ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΘΕΝΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΩΝ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΤΡΟ...

Από το ημερολόγιό μου στο fb

προ πέντε ετών

Από “ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ",21-24/04/16

Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας:
“ΑΣΤΑΘΜΗΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ”
του Χρήστου Χωμενίδη

Μισό σχεδόν αιώνα ύστερα από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, μπορούμε - ελπίζω - να αντικρίσουμε κατάματα την αλήθεια: οι Ελληνες δεν αντιστάθηκαν στη δικτατορία. Δεν αντιστάθηκαν - εννοώ - μαζικά, σθεναρά, ασυμβίβαστα

Εάν εξαιρέσεις τα στελέχη της Αριστεράς που οδηγήθηκαν προληπτικά σε φυλακές και εξορίες. Εάν εξαιρέσεις τους μετρημένους κεντρώους - αλλά και δεξιούς - πολιτικούς οι οποίοι ύψωσαν ανάστημα. Εάν εξαιρέσεις ηρωικές φυσιογνωμίες, παλίκαρους σαν τον Αλέκο Παναγούλη και τον Σπύρο Μουστακλή που έγραψαν με το αίμα τους το «Ελευθερία ή Θάνατος» στους τοίχους της Ιστορίας. Ο πολύς κόσμος εξακολούθησε να ζει κανονικά, έως και ανέμελα, υπό το καθεστώς των συνταγματαρχών. Πόσοι ταμπουρώθηκαν μες στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973; Λίγες χιλιάδες άνθρωποι σε μιαν Αθήνα που είχε ήδη πληθυσμό τριών εκατομμυρίων. Στη Νομική Σχολή, κάποιους μήνες νωρίτερα; Ακόμα λιγότεροι.

Βλέπεις ελληνικές ταινίες των αρχών του '70, με εκείνο το τεκνικολόρ που βγάζει μάτι. Παρατηρείς το πρώιμο λάιφσταϊλ. Κουρσάκια, με τη χρυσή νεολαία, να κατηφορίζουν τη Λεωφόρο Συγγρού για να καταλήξουν στα Αστέρια της Γλυφάδας. Νεόδμητες πολυκατοικίες με μαρμάρινες εισόδους, γυαλιστερά σκρίνια και πολυελαίους στα σαλόνια των διαμερισμάτων - την Κατερίνα Γώγου να βάζει σέικ στο ηλεκτρόφωνο και να τινάζει την αλογοουρά της στον ρυθμό. Μεγάλες πίστες, τραγουδίστριες με σούπερ μίνι και μπουζουξήδες με σμόκιν.

Κοιτάς επίκαιρα εποχής. Την εποποιία του Παναθηναϊκού προς το Γουέμπλεϊ. Τους διαγωνισμούς τραγουδιού στη Θεσσαλονίκη - «Αν ήμουν πλούσιος, καραβοκύρης, βασιλιάς, ταξιδευτής...» με τη φωνή τού μάλλον ξεχασμένου Δώρου Γεωργιάδη. Και - το χειρότερο! - τη λαοθάλασσα που υποδέχθηκε τον Στυλιανό Παττακό στη γενέτειρα Κρήτη

«Δεν ξέραμε πόσο θα διαρκούσε η χούντα. Ο Φράνκο, στην Ισπανία, έκατσε 40 χρόνια. Οι Γάλλοι, πλην των ελαχίστων οπαδών του Ντε Γκολ, είχαν πρόθυμα συνθηκολογήσει το 1940 με τον Χίτλερ. Τι έπρεπε να κάνουμε; Να βγούμε στο κλαρί; Είχαμε υποφέρει Κατοχή... Εμφύλιο... Δεν αντέχαμε άλλο. Θέλαμε πια να ζήσουμε» μου εξήγησε, σε τόνο ελάχιστα απολογητικό, ένας σημερινός ογδοντάρης. «Γελούσαμε κρυφά με τα ανέκδοτα που κυκλοφορούσαν για τον Παπαδόπουλο. Μα δεν ρισκάραμε».

Πρέπει να συμβεί μια εθνική τραγωδία, σαν της Κύπρου, για να καταρρεύσει ένα αυταρχικό καθεστώς; Πρέπει να λιμοκτονήσει ένας λαός για να εξεγερθεί κατά των κρατούντων;

Και τι να πούμε για τον αφρό της καλλιτεχνίας που συνωθούνταν στις γιορτές της χούντας στο Καλλιμάρμαρο; Για τον μέγιστο βιρτουόζο του μπουζουκιού και του κεφιού; Για την τραγουδίστρια της Νίκης, η οποία βέβαια εξιλεώθηκε και με το παραπάνω ανοίγοντας την πόρτα της στα παιδιά του Πολυτεχνείου; Για τον Γρηγόρη Μπιθικώτση που - παρά τη δραματική έκκληση του Μίκη Θεοδωράκη - τραγούδησε τον ύμνο της 21ης Απριλίου;

Λίγα χρόνια αργότερα, με τη Μεταπολίτευση, δύο «αριστεροί διανοούμενοι», που μπέρδευαν τη σκιά τους με το μπόι τους και περνιόντουσαν για πολύ μάγκες, μπήκαν σε ένα αναψυκτήριο και ξεφτίλισαν τον κορυφαίο κονφερανσιέ, τον έκραξαν ανελέητα, για να αποδώσουν δήθεν δικαιοσύνη, επειδή ο άνθρωπος είχε χουντίσει. Ο κονφερανσιέ έπεσε σε βαθιά μελαγχολία, αποπειράθηκε - λένε - να αυτοκτονήσει. «Επί δικτατορίας να το κάνατε αυτό!» τους έβαλε στη θέση τους μια παλιά δόξα του Εθνικού Θεάτρου. «Αλλά πού να βρείτε τα κότσια;».

Συμπέρασμα διαχρονικής ισχύος. Στην πορεία κάθε λαού, σπάνιες είναι οι στιγμές έξαρσης. Οι αληθινοί ήρωες ακόμα σπανιότεροι. Οι πιο πολλοί παρασύρονται - όπως τα ψαράκια στον γιαλό - από το ρεύμα, φροντίζουν να τη βγάλουν καθαρή και να προστατεύσουν τον γόνο τους. Εάν όμως αρνούμαστε να κατανοήσουμε τις υφέσεις, τους συμβιβασμούς, ακόμα και τη λούφα, εάν κουνάμε το δάκτυλο σαν αυτόκλητοι δικαστές, τότε δεν δικαιούμαστε ούτε να υμνήσουμε τις ανατάσεις και τα ανδραγαθήματα.

«Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας!» έγραψε ο Ελύτης. Ας πάψουμε να βαυκαλιζόμαστε με το «μέγας». Κι ας δώσουμε επιτέλους τη σημασία που του αρμόζει στο «μικρός».