Με γέμισε θλίψη και πίκρα ο πρόσφατος θάνατος καρκινοπαθούς που αυτοκτόνησε μη μπορώντας πλέον να ανεχθεί τον αφόρητο σωματικό πόνο. Με γέμισε όμως και θυμό γιατί στην εποχή μας, την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, δεν επιτρέπεται συνάνθρωποί μας να ζουν με αφόρητο σωματικό πόνο. Η φαρμακολογία, παλαιά και καινούργια, προσφέρει λύσεις. Πρέπει όμως η πολιτεία να μεριμνήσει, να ελέγχει και να ξεπεράσει την παραδοσιακή φοβία της για κακή χρήση, χορήγηση και διακίνηση των ισχυρών αναλγητικών. Είναι απαράδεκτο στην εποχή μας να υπάρχουν και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πονούν. Πολιτεία, κοινωνικοί και εθελοντικοί οργανισμοί, κέντρα πόνου, αλλά κυρίως η πρωτοβάθμια περίθαλψη, ας κινητοποιηθούν στην αντιμετώπιση του σωματικού πόνου (άλλο ο ψυχικός ή ψυχοσωματικός πόνος). Με ικανοποίηση έμαθα μόλις πριν από λίγες μέρες ότι φίλη, άξια οικογενειακή ιατρός χορήγησε την πρώτη της συνταγή - ΕΣΥ για φαρμακευτική κάνναβη σε χρόνιο ανίατο και επώδυνο πρόβλημα. Λύσεις υπάρχουν. Δεν πρέπει κανείς να πονά!...

 Aπό την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" (φύλλο 30/03/24)

Οι λάτρεις του οίνου και οι «αλμυρές» λίστες

Κύριε διευθυντά,

Έπικαιρότατο το μικρό αφιέρωμα του κυριακάτικου φύλλου σας (17/3/2024) στο «αλμυρό μπουμ των αθηναϊκών εστιατορίων». Σημείωσα, ωστόσο, την παντελή απουσία σ’ αυτό κάθε αναφοράς στην υπερ-αλμυρή τιμολόγηση του κρασιού στους καταλόγους τους. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι αυτό αποτελεί σημαντικότατο τμήμα του συνολικού λογαριασμού κάθε εξόδου μας. Επ’ αυτού, του τελευταίου, η παρούσα.

Κατά τη γνώμη μου, ο κατάλογος κρασιών ενός εστιατορίου πρέπει να ικανοποιεί τρία κριτήρια: το γαστρονομικό, το οικονομικό και το σημειολογικό-συναισθηματικό. Σε αυτή τη σειρά. Οι Ελληνες εστιάτορες όμως έχουν άλλη γνώμη. Προτάσσουν το τρίτο κριτήριο, λες και όλοι μας, κάθε φορά που βγαίνουμε «έξω», κάτι γιορτάζουμε. Ή ότι πρόκειται για μια ρομαντική, τρυφερή έξοδο. Περιπτώσεις που, όπως και να το κάνουμε, θα δικαιολογούσαν ένα ακριβό κρασί, αντάξιο της περίστασης.

Το κρασί δεν είναι μια άκρως ελιτίστικη συνήθεια, όπως το μεταπολιτευτικό lifestyle το καθιέρωσε στην Ελλάδα. Βεβαίως και πρέπει στον κατάλογο να υπάρχουν κρασιά που θα συνοδέψουν - τιμήσουν την εξαιρετική ευκαιρία κάποιας εξόδου. Ομως, όσο απαραίτητα είναι αυτά τα κρασιά, άλλο τόσο –και περισσότερο– είναι αναγκαία και η αντιπροσώπευση στον κατάλογο και της κατηγορίας των ευπρεπών, προσιτών οικονομικά επιλογών, που καλύπτοντας τις ανάγκες ποιότητας και ποσότητας θα αναδείξουν μια συνηθισμένη έξοδο, συνηθισμένων ανθρώπων.

Σε όλον τον κόσμο έχει καθιερωθεί το χ3, άντε το χ4. Η τιμολόγηση, δηλαδή, ενός κρασιού να είναι 3+ φορές πάνω από την τιμή της αγοράς του. Ομως, στην ελληνική εστίαση, εκτός από τα λίγα εστιατόρια, τα οποία έχουν επενδύσει στις απαιτούμενες ειδικές εγκαταστάσεις, οι υπόλοιποι εστιάτορες, εν ονόματι ποιας προστιθέμενης αξίας δικαιολογούν τη μεταπώληση των κρασιών σε πενταπλάσια + τιμή; Ανακαλώ, επ’ αυτού, την απάντηση, σε σχετική ερώτησή μου, εστιάτορα (που συμπτωματικά συμμετείχε στο αφιέρωμά σας), ότι η τιμολόγηση «καλύπτει το “σημαντικότατο“κόστος της αντικατάστασης των σπασμένων, από τη χρήση, βαρύτιμων ποτηριών του καταστήματός του!».

Η πρότασή μου είναι: οι εστιάτορες να συμπεριλαμβάνουν στον κατάλογό τους δυο-τρεις ετικέτες ευπρόσωπων ελληνικών κρασιών στην τιμή πέριξ των 15 ευρώ. Μια τιμή εφικτή και δίκαιη για όλα τα μέρη: παραγωγούς, εστιάτορες, καταναλωτές, ας πούμε στο πλαίσιο της λογικής, εκ μέρους των εστιατόρων, «διαλέγω πριν από σας για σας».

«Οίνον δεσποτικόν και αρκούντα» βρήκα κάπου τη φράση. Που σημαίνει πως δεν αρκεί ο οίνος να είναι «δεσποτικός», αλλά και αρκετός. Τι συμβαίνει εδώ; Αντί το κάθε εστιατόριο να έχει εξασφαλίσει στους (αγαπημένους) πελάτες του «τον πότο τους ίσον με τον πόθο τους», αυτά, να καθιστούν απαγορευτικό όχι μόνο ένα δεύτερο ή τρίτο μπουκάλι, αναλόγως (που θα ήθελαν να πιουν και να ευχαριστηθούν), αλλά ακόμα και το πρώτο, εξωθώντας τους αβασάνιστα στη λύση τού χύμα. 

Κάτω από τις συνθήκες που περιγράφονται και στο αφιέρωμά σας, επιτρέψτε μου (εκπροσωπώντας, πιστεύω, μια σεβαστή πλειονότητα καταναλωτών) την παρακάτω προσωπική εκμυστήρευση: Ο,τι γαστρονομικά ενδιαφέρον συμβαίνει στη ζωή μου, τα τελευταία χρόνια, είναι στο πλαίσιο της σπιτικής ζωής, όπου μαζί με τη γυναίκα μου αναζητούμε μια υγιεινή, γευστική και δίκαιη (σωστά πληρωμένη) τροφή, ως απόρροια και μιας «γαστρονομικής νοημοσύνης» στην οποία ασκούμαστε. Αναφορικά με το «έξω», οι Ελληνες εστιάτορες και με βάση την αξιολόγηση των μαγαζιών τους, με όρους «value for money», όλο και φροντίζουν, άλλοτε με πράξεις και άλλοτε με παραλείψεις, για δύο πράγματα. Το ένα: να μην είμαστε (τακτικοί) πελάτες κανενός εστιατορίου. Και το άλλο: να νιώθουμε, έπειτα από κάθε έξοδο, σχεδόν πάντα, την οδυνηρή αλήθεια της φράσης: «Η έξοδος σε ένα κακό εστιατόριο είναι πάντα μια ελπίδα ματαιωμένη».

ΓΙΩΡΓΟΣ Ι. ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
Βούλα

Ο αείμνηστος Φάνης Κακριδής (1933-2019), επιφανής πανεπιστημιακός καθηγητής, γόνος της μεγάλης φιλολογικής οικογένειας, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (17/3/2011), με θέμα «Ασκηση απο-απομυθοποίησης: Το Κρυφό Σχολειό», παίρνοντας ως παράδειγμα τη Μονή Φιλανθρωπηνών στο νησάκι της λίμνης των Ιωαννίνων αποφαίνεται ότι θα ήταν λάθος να διαγράψουμε, μια για πάντα, το Κρυφό Σχολειό από την εθνική μας μνήμη. Μια παράδοση που απαθανατίσθηκε με τον περίφημο πίνακα του Τήνιου Νικόλαου Γύζη (1842-1901) και το ομώνυμο ποίημα του Ιωάννη Πολέμη (συλλογή Αλάβαστρα), που γαλούχησε γενιές ολόκληρες μαθητών από το 1913 ώς το 1975. Φωτογραφία του πίνακα και ποίημα δημοσιεύθηκαν στην ίδια σελίδα στο περιοδικό του Γεωργίου Δροσίνη Εθνική Αγωγή (1899).

Ακρως ενδιαφέρουσα η πρόταση του καθηγητή «Θεωρώντας το Κρυφό Σχολειό σχολείο σαν όλα τα άλλα, οι ιστορικοί μας φυσικό ήταν να υποστηρίξουν ότι δεν υπήρξε, καθώς τίποτε δεν το υποχρέωνε να κρυφτεί. Ομως, από τη στιγμή που διαπιστώσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της γνώσης και της κατήχησης που θεμελίωσαν την εθνογένεση και προετοίμασαν την Επανάσταση ήταν αδύνατο να διδαχθεί φανερά, καθώς οι Τούρκοι δε θ’ ανέχονταν φιλελεύθερη λαλιά, το Κρυφό Σχολειό ξανακερδίζει την υπόστασή του, δικαιώνει το όνομα και παίρνει πάλι τη θέση του στον ιστορικό χώρο και χρόνο». (Δωδώνη, Φιλολογία, «In memoriam Εμμανουήλ Παπαθωμόπουλου», τόμοι 38-39, Ιωάννινα 2012).

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΓΓ. ΣΤΕΦΟΣ, Διπλ.Φολόλογος 

Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων

 και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»

να μάθω για το πνευματικό και φιλανθρωπικό έργο της Μονής Βατοπαιδίου. Εχει τη γνώμη ότι δεν έχω επισκεφθεί ούτε μία μονή στον κόσμο, για να δω ότι υπάρχει παντού ένας χώρος με εικόνες, προϊόντα και ενθύμια προς πώληση.

Απαντώ χωρίς ίχνος αυτοπροβολής ή οίησης και ζητώντας ταπεινά συγγνώμη από τους αναγνώστες της «Κ» αλλά μόνο και μόνο διότι ο πανιερώτατος ασκεί κριτική σε κάποιον χωρίς να έχει αντικειμενικά στοιχεία.

Εχοντας μεταβεί στο περιβόλι της Παναγιάς, από το 1997 έως το 2017, 46 φορές (τα διαμονητήρια στη διάθεσή του...) πάντα ως ταπεινός προσκυνητής και όχι ως επισκέπτης και έχοντας εμπειρία από εκατοντάδες συνομιλίες με καθηγουμένους, ιερομονάχους και μοναχούς, από συμμετοχή σε πάμπολλες θρησκευτικές εκδηλώσεις (Θείες λειτουργίες, ακολουθίες, λιτανείες Θείων εικόνων, κουρά μοναχού, εξόδιο ακολουθία και ταφή καθηγουμένου, εκλογή και ενθρόνιση καθηγουμένου, αγρυπνίες κ.ά.), αλλά και από τη μελέτη δεκάδων βιβλίων και κειμένων για το Αγιον Ορος και για φωτισμένους Αγιορείτες Πατέρες, γνωρίζω πολύ καλά την πνευματικότητά του και την υπερχιλιετή προσφορά του στην Ορθοδοξία, στη διατήρηση της πίστης μας στην παράδοση, στον πολιτισμό και στην πατρίδα μας και δεν έχω ανάγκη να ρωτήσω κάποιον πιστό για να μάθω.

Εχοντας εμπειρία από προσκυνήματα σε δεκάδες μονές και κελιά στο Αγιον Ορος, μεταξύ των οποίων και στην Ι.Μ. Βατοπαιδίου τον Απρίλιο του 2004, αλλά και σε όλη τη χώρα και όχι μόνο, γνωρίζω πολύ καλά για τα εκθετήρια/πωλητήρια των προϊόντων τους κ.λπ. και έχω προμηθευτεί εκατοντάδες από αυτά, συμβάλλοντας με τον οβολό μου στην οικονομική ενίσχυσή τους, που τόσο έχουν ανάγκη. Αυτά όμως δεν έχουν καμία σχέση με την αποστολή μηνυμάτων sms μέσα στη νύχτα για διαφήμιση του νέου e-shop της μονής και τις καταχωρίσεις και ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο. Ο σκοπός πάντοτε μπορεί να είναι ο καλύτερος ή ο ευγενέστερος, αλλά αυτό που τον κρίνει είναι η μέθοδος και ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται.

Θα έπρεπε να είχε καταλάβει ο πανιερώτατος ότι εκείνο που με ξένισε και με ενόχλησε είναι ο προκλητικός τρόπος με τον οποίο διαφημίζονται και προωθούνται
τα προϊόντα μιας αγιορείτικης μονής. Αυτό ήταν και το νόημα της επιστολής μου, η έκφραση δηλαδή αυτού του προβληματισμού και η επισήμανση, αν θέλετε, της υπέρβασης κάποιων ορίων και η παρέκκλιση από τον δρόμο της μοναχικής σεμνότητας και ταπεινότητας, τα οποία η προσωπική μου εμπειρία στο Αγιον Ορος με έχει κάνει να γνωρίζω, παρ’ όλη την αδυναμία μου. 

Η εγκράτεια, η μετριοφροσύνη, η λιτότητα, η υποταγή, η σεμνότητα και η ταπείνωση είναι και πρέπει να παραμείνουν οι διαχρονικές αρχές και τα χαρακτηριστικά του Αγίου Ορους. Ο θαυμασμός σ’ αυτό το υπέροχο σύνολο, που λέγεται Αγιον Ορος, πρέπει να μείνει αναλλοίωτος και να μην κινδυνεύει από άστοχες ενέργειες στο πλαίσιο των προκλήσεων της εποχής και της τεχνολογικής εξέλιξης.

ΜΑΤΘΑΙΟΣ Μ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 

Πλοίαρχος Π.Ν. ε.α.