Από "ΤΑ ΝΕΑ"
Για πρώτη φορά Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός
- Τα νέα δεδομένα που διαμορφώνουν οι χάρτες που θα κατατεθούν στην Κομισιόν
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός θεσπίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) τον Ιούλιο 2014 με την οδηγία 2014/89/ΕΕ. Αρχισε να ισχύει από τις 18 Σεπτεμβρίου 2016. Η Ελλάδα όφειλε να υλοποιήσει τον σχεδιασμό σύμφωνα με την οδηγία μέχρι τον Μάρτιο 2021, αλλά δεν το έπραξε, γεγονός που την οδήγησε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το οποίο καταδικάστηκε για την παράλειψη αυτή πριν από λίγες εβδομάδες. Επομένως είχε νομική υποχρέωση να προχωρήσει στην υποβολή στην ΕΕ του θαλάσσιου σχεδιασμού. Ολες οι άλλες χώρες-μέλη της Ενωσης (εκτός Κροατίας) έχουν καταθέσει τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Για την Ελλάδα ο ΘΧΣ είναι απολύτως αναγκαίος καθώς η χώρα μας διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ευρώπη και τα περισσότερα νησιά.
Σημαντικό ρόλο στην προώθηση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού διαδραμάτισε η τότε ελληνίδα επίτροπος Μαρία Δαμανάκη (2010-2014).
1. Γιατί είναι αναγκαίος ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;
Ο ΘΧΣ κατέστη αναγκαίος λόγω «της υψηλής και ταχέως αυξανόμενης ζήτησης για θαλάσσιο χώρο για διάφορους σκοπούς» όπως εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ανεμογεννήτριες), εκμετάλλευση υποθαλάσσιου πετρελαίου και φυσικού αερίου, δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών και αλιείας, δραστηριότητες τουριστικού χαρακτήρα με παράλληλη προστασία των οικοσυστημάτων βιοποικιλότητας, υποθαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και βιώσιμη αξιοποίηση των θαλάσσιων πόρων.
2. Σε τι αποβλέπει ειδικότερα ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός;
Ο ΘΧΣ αποβλέπει πρωτίστως στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ειδικότερα συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση των θαλάσσιων δραστηριοτήτων και στη βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων και παράκτιων πόρων δημιουργώντας ένα πλαίσιο για μια διαδικασία λήψης αποφάσεων «συνεπή, διαφανή και βιώσιμη». Η διαδικασία θέσπισης ΘΧΣ θα πρέπει να συνεκτιμά τις αλληλεπιδράσεις ξηράς – θάλασσας και να προωθεί τη συνεργασία κρατών-μελών. Με την επιφύλαξη του ισχύοντος κεκτημένου της Ενωσης στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της αλιείας και του περιβάλλοντος, ο ΘΧΣ δεν επιβάλλει καμία νέα υποχρέωση, ιδίως σε σχέση με τις συγκεκριμένες επιλογές των κρατών-μελών όσον αφορά τον τρόπο υλοποίησης των τομεακών πολιτικών, αλλά θα πρέπει να συμβάλλει στις πολιτικές αυτές μέσω της διαδικασίας σχεδιασμού.
3. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των κρατών-μελών βάσει του ΘΧΣ;
Τα κράτη-μέλη μετά τη θέσπιση του ΘΧΣ οφείλουν να καταρτίζουν θαλάσσια χωροταξικά σχέδια τα οποία προσδιορίζουν τη χωροχρονική κατανομή όλων των δραστηριοτήτων στον θαλάσσιο χώρο λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες αλληλεπιδράσεις που μπορεί να έχουν οι δραστηριότητες αυτές. Ειδικότερα, λαμβάνουν υπόψη τις αλληλεπιδράσεις ξηράς – θάλασσας, τις οικονομικές, κοινωνικές πτυχές και πτυχές ασφάλειας.
4. Ο ΘΧΣ αφορά θέματα άμυνας και ασφάλειας;
Η οδηγία ρητά προβλέπει ότι δεν εφαρμόζεται σε δραστηριότητες με αποκλειστικό σκοπό την άμυνα και την ασφάλεια.
5. Ποια η σχέση του ΘΧΣ και της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS);
Η οδηγία δεν θίγει την αρμοδιότητα των κρατών-μελών για τη χάραξη και την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης. Είναι τα κράτη-μέλη δηλαδή που έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα να σχεδιάζουν και να καθορίζουν μέσα στη θάλασσά τους την έκταση και το περιεχόμενο των θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων τους. Με άλλα λόγια η οδηγία, η Ενωση δηλαδή, θέλει να κρατήσει εντελώς χωριστές τη διαδικασία θέσπισης ΘΧΣ και αυτή της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών σύμφωνα με την UNCLOS.
6. Τότε γιατί η Ελλάδα προχώρησε στη συμπερίληψη της υφαλοκρηπίδας στον ΘΧΣ;
Αυτή υπήρξε επιλογή της Ελλάδας. Θα μπορούσε να μην τη συμπεριλάβει εφόσον δεν έχει υιοθετηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της UNCLOS. Τη συμπεριέλαβε με πλήρη επήρεια τόσο για την ηπειρωτική χώρα όσο και για όλα τα νησιά όπως προβλέπει η Σύμβαση UNCLOS. Αλλά μονομερής οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ για θάλασσες περιορισμένης έκτασης δεν μπορεί να υπάρξει. Μόνο «προσωρινά μέτρα» μπορεί να υπάρξουν εφόσον ως παρακείμενες ή αντικείμενες χώρες έχουν προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις οριοθέτησης. Αλλά Ελλάδα και Τουρκία δεν έχουν μπει στη διαπραγματευτική διαδικασία.
7. Πώς είναι επομένως πιθανό να αντιδράσει η Τουρκία;
Καθώς η Τουρκία δεν σέβεται την UNCLOS, της οποίας άλλωστε δεν είναι μέλος (και ειδικότερα το άρθρο 121), δεν δέχεται δηλαδή ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ (επήρεια), είναι βέβαιο ότι θα αντιδράσει. Και ήδη αντέδρασε με καταδικαστική δήλωση. Αλλά θα επιχειρήσει έναν δικό της, εθνικό θαλάσσιο σχεδιασμό με βάση την έκνομη κατασκευή της Γαλάζιας Πατρίδας στη μέση γραμμή του Αιγαίου, την ηπειρωτικών ακτών μεταξύ των δύο χωρών δηλαδή. Θα είναι μια εντελώς έωλη μονομερής χάραξη χωρίς καμία βάση στο διεθνές δίκαιο. Μονομερής οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ δεν μπορεί να γίνει από καμία χώρα, ούτε την Ελλάδα ούτε την Τουρκία, σύμφωνα με τη Σύμβαση UNCLOS. Ούτε μόνιμη ούτε προσωρινή.
8. Ποιός μπορεί να είναι γενικότερα ο αντίκτυπος όλων αυτών για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο;
Οι μονομερείς ενέργειες στο Αιγαίο δεν συνάδουν ούτε με το πνεύμα ούτε με το γράμμα της Διακήρυξης των Αθηνών (2023). Η τελευταία ως γνωστόν διαλαμβάνει ότι οι δύο χώρες απέχουν από «δηλώσεις, ενέργειες, πρωτοβουλίες» που μπορούν να διαταράξουν τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων. Αλλά ως φαίνεται η Διακήρυξη τείνει να ξεχαστεί εντελώς και από τις δύο πλευρές. Παρά την τοποθέτηση της ελληνικής πλευράς ότι ο ΘΧΣ είναι υποχρέωση που απορρέει από το κεκτημένο της Ενωσης και δεν θα πρέπει να επηρεάσει τον ελληνοτουρκικό διάλογο, οι μονομερείς ενέργειες επιβαρύνουν το όλο κλίμα και τις προοπτικές ενός παραγωγικού διαλόγου. Η διευθέτηση των προβλημάτων μεταξύ των δύο κρατών μέσω διαπραγμάτευσης (ή διεθνούς δικαιοσύνης) απομακρύνεται ακόμη περισσότερο.
9. Η συμπερίληψη της υφαλοκρηπίδας στον ΘΧΣ σημαίνει ότι νομιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Η οιονεί οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας με πλήρη επήρεια των νησιών και η συμπερίληψή της σε έγγραφο που έχει κατατεθεί στην ΕΕ είναι κάτι θετικό. Αλλά παρά ταύτα, παραμένει μια μονομερής ελληνική ενέργεια χωρίς να προσλαμβάνει ευρωπαϊκό νομικό χαρακτήρα.
*Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ
Η διπλωματία των χαρτών
- Η Αγκυρα ευνουχίζει γεωπολιτικά την Ελλάδα και την εμποδίζει να αξιοποιήσει τον πλούτο της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΠΛΑΤΙΑ*
Η Ελλάδα έδωσε χθες σε δημοσιότητα χάρτη όπου αποτυπώνεται ο θαλάσσιος χωροταξικός της σχεδιασμός, υλοποιώντας έτσι – με καθυστέρηση – υποχρέωση που απορρέει από τη συμμετοχή της στην ΕΕ. Εάν δεν υπήρχε αυτή η υποχρέωση, ο χάρτης δεν θα είχε δημοσιευθεί.
Πρακτικά η χώρα αποτύπωσε σε χάρτη τις πάγιες θέσεις της σύμφωνα με δικαιώματα που πηγάζουν από τη σύμβαση του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας.
Η σημασία του χάρτη έγκειται στο ότι αποτυπώνονται τα όρια των ελληνικών θαλασσίων ζωνών όχι μόνο με τις χώρες που αυτά έχουν οριοθετηθεί (Ιταλία και Αίγυπτο) αλλά και τα δυνητικά όρια με τις υπόλοιπες.
Αναφορικά με τις μη οριοθετημένες ζώνες (με Τουρκία και Λιβύη), ο χάρτης αποτύπωσε την πάγια ελληνική θέση αποδίδοντας πλήρη επήρεια στα νησιά (συμπεριλαμβανομένου και του Καστελλόριζου) και ακολούθησε τη μέθοδο οριοθέτησης με βάση τη μέση γραμμή.
Συμφέροντα
Η Αθήνα υπενθύμισε επίσης το δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 μίλια όποτε αυτή κρίνει σκόπιμο και ότι έχει συμφέροντα όχι μόνο στο Αιγαίο αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα όπως αποτυπώνονται στον δημοσιευθέντα χάρτη συγκρούονται με τις τουρκικές διεκδικήσεις όπως αυτές αποτυπώνονται στον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας», ο οποίος τεμαχίζει το Αιγαίο αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία ανατολικά του 25ου μεσημβρινού.
Οσο η Τουρκία αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λωζάννης, θέτοντας θέμα κυριαρχίας κατοικημένων νησιών (Οινούσες, Λειψοί, Φούρνοι, Γαύδος) και βραχονησίδων, προφανώς δεν μπορεί να υπάρξει κοινός τόπος για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών.
Το πρόβλημα με την Τουρκία είναι βαθύτερο.
Η χώρα αυτή επιδιώκει την αναθεώρηση των αρχών της «μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων», όπως αυτές κωδικοποιήθηκαν στον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ, όπου περιλαμβάνονται το απαραβίαστο των συνόρων και η κρατική κυριαρχία.
Η Τουρκία είναι εμποτισμένη από την «κουλτούρα της στέπας» που θεωρεί τα σύνορα εύθραυστα, πρόσκαιρα και ρευστά (βλ. συμπεριφορά της σε Συρία, Ιράκ, Καύκασο).
Ηγεμονία
Η Αγκυρα επιδιώκει την ανασυγκρότηση μορφών ηγεμονίας σε περιοχές της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και σε αυτό το πλαίσιο αντιμετωπίζει την Ελλάδα ως χώρα μειωμένης κυριαρχίας εμποδίζοντάς τη με την απειλή πολέμου να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα (βλ. εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, πόντιση ενεργειακών καλωδίων, δημιουργία αιολικών πάρκων).
Η δημοσίευση αυτού του χάρτη δεν αλλάζει αυτή την πραγματικότητα.
Η Αγκυρα ευνουχίζει γεωπολιτικά την Ελλάδα και την εμποδίζει να αξιοποιήσει τον πλούτο της στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο καταδικάζοντάς την έτσι σε μακροχρόνια κατάσταση αδυναμίας, πράγμα που διαιωνίζει τη δική της υπεροχή.
Η πιο πάνω ανάλυση εξηγεί γιατί οι διαπραγματεύσεις οδηγούνται εδώ και χρόνια σε αδιέξοδο.
Η Τουρκία δεν έχει κανένα κίνητρο να συμφωνήσει, όσες υποχωρήσεις και να κάνει η Ελλάδα.
Επίσης δεν έχει κανένα κίνητρο να συμφωνήσει την παραπομπή της διαφοράς σε διεθνή διαιτησία, γι’ αυτό διευρύνει την ατζέντα θέτοντας ζητήματα εδαφικής κυριαρχίας και αποστρατιωτικοποίησης νησιών.
Μπορεί το διεθνές δίκαιο να ευνοεί την Ελλάδα, αλλά στο σημερινό διεθνές σύστημα δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής του δικαίου. Αυτό που μετράει είναι η ισχύς και η Ελλάδα υπόκειται τις συνέπειες της αδυναμίας της.
*Ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων
Η αποτύπωση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΑΒΟΥΝΕΛΗ*
Υπό κανονικές συνθήκες ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν είναι παρά μια σημαντική αλλά κάπως βαρετή γραφειοκρατική άσκηση, προκειμένου να καταγραφούν οι υφιστάμενες χρήσεις στις θαλάσσιες ζώνες του παράκτιου κράτους ώστε να διευκολύνονται οι κυβερνητικές αποφάσεις για την περαιτέρω επέκτασή τους ή την αντικατάστασή τους με νέες με την έκδοση διοικητικών πράξεων.
Η αποτύπωση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών
ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΓΑΒΟΥΝΕΛΗ*
Υπό κανονικές συνθήκες ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός δεν είναι παρά μια σημαντική αλλά κάπως βαρετή γραφειοκρατική άσκηση, προκειμένου να καταγραφούν οι υφιστάμενες χρήσεις στις θαλάσσιες ζώνες του παράκτιου κράτους ώστε να διευκολύνονται οι κυβερνητικές αποφάσεις για την περαιτέρω επέκτασή τους ή την αντικατάστασή τους με νέες με την έκδοση διοικητικών πράξεων.
Εδώ και κάμποσα χρόνια με μια ομάδα νέων νομικών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών μετείχαμε σε ερευνητικά προγράμματα του Πανεπιστημίου Αιγαίου που σκοπό είχαν να ξεκαθαρίσουν τη ζούγκλα των πολλαπλών αρμοδιοτήτων και να εντοπίσουν τόσο τις άδειες που απαιτούνταν για συγκεκριμένες δράσεις σε συγκεκριμένες περιοχές όσο και τις αντίστοιχες διαδικασίες ως το αναγκαίο πρώτο βήμα για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις χρήσεις των ελληνικών θαλασσών. Η λογική του συστήματος προϋποθέτει ότι το παράκτιο κράτος γνωρίζει επακριβώς τα όρια της κυριαρχίας του στην αιγιαλίτιδα ζώνη και των κυριαρχικών δικαιωμάτων του στην υφαλοκρηπίδα και την (πιθανή) Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και απλώς νοικοκυρεύει τα του οίκου του.
Αυτή ήταν και η υποχρέωση της Ελληνικής Δημοκρατίας υπό την Οδηγία 2014/89/ΕΕ, η οποία προέβλεπε την κατάθεση του ΘΧΣ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως τις 21 Μαρτίου 2021. Και ήταν και ο λόγος που το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (υπόθεση C-128/24) θεώρησε ότι η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο τον Σεπτέμβριο 2020 δεν δικαιολογούσε καμία καθυστέρηση και καταδίκασε τη χώρα μας στις 27 Φεβρουαρίου 2025. Αν ο Σχεδιασμός δεν είχε κατατεθεί δύο μήνες αργότερα, δηλαδή ως τις 27 Απριλίου 2025, θα πληρώναμε πρόστιμο πολλών χιλιάδων ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης.
Αυτά βέβαια στις χώρες που δεν έχουν εκκρεμείς οριοθετήσεις και διεκδικούμενες περιοχές στις θάλασσές τους. Η έμφαση στον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό δεν βρίσκεται στις χρήσεις που επιλέγει ή μη η ελληνική κυβέρνηση αλλά στις θαλάσσιες ζώνες στις οποίες αυτές αναπτύσσονται. Αυτονοήτως, περιλαμβάνονται σε αυτόν η αιγιαλίτιδα ζώνη της χώρας, που στο Ιόνιο εκτείνεται στα 12 ναυτικά μίλια και στο Αιγαίο και στην Κρήτη στα 6 ν.μ.· η περιοχή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης που έχει οριοθετηθεί με την Ιταλία (έστω και αν τυπικά δεν έχει τεθεί σε ισχύ)· και φυσικά η περιοχή της (μερικής) ΑΟΖ με την Αίγυπτο.
Αυτή ήταν και η υποχρέωση της Ελληνικής Δημοκρατίας υπό την Οδηγία 2014/89/ΕΕ, η οποία προέβλεπε την κατάθεση του ΘΧΣ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως τις 21 Μαρτίου 2021. Και ήταν και ο λόγος που το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (υπόθεση C-128/24) θεώρησε ότι η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο τον Σεπτέμβριο 2020 δεν δικαιολογούσε καμία καθυστέρηση και καταδίκασε τη χώρα μας στις 27 Φεβρουαρίου 2025. Αν ο Σχεδιασμός δεν είχε κατατεθεί δύο μήνες αργότερα, δηλαδή ως τις 27 Απριλίου 2025, θα πληρώναμε πρόστιμο πολλών χιλιάδων ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης.
Αυτά βέβαια στις χώρες που δεν έχουν εκκρεμείς οριοθετήσεις και διεκδικούμενες περιοχές στις θάλασσές τους. Η έμφαση στον ελληνικό Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό δεν βρίσκεται στις χρήσεις που επιλέγει ή μη η ελληνική κυβέρνηση αλλά στις θαλάσσιες ζώνες στις οποίες αυτές αναπτύσσονται. Αυτονοήτως, περιλαμβάνονται σε αυτόν η αιγιαλίτιδα ζώνη της χώρας, που στο Ιόνιο εκτείνεται στα 12 ναυτικά μίλια και στο Αιγαίο και στην Κρήτη στα 6 ν.μ.· η περιοχή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης που έχει οριοθετηθεί με την Ιταλία (έστω και αν τυπικά δεν έχει τεθεί σε ισχύ)· και φυσικά η περιοχή της (μερικής) ΑΟΖ με την Αίγυπτο.
Πλέον αυτών, ο ΘΧΣ περιλαμβάνει και περιοχές στην ήδη αυτοτελώς υπάρχουσα υφαλοκρηπίδα (σε αντίθεση με την ΑΟΖ, που πρέπει να ανακηρυχθεί), η οποία δεν έχει μεν οριοθετηθεί με διμερείς συμφωνίες με την Τουρκία ή τη Λιβύη, αλλά, με βάση τον νόμο Μανιάτη (Ν. 4001/2011), η Ελλάδα θεωρεί ότι εξικνείται ως τη μέση γραμμή της απόστασης από την αντικείμενη ακτή. Είναι προφανές ότι αν, σε δεύτερο χρόνο, συμφωνηθούν με τις γειτονικές χώρες ακριβέστερα όρια στις μη οριοθετημένες περιοχές, η οριοθέτηση αυτή θα καταγραφεί και στον ΘΧΣ. Σε κάθε περίπτωση, η αποτύπωση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών περιλαμβάνεται πλέον σε ένα επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και αποτελεί κομμάτι του ενωσιακού κεκτημένου.
Μια ματιά στον χάρτη καταδεικνύει ότι ένα τμήμα τουλάχιστον των περιοχών που καλύπτονται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο περιλαμβάνεται στον ελληνικό ΘΧΣ. Στις αντιρρήσεις της, η Τουρκία αναφέρεται στην UNESCO και στην πραγματικότητα στη Διεθνή Ωκεανογραφική Επιτροπή, που έχει αναλάβει (με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης) την επιστημονική υποστήριξη αντίστοιχων προσπαθειών σε όλες τις χώρες του κόσμου – και είναι προφανές ότι απέχει πολύ από το κύρος και τη νομική βεβαιότητα που δημιουργεί η ενωσιακή διαδικασία.
Μια ματιά στον χάρτη καταδεικνύει ότι ένα τμήμα τουλάχιστον των περιοχών που καλύπτονται από το τουρκολιβυκό μνημόνιο περιλαμβάνεται στον ελληνικό ΘΧΣ. Στις αντιρρήσεις της, η Τουρκία αναφέρεται στην UNESCO και στην πραγματικότητα στη Διεθνή Ωκεανογραφική Επιτροπή, που έχει αναλάβει (με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης) την επιστημονική υποστήριξη αντίστοιχων προσπαθειών σε όλες τις χώρες του κόσμου – και είναι προφανές ότι απέχει πολύ από το κύρος και τη νομική βεβαιότητα που δημιουργεί η ενωσιακή διαδικασία.
Θα προκαλέσει άμεση κρίση ή ρήξη των σχέσεών μας με τη γειτόνισσα; Αποπειρώμενη να μιμηθώ την Πυθία, εικάζω πως όχι, αλλά πάντως αν είναι να έχουμε σειρά ενεργειών που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα (λέγε με: καλώδιο διασύνδεσης), μήπως θα ήταν καλύτερα να τα αντιμετωπίσουμε όλα μαζί;
*Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ
Ακουμπήσαμε
ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ
O θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και η αποτύπωσή του σε χάρτη αποτελούσαν υποχρέωση της χώρας μας έναντι της ΕΕ και οι καθυστερήσεις που σημειώνονταν όλα αυτά τα χρόνια οδηγούσαν στην επιβολή προστίμων και στην καταρράκωση του κύρους της Ελλάδας. Οι χθεσινές ανακοινώσεις ήταν έτσι επιβεβλημένες. Υπάρχει όμως ένας κίνδυνος: να ενταχθεί αυτή η τυπική διαδικασία τόσο στην αντιπαράθεση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας όσο και στον εγχώριο ανταγωνισμό για το ποιος είναι πιο πατριώτης.
Η κυβέρνηση μπορούσε να περιοριστεί στην κατάρτιση ενός χάρτη με τα απολύτως απαραίτητα. Ηθελε όμως να δείξει σε όσους την αμφισβητούν, τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά, ότι υπερασπίζεται τα ελληνικά συμφέροντα, και με το παραπάνω, και στην πράξη. Εμπλούτισε έτσι τον χάρτη με στοιχεία που γνώριζε ότι θα προκαλέσουν την αντίδραση της Τουρκίας: μέση γραμμή της υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ, πλήρη επήρεια των νησιών. Κι ύστερα μοίρασε μια σειρά ερωταπαντήσεων με τις οποίες τα αποδομεί.
Ναι, λέει, αποτυπώσαμε τη μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αναγνωρίζουμε όμως ότι αυτό το όριο δεν μπορεί να ισχύσει μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη. Ναι, κλείνουμε το μάτι σε όσους θέλουν τη χάραξη ΑΟΖ με την Κύπρο, διευκρινίζουμε όμως ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός δεν έχει σχέση με τη διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Ναι, εκπονήσαμε τον χάρτη με βάση τα έξι μίλια, επαναλαμβάνουμε όμως σε όλους τους τόνους ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων ως τα 12 ναυτικά μίλια αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας. Ναι, καταλαβαίνουμε ότι η Αγκυρα θα απορρίψει την πλήρη επήρεια του Καστελλόριζου, διακηρύσσουμε όμως ότι επιθυμούμε θετικό κλίμα στις σχέσεις μας μαζί της.
Ο Αδωνις Γεωργιάδης είναι ενθουσιασμένος: «Οσο οι άλλοι μιλούν και μας κατηγορούν» (ποιοι άραγε;), έγραψε στο Χ, «η κυβέρνηση του @kmitsotakis κάνει τη δουλειά της!» Ο Αγγελος Συρίγος έχει μεθύσει: η χώρα τετραπλασιάζεται (να τρέξουμε να αλλάξουμε τους σχολικούς χάρτες), τα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ακουμπούν πάνω στα δυτικά όρια της κυπριακής ΑΟΖ (την οριοθετήσαμε την υφαλοκρηπίδα, Χάγη και Τούρκοι τρώνε τη σκόνη μας), έχουμε πλέον οριοθέτηση με την Κύπρο (το Αιγαίο έγινε επιτέλους ελληνική λίμνη). Από τον χορό δεν θα μπορούσε να λείπει και ο Ανδρέας Λοβέρδος: «Συμφωνώ με την ανακοίνωση που αναφέρεται στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα» (προφανώς δεν διάβασε το non paper που ξεκαθαρίζει ότι η κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού), «δεν έχω προλάβει να δω τις λεπτομέρειες των χαρτών» (προφανώς έχει εμπιστοσύνη στον @kmitsotakis), «εντός της ημέρας θα επανέλθω διεξοδικά» (μόνο μην έχει πάει η εφημερίδα στο τυπογραφείο).
Το πιο σημαντικό απ’όλα όμως, όπως επισήμαιναν χθες κυβερνητικά στελέχη, είναι η σιωπή «εκ δεξιών». Αυτό, ναι, είναι μια εθνική νίκη.
*Καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ
Ακουμπήσαμε
ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ
O θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και η αποτύπωσή του σε χάρτη αποτελούσαν υποχρέωση της χώρας μας έναντι της ΕΕ και οι καθυστερήσεις που σημειώνονταν όλα αυτά τα χρόνια οδηγούσαν στην επιβολή προστίμων και στην καταρράκωση του κύρους της Ελλάδας. Οι χθεσινές ανακοινώσεις ήταν έτσι επιβεβλημένες. Υπάρχει όμως ένας κίνδυνος: να ενταχθεί αυτή η τυπική διαδικασία τόσο στην αντιπαράθεση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας όσο και στον εγχώριο ανταγωνισμό για το ποιος είναι πιο πατριώτης.
Η κυβέρνηση μπορούσε να περιοριστεί στην κατάρτιση ενός χάρτη με τα απολύτως απαραίτητα. Ηθελε όμως να δείξει σε όσους την αμφισβητούν, τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά, ότι υπερασπίζεται τα ελληνικά συμφέροντα, και με το παραπάνω, και στην πράξη. Εμπλούτισε έτσι τον χάρτη με στοιχεία που γνώριζε ότι θα προκαλέσουν την αντίδραση της Τουρκίας: μέση γραμμή της υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ, πλήρη επήρεια των νησιών. Κι ύστερα μοίρασε μια σειρά ερωταπαντήσεων με τις οποίες τα αποδομεί.
Ναι, λέει, αποτυπώσαμε τη μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αναγνωρίζουμε όμως ότι αυτό το όριο δεν μπορεί να ισχύσει μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη. Ναι, κλείνουμε το μάτι σε όσους θέλουν τη χάραξη ΑΟΖ με την Κύπρο, διευκρινίζουμε όμως ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός δεν έχει σχέση με τη διαδικασία οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Ναι, εκπονήσαμε τον χάρτη με βάση τα έξι μίλια, επαναλαμβάνουμε όμως σε όλους τους τόνους ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων ως τα 12 ναυτικά μίλια αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας. Ναι, καταλαβαίνουμε ότι η Αγκυρα θα απορρίψει την πλήρη επήρεια του Καστελλόριζου, διακηρύσσουμε όμως ότι επιθυμούμε θετικό κλίμα στις σχέσεις μας μαζί της.
Ο Αδωνις Γεωργιάδης είναι ενθουσιασμένος: «Οσο οι άλλοι μιλούν και μας κατηγορούν» (ποιοι άραγε;), έγραψε στο Χ, «η κυβέρνηση του @kmitsotakis κάνει τη δουλειά της!» Ο Αγγελος Συρίγος έχει μεθύσει: η χώρα τετραπλασιάζεται (να τρέξουμε να αλλάξουμε τους σχολικούς χάρτες), τα ανατολικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ακουμπούν πάνω στα δυτικά όρια της κυπριακής ΑΟΖ (την οριοθετήσαμε την υφαλοκρηπίδα, Χάγη και Τούρκοι τρώνε τη σκόνη μας), έχουμε πλέον οριοθέτηση με την Κύπρο (το Αιγαίο έγινε επιτέλους ελληνική λίμνη). Από τον χορό δεν θα μπορούσε να λείπει και ο Ανδρέας Λοβέρδος: «Συμφωνώ με την ανακοίνωση που αναφέρεται στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα» (προφανώς δεν διάβασε το non paper που ξεκαθαρίζει ότι η κυριαρχία δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού), «δεν έχω προλάβει να δω τις λεπτομέρειες των χαρτών» (προφανώς έχει εμπιστοσύνη στον @kmitsotakis), «εντός της ημέρας θα επανέλθω διεξοδικά» (μόνο μην έχει πάει η εφημερίδα στο τυπογραφείο).
Το πιο σημαντικό απ’όλα όμως, όπως επισήμαιναν χθες κυβερνητικά στελέχη, είναι η σιωπή «εκ δεξιών». Αυτό, ναι, είναι μια εθνική νίκη.





Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου