"...Για να το πούμε αλλιώς, η προσέγγιση πολλαπλών ακροατηρίων αποδίδει συνήθως όταν γίνεται προεκλογικά - όπως άλλωστε έδειξε η 7η Ιουλίου είχαν δίκιο όσοι στη ΝΔ την υποστήριζαν με το επιχείρημα πως το κόμμα αύξανε τα ποσοστά του διαχρονικά μόνο όταν απευθυνόταν σε ψηφοφόρους από το Κέντρο μέχρι τα δεξιά άκρα του πολιτικού φάσματος. Δεν έχει ωστόσο εξασφαλισμένα αποτελέσματα στις κυβερνητικές περιόδους γιατί είναι μια στρατηγική σχεδιασμένη για μικρά χρονικά διαστήματα, όχι για ολόκληρες τετραετίες..."

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 02-03/11/19

ΤΗΣ ΚΑΡΟΛΙΝΑΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ

Ένας αμερικανός δημοσιογράφος το έχει διαπιστώσει πρώτος: τα λόγια ενός πολιτικού δεν φανερώνουν την ιδέα που έχει για το θέμα του, αλλά την ιδέα που έχει για το ακροατήριό του. Αν κάποιος ακούσει προσεκτικά τα λόγια της κυβέρνησης σε δύο θέματα, το Μεταναστευτικό και την οικονομία, μπορεί να πάει αυτή τη σκέψη ένα βήμα παραπέρα. Η ρητορική της αποκαλύπτει πως θέλει να απευθυνθεί ταυτόχρονα σε δύο - ανόμοια μεταξύ τους - ακροατήρια, το δεξιό και το κεντρώο. Στο πρώτο με εργαλείο το Μεταναστευτικό, που αποδεικνύεται αγκάθι, και στο δεύτερο με μέσο τα οικονομικά, που φαίνεται να είναι ο άσος της. Με τον κίνδυνο, πάντα, μια τέτοια απόπειρα να καταλήξει να φανερώσει την ιδέα που εκείνη έχει για κάποιο από τα δύο ακροατήρια.


Υπάρχουν κυβερνητικά στελέχη, σαν τον υπουργό Ανάπτυξης, ας πούμε, που βγαίνουν στα κανάλια και αποφαίνονται πως «η εικόνα με τις βάρκες που πάνε 100-200 ταυτόχρονα είναι εικόνα εισβολής, δεν είναι εικόνα μεταναστευτικού ρεύματος». Η αδωνική επισήμανση ηχεί σίγουρα ευχάριστα στα αφτιά της δεξιάς μερίδας του εκλογικού σώματος - ακόμη και σε όσους από αυτούς δεν ψήφισαν ΝΔ στις πρόσφατες εκλογές.

Εξού ίσως κι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, που σαν επίσημη φωνή προσπαθεί να μη γέρνει προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, έχει υπονοήσει σε μπρίφινγκ τον φόβο της αλλοίωσης του ελληνικού πληθυσμού από τον όγκο των μεταναστών που φθάνουν στα νησιά. «Δεν μιλήσαμε ποτέ», έχει πει ο Στέλιος Πέτσας, «στο παρελθόν για αλλοίωση πληθυσμού, όταν είχαμε μετακινήσεις, είτε μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ, όπου είχαμε κάποιες μαζικές εισροές στην Ελλάδα. Ποτέ δεν μιλήσαμε για αυτό το πράγμα. Εδώ μιλάμε για άλλου τύπου, όμως, ροές μεταναστευτικές, ιδίως από χώρες με άλλη θρησκεία, με άλλο πολιτισμό, με άλλα - ας το πούμε έτσι - στοιχεία που φέρνουν μαζί τους».

Εναν φόβο για τον οποίο έσπευσε να μιλήσει μέχρι κι ο σιωπηλός πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής πριν από μία εβδομάδα στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών. Σημειώνοντας ότι το μεταναστευτικό ζήτημα «μπορεί να εξελιχθεί σε μείζον, με άγνωστες σήμερα προεκτάσεις», βάζοντας στην εξίσωση «τις δυσμενείς προβλέψεις για τις δημογραφικές προοπτικές» συν «τη φυγή των νέων κυρίως Ελλήνων στο εξωτερικό», ώστε να καταλήξει στο συμπέρασμα «ότι μπορεί να βρισκόμαστε στο όχι μακρινό μέλλον ενώπιον εθνικής κρίσης».

Υπάρχουν παράλληλα και βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας που επί τη ευκαιρία της 28ης έτρεξαν να υποβάλουν διαπιστευτήρια εθνικού φρονήματος. Οπως ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος, με μια τουρνέ στη Βόρεια Ηπειρο. Ή ο Θάνος Πλεύρης που επέκρινε το εορταστικό μήνυμα της Δόμνας Μιχαηλίδου τσιτάροντας τον δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά.

Οι παρεμβάσεις του Πρωθυπουργού

Οταν, λοιπόν, η πούρα δεξιά πλευρά της ΝΔ εμφανίζεται να δίνει τον τόνο στην ατζέντα της δημόσιας συζήτησης - και πιθανόν πάσες για κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ -, παρεμβαίνει ο Πρωθυπουργός. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που έχει χτίσει προσεκτικά το προφίλ του κεντρώου - ενίοτε τονίζοντας και την απόσταση που τον χωρίζει από το ίδιο του το κόμμα -, όποτε αναφέρεται στο Μεταναστευτικό προσέχει να χρησιμοποιεί νούμερα, γεγονότα, καθώς και επιχειρήματα που ακούγονται λογικά. Οπως το «θέλουμε κανόνες, όχι φράκτες και τείχη».

Και εφόσον χρειάζεται, φράσεις που θα διαλύσουν τις όποιες εκ των υστέρων αμφιβολίες των ψηφοφόρων του Κέντρου που τον επέλεξαν μέσα στο παραβάν. Σαν το «μακριά από εμάς οποιαδήποτε ξενοφοβία και ρατσισμός. Είμαι υπερήφανος όταν πηγαίνω σε παρελάσεις και βλέπω μια κοινωνία πολυπολιτισμική», που είχε πει στη Βουλή απαντώντας σε ερώτηση του Βαρουφάκη. Ή το «καμάρωσα στην παρέλαση της 28ης την αριστούχο μαθήτρια από την Αφρική» που ανέφερε προχθές από κοινοβουλευτικού βήματος.

Βέβαια, ο Μητσοτάκης προτιμά να μιλά για την οικονομία. Να ανακοινώνει ο ίδιος πανηγυρικά πως υλοποιούνται οι δεσμεύσεις που είχε αναλάβει προεκλογικά, όπως έκανε από το συνέδριο του Economist για την τριετή αναστολή του ΦΠΑ στην οικοδομή. Ή να θυμίζει την αναβάθμιση από τη Standard & Poor's, απευθυνόμενος στον Αλέξη Τσίπρα μέσα στην Ολομέλεια.

Σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις που έχουν γίνει για τις πρώτες εκατό ημέρες της κυβέρνησης, η οικονομία είναι το ατού της. Σε αντίθεση με το Μεταναστευτικό που είναι το αδύνατό της σημείο. Το 30% δηλώνει τα φορολογικά ως τον τομέα που εκείνη τα πήγε καλύτερα μέσα στο πρώτο τρίμηνο στη μέτρηση της Pulse, ενώ μόλις 1% επικροτεί τους χειρισμούς της στο Μεταναστευτικό. Εύλογο, το υπουργείο Οικονομικών είχε φροντίσει στα πρώτα κιόλας ειδοποιητήρια για τον ΕΝΦΙΑ, τον Σεπτέμβριο, ο φόρος να είναι αισθητά μειωμένος. Και προκειμένου να ενισχύουν το πλεονέκτημά τους, κυβερνητικά στελέχη ήδη αφήνουν να διαρρέει πως το Υπουργικό Συμβούλιο προσανατολίζεται στη θεσμοθέτηση του κοινωνικού μερίσματος ως επιδόματος που θα χορηγείται κάθε χρόνο.

Διπολισμός κυβερνητικού λόγου

Οσοι βρίσκονται στα δεξιά της Δεξιάς θέλουν να ακούν κορόνες λοιπόν, κι εκείνοι που αυτοχαρακτηρίζονται κεντρώοι ζητούν να ακούν οικονομικά νέα. Κάπως έτσι ερμηνεύεται ο διπολισμός του κυβερνητικού λόγου. Η προσπάθεια της κυβέρνησης να ισορροπήσει στη βάρκα που βρίσκεται στη δεξιά όχθη και στην άλλη που είναι στο κέντρο της πολιτικής λίμνης εξηγείται ως έναν βαθμό από τις αναλύσεις των δημοσκοπικών εκτιμήσεων για τις επιδόσεις της που γίνονται πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Το Μεταναστευτικό κρίνεται από πολλούς υπουργούς ως το νούμερο ένα πρόβλημα για την εικόνα της διακυβέρνησης, ως το πρόβλημα που θα μπορούσε να αλλάξει το θετικό πρόσημο που εκείνη έχει πάρει λόγω των οικονομικών πολιτικών της. Οχι μόνο γιατί ενδέχεται να εξελιχθεί σε έναν παράγοντα πιο καθοριστικό για τη δεξιά εκλογική της βάση, αλλά κι επειδή οι τυχόν ρητορικές υπερβολές ίσως απομακρύνουν την κεντρώα εκλογική δεξαμενή. Η πρωθυπουργική λύση σε αυτό το δίλημμα φαίνεται να είναι η επίκληση των μέτρων, του σχεδίου που έχει καταρτιστεί για την αντιμετώπισή του.

Σύμφωνα πάντως με έναν έμπειρο πολιτικό αναλυτή, «η κατηγοριοποίηση δεξιό και κεντρώο ανήκει στις καλές εποχές. Δύσκολα μπορεί να εφαρμοστεί σε θέματα σαν το Μεταναστευτικό. Η χρήση τέτοιων απλοϊκών σχημάτων, ορίτζιναλ δεξιός υπουργός - κεντρώος πρωθυπουργός, ίσως προκαλέσει την επόμενη πολιτική κρίση». Στην ανάγνωσή του η κυβέρνηση μπαλανσάροντας ανάμεσα στα δύο αυτά ακροατήρια «απλά αγοράζει χρόνο μέχρι την επόμενη εβδομάδα».

Ορισμένοι επισημαίνουν και μια άλλη πιθανότητα: «Σε μια οικονομική κανονικότητα, σαν αυτή που υπόσχεται ότι θα φέρει ο Μητσοτάκης, οι ψηφοφόροι του Κέντρου ίσως ξαναποκτήσουν τις ιδεολογικές αναστολές που είχαν ξεπεράσει και τον είχαν στηρίξει στις εποχές της αστάθειας».

Για να το πούμε αλλιώς, η προσέγγιση πολλαπλών ακροατηρίων αποδίδει συνήθως όταν γίνεται προεκλογικά - όπως άλλωστε έδειξε η 7η Ιουλίου είχαν δίκιο όσοι στη ΝΔ την υποστήριζαν με το επιχείρημα πως το κόμμα αύξανε τα ποσοστά του διαχρονικά μόνο όταν απευθυνόταν σε ψηφοφόρους από το Κέντρο μέχρι τα δεξιά άκρα του πολιτικού φάσματος. Δεν έχει ωστόσο εξασφαλισμένα αποτελέσματα στις κυβερνητικές περιόδους γιατί είναι μια στρατηγική σχεδιασμένη για μικρά χρονικά διαστήματα, όχι για ολόκληρες τετραετίες.