο κυβερνητικό σενάριο ότι «τα πράγματα δεν είναι τόσο δύσκολα όσο τα παρουσιάζουν τα συστημικά μέσα ενημέρωσης» και ότι «η κυβέρνηση κουτσά-στραβά χωρίς να κάνει μεγάλες υποχωρήσεις θα κατάφερνε να κλείσει την αξιολόγηση μέσω μιας πολιτικής συμφωνίας» και να ανοίξει τη συζήτηση για το χρέος. Ετσι, χωρίς ιδιαίτερες αναταράξεις η κυβέρνηση θα μπορούσε να φτάσει στις αρχές του επόμενου καλοκαιριού, χρονικό σημείο στο οποίο τοποθετούν την ανάκαμψη της οικονομίας και την αρχή μιας κυβερνητικής αντεπίθεσης, που θα μετέφερε τον εκλογικό ορίζοντα «προς το τέλος της τετραετίας».

Τα μέτρα που ζητούν οι δανειστές, σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο η συζήτηση για το χρέος να οδηγήσει στην υποχρέωση ψήφισης και άλλων μέτρων που επί της ουσίας θα αποτελούν ένα νέο μνημόνιο, προκαλούν τρόμο στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Παρότι στις τάξεις της Κοινοβουλευτικής Ομάδας «δεν επικρατεί κλίμα εκλογών», υπάρχει μια ομάδα που θεωρεί ότι «οι εκλογές είναι μια λύση». Οι βουλευτές αυτοί προτιμούν στην περίπτωση ύπαρξης «παράλογων απαιτήσεων» η κυβέρνηση «να διαπραγματευθεί σκληρά, να μην υποκύψει και να επιδιώξει ηρωική έξοδο μέσω εκλογών».

«Ξέρω ότι δεν θα επανεκλεγώ. Το προτιμώ όμως από το να είμαι βουλευτής και να μην μπορώ να κυκλοφορήσω στην πόλη μου» λέει ένας από αυτούς. Στην τάση αυτή συγκαταλέγονται όσοι βουλευτές πριν από την εκλογή τους είχαν μια διακριτή θέση στις τοπικές κοινωνίες, ήταν καταξιωμένοι επαγγελματικά και διαβλέπουν τον κίνδυνο μιας συνολικής απαξίωσής τους. Αντιθέτως, όσοι φαίνεται να οφείλουν την υπόστασή τους στη βουλευτική ιδιότητα εμφανίζονται λιγότερο απρόθυμοι να τη θυσιάσουν. «Γιατί να παραχωρήσουμε την εξουσία στον Μητσοτάκη;» αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Αλλά και ο βουλευτής Δωδεκανήσου Ηλ. Καματερός, ο οποίος θεωρείται από τους πλέον νομοταγείς, έκανε λόγο για «δειλά βήματα της κυβέρνησης» στην αντιμετώπιση των προβλημάτων. Είναι εμφανές ότι οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, μπροστά στην πίεση της κοινής γνώμης που μετά τα συνεχόμενα επεισόδια στα hotspots έχει μεταστραφεί, επιχειρούν να κρατήσουν αποστάσεις από τους κυβερνητικούς χειρισμούς, και ιδιαίτερα από τις δηλώσεις του κ. Μουζάλα περί «επιβολής λύσεων» που προκαλούν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.

Μέτρα για τα νησιά
Ενα άλλο μέτωπο είναι η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών του ΦΠΑ από το νέο έτος που προκαλεί πλήθος αντιδράσεων, οι οποίες ήδη εκδηλώνονται, ειδικά στο Βόρειο Αιγαίο, με παραστάσεις διαμαρτυρίας των αυτοδιοικητικών αρχών και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Στο πλαίσιο του περιορισμού των αντιδράσεων έχει αποφασιστεί η εξαγγελία από τον Αλ. Τσίπρα μιας δέσμης μέτρων ενίσχυσης των νησιών του Αιγαίου, και ιδιαίτερα των μικρών, απομονωμένων νησιών. Η επεξεργασία των προτάσεων την οποία είχε αναλάβει μια ομάδα υπό τον συντονισμό του Ι. Δραγασάκη έχει ολοκληρωθεί και η πρόταση είναι να παρουσιαστούν σε μια ειδική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, σε ένα από τα μικρά νησιά του Αιγαίου - η εισήγηση προς τον Πρωθυπουργό είναι να γίνει στη Νίσυρο. Ωστόσο η δέσμη μέτρων, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν περιλαμβάνει το κυρίαρχο αίτημα να διατηρηθούν οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την αποδοχή της.

Εσωκομματικά πυρά
Σε πολύ δύσκολη θέση βρίσκονται οι βουλευτές των περιοχών στις οποίες υπάρχουν δομές που φιλοξενούν πρόσφυγες, και ειδικά των νησιών που σηκώνουν το βάρος της προσφυγικής κρίσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το επιχείρημα του Ι. Μουζάλα, ότι η αποσυμφόρηση σκοντάφτει στη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, αντικρούστηκε από τον Δ. Σεβαστάκη, ο οποίος υποστήριξε στη Βουλή ότι η συμφωνία περιλαμβάνει τη δυνατότητα μετακίνησης στην ενδοχώρα σε περιόδους πίεσης. Ο βουλευτής Σάμου, ο οποίος όλο το προηγούμενο διάστημα με μια σειρά τηλεοπτικών εμφανίσεων υποστήριζε την κυβερνητική πολιτική στο Προσφυγικό, άσκησε κριτική στα πεπραγμένα της κυβέρνησης, καταλογίζοντας ευθύνες για τις απελπιστικά αργές διαδικασίες στο άσυλο.