"...Πάει να πει ότι τους δίνει ελπίδα, αφού η ελπίδα χάθηκε από αλλού. Στη Γαλλία είχαμε κάτι ανάλογο, χωρίς να συγκρίνω μεγέθη και καταστάσεις. Ποιος τον έβγαζε κάθε φορά τον Ντε Γκολ, που έκανε κάθε δύο χρόνια εκλογές και τις κέρδιζε; Τον ψήφιζαν ακόμα και κομμουνιστές. Του είχαν εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό λέω ότι ο λαός έχει τελικά κάποια σοφία. Εστω της στιγμής. Μπορεί να βγει σε καλό, μπορεί σε κακό. Οταν οι πολιτικοί δίνουν υποσχέσεις και ο λαός τούς ψηφίζει έχουν ευθύνη, αλλά το ίδιο υπεύθυνος είναι και ο λαός...."

Από την "Εφ.Συν"

Η πολυσυζητημένη ταινία του «Ενήλικοι στην αίθουσα» έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της και θα προβάλλεται από την Πέμπτη. Ο μεγάλος σκηνοθέτης, χωρίς ούτε στιγμή να μασάει τα λόγια του, συγχρόνως παρακαλεί τους θεατές να τη δουν «αφήνοντας λίγο στην άκρη» την άποψή τους για τα γεγονότα του 2015, με τον Βαρουφάκη να διαπραγματεύεται στην Ε.Ε. «Υστερα κάντε τη σύγκριση και συζητήστε».

Εχει συνείδηση ο Κώστας Γαβράς πόσο μπορεί να μας διχάσει η νέα του ταινία «Ενήλικοι στην αίθουσα», που βασίζεται στο βιβλίο και στις απόψεις του Γιάνη Βαρουφάκη για όσα μας οδήγησαν στο τρίτο Μνημόνιο. Ετσι, το βράδυ του Σαββάτου, που έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της στο Μέγαρο Μουσικής, στην τελετή λήξης του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθήνας, ο μεγάλος σκηνοθέτης δεν προσπέρασε το πρόβλημα. Το αντιμετώπισε ευθέως και με ειλικρίνεια.

«Για μένα είναι απόψε μια πολύ ειδική βραδιά», είπε. «Μια βραδιά που δεν ξέρω πώς να τη χαρακτηρίσω. Ισως, να πω, παράδοξη. Γιατί είναι η πρώτη φορά που το ελληνικό κοινό βλέπει μια ταινία μου, ενώ ήδη ξέρει την ιστορία που θα αφηγηθώ. Καθένας από εσάς έχει δει το φιλμ το δικό του, το έχει σκεφτεί. Και το καταλαβαίνω. Πάνε δέκα χρόνια που ζείτε σε αυτή την κατάσταση και με όλους αυτούς τους χαρακτήρες. Και τα ξέρετε σχεδόν όλα. Γι’ αυτό ήθελα απόψε να σας παρακαλέσω να δείτε το δικό μου φιλμ, την ιδέα μου πάνω σε αυτή την κατάσταση που ξέρετε πολύ καλά, αφήνοντας το δικό σας για λίγο στην άκρη. Και ύστερα να κάνετε τη σύγκριση και να το συζητήσετε».

Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Χρήστος Λούλης, Γιάνης Βαρουφάκης, η σύζυγός του Δανάη Στράτου και ο Λουκάς Κατσίκας, διευθυντής του φεστιβάλ, με τον σκηνοθέτη

ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ

Και με την «παράκληση» αυτή, κι ενώ το κοινό τον χειροκροτούσε όρθιο, παρέλαβε από τον καλλιτεχνικό διευθυντή των Νυχτών Πρεμιέρας, Λουκά Κατσίκα, το βραβείο «Γιώργος Τζιώτζιος» (που θεσπίστηκε στη μνήμη του ιδρυτή του φεστιβάλ) για το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο.

Λίγες ώρες νωρίτερα, σε μια αίθουσα ξενοδοχείου, ο Κώστας Γαβράς, ευγενής και προσηνής όπως πάντα, δεχόταν τους δημοσιογράφους σε σύντομα τετ α τετ. Τι να πρωτορωτήσεις σε ένα δεκάλεπτο για μια ταινία, για την πολιτική της άποψη, για την κινηματογραφική της γλώσσα; Τα απολύτως απαραίτητα.

• Δείχνετε τον Τσίπρα λίγο άβουλο, λίγο ερασιτέχνη. Σας απασχόλησε μέχρι πού μπορείτε να φτάσετε, σας δυσκόλεψε το πλάσιμο του ρόλου του;

Οχι, καθόλου. Τον Τσίπρα τον είχα πρωτοδεί στο Παρίσι, είχε εκλεγεί ήδη. Ζήτησε να με συναντήσει, βρεθήκαμε. Μου έκανε πολύ καλή εντύπωση γιατί ενώ όλοι έλεγαν ότι είναι ακροαριστερός δεν είχε τη γλώσσα της Ακρας Αριστεράς.

• Σ’ εσάς, γιατί στον ελληνικό λαό την χρησιμοποιούσε ακόμα.

[γελάει] Γι' αυτό μου έκανε εντύπωση. «Πώς είναι οι σχέσεις σας με τον Στρατό;», τον ρώτησα. «Καλές». «Με την Εκκλησία;» «Καλές». Αλλά εκείνο που με ενδιέφερε κυρίως ήταν η σχέση του με την Ευρώπη. Τι θα κάνει με την Ευρώπη. Γιατί θέλανε να σώσουν το ευρώ, αδιαφορώντας εντελώς για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα. Το πιστεύω αυτό βαθιά. Είχα αρχίσει να ανησυχώ από την πρώτη στιγμή που άρχισε η κρίση. Είχα ρωτήσει τότε τον πρέσβη Περικλή Νεάρχου «Πώς πάει η Ελλάδα;» και μου είχε απαντήσει: «Στην καταστροφή». Μου εξήγησε ακριβώς τι θα γινόταν στα επόμενα δέκα, είκοσι χρόνια.

• Οι μήνες που δείχνετε ήταν δύσκολοι. Αγωνία, φεύγουμε-δεν φεύγουμε από ευρώ, υπογράφουμε ή δεν υπογράφουμε. Αυτό το κλίμα, όμως, δεν φαίνεται στην ταινία. Γιατί δεν βάλατε έστω λίγο και τον φόβο απέναντι στο «δυστύχημα», στο Grexit;

Προσπάθησα, αλλά ήταν πάρα πολύ δύσκολο να μπει χωρίς να είναι απλώς μικρά κομμάτια από δω κι από εκεί. Γι’ αυτό και έβαλα τη σκηνή στην ταβέρνα που έχει πάει ο Βαρουφάκης και τον πλησιάζουν όλοι αυτοί οι σιωπηλοί άνθρωποι.

• Μα, τελικά, τι είναι όλοι αυτοί; Εκείνοι που θα τον θεωρούσαν «προδότη» αν υπέγραφε Μνημόνιο; Οι άλλοι, που δεν ήθελαν να τα σπάσουμε με Ευρώπη; Ή όλος ο ελληνικός λαός μαζί, χωρίς διαφοροποιήσεις;

Εγώ θέλω ο κάθε θεατής σαν κι εσάς να αποφασίσει μόνος του. Ως σκηνοθέτης θέτω ερωτήματα. Αλλά για μένα οι βουβοί άνθρωποι στην ταβέρνα είναι το μέρος του ελληνικού λαού που θέλει κάτι να γίνει, κάτι να αλλάξει.

• Ακόμα και εις βάρος της σχέσης μας με την Ευρώπη; Εσείς, ας πούμε, στο δημοψήφισμα τι θα ψηφίζατε;

Εγώ νομίζω ότι η Ευρώπη είναι απαραίτητη. Οχι, όμως, όπως είναι σήμερα. Σήμερα είναι καταστροφή. Πρέπει να αλλάξει. Η πρόταση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν είναι καλή. Στο δημοψήφισμα πολλοί φίλοι με πίεσαν να βγω δημόσια και να πάρω θέση υπέρ του «Ναι». Δεν το έκανα. Δεν ήθελα εμείς οι απ’ έξω να επηρεάσουμε τη γνώμη του λαού, να του πούμε τι να κάνει. Επρεπε να αποφασίσει μόνος του και ελεύθερα.

• Υπάρχει μια φράση στην ταινία, πολύ σκληρή, για τη μέρα του Αυγούστου του 2015, που ψηφίστηκε το τρίτο Μνημόνιο σχεδόν από όλους, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝ.ΕΛΛ., Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι. «Η ελληνική Βουλή ανέτρεψε τον λαό». Κάτι σαν το #this is a coup, που γραφόταν τότε στα σόσιαλ μίντια.

Μα ανατροπή ήταν. Το «Οχι» στο δημοψήφισμα είχε πάρει 61%.

• Τι, κατά τη γνώμη σας, έπρεπε να κάνει ο Τσίπρας;

Δεν έχω λύση. Μόνο μια προσωπική επιθυμία μου θα σας πω. Να πήγαινε αυτό το 70% της Βουλής, όλο μαζί, ενωμένο, στην Ευρώπη για να ζητήσει αλλαγή της πολιτικής της για μια καλυτέρευση της ζωής του ελληνικού λαού. Οταν το 61 % έχει ψηφίσει «Οχι», δεν μπορείς ως πρωθυπουργός να ψηφίσεις στη Βουλή κάτι αντίθετο, να του γυρίσεις την πλάτη. Αλλο, βέβαια, αν ο ελληνικός λαός έκανε στη συνέχεια κάτι καταπληκτικό. Τον ξαναψήφισε, εξακολουθούσε να τον πιστεύει.

• Ο Τσίπρας εκείνη την εποχή είχε το δίλημμα: «Απογοητεύω μια μερίδα του κόμματός μου ή τον λαό που στη συντριπτική του πλειοψηφία δεν θέλει το Grexit;». Διάλεξε το πρώτο.

Στο θέμα αυτό με τη στροφή του Τσίπρα υπάρχουν δύο πλευρές: η ηθική και ο νόμος. Εκανε κάτι που ο νόμος τού επέτρεπε. Ηθικά, όμως, έκανε κάτι αντίθετο απ’ αυτό που είχε υποσχεθεί στον λαό. Οποιος δεν μπορεί να κάνει αυτό για το οποίο εκλέχτηκε, φεύγει.

• Η ταινία θα ενοχλήσει πολλούς, φιλοευρωπαίους αλλά και οπαδούς του Τσίπρα. Σας ενδιαφέρουν οι αντιδράσεις ή νιώθετε ήσυχος γιατί κάνατε αυτό που πιστεύετε πέρα από διπλωματίες;

Φυσικά και με ενδιαφέρουν. Αλλά δεν θα με πονέσουν. Ηδη διαβάζω αρνητικά σχόλια εδώ κι εκεί. Αλλά όταν κάνουμε ένα φιλμ αυτό γίνεται συχνά. Οταν βγήκε το «Ζ» στην Ελλάδα, μη νομίζετε ότι δεν γράφτηκαν και πολλά επιθετικά, αρνητικά πράγματα. Αλλά την ταινία που κάνω δεν την αμφισβητώ ποτέ, καθόλου.

• Κάτι τελευταίο για την ταινία. Αναρωτιέμαι πού πήγε ο Γαβράς που ακόμα και στους «κακούς», όπως τον πράκτορα των ΗΠΑ που απαγάγουν οι Τουπαμάρος στην «Κατάσταση πολιορκίας», κατάφερνε και έβαζε ανθρώπινες πινελιές.

To επέτρεπε η ταινία. Εδώ, όμως οι «κακοί» δεν αφήνουν περιθώρια για αποχρώσεις. Γιατί ό,τι κάνουν εναντίον της Ελλάδας το κάνουν από καθαρή ιδεολογία, αρχίζοντας από τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών.

• Πώς τη βλέπετε τη σημερινή Ελλάδα; Πώς κρίνετε την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη;

Λέει κάποιος στην ταινία μου κάτι που έγραψα πολύ πριν: «Ο λαός έχει πάντα δίκιο, ακόμα κι όταν κάνει λάθος». Ελπίζω, πάντως, οι δεξιοί να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να αλλάξει η ζωή του λαού.

• Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι τον ψήφισαν κεντρώοι, σοσιαλδημοκράτες, ακόμα και αριστεροί;

Πάει να πει ότι τους δίνει ελπίδα, αφού η ελπίδα χάθηκε από αλλού. Στη Γαλλία είχαμε κάτι ανάλογο, χωρίς να συγκρίνω μεγέθη και καταστάσεις. Ποιος τον έβγαζε κάθε φορά τον Ντε Γκολ, που έκανε κάθε δύο χρόνια εκλογές και τις κέρδιζε; Τον ψήφιζαν ακόμα και κομμουνιστές. Του είχαν εμπιστοσύνη. Γι’ αυτό λέω ότι ο λαός έχει τελικά κάποια σοφία. Εστω της στιγμής. Μπορεί να βγει σε καλό, μπορεί σε κακό. Οταν οι πολιτικοί δίνουν υποσχέσεις και ο λαός τούς ψηφίζει έχουν ευθύνη, αλλά το ίδιο υπεύθυνος είναι και ο λαός.

• Αν σας έλεγα ότι ίσως έχουμε αφήσει κάπως πίσω μας το διχαστικό, πολεμικό κλίμα που επικράτησε για χρόνια, και το βλέπουμε και στην ταινία σας;

Θα σας απαντούσα ότι είναι θετικό και σημαντικό. Οτι η κρίση, παρά τα πολλά αρνητικά της, έπαιξε ίσως κι έναν καλό ρόλο. Κάθε φορά που ερχόμουν στην Ελλάδα με πλήγωνε αυτός ο συνεχής εμφύλιος πόλεμος. Καταστροφικό κλίμα για τη χώρα.

info: Το «Ενήλικοι στην Αίθουσα» βγαίνει την Πέμπτη από την Odeon. Από την Τετάρτη 2 Οκτωβρίου μόνο στο Odeon Οπερα.