Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 18/04/25
Προπαγάνδα ή άποψη
Στην υπόθεση της Ομάδας Αλήθειας υπάρχει μια συγκεχυμένη εννοιολογική παράμετρος, που εκτροχιάζει τη συζήτηση πριν καν αυτή αρχίσει. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, μια διευκρίνιση: ενώ η προπαγάνδα σημαίνει κομματική στήριξη, κομματική στήριξη δεν σημαίνει προπαγάνδα. Το να προωθεί κανείς τα συμφέροντα ενός κόμματος, είτε μας βρίσκει σύμφωνους είτε όχι, εντάσσεται στο πλαίσιο της ελεύθερης γνώμης, βούλησης και πολιτικής δράσης. Αυτό από μόνο του δεν είναι επιλήψιμο. Η προπαγάνδα, από την άλλη, περιέχει πάντα ένα στοιχείο μικρής ή μεγαλύτερης δολιότητας· δεν έχει πρόθεση απλώς να παράσχει στήριξη στο κόμμα, αλλά να το κάνει υπερβαίνοντας πολύ σημαντικά ηθικά και νομικά όρια: παραπλανώντας τον κόσμο, αλλοιώνοντας την αλήθεια, διαδίδοντας ψέματα, δημιουργώντας καταστάσεις επιβλαβείς για τον δημόσιο διάλογο και τη συλλογική συνείδηση. Παρασυρόμενοι από τον μεταπολιτικό κυνισμό τους και από την κουλτούρα απομυθοποίησης των κομμάτων, πολλοί τείνουν να συγχέουν τις δύο έννοιες. Στηρίζεις ένα κόμμα; Είσαι προπαγανδιστής του! Κάτι τέτοιο όχι απλώς δεν ισχύει, αλλά δίνει στην προπαγάνδα τέλεια κάλυψη.
Πώς λειτουργεί
Είναι η Ομάδα Αλήθειας ένας προπαγανδιστικός μηχανισμός ή απλώς ένα ψηφιακό μέσο που αγωνίζεται υπέρ της Νέας Δημοκρατίας; Το ζήτημα δεν είναι ακριβώς υποκειμενικό· όποιος ενδιαφέρεται, θα πρέπει να εξετάσει τα πραγματικά στοιχεία: τι είδους αναρτήσεις πραγματοποιεί το μέσο – ενημερωτικές, χιουμοριστικές, συκοφαντικές; Κατά πόσο διασταυρώνει όσα ισχυρίζεται; Πώς διακρίνει το αντικειμενικό γεγονός από την προσωπική άποψη; Μεταφέρει ειδήσεις και πληροφορίες ως έχουν ή οπτικοακουστικά παραλλαγμένες, για να προκαλέσει εντυπώσεις; Αν η προβολή της δημόσιας δήλωσης κάποιου πολιτικού τον κάνει να φαίνεται φαιδρός, αυτό δεν συνιστά κατ’ ανάγκην προπαγάνδα· η δήλωση μπορεί να είναι όντως αυτό που φαίνεται. Σε περίπτωση, όμως, που η δήλωση έχει αποσπαστεί από το συμφραζόμενό της και καταλήγει να εκφράζει κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που εξέφραζε στο αρχικό της πλαίσιο, τότε ναι, πρόκειται για προπαγάνδα. Είναι όμως αυτό το παράπτωμα της Ομάδας Αλήθειας;
Στοιχεία και εικασίες
Το δημοφιλές μέσο δεν εγκαλείται μόνο για τον φερόμενο ως προπαγανδιστικό του ρόλο, αλλά και για την πιθανότητα η δραστηριότητά του να αποτελεί υπηρεσία αμειβόμενη με κρατικό χρήμα: αν οι ιδιοκτήτες της σελίδας συνεργάζονται με μεγάλες εταιρείες που συμβάλλονται με το Δημόσιο, όπως φαίνεται ότι συμβαίνει, ενδέχεται να δημιουργούν έτσι ένα κανάλι έμμεσης κρατικής χρηματοδότησης του διαδικτυακού τους πρότζεκτ. Ειδικά αν η συνεργασία της Ομάδας Αλήθειας με τις εταιρείες είναι εικονική, δηλαδή δεν μεταφράζεται σε πραγματική δουλειά με πραγματικό αντικείμενο και πραγματικό ωράριο, τότε μοιάζει περισσότερο με διαδικαστικό σχήμα, ένα τέχνασμα δηλαδή για να ρέει το κρατικό χρήμα από την κυβέρνηση στους κόλακές της, μέσω μιας νομίμως συμβεβλημένης επιχείρησης. Ολο αυτό είναι από ηθικής άποψης απαράδεκτο. Εχει όμως ένα ψεγάδι: αποτελεί εικασία. Δεν είναι εικασία τα στοιχεία αυτά καθαυτά βέβαια, αλλά η πρόθεση που αποδίδεται στους εμπλεκομένους
Στην υπόθεση της Ομάδας Αλήθειας υπάρχει μια συγκεχυμένη εννοιολογική παράμετρος, που εκτροχιάζει τη συζήτηση πριν καν αυτή αρχίσει. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, μια διευκρίνιση: ενώ η προπαγάνδα σημαίνει κομματική στήριξη, κομματική στήριξη δεν σημαίνει προπαγάνδα. Το να προωθεί κανείς τα συμφέροντα ενός κόμματος, είτε μας βρίσκει σύμφωνους είτε όχι, εντάσσεται στο πλαίσιο της ελεύθερης γνώμης, βούλησης και πολιτικής δράσης. Αυτό από μόνο του δεν είναι επιλήψιμο. Η προπαγάνδα, από την άλλη, περιέχει πάντα ένα στοιχείο μικρής ή μεγαλύτερης δολιότητας· δεν έχει πρόθεση απλώς να παράσχει στήριξη στο κόμμα, αλλά να το κάνει υπερβαίνοντας πολύ σημαντικά ηθικά και νομικά όρια: παραπλανώντας τον κόσμο, αλλοιώνοντας την αλήθεια, διαδίδοντας ψέματα, δημιουργώντας καταστάσεις επιβλαβείς για τον δημόσιο διάλογο και τη συλλογική συνείδηση. Παρασυρόμενοι από τον μεταπολιτικό κυνισμό τους και από την κουλτούρα απομυθοποίησης των κομμάτων, πολλοί τείνουν να συγχέουν τις δύο έννοιες. Στηρίζεις ένα κόμμα; Είσαι προπαγανδιστής του! Κάτι τέτοιο όχι απλώς δεν ισχύει, αλλά δίνει στην προπαγάνδα τέλεια κάλυψη.
Πώς λειτουργεί
Είναι η Ομάδα Αλήθειας ένας προπαγανδιστικός μηχανισμός ή απλώς ένα ψηφιακό μέσο που αγωνίζεται υπέρ της Νέας Δημοκρατίας; Το ζήτημα δεν είναι ακριβώς υποκειμενικό· όποιος ενδιαφέρεται, θα πρέπει να εξετάσει τα πραγματικά στοιχεία: τι είδους αναρτήσεις πραγματοποιεί το μέσο – ενημερωτικές, χιουμοριστικές, συκοφαντικές; Κατά πόσο διασταυρώνει όσα ισχυρίζεται; Πώς διακρίνει το αντικειμενικό γεγονός από την προσωπική άποψη; Μεταφέρει ειδήσεις και πληροφορίες ως έχουν ή οπτικοακουστικά παραλλαγμένες, για να προκαλέσει εντυπώσεις; Αν η προβολή της δημόσιας δήλωσης κάποιου πολιτικού τον κάνει να φαίνεται φαιδρός, αυτό δεν συνιστά κατ’ ανάγκην προπαγάνδα· η δήλωση μπορεί να είναι όντως αυτό που φαίνεται. Σε περίπτωση, όμως, που η δήλωση έχει αποσπαστεί από το συμφραζόμενό της και καταλήγει να εκφράζει κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που εξέφραζε στο αρχικό της πλαίσιο, τότε ναι, πρόκειται για προπαγάνδα. Είναι όμως αυτό το παράπτωμα της Ομάδας Αλήθειας;
Στοιχεία και εικασίες
Το δημοφιλές μέσο δεν εγκαλείται μόνο για τον φερόμενο ως προπαγανδιστικό του ρόλο, αλλά και για την πιθανότητα η δραστηριότητά του να αποτελεί υπηρεσία αμειβόμενη με κρατικό χρήμα: αν οι ιδιοκτήτες της σελίδας συνεργάζονται με μεγάλες εταιρείες που συμβάλλονται με το Δημόσιο, όπως φαίνεται ότι συμβαίνει, ενδέχεται να δημιουργούν έτσι ένα κανάλι έμμεσης κρατικής χρηματοδότησης του διαδικτυακού τους πρότζεκτ. Ειδικά αν η συνεργασία της Ομάδας Αλήθειας με τις εταιρείες είναι εικονική, δηλαδή δεν μεταφράζεται σε πραγματική δουλειά με πραγματικό αντικείμενο και πραγματικό ωράριο, τότε μοιάζει περισσότερο με διαδικαστικό σχήμα, ένα τέχνασμα δηλαδή για να ρέει το κρατικό χρήμα από την κυβέρνηση στους κόλακές της, μέσω μιας νομίμως συμβεβλημένης επιχείρησης. Ολο αυτό είναι από ηθικής άποψης απαράδεκτο. Εχει όμως ένα ψεγάδι: αποτελεί εικασία. Δεν είναι εικασία τα στοιχεία αυτά καθαυτά βέβαια, αλλά η πρόθεση που αποδίδεται στους εμπλεκομένους
.
Απρόσφορο έδαφος
Ας πούμε ότι η καχυποψία έχει βάση και ότι οι κατηγορίες ευσταθούν. Τι μας διδάσκει η Ομάδα Αλήθειας ως παράδειγμα προς αποφυγήν; Οτι οι εταιρείες που συναλλάσσονται με το κράτος δεν θα έπρεπε να απασχολούν προσωπικό με δημόσιο πολιτικό λόγο· ότι τα πρόσωπα με δημόσιο πολιτικό λόγο θα πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε συναλλακτική σχέση με το κράτος για να μην κατηγορηθούν για χρηματισμό. Θα έπιανε άραγε αυτή η τακτική σε μια χώρα όπου όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι επιδίδονται ή προσπαθούν να επιδοθούν σε μπίζνες με το Δημόσιο, ενώ παράλληλα όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, ασκούν ασμένως το δικαίωμα στην πολιτικολογία; Μα η Ομάδα Αλήθειας δεν αρθρώνει απλά πολιτικό λόγο, θα πουν κάποιοι· ο καταστατικός στόχος της είναι η ασταμάτητη αναπαραγωγή υλικού της κομματικής γραμμής. Αρα να απαγορεύσουμε την κομματική έκφραση και να επιτρέψουμε μόνο την αφηρημένα πολιτική; Να θέσουμε πλαφόν αναρτήσεων ανά ημέρα για να διακρίνουμε την αυθόρμητη πολιτικολογία από την κατ’ επάγγελμα τελούμενη;
Πυροβολισμός στο πόδι
Η αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας στο κύμα επιθέσεων εναντίον της Ομάδας Αλήθειας θύμισε την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ όταν στο πρώην Twitter «έπεφταν» τα προφίλ των φανατικών τρολ του. Στελέχη της υπερασπίστηκαν το μέσο λες και τίθεται θέμα δημοκρατίας και φίμωσης (από πού κι ώς πού; Επειδή δύο δημοσιογράφοι τόλμησαν να κάνουν ένα ερευνητικό ρεπορτάζ;), προδίδοντας με αυτόν τον τρόπο την εμπλοκή του κόμματος και δικαιώνοντας εν μέρει τις επιθέσεις. Οπως ο ΣΥΡΙΖΑ υπολόγιζε στα τρολ του (το κέρδος των οποίων από τη στράτευση παραμένει αδιερεύνητο), έτσι και η Ν.Δ. απέδειξε ότι υπολογίζει στην Ομάδα Αλήθειας, την ίδια ώρα που η τελευταία πασχίζει να μας πείσει για το ακηδεμόνευτο της ύπαρξής της. Σε κάθε περίπτωση, αφού τα κομματικοποιημένα ψηφιακά μέσα έφτασαν στο σημείο να εγείρουν τόσο έντονες ανησυχίες για την ακεραιότητα του πολιτικού συστήματος, καλό είναι να δούμε το θέμα συνολικά· να εντοπίσουμε περισσότερες τέτοιες παθογένειες και όταν τις βρούμε να αναρωτηθούμε με ειλικρίνεια: Μας ενοχλεί η διαπλοκή γενικά ή η διαπλοκή που δεν ευνοεί την ομάδα μας;
Απρόσφορο έδαφος
Ας πούμε ότι η καχυποψία έχει βάση και ότι οι κατηγορίες ευσταθούν. Τι μας διδάσκει η Ομάδα Αλήθειας ως παράδειγμα προς αποφυγήν; Οτι οι εταιρείες που συναλλάσσονται με το κράτος δεν θα έπρεπε να απασχολούν προσωπικό με δημόσιο πολιτικό λόγο· ότι τα πρόσωπα με δημόσιο πολιτικό λόγο θα πρέπει να απέχουν από οποιαδήποτε συναλλακτική σχέση με το κράτος για να μην κατηγορηθούν για χρηματισμό. Θα έπιανε άραγε αυτή η τακτική σε μια χώρα όπου όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι επιδίδονται ή προσπαθούν να επιδοθούν σε μπίζνες με το Δημόσιο, ενώ παράλληλα όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, ασκούν ασμένως το δικαίωμα στην πολιτικολογία; Μα η Ομάδα Αλήθειας δεν αρθρώνει απλά πολιτικό λόγο, θα πουν κάποιοι· ο καταστατικός στόχος της είναι η ασταμάτητη αναπαραγωγή υλικού της κομματικής γραμμής. Αρα να απαγορεύσουμε την κομματική έκφραση και να επιτρέψουμε μόνο την αφηρημένα πολιτική; Να θέσουμε πλαφόν αναρτήσεων ανά ημέρα για να διακρίνουμε την αυθόρμητη πολιτικολογία από την κατ’ επάγγελμα τελούμενη;
Πυροβολισμός στο πόδι
Η αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας στο κύμα επιθέσεων εναντίον της Ομάδας Αλήθειας θύμισε την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ όταν στο πρώην Twitter «έπεφταν» τα προφίλ των φανατικών τρολ του. Στελέχη της υπερασπίστηκαν το μέσο λες και τίθεται θέμα δημοκρατίας και φίμωσης (από πού κι ώς πού; Επειδή δύο δημοσιογράφοι τόλμησαν να κάνουν ένα ερευνητικό ρεπορτάζ;), προδίδοντας με αυτόν τον τρόπο την εμπλοκή του κόμματος και δικαιώνοντας εν μέρει τις επιθέσεις. Οπως ο ΣΥΡΙΖΑ υπολόγιζε στα τρολ του (το κέρδος των οποίων από τη στράτευση παραμένει αδιερεύνητο), έτσι και η Ν.Δ. απέδειξε ότι υπολογίζει στην Ομάδα Αλήθειας, την ίδια ώρα που η τελευταία πασχίζει να μας πείσει για το ακηδεμόνευτο της ύπαρξής της. Σε κάθε περίπτωση, αφού τα κομματικοποιημένα ψηφιακά μέσα έφτασαν στο σημείο να εγείρουν τόσο έντονες ανησυχίες για την ακεραιότητα του πολιτικού συστήματος, καλό είναι να δούμε το θέμα συνολικά· να εντοπίσουμε περισσότερες τέτοιες παθογένειες και όταν τις βρούμε να αναρωτηθούμε με ειλικρίνεια: Μας ενοχλεί η διαπλοκή γενικά ή η διαπλοκή που δεν ευνοεί την ομάδα μας;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου