Πρόκειται για αλλαγή σελίδας έστω και χωρίς τις ευρύτερες συναινέσεις που θα επιθυμούσε η κυβέρνηση και παρά τις προβλέψεις όσων θεωρούν ότι ο νέος νόμος, χωρίς προηγούμενη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, θα προσκρούσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι ο επόμενος «σταθμός» για την πορεία της εμβληματικής για την κυβέρνηση μεταρρύθμισης που έχει ιστορική διάσταση καθώς ανατρέπεται το status quo στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση με τη δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ ως μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", και...

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", πρωτοσέλιδο, 09-10/03/24

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 09-10/03/24

ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Την κορύφωση μιας διαμάχης που στην πραγματικότητα διαρκεί εδώ και δεκαετίες συνιστά η ψήφιση του νομοσχεδίου Πιερρακάκη για τα μη κρατικά πανεπιστήμια που αποτελούν πλέον νόμο του κράτους. Πρόκειται για αλλαγή σελίδας έστω και χωρίς τις ευρύτερες συναινέσεις που θα επιθυμούσε η κυβέρνηση και παρά τις προβλέψεις όσων θεωρούν ότι ο νέος νόμος, χωρίς προηγούμενη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, θα προσκρούσει στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Είναι ο επόμενος «σταθμός» για την πορεία της εμβληματικής για την κυβέρνηση μεταρρύθμισης που έχει ιστορική διάσταση καθώς ανατρέπεται το status quo στη δημόσια ανώτατη εκπαίδευση με τη δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων ξένων ΑΕΙ ως μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας.

Η σύγκρουση στη Βουλή είχε τον χαρακτήρα ιδεολογικής ρεβάνς με όσες πολιτικές δυνάμεις μάχονται διαχρονικά κατά της ιδιωτικοποίησης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. 

Για τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη η ψήφιση του σχεδίου νόμου (επρόκειτο να εγκριθεί με 159 ψήψους, δηλαδή τις 158 ψήφους της γαλάζιας πλειοψηφίας συν την ψήφο του ανεξάρτητου βουλευτή Χάρη Κατσιβαρδά) αποτελεί «ριζική τομή» στην ελληνική εκπαίδευση καθώς, όπως είπε, ενισχύει πρωτίστως το δημόσιο πανεπιστήμιο και παράλληλα διαμορφώνει το πλαίσιο «ώστε επιτέλους να λειτουργήσουν μη κρατικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα», κάτι που χαρακτηρίστηκε «κατάφαση σε μια ανάγκη των καιρών», ώστε να πάψουν δεκάδες χιλιάδες Ελληνόπουλα να φεύγουν στο εξωτερικό ξοδεύοντας πόρους και παράλληλα να διευκολυνθούν ξένοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί να επενδύσουν στον χώρο αυτό με αυστηρές προδιαγραφές – «είναι ίσως οι αυστηρότερες στην Ευρώπη», είπε ο Μητσοτάκης. 

Για την πλειοψηφία είναι μια ρύθμιση «που έρχεται να κερδίσει χαμένο έδαφος και χαμένο χρόνο» και, όπως τόνισε ο Πρωθυπουργός, «δεν μπορεί να παραμένει η Ελλάδα άλλο δέσμια δογμάτων».

ΕΥΚΑΙΡΙΑ. «Η τομή αυτή μετατρέπει σε ευκαιρία μια διαχρονική μετέωρη αδυναμία χωρίς να περιμένει την αναθεώρηση του άρθρου 16 που ούτως ή άλλως θα έρθει στην αναθεωρητική Βουλή», είπε, ενώ στη μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει περί συνταγματικότητας ή μη του νομοσχεδίου διευκρίνισε ότι «μιλάμε για μια ρητή πρόβλεψη ξένων ιδρυμάτων που θα λειτουργούν ως παραρτήματα αναγνωρισμένων ιδρυμάτων, στη βάση των σχετικών συνταγματικών επιταγών και του ενωσιακού δικαίου», κάτι που, όπως σημείωσε, επιβεβαιώνει η πλειοψηφία των συνταγματολόγων. 

«Οποιος θέλει να κλείνει τα μάτια στην αλήθεια θα μείνει φυλακισμένος στον δικό του δογματικό πλανήτη», υπογράμμισε ο Μητσοτάκης, ο οποίος επιτέθηκε στην αντιπολίτευση για τους «μύθους που αγκαλιάζουν οι ετερόκλητες φωνές της». Μάλιστα, σε μια ρελάνς έναντι των αιτημάτων ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ για ονομαστική ψηφοφορία επί της αρχής του νομοσχεδίου και επί των άρθρων που αφορούν τα μη κρατικά πανεπιστήμια, η ΝΔ υπέβαλε αίτημα για ονομαστική ψηφοφορία για όλα τα άρθρα που αφορούν και το δημόσιο πανεπιστήμιο «για να μετρηθούμε και να δούμε πόσα θα ψηφίσετε από αυτά», όπως είπε ο Πρωθυπουργός, ο οποίος κατηγόρησε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι «έχετε έναν πρόεδρο που σπούδασε σε αμερικανικό μη κρατικό – μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο με υποτροφία, το University of Pensylvania, και αν ερχόταν το πανεπιστήμιό του να φτιάξει παράρτημα στην Ελλάδα, θα έλεγε «όχι» στο πανεπιστήμιο όπου σπούδασε!», με τον Σωκράτη Φάμελλο να του απαντά: «Αμφισβητεί ο κ. Μητσοτάκης το δικαίωμα του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ να μιλά για τα δημόσια πανεπιστήμια. Εσείς πού σπουδάσατε; Σε δημόσιο πανεπιστήμιο;».

Ομως τα σφοδρότερα πυρά ο Μητσοτάκης τα επεφύλαξε κατά του Νίκου Ανδρουλάκη και του ΠΑΣΟΚ, αποδίδοντάς του «απόλυτο πολιτικό σουρεαλισμό».

Σφοδρή ήταν η απάντηση του Ανδρουλάκη, ο οποίος έκανε λόγο για «ψευδεπίγραφη μεταρρύθμιση, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι «νομοθετείτε καθ’ υπόδειξη συμφερόντων». «Ζαλιστήκαμε από τις πιρουέτες», είπε στη δευτερολογία του ο Πρωθυπουργός στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, προκαλώντας τον να δεσμευτεί από τώρα για την αναθεώρηση του άρθρου 16 και λέγοντάς του ότι δεν είναι σκανδιναβικό το μοντέλο που προτείνει αλλά «σκανδιναβικό σταυρόλεξο». 

Ομως δέσμευση δεν έλαβε, καθώς ο Δημήτρης Μάντζος είπε αργότερα ότι «δεν εμπιστευόμαστε την κυβέρνηση» και ότι συναίνεση στο περιεχόμενο της διάταξης του άρθρου 16 «θα παρασχεθεί έπειτα από συζήτηση και συναίνεση στο περιεχόμενο της διάταξης, όχι στο αν θα αναθεωρήσουμε, αλλά στο πώς θα το αναθεωρήσουμε», προδιαγράφοντας ότι το κόμμα του δεν θα παράσχει στήριξη στην παρούσα (προτείνουσα) Βουλή ώστε να απαιτηθεί στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή, που θα καθορίσει και το περιεχόμενο της αναθεωρητέας διάταξης, αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών. 

Μάλιστα, η θέση αυτή προκάλεσε την αντίδραση του υπουργού Παιδείας Κυριάκου Πιερρακάκη, ο οποίος έκανε λόγο για «έκτη κυβίστηση του ΠΑΣΟΚ», ενώ ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης είπε: «Είστε πλήρως αναξιόπιστοι, εγκλωβισμένοι στις μικροκομματικές σας τακτικές».

Επεισόδια. Στο μεταξύ θερμό ήταν το κλίμα και έξω από τη Βουλή στις συγκεντρώσεις και τα συλλαλητήρια των φοιτητών από όλη την Ελλάδα. Από τα επεισόδια που σημειώθηκαν τραυματίστηκαν 16 άτομα (7 αστυνομικοί και 9 πολίτες) και έγιναν 3 συλλήψεις.

                    "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 09-10/03/24


Τι θα γίνει αν υπάρξει προσφυγή στο ΣτΕ

Ποιοι θα έχουν έννομο συμφέρον και δικαίωμα να αιτηθούν ακύρωση και ποια είναι τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν -Ποια θα είναι η διαδικασία της Ολομέλειας


ΤΗΣ ΜΙΝΑΣ ΜΟΥΣΤΑΚΑ

Πριν ακόμα ο νόμος για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, που έχει προκαλέσει εντονότατες αντιδράσεις, δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, έχουν ήδη ξεκινήσει οι συζητήσεις για τον τρόπο της ακύρωσής του μέσω του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Η Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής μάλιστα επί της ουσίας άνοιξε παράθυρο προς το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο θα κρίνει την εναρμόνιση ή μη των νέων διατάξεων με το Σύνταγμα. Δηλαδή, το Ανώτατο Δικαστήριο θα κρίνει αν το άρθρο 16 του Συντάγματος, που προβλέπει ότι «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου», μπορεί να ερμηνευτεί με βάση τις απαιτήσεις του Ενωσιακού Δικαίου, το οποίο ορίζει την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών ως μια από τις θεμελιώδεις ελευθερίες της εσωτερικής αγοράς.

Σε ό,τι αφορά τον χρονικό ορίζοντα της έκδοσης μίας απόφασης, εάν και εφόσον βέβαια προκριθεί η προσφυγή στην Ελληνική Δικαιοσύνη, ουδείς είναι σε θέση να προσδιορίσει το διάστημα που θα μεσολαβήσει, αλλά με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα θα απαιτηθούν μερικοί μήνες. Υπό αυτό το πρίσμα, όπως επισημαίνουν νομικές πηγές, «είναι εύκολα αντιληπτό τι προβλήματα θα επιφέρει μια τέτοια εξέλιξη από πλευράς κύρους των νέων ιδρυμάτων αλλά και αναστάτωσης όσων ενδιαφέρονται να φοιτήσουν σε αυτά».

Μετά την ψήφιση και την εφαρμογή του νόμου, δικαίωμα προσφυγής με αίτηση ακύρωσης έχει κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, με έννομο συμφέρον σε σχέση με μια διοικητική πράξη που θα εκδοθεί βάσει του νέου νόμου. Τέτοια πράξη μπορεί, για παράδειγμα, να είναι μια άδεια για ίδρυση ενός «νεοπαγούς» ιδρύματος παροχής ανώτατης εκπαίδευσης. Εννομο συμφέρον θα έχουν, σε αυτή την περίπτωση, μεταξύ άλλων, τα συλλογικά όργανα ή μεμονωμένοι καθηγητές των σήμερα λειτουργούντων δημοσίων πανεπιστημίων.

Η υπόθεση κατ’ αρχάς θα εισαχθεί προς συζήτηση σε Τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου, αλλά λόγω σημασίας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα εξεταστεί από την Ολομέλεια, πιθανώς μάλιστα με διαδικασία «πρότυπης δίκης», που θα λειτουργήσει ως «πυξίδα» και για άλλες παρόμοιες.

Ασφαλιστικά μέτρα

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από την κύρια προσφυγή, είναι πολύ πιθανό ότι θα ασκηθούν και ασφαλιστικά μέτρα, με τα οποία θα ζητείται το άμεσο «πάγωμα» εφαρμογής της προσβαλλόμενης πράξης. Για να γίνει δεκτό ένα τέτοιο αίτημα το δικαστήριο θα πρέπει να κρίνει ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος και υψηλή πιθανολόγηση για ευόδωση της προσφυγής. Αν απορριφθούν τα ασφαλιστικά μέτρα, η πράξη εφαρμόζεται και παράγει έννομες συνέπειες, μέχρις ότου ενδεχομένως ακυρωθεί με δικαστική απόφαση, οπότε αίρονται – με αναδρομική ισχύ – τα αποτελέσματά της.

Αν έχει δοθεί, για παράδειγμα, μια άδεια λειτουργίας ιδιωτικού πανεπιστημίου και αυτή κριθεί παράνομη, η άδεια όχι απλώς παύει να ισχύει, αλλά θεωρείται ότι δεν δόθηκε ποτέ. Δεν αποκλείεται μάλιστα στο πλαίσιο της δικαστικής διαδρομής να σταλεί και κάποιο προδικαστικό ερώτημα προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, χωρίς η γνώμη του να είναι δεσμευτική.

Σε ό,τι αφορά τον χρονικό ορίζοντα της έκδοσης μίας απόφασης, εάν και εφόσον βέβαια προκριθεί η προσφυγή στην Ελληνική Δικαιοσύνη, ουδείς είναι σε θέση να προσδιορίσει το διάστημα που θα μεσολαβήσει, αλλά με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα θα απαιτηθούν μερικοί μήνες. Υπό αυτό το πρίσμα, όπως επισημαίνουν νομικές πηγές, «είναι εύκολα αντιληπτό τι προβλήματα θα επιφέρει μια τέτοια εξέλιξη από πλευράς κύρους των νέων ιδρυμάτων αλλά και αναστάτωσης όσων ενδιαφέρονται να φοιτήσουν σε αυτά».

Ποια ξένα πανεπιστήμια ενδιαφέρονται να έρθουν

Οταν θα τεθεί σε ισχύ ο νέος νόμος ακούγεται ότι υπάρχει ενδιαφέρον από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου


ΤΩΝ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΒΙΡΒΙΔΑΚΗ
ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟΥ ΦΩΚΙΑΝΟΥ

Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης μίλησε για εκπεφρασμένο ενδιαφέρον από περισσότερα από 10 πανεπιστήμια για εγκατάσταση παραρτήματός τους στην Ελλάδα, χωρίς όμως να αναφέρει συγκεκριμένα ονόματα.

Αναφέρονται φημισμένα πανεπιστήμια όπως το Yale, το Johns Hopkins, τη Σορβόννη, το Duke και το New York University, πολλοί όμως υποστηρίζουν ότι δεν είναι στην πολιτική των μεγάλων πανεπιστημίων να ιδρύουν παραρτήματα σε άλλες χώρες. Προτιμούν να προχωρούν σε συνεργασίες μέσω καλοκαιρινών τμημάτων ή ερευνητικών κέντρων. Μένει να δούμε ποια πλευρά έχει την πιο καλή πληροφόρηση.

Πάντως, ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι εκπρόσωποι των κορυφαίων αμερικανικών ιδρυμάτων ΜΙΤ, Yale και Harvard, ξεναγήθηκαν στο mega project του Ελληνικού, όπου ενημερώθηκαν για το έργο ανάπλασης, ενώ υπάρχει η παρουσία του πανεπιστημίου Columbia, μέσω του Athens Global Center. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι επιδιώκει συμπράξεις με ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.

Με δεδομένο το γεγονός ότι η λειτουργία τους θα ξεκινήσει το ακαδημαϊκό έτος 2025 – 2026, στελέχη της κτηματαγοράς επιβεβαιώνουν τη ζήτηση για ακίνητα που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής. Στο επίκεντρο βρίσκονται περιοχές κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη, ενώ στο μέλλον δεν αποκλείεται να προχωρήσουν project που περιλαμβάνουν και την ελληνική περιφέρεια, όπως η Πάτρα, η Ρόδος, τα Ιωάννινα και η Κρήτη.Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο εκτιμητής ακινήτων και CEO της εταιρείας Geoaxis Γιάννης Ξυλάς, σημειώνει πως το τελευταίο διάστημα υπάρχει επίσημο και δομημένο ενδιαφέρον καταρχήν από τα πανεπιστήμια της Κύπρου, ιδιωτικών και κρατικών.

Προς το παρόν, δύο κυπριακά πανεπιστήμια έχουν εκφράσει και επίσημα το ενδιαφέρον τους για την ίδρυση παραρτήματος ιατρικής σχολής στην Ελλάδα. Πρόκειται για Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (University of Nicosia – UNIC), το οποίο, σε συνεργασία με αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο, έχει προχωρήσει ήδη σε αγορά ακινήτου της πρώην Olympic Catering για την εγκατάσταση campus στην περιοχή του Ελληνικού. Το δεύτερο αφορά στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (European University Cyprus), φέρεται να συνεργάζεται με ελληνικό ιατρικό κέντρο για την ίδρυση ιατρικής σχολής, ενώ παράλληλα ενδιαφέρεται για ίδρυση Νομικής Σχολής. Το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο, μάλιστα, έχει ιδρύσει στη Φρανκφούρτη το 2022 παράρτημα Ιατρικής.

Ενα ακόμα κυπριακό πανεπιστήμιο πρόκειται, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, να έρθει με παράρτημα στην Ελλάδα. Πρόκειται για το Πανεπιστήμιο Frederick (Frederick University) με έδρα στη Λευκωσία και παράρτημα στη Λεμεσό, το οποίο μελετά την ίδρυση στη χώρα μας παραρτήματος με τρεις σχολές, ήτοι Πληροφορικής, Νομικής και Ψυχολογίας.

Εντονα συζητείται, επίσης, ότι έχει εκφράσει ενδιαφέρον να ιδρύσει στην Ελλάδα παράρτημα κάποιο ισπανικό ΑΕΙ, χωρίς όμως να έχουν δει το φως της δημοσιότητας περισσότερες πληροφορίες ούτε για το όνομά του ούτε για το ακαδημαϊκό αντικείμενο των σχολών που σχεδιάζονται. Ενώ τις πρώτες μέρες της συζήτησης του νομοσχεδίου είχε γραφτεί για εκπεφρασμένο ενδιαφέρον του Πανεπιστημίου της Σορβόννης να ιδρύσει παράρτημα στην Ελλάδα σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο, αυτή η πληροφορία διεψεύστηκε από το Ινστιτούτο.

Ψάχνουν χώρους για campus

Με δεδομένο το γεγονός ότι η λειτουργία τους θα ξεκινήσει το ακαδημαϊκό έτος 2025 – 2026, στελέχη της κτηματαγοράς επιβεβαιώνουν τη ζήτηση για ακίνητα που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής. Στο επίκεντρο βρίσκονται περιοχές κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη, ενώ στο μέλλον δεν αποκλείεται να προχωρήσουν project που περιλαμβάνουν και την ελληνική περιφέρεια, όπως η Πάτρα, η Ρόδος, τα Ιωάννινα και η Κρήτη.

Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο εκτιμητής ακινήτων και CEO της εταιρείας Geoaxis Γιάννης Ξυλάς, σημειώνει πως το τελευταίο διάστημα υπάρχει επίσημο και δομημένο ενδιαφέρον καταρχήν από τα πανεπιστήμια της Κύπρου, ιδιωτικών και κρατικών. «Ως επί το πλείστον ψάχνουν χώρους στην Αττική που να μπορούν να φιλοξενήσουν campus, ενώ στα θετικά περιλαμβάνεται και το γεγονός αν για κάποιο ακίνητο υπάρχει ήδη άδεια, δηλαδή τους ενδιαφέρουν πρώην σχολεία τα οποία έχουν κατασκευαστεί με συγκεκριμένες προδιαγραφές σε αυτές τις περιοχές», εξηγεί. Σύμφωνα με τον ίδιο, πολύ δύσκολα θα πάει κάποιο ξένο πανεπιστήμιο στο κέντρο, σε κτίρια πολυκατοικίες, καθώς η ζήτηση επικεντρώνεται σε εγκαταστάσεις ευρωπαϊκού τύπου.

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 09-10/03/24

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ",  09-10/03/24

Αιχμάλωτα ακροατήρια και ιδιωτικά πανεπιστήμια


ΤΗΣ ΑΓΓΕΛΑΣ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ*

Πειραματικό Λύκειο, ώρα 10 π.μ. Μπαίνω σε μια τάξη με είκοσι παιδιά, κυρίως κορίτσια. Είμαι καλεσμένη να παρουσιάσω στα παιδιά αυτά της θεωρητικής κατεύθυνσης το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Οι δυο δασκάλες πλάι μου είναι απόφοιτες του Τμήματος και ένθερμες φιλόλογοι κι οι δύο.

Λέω λοιπόν πόσο καλό είναι αυτό το Τμήμα, πόσο άξιους διδάσκοντες έχει, τι καινούργια αντικείμενα έχουμε εισαγάγει. Είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα που προσφέρουμε το μάθημα Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Σπουδές και μπορείτε, λέω, να πάρετε και ένα πτυχίο σύντομου κύκλου σπουδών σε αυτό. Μελετάμε τη λογοτεχνία, αρχαία και νέα, με μεθόδους τεχνητής νοημοσύνης. Εχουμε και εξειδικευμένους διδάσκοντες σε αυτό το αντικείμενο, είμαστε στην πρωτοπορία της πρωτοπορίας! Α, και τι άλλο; Διαθέτουμε και μάθημα Υπολογιστικής Γλωσσολογίας, κάτι εντελώς καινούργιο, που, ξέρετε, οδηγεί και σε νέα επαγγέλματα, σε μια αναδυόμενη αγορά, που ολοένα θα αναζητά νέα στελέχη. Εχετε ερωτήσεις;

Μπα, δεν υπήρχαν ερωτήσεις.

Επειτα μπήκα στα πιο οικεία χωράφια, τα δικά μου. Μαθαίνουμε τους μεγάλους συγγραφείς μας. Τι Σολωμό, τι Παπαδιαμάντη, τι Παλαμά, τι Καρυωτάκη! Μα έχουμε και συγκριτική φιλολογία και μαθαίνουμε και για όλες τις συναρπαστικές σχέσεις με την Ευρώπη και τις άλλες παραδόσεις. Κι ακόμα κάτι, σας εξομολογούμαι: εγώ διδάσκω και δημιουργική γραφή, γράφουμε μαζί λογοτεχνία, να για παράδειγμα, το προηγούμενο εξάμηνο βάλαμε ως θέμα το «αισθήσεις και ψευδαισθήσεις» και οι φοιτήτριες κι οι φοιτητές έγραψαν εξαίρετα πράγματα, κάναμε και γιορτή και τα παρουσιάσαμε. Αν έχετε μεράκι, ελάτε, μη διστάσετε – να κιόλας, το Πανεπιστήμιο είναι πλάι σας, με τα ωραία του κτίρια, δέκα λεπτά δρόμο από το σπίτι σας!

Καμιά ερώτηση τώρα; Καμία! Κοιταζόμαστε με τις δασκάλες αμήχανα. Μήπως να βγουν τα παιδιά για διάλειμμα, να το σκεφτούν λίγο και να επανέλθουμε; Μα πριν βγουν τα παιδιά για διάλειμμα και επανέλθουμε, έχουμε τη φαεινή ιδέα να ρωτήσουμε: εσύ, παιδί μου, τι θέλεις να σπουδάσεις; Ψυχολογία, λέει το ένα. Ψυχολογία, γνέφει και τ’ άλλο, και το τρίτο. Η μισή τάξη και παραπάνω θέλει να σπουδάσει ψυχολογία. Κάποια λίγα παιδιά μιλούν για σπουδές στην προσχολική αγωγή, άλλα τόσα για αθλητισμό, κι ένα στο βάθος, ένα μόνο κορίτσι λέει δειλά δειλά «εγώ μπορεί φιλολογία, αλλά το σκέφτομαι».

Για μένα είναι ξεκάθαρο πως το κρατικό μονοπώλιο πρέπει να λάβει τέλος. Πως στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μας, στην ενιαία Ευρώπη, δεν μπορούμε να επικαλούμαστε μια αρχαϊκή διάταξη που την έχει προ πολλού ξεπεράσει η εποχή. Δωρεάν παιδεία ναι, το κράτος οφείλει να παρέχει και μάλιστα την καλύτερη δυνατή. Δεν έχει δικαίωμα όμως να επιβάλλει τις δικές του επιλογές. Αλλες είναι οι προκλήσεις τώρα. Μπορούμε να ανοιχτούμε στον κόσμο; Μπορούν οι Φιλοσοφικές Σχολές μας να γίνουν ελκυστικές για τους Αιγύπτιους που ενδιαφέρονται για τα ελληνικά προκειμένου να εξυπηρετήσουν εμπόριο και τουρισμό, για τους Κινέζους που ενδιαφέρονται για την αρχαία φιλοσοφία, για τους Αμερικανούς; Μπορεί η κοινωνία μας να αλλάξει τόσο ώστε να χρειάζεται τις ειδικότητες της υπολογιστικής γλωσσολογίας και των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών; Ιδού τα μεγάλα θέματα. Αλλά εμείς κάνουμε καταλήψεις, «κυλιόμενες αποχές» και κάτι λίγες απεργίες, για να διατηρήσουμε ουσιαστικά το δικαίωμά μας επί των αιχμάλωτων ακροατηρίων μας.

Ουδείς λόγος λοιπόν να «επανέλθουμε μετά το διάλειμμα». Εφυγα με την ουρά κάτω απ’ τα σκέλια. Και συνειδητοποίησα ξαφνικά τη μεγάλη αλήθεια. Κανείς δεν μας θέλει, η φιλολογία που ενέπνευσε κόσμο και κόσμο, με τους μεγάλους δασκάλους της, με τους παθιασμένους ερευνητές της, με τα τεράστια (κάποτε) ακροατήριά της, έχει τελειώσει! Το ξέρουμε από καιρό πως κάτι δεν πάει καλά. Οι φοιτητές μας ξαφνικά μειώθηκαν στο μισό, οι αίθουσές μας όχι μόνο επαρκούν, ενώ πριν από μερικά χρόνια ξεχείλιζαν, αλλά είναι και μεγάλες για τα φτενά μας ακροατήρια. Το προηγούμενο εξάμηνο είχα 12 φοιτητές σε μια αίθουσα των 80 – τι παγωμάρα! Τώρα έχω ακόμα λιγότερους, αλλά είναι προς το παρόν διαδικτυακοί και… γεμίζουν την οθόνη.

Και συνειδητοποίησα απότομα τι θα συμβεί τώρα με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Μια-δυο-τρεις ψυχολογίες στην Ελλάδα, και η Φιλολογία θα πάψει υφισταμένη, τουλάχιστον στο περιφερειακό Πανεπιστήμιο Κρήτης. Εως τώρα έλεγα περήφανα στους συναδέλφους που ανησυχούσαν για τη μοίρα μας ότι οι φοιτητές πάντα θα μας προτιμούν, θα προτιμούν τη διάσημη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης από οποιοδήποτε ιδιωτική σχολή, γιατί απλούστατα είμαστε οι καλύτεροι και προσφερόμαστε δωρεάν. Αρκεί να κτίσουμε επιτέλους αυτές τις Εστίες, τις 2.000 φοιτητικές κατοικίες μέσα στο κάμπους, που θα λύσουν το στεγαστικό πρόβλημα.

Υπολόγιζα χωρίς την ψυχολογία… Μήπως τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι εντέλει ένα μεγάλο λάθος; Μήπως ο νόμος που ψηφίστηκε χθες (εγώ γράφω βέβαια πριν ψηφιστεί) ακυρώσει όλη την τεράστια επένδυση που έχει κάνει το κράτος σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό; Μήπως κλείσουν οι σχολές μας; Να τι έγινε στην Κομοτηνή: συγχωνεύτηκαν τρία Τμήματα στο πεδίο των Ανθρωπιστικών Σπουδών, γιατί τα δύο από τα τρία δεν είχαν σχεδόν καμία ζήτηση.

Από την άλλη, γνωρίζουμε πώς λειτουργούσαμε τα τελευταία (αρκετά) χρόνια: με φοιτητές που οι περισσότεροι είχε εισαχθεί στο πανεπιστήμιο με βαθμούς κάτω από τη βάση ή γύρω στη βάση του 10. Γνωρίζουμε την τεράστια αδιαφορία για ένα πτυχίο που δεν οδηγεί σε εξασφαλισμένη εργασία, τις αγωνιώδεις προσπάθειές μας να μορφώσουμε λίγο όλα αυτά τα παιδιά που βρέθηκαν στις αίθουσές μας. Ουσιαστικά έχουμε αιχμάλωτα ακροατήρια! Μας λένε πως ήμασταν η πρώτη επιλογή τους για να μη μας κακοκαρδίσουν, αλλά εδώ που τα λέμε η κακή τους τύχη, η χαμηλή βαθμολογία τους, τα υποχρέωσε να μας επιλέξουν.

Και τώρα; Θεωρώ και νόμιμο και λογικό και ηθικό να μη μας επιλέγουν πια. Η «αγορά» θα έρθει, φευ, να διορθώσει τα κακώς κείμενα, τις ατελείωτες σχολές που έσπειρε η Ελληνική Πολιτεία σε κάθε κωμόπολη της επικράτειας για να ικανοποιήσει μια μικρή επιστημονική ζήτηση και ένα μεγάλο τοπικό συμφέρον. Δυστυχώς ήρθε η ώρα, και δεν έχουμε δικαίωμα να το εμποδίσουμε.

Για μένα είναι ξεκάθαρο πως το κρατικό μονοπώλιο πρέπει να λάβει τέλος. Πως στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον μας, στην ενιαία Ευρώπη, δεν μπορούμε να επικαλούμαστε μια αρχαϊκή διάταξη που την έχει προ πολλού ξεπεράσει η εποχή. Δωρεάν παιδεία ναι, το κράτος οφείλει να παρέχει και μάλιστα την καλύτερη δυνατή. Δεν έχει δικαίωμα όμως να επιβάλλει τις δικές του επιλογές. Αλλες είναι οι προκλήσεις τώρα. Μπορούμε να ανοιχτούμε στον κόσμο; Μπορούν οι Φιλοσοφικές Σχολές μας να γίνουν ελκυστικές για τους Αιγύπτιους που ενδιαφέρονται για τα ελληνικά προκειμένου να εξυπηρετήσουν εμπόριο και τουρισμό, για τους Κινέζους που ενδιαφέρονται για την αρχαία φιλοσοφία, για τους Αμερικανούς; Μπορεί η κοινωνία μας να αλλάξει τόσο ώστε να χρειάζεται τις ειδικότητες της υπολογιστικής γλωσσολογίας και των ψηφιακών ανθρωπιστικών σπουδών; Ιδού τα μεγάλα θέματα. Αλλά εμείς κάνουμε καταλήψεις, «κυλιόμενες αποχές» και κάτι λίγες απεργίες, για να διατηρήσουμε ουσιαστικά το δικαίωμά μας επί των αιχμάλωτων ακροατηρίων μας.

*Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας

....από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", πρωτοσέλιδο, 09/03/24

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 09/03/24

ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΑΚΑΣΑ

Πόσα ξένα πανεπιστήμια θα έρθουν στην Ελλάδα, πώς θα τηρηθούν οι όροι λειτουργίας τους, τι θα γίνει όταν η χορήγηση της πρώτης άδειας λειτουργίας στην Ελλάδα ενός μη κρατικού ΑΕΙ, ως διοικητική πράξη, θα προσβληθεί στο ΣΤΕ από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον. Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα της νέας σελίδας στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου χθες βράδυ στη Βουλή, στην οποία σημειώθηκε μετωπική αντιπαράθεση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.

Μπορεί η Ελλάδα να μετατραπεί σε εκπαιδευτικό κόμβο για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο; Πόσα ξένα πανεπιστήμια θα έρθουν; Θα δώσουν ώθηση στα δημόσια ΑΕΙ της χώρας μας; Πρόκειται για ερωτήματα, η απάντηση των οποίων θα εξαρτηθεί από τα ξένα πανεπιστήμια που θα ιδρύσουν παραρτήματα στην Ελλάδα. Η υψηλού επιπέδου τριτοβάθμια εκπαίδευση απαιτεί σημαντικές επενδύσεις, αυστηρά κριτήρια λειτουργίας και ισχυρό ελεγκτικό μηχανισμό.

Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση βρίσκεται ενώπιον αλλαγής σελίδας, καθώς χθες αναμενόταν να ψηφιστεί από τη Βουλή η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών ΑΕΙ στη χώρα. Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης αναμένει να ξεκινήσει η λειτουργία του πρώτου παραρτήματος ξένου ΑΕΙ το 2025. Ετσι το ενδιαφέρον στρέφεται στην προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να προσελκύσει στη χώρα μας καλά ξένα ΑΕΙ. 

Ηδη κυβερνητικά στελέχη δηλώνουν πως υπάρχουν θετικά μηνύματα. Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, η Σορβόννη έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να δημιουργήσει παράρτημα σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο και γνωστό ιδιωτικό σχολείο που ακολουθεί τη φιλοσοφία του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος. Οι κυβερνητικές πηγές λένε ότι το ενδιαφέρον είναι για ίδρυση σχολών θετικών και τεχνολογικών επιστημών (πληροφορική κ.ά.). Επίσης διερευνώνται οι προθέσεις πανεπιστημίων που διαθέτουν παραρτήματα σε ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, όπως το Yale, το Johns Hopkins, το Duke, το New York University, το The Rochester Institute of Technology, το University of California (όλα έχουν έδρα στις ΗΠΑ).

Αλλοι, ωστόσο, κρατούν μικρό καλάθι. «Η Ελλάδα είναι μικρή αγορά. Αρα ή κάποιο ξένο ΑΕΙ θα εγκατασταθεί στην Ελλάδα με στόχο να προσελκύσει φοιτητές από τη Μέση Ανατολή και την Ασία, ή θα δημιουργηθούν ΑΕΙ μπουτίκ που θα εστιάζουν σε έναν επιστημονικό κλάδο, όπως η αρχαιολογία και οι κλασικές σπουδές», παρατήρησε χθες στην «Κ» καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, τονίζοντας ότι «στο δεύτερο θα μπορούσαν να συμβάλουν και οι Ελληνες πανεπιστημιακοί της διασποράς». 

Προς το παρόν ενδιαφέρον να ιδρύσουν παράρτημα στην Ελλάδα έχουν εκδηλώσει δύο κυπριακά ιδιωτικά ΑΕΙ, ενώ τα 33 κολέγια που τώρα λειτουργούν ως παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ θα κάνουν αγώνα δρόμου για να «πανεπιστημιοποιηθούν». Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου που μίλησαν στην «Κ», και με βάση τους όρους και τα κριτήρια (για το προσωπικό και τις υποδομές) που θέτει ο νόμος, εκτιμάται ότι από τα 33 το πολύ 6-7 κολέγια θα λάβουν πανεπιστημιακή «ταυτότητα».

Στοίχημα για τα μη κερδοσκοπικά ΑΕΙ είναι η προσέλκυση αποφοίτων λυκείου καλού επιπέδου. Αλλωστε, ένα επιχείρημα όσων αντιδρούν στα μη κρατικά (οι ίδιοι τα ορίζουν ως «ιδιωτικά») ΑΕΙ είναι ότι σε αυτά θα εισαχθούν απόφοιτοι λυκείου με πολύ χαμηλούς βαθμούς, επειδή οι γονείς τους έχουν την οικονομική δυνατότητα να καταβάλουν τα δίδακτρα. 

Η ελάχιστη βάση εισαγωγής (που πρέπει να έχουν ξεπεράσει όσοι ενδιαφέρονται για τα μη κρατικά ΑΕΙ) είναι ένας πολύ χαμηλός πήχυς για σχολές όπως η Νομική, η Ιατρική, η Πληροφορική. Ενδεικτικά το 2023 η ΕΒΕ διαμορφώθηκε στα 7.180 μόρια, αλλά η βάση εισαγωγής στην Ιατρική Αθηνών ήταν 19.000 μόρια, τη Νομική Αθηνών 18.125 μόρια, στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς και Μηχανικούς Υπολογιστών ΕΜΠ 18.820 μόρια, στην Ψυχολογία Παντείου 17.520 μόρια, τη Διοικητική Επιστήμη και Τεχνολογία ΟΠΑ 18.350 μόρια, την Πληροφορική ΟΠΑ 17.670 μόρια.

Πρόκληση είναι και η τήρηση του νομοθετικού πλαισίου από τα μη κρατικά ΑΕΙ. Με βάση τον νόμο (από χθες), η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) είναι το «μάτι» του κράτους στα δημόσια και τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Ζητούμενα είναι η τήρηση των όρων λειτουργίας από τα μη κρατικά ΑΕΙ και η αυστηρή αξιολόγηση όλων των ιδρυμάτων, κρατικών και μη κρατικών. Γι’ αυτόν τον σκοπό η ΕΘΑΑΕ πρέπει να ενισχυθεί με τους απαιτούμενους πόρους και προσωπικό υψηλών προσόντων. Τέλος, η πορεία του εγχειρήματος θα εξαρτηθεί και από το ΣΤΕ. Οπως περιέγραψε χθες στην «Κ» συνταγματολόγος, η χορήγηση της πρώτης άδειας λειτουργίας στην Ελλάδα ενός μη κρατικού ΑΕΙ, ως διοικητική πράξη, θα προσβληθεί στο

Συμβούλιο της Επικρατείας από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον. Ο προσφεύγων θα ζητήσει την ακύρωση της άδειας - διοικητικής πράξης υποστηρίζοντας ότι βασίζεται σε νόμο που παραβιάζει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Μάλιστα εκτιμάται ότι λόγω της κρισιμότητάς της η υπόθεση θα κριθεί από την ολομέλεια. Δεν αποκλείεται μάλιστα να φθάσει στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, η υπόθεση μπορεί να ολοκληρωθεί το νωρίτερο σε ένα χρόνο και είναι πιθανό τότε να συμπέσει με τη συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16.