Πίσω από την υψηλής διπλωματικής αξίας και συμβολισμού επικοινωνία των δύο ηγετών, διάρκειας μισής ώρας, η κυβέρνηση διαβάζει διαβεβαιώσεις για πλήρη στήριξη και αναγνώριση της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας. Και επιπλέον διακρίνει τα πρώτα «μετρημένα» αμερικανικά μηνύματα προς την Τουρκία. Δεν είναι μόνο ο συμβολισμός της συγκυρίας της 25ης Μαρτίου, αφού η γραμμή ανάμεσα σε Λευκό Οίκο και Μαξίμου άνοιξε και μία ημέρα αφότου επαναδιατυπώθηκε η αμερικανική δυσφορία προς την Αγκυρα σχετικά με το ρωσικό σύστημα S-400. Και πολύ περισσότερο συνέβη χωρίς να προηγηθεί, ούτε να συνδυαστεί, συνομιλία του Μπάιντεν και με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν....

Από "ΤΑ ΝΕΑ" (κύριο θέμα+εσωτερικές σελίδες)

"ΤΑ ΝΕΑ", 26/03/21

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Ως επίσημο βήμα για σημαντική αλλαγή σελίδας στις σχέσεις Αθήνας και Ουάσιγκτον με αναβάθμιση σε όλα τα επίπεδα και αμοιβαία πρόθεση για περαιτέρω προώθηση στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ άλλων στην άμυνα και την οικονομία ερμηνεύει η ελληνική πλευρά τη χθεσινοβραδινή τηλεφωνική συνομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τζο Μπάιντεν. Πίσω από την υψηλής διπλωματικής αξίας και συμβολισμού επικοινωνία των δύο ηγετών, διάρκειας μισής ώρας, η κυβέρνηση διαβάζει διαβεβαιώσεις για πλήρη στήριξη και αναγνώριση της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας. Και επιπλέον διακρίνει τα πρώτα «μετρημένα» αμερικανικά μηνύματα προς την Τουρκία. Δεν είναι μόνο ο συμβολισμός της συγκυρίας της 25ης Μαρτίου, αφού η γραμμή ανάμεσα σε Λευκό Οίκο και Μαξίμου άνοιξε και μία ημέρα αφότου επαναδιατυπώθηκε η αμερικανική δυσφορία προς την Αγκυρα σχετικά με το ρωσικό σύστημα S-400. Και πολύ περισσότερο συνέβη χωρίς να προηγηθεί, ούτε να συνδυαστεί, συνομιλία του Μπάιντεν και με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Μέσα και από την τηλεφωνική επικοινωνία Μπάιντεν - Μητσοτάκη, ο Λευκός Οίκος εξέπεμψε τουλάχιστον τρία μηνύματα:

1. ΠΡΩΤΑ Η ΑΘΗΝΑ. Η επιλογή Μπάιντεν να επικοινωνήσει πρώτα με την Αθήνα αφήνοντας για αργότερα την Αγκυρα μετρά για την ελληνική πλευρά στο φόντο αφενός της αποστροφής Μπάιντεν ότι «οι ΗΠΑ επιστρέφουν» στους συμμάχους της, αφετέρου της διαφορετικής, σε επίπεδο ισορροπιών, περιόδου του Ντόναλντ Τραμπ. Στο πλαίσιο αυτό είναι ξεκάθαρο ότι η πρώτη τηλεφωνική συνάντηση Μητσοτάκη και Μπάιντεν έγινε σε καλό κλίμα και δεν περιορίστηκε σε εθιμοτυπικό πλαίσιο.

2. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΣΟΥΔΑΣ. Αντίθετα, στα 30 λεπτά της συνομιλίας τέθηκαν όλες οι πτυχές δύο θεμάτων: μια ατζέντα διεύρυνσης της διμερούς σχέσης και το κεφάλαιο Τουρκία. Η Αθήνα έλαβε σήματα από την άλλη άκρη του Ατλαντικού, όπως φαίνεται να διαβεβαίωσε ο Μπάιντεν, για προσπάθειες εμβάθυνσης της συνεργασίας Ελλάδας - ΗΠΑ τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Ειδικό βάρος έχει άλλωστε η στρατιωτική συνεργασία με κυρίαρχη αιχμή τη ναυτική βάση της Σούδας και με «ζωντανό» όπως όλα δείχνουν το πρότζεκτ επέκτασης των αμερικανικών στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα.

3.  ΘΕΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Επιπλέον ο Πρωθυπουργός συζήτησε το θέμα της στάσης της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο, με τον Μπάιντεν προβληματισμένο και για τις εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας μετά και την αποχώρησή της από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Σχετικές αναφορές άλλωστε έκανε και στην παρέμβασή του στην τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων, μιλώντας για «δημοκρατική οπισθοδρόμηση», σύμφωνα με αξιωματούχους που επικαλείται το Bloomberg, αλλά και εκφράζοντας επιπλέον ανησυχία για τους στενότερους δεσμούς της Αγκυρας με τη Ρωσία.

Τον τόνο πάντως έδωσε ο Μπάιντεν με συνολικά τέσσερις παρεμβάσεις του σε λίγα 24ωρα με αποδέκτες την Ελλάδα και τη διεθνή κοινότητα. Πριν από τη σύνδεση Οβάλ Γραφείου και Μαξίμου, είχαν προηγηθεί η επιστολή του στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, το ένθερμο μήνυμά του περί συμπόρευσης για το μέλλον προς τον ελληνικό λαό και η συζήτησή του μέσω τηλεδιάσκεψης με δεκάδες επιφανείς ομογενείς, ως επιβεβαίωση των στενών δεσμών του με την ελληνοαμερικανική κοινότητα. Ο ίδιος εξέφρασε άλλωστε την πεποίθηση ότι επί διακυβέρνησής του οι δεσμοί Ελλάδας και ΗΠΑ θα είναι ισχυρότεροι από ποτέ.

ΣΤΙΣ ΗΠΑ Ο Α/ΓΕΕΘΑ. Από την Αθήνα σημείωναν επιπλέον και τη σημασία ενίσχυσης της προσωπικής σχέσης Μητσοτάκη και Μπάιντεν ενώ το ενδιαφέρον στρέφεται και στον προγραμματισμό επίσημης μετάβασης του Μητσοτάκη στην Ουάσιγκτον. Οι διπλωματικοί δίαυλοι είναι πλήρως ενεργοποιημένοι με το βλέμμα προς το παρόν στο φθινόπωρο. Σε κάθε περίπτωση οι επαφές που ήδη υπάρχουν αναμένεται να ενταθούν στους επόμενους μήνες, ενώ επίκειται ταξίδι του αρχηγού ΓΕΕΘΑ στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στην Ουάσιγκτον εντός του Απριλίου για επαφές του σε Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Πεντάγωνο.

"ΤΑ ΝΕΑ", 26/03/21

 Του Π.Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ

Η  ουσία και σημασία της χθεσινής Δήλωσης της Διάσκεψης Κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) για την Τουρκία είναι ότι άνοιξε «μια σταδιακή και αντιστρέψιμη» διαδικασία ενίσχυσης της συνεργασίας (προώθησης της «θετικής ατζέντας») με την Τουρκία «σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος» κυρίως με τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης. Ολα τα άλλα είναι εν πολλοίς τα γνωστά ωραία λόγια των διασκέψεων κορυφής (έστω κι αν και αυτά έχουν κάποια σημασία). Οι συγκεκριμένες αποφάσεις παραπέμπονται βέβαια τον Ιούνιο. Και τούτο καθώς δεν είχαμε τώρα ένα κανονικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και γιατί η Ενωση χρειάζεται χρόνο για να έχει μια καλύτερη εικόνα για την Τουρκία και τη συμπεριφορά της.

Για την Ελλάδα, η Δήλωση έχει ορισμένα θετικά στοιχεία αλλά θα μπορούσε να έχει ουσιαστικότερες ρυθμίσεις. Ως θετικό στοιχείο θα πρέπει να θεωρηθεί η (προγραμματισμένη) βελτίωση, κανονικοποίηση των ευρωτουρκικών σχέσεων αυτή καθ' εαυτήν. Εξυπηρετεί πολλαπλώς τη χώρα μας. Η Δήλωση ταυτόχρονα προβλέπει και τα (αναπόφευκτα) περιοριστικά μέτρα/κυρώσεις σε περίπτωση ανανεωμένων προκλήσεων ή μονομερών ενεργειών από πλευράς Τουρκίας ως κύριο αίτημα Ελλάδας και Κύπρου. Για τον σκοπό αυτόν η Ενωση θα χρησιμοποιήσει τα μέσα και επιλογές που διαθέτει για να υπερασπισθεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της σύμφωνα και με την έκθεση Μπορέλ.

Η Ελλάδα δεν πήρε κάτι περισσότερο. Τι θα μπορούσε να πάρει;

• Πρώτον, την κατάργηση του απαράδεκτου casus belli (1995) σε ένδειξη σεβασμού του διεθνούς δικαίου (Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ) από πλευράς Τουρκίας.

• Δεύτερον, τη ρητή «πρόσκληση» προς την Τουρκία να προσχωρήσει στη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS - 1982) ως μέρος του ενωσιακού κεκτημένου στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της τελωνειακής ένωσης. Και τούτο καθώς η εφαρμογή των κανόνων της Σύμβασης για τις θαλάσσιες ζώνες κ.λπ. συνοδεύεται στενά με την τελωνειακή ένωση (όπως ορισμός τελωνειακού εδάφους κ.λπ.). Απουσιάζει επομένως το «the heads of state and governments call on Turkey to accede...» μέσα σε τακτή ημερομηνία.

• Τρίτον, η Δήλωση θα έπρεπε να διαλαμβάνει την αναθεώρηση της Δήλωσης ΕΕ - Τουρκίας (2016) για το Μεταναστευτικό προκειμένου να επιτρέπει «επιστροφές» στην Τουρκία απ' όλη την Ελλάδα (και όχι μόνο από τα νησιά) παράλληλα με τη χορήγηση πρόσθετης οικονομικής ενίσχυσης κ.λπ.

• Τέταρτον, η Δήλωση όφειλε να περιέχει ισχυρότερη διατύπωση για τον σεβασμό της κυριαρχίας των κρατών-μελών της ΕΕ και ιδιαίτερα για εγκατάλειψη από πλευράς Τουρκίας των εξωφρενικών αξιώσεων για «γκρίζες ζώνες».

Στο παρελθόν κάθε φορά που η Ελλάδα «έδωσε» μέσω ΕΕ κάτι σημαντικό στην Τουρκία πήρε πίσω επίσης κάτι εξόχως σημαντικό (1995 - τελωνειακή ένωση/ έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με Κύπρο, 1999 - χορήγηση ιδιότητας υποψήφιας χώρας/ένταξη Κύπρου, επίλυση ελληνοτουρκικών διαφορών). Τώρα δίνουμε τη «θετική ατζέντα» χωρίς να παίρνουμε πίσω κάτι το συγκεκριμένα ουσιαστικό έξω από μια πρόβλεψη για (μάλλον ανεφάρμοστες) κυρώσεις και κάποιες άλλες γενικόλογες διατυπώσεις. 

Με μια άλλη προσέγγιση-διαπραγμάτευση θα μπορούσαμε (πιθανότατα) να είχαμε πετύχει περισσότερα - μια νέα εκδοχή του «Ελσίνκι». Δεν την ακολουθήσαμε και το ερώτημα είναι γιατί, όταν στο ΥΠΕΞ τόσο η πολιτική όσο και η διπλωματική ηγεσία γνωρίζουν τη σημασία όλων αυτών; Αλλά υπάρχουν ακόμη κάποιες δυνατότητες.

-Ο ομ. καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής - σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ.