Το 2020 μάς έχει διδάξει ότι η υγεία δεν είναι κάτι που μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο και πως η υγειονομική περίθαλψη είναι πραγματικά αποτελεσματική και προστατευτική μόνον εάν όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτή. Εάν θέλουμε να προστατευτούμε από μελλοντικές κρίσεις, δεν πρέπει να αφήσουμε κανέναν ευάλωτο. Το 2020 η COVID-19 ανέτρεψε όλα όσα πιστεύαμε ότι ήταν φυσιολογικά. Ηταν μια χρονιά που μας δοκίμασε όλους. Ας θυμηθούμε το 2020 μέσα από τις πράξεις του θάρρους, της αισιοδοξίας και της γενναιοδωρίας των εργαζομένων της πρώτης γραμμής. Ας συναντήσουμε το 2021 με αισιοδοξία και ελπίδα, καθώς η ανταπόκρισή μας καθοδηγείται επιστημονικά και έχει ισχυρή κοινοτική συμμετοχή.....

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 29/12/20

ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΡΙΑΣ*, ΧΑΝΣ ΚΛΟΥΓΚΕ**

Η πανδημία της COVID-19 έχει συγκλονίσει τον κόσμο, οδηγώντας πολλές χώρες σε παράλυση. Ο ιός έχει περάσει από τα κράτη, τις κοινότητες και τις ζωές μας, εκμεταλλευόμενος τα κενά στην ετοιμότητά μας για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, τις αδυναμίες στα συστήματα υγείας και τις ανισότητες στις κοινωνίες μας. Πρόκειται για μια ανθρώπινη τραγωδία και μια παγκόσμια κρίση. Καθώς τελειώνει η φετινή χρονιά και κοιτάζουμε προς το 2021, είναι μια καλή ευκαιρία για ανασκόπηση: τι έχουμε μάθει, τι έχουμε επιτύχει και ποια είναι η ελπίδα που βρίσκεται στον ορίζοντα;

Η εμπειρία μέχρι στιγμής μας έχει δείξει πως η υγεία αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της ατομικής και συλλογικής ανάπτυξης. Σε κάθε βήμα του ταξιδιού της ζωής μας χρειαζόμαστε στοχευμένη και προσαρμοσμένη υποστήριξη για την προώθηση της υγείας και της ευημερίας μας. Η φοίτηση στο σχολείο είναι πολύτιμη για την κοινωνική ανάπτυξη ενός παιδιού. Η παροχή ενός δικτύου κοινωνικής ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας όταν απειλούνται οι θέσεις εργασίας. Η δημιουργία υποστηρικτικών περιβαλλόντων και ποιοτικής φροντίδας προσφέρει στους ηλικιωμένους την αξιοπρέπεια που τους αξίζει.

Η πραγματική απάντηση στην πανδημία, επομένως, απαιτεί δράση πέρα από τη θεραπεία του ιού. Οι γνώσεις σχετικά με την ανθρώπινη συμπεριφορά και τις πολιτιστικές συνήθειες και παραδόσεις ανά τον κόσμο υπήρξαν εξαιρετικά κρίσιμες στην αντιμετώπιση των εκστρατειών παραπληροφόρησης για την COVID-19 που διαδίδονται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Θυμηθήκαμε ότι οι κοινότητες του κόσμου πρέπει να εμπλακούν άμεσα, για να γίνουν έτσι πραγματικό κομμάτι των λύσεων. Και ξέρουμε πως μόνο όταν τα μέτρα που επιβάλλουμε είναι επιστημονικά ορθά και κοινωνικά αποδεκτά μπορούν να είναι ταυτόχρονα και αποτελεσματικά.

Για την κάλυψη των πολλών, πολύπλοκων αναγκών που δημιουργήθηκαν, τα συστήματα υγείας έπρεπε να προσαρμοστούν με πρωτοφανή ταχύτητα. Καθιέρωσαν έτσι την παροχή υπηρεσιών «διπλής γραμμής» μέσω της οποίας παρέχονται βασικές υπηρεσίες παράλληλα με υπηρεσίες που επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι ψηφιακές λύσεις συνέβαλαν σημαντικά στη γεφύρωση των κενών, εκεί όπου η παροχή υπηρεσιών διά ζώσης ήταν αδύνατες. Αυτές οι καινοτομίες είναι ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των αναγκών που προκαλούν οι καρδιακές παθήσεις, ο διαβήτης, η υπέρταση, ο καρκίνος και οι αυξανόμενες ανάγκες ψυχικής υγείας – προκλήσεις οι οποίες επιμένουν.

Η επιστήμη και η έρευνα ήταν απαραίτητες για τη διαμόρφωση της ανταπόκρισής μας στην πανδημία, από την ανάπτυξη διαγνωστικών μεθόδων και τη διερεύνηση της θεραπείας μέχρι την παραγωγή εμβολίων με πρωτοφανή ταχύτητα. Χρησιμοποιήθηκαν παλιές αλλά και νέες τεχνολογίες, για να δημιουργηθούν απτά, αποδεικτικά στοιχεία για τη δημόσια υγεία και τα κοινωνικά μέτρα.

Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και της φροντίδας υπήρξαν εξαιρετικοί επαγγελματίες και αξίζουν τον ακλόνητο σεβασμό και την ευγνωμοσύνη μας. Χρειάζονται επίσης επαρκή κοινωνική, πνευματική, σωματική και οικονομική υποστήριξη, για να διασφαλίσουν και τη δική τους υγεία και ευημερία. Παράλληλα, οι υπάλληλοι πρώτης γραμμής –δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εργαζόμενοι ταχυδρομείου, οδηγοί λεωφορείων, το προσωπικό παντοπωλείων και σούπερ μάρκετ και πολλοί άλλοι– που στο παρελθόν ήταν αόρατοι και υποτιμημένοι, ήταν εκείνοι που διατήρησαν τις κοινωνίες μας λειτουργικές.

Εχουμε δει αμέτρητα παραδείγματα κοινωνικής αλληλεγγύης, ανθρώπινης εφευρετικότητας και συλλογικής και ατομικής συμπόνιας σε κάθε γωνιά της ευρωπαϊκής περιφέρειας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Οι άνθρωποι διατηρούν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, αισιοδοξία και γενναιοδωρία. Αυτό αποδείχθηκε και στην Ελλάδα, μέσω πολλών συγκινητικών στιγμών αλληλεγγύης: από ομάδες προσκόπων που έστειλαν εξατομικευμένες κάρτες σε ηλικιωμένους κατοίκους γηροκομείων, μέχρι τις δεκάδες ομάδες εθελοντών και κοινωνίας των πολιτών που κατέβαλαν πολύτιμο χρόνο και προσπάθεια για να παραγάγουν χειροποίητες μάσκες προσώπου και να τις διανείμουν στην ευρύτερη κοινότητα. Το 2020 μας έδειξε ότι η υγεία δεν είναι μόνο μια ατομική ευθύνη, αλλά απαιτεί συλλογική προσπάθεια.

Ολοι λοιπόν πρέπει να παίξουμε ρόλο για να διαμορφώσουμε το μέλλον που χρειαζόμαστε. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την τοποθέτηση της υγείας και της ισότητας στο επίκεντρο όλων των πολιτικών. Η στρατηγική για την υγεία του ΠΟΥ της Ευρώπης «Ενωμένοι στη δράση για καλύτερη υγεία», βασίζεται σε αυτό που οι πολίτες περιμένουν από τις υγειονομικές τους αρχές, προκειμένου να ευδοκιμήσουν σε υγιείς κοινότητες. Γι’ αυτό, πρέπει να εγγυηθούμε το δικαίωμα των ανθρώπων στην καθολική πρόσβαση σε ποιοτική περίθαλψη, να επιταχύνουμε τη δράση για τη μείωση των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας και να ενισχύσουμε την ηγεσία της δημόσιας υγείας σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Είναι μια φιλόδοξη ατζέντα, αλλά μπορούμε να επιτύχουμε τους στόχους της μαζί. Οι άνθρωποι ολοένα και περισσότερο –και σωστά– ζητούν από τις υγειονομικές τους αρχές να λογοδοτούν για την εκπλήρωση αυτών των προσδοκιών και να μην αφήνουν κανέναν πίσω.

Μετά την COVID-19 είναι σαφές ότι η οικοδόμηση ισχυρών, βιώσιμων, δίκαιων και ανταποκρινόμενων συστημάτων υγείας ωφελεί τους πάντες. Η υγεία είναι θεμελιώδης για τη διασφάλιση τόσο της οικονομικής ανάπτυξης όσο και της κοινωνικής συνοχής.

Υπάρχει ένα ευρύτερο πλαίσιο για την υγεία, από το πώς παράγουμε το φαγητό μας, τον τρόπο που ζούμε σε αστικές περιοχές, τους παράγοντες που κάνουν τις κοινότητές μας πιο ανθεκτικές, τους τομείς στους οποίους επενδύουν τα χρηματοοικονομικά μας συστήματα και την αξία που αποδίδουμε σε εκείνους που παρέχουν βασικές υπηρεσίες. Η πανδημία μάς ανάγκασε να αναγνωρίσουμε αυτά τα ζητήματα και να τα επανεξετάσουμε.

Για να μας οδηγήσει όλους σε μια νέα κατεύθυνση, το γραφείο του ΠΟΥ στην Ευρώπη έχει συγκεντρώσει φωνές πολιτικών εκπροσώπων και ειδικών. Η πανευρωπαϊκή επιτροπή για την υγεία και την αειφόρο ανάπτυξη περιλαμβάνει εμπειρογνώμονες από μια σειρά τομέων, συμπεριλαμβανομένων πρώην αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, διακεκριμένους επιστήμονες και οικονομολόγους, επικεφαλής των ιδρυμάτων υγείας και κοινωνικής μέριμνας και ηγέτες της επιχειρηματικής κοινότητας και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η επιτροπή κοιτάζει προς τα εμπρός, μέσω του αντίκτυπου της πανδημίας, σε αλλαγές που απαιτούνται στην κοινωνία, με σκοπό την ανάδειξη της υγείας στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας. Θα προσφέρει συνεχή καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο επένδυσης σε συστήματα υγείας, υγείας και κοινωνικής φροντίδας, προς όφελος όλων.

Το 2020 μάς έχει διδάξει ότι η υγεία δεν είναι κάτι που μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο και πως η υγειονομική περίθαλψη είναι πραγματικά αποτελεσματική και προστατευτική μόνον εάν όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτή. Εάν θέλουμε να προστατευτούμε από μελλοντικές κρίσεις, δεν πρέπει να αφήσουμε κανέναν ευάλωτο.

Το 2020 η COVID-19 ανέτρεψε όλα όσα πιστεύαμε ότι ήταν φυσιολογικά. Ηταν μια χρονιά που μας δοκίμασε όλους. Ας θυμηθούμε το 2020 μέσα από τις πράξεις του θάρρους, της αισιοδοξίας και της γενναιοδωρίας των εργαζομένων της πρώτης γραμμής. Ας συναντήσουμε το 2021 με αισιοδοξία και ελπίδα, καθώς η ανταπόκρισή μας καθοδηγείται επιστημονικά και έχει ισχυρή κοινοτική συμμετοχή.

Και, στο μεταξύ, ας περιμένουμε όλοι μια στιγμή η οποία δεν θα αργήσει να έρθει, και στην οποία θα μπορούμε να συναντηθούμε με την οικογένεια και τους φίλους μας για να γιορτάσουμε όλα τα μεγάλα και μικρά πράγματα στη ζωή.

* Η δρ Μαριάννα Τριάς είναι εκπρόσωπος του ΠΟΥ στην Ελλάδα.
** Ο δρ Χανς Κλούγκε είναι περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ στην Ευρώπη