"....Η απόφαση προμήθειας του F-35 από τη χώρα μας και η πλήρης αξιοποίηση των (όποιων) δυνατοτήτων του έχουν ως προαπαιτούμενο μια συγκεκριμένη υποδομή για τη διαχείριση των ανταλλακτικών του, των όπλων και των δεδομένων, που θα ανταλλάσσονται με το αεροσκάφος, οι ιδιοκτήτες και διαχειριστές των οποίων θα υποδεικνύουν τους εχθρούς και τους φίλους. Στην περίπτωση αυτή φαίνεται να μην έχει αντικείμενο η επίκληση της «αυτοδύναμης Ελλάδας» που είχε ακουστεί κατά το παρελθόν και ακούγεται και τελευταία....."

Από την "Εφ.Συν"

"Εφ.Συν", 21/06/19

Του Δημήτρη Παντελάτου*

Το 2002 ζητήθηκε από τα στελέχη του ΓΕΑ να παρευρεθούν σε μια ενημέρωση που θα πραγματοποιούνταν στο αμφιθέατρο «Κωνσταντίνος Ηλιάκης» με την παρουσία του τότε Α/ΓΕΑ ανπτχου κ. Παναγιώτη Παπανικολάου. Εκεί βρίσκονταν και εκπρόσωποι της Lockheed Martin (LM), καθώς και «εν ενεργεία» αξιωματικοί της αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας.

Η ενημέρωση αφορούσε την εξέταση από μέρους της χώρας μας της συμμετοχής της στο πρόγραμμα ανάπτυξης του F-35 και την προμήθειά του. Στο τέλος της ενημέρωσης, ρώτησα αν το συγκεκριμένο αεροσκάφος θα είναι πάντα «αόρατο» και αν είχαν δοκιμαστεί αφέσεις όπλων αέρος - αέρος σε υπερηχητικές ταχύτητες από την κοιλότητα όπλων που διαθέτει.

Δεν υπήρξαν σαφείς απαντήσεις από τον εκπρόσωπο της LM, ενδεχομένως γιατί τότε (το 2002), το F-35 βρισκόταν στη φάση ανάπτυξης και επίδειξης του συστήματος, που ακολούθησε τη φάση επίδειξης της θεμελιώδους ιδέας σχεδίασής του (1999) και ακολουθήθηκε από τη φάση της παραγωγής και της ανάπτυξης (2007). Επισημαίνεται ότι σε όλες αυτές τις φάσεις, η γείτων και «σύμμαχος» Τουρκία συμμετείχε, πληρώνοντας την αντίστοιχη συνεισφορά της.

Εφόσον η Ελλάδα εντασσόταν στη φάση αυτή, θα πλήρωνε ένα αντίστοιχο αντίτιμο, ικανό μεν αλλά μικρότερο από αυτό των αρχικά εμπλεκόμενων χωρών.

Επιχείρησα, χωρίς αποτέλεσμα, 15 χρόνια μετά να βρω την απάντηση στις δύο προηγούμενες ερωτήσεις κατά τη σχετική με το αεροσκάφος νέας γενιάς ενημέρωση από τον εκπρόσωπο της Lockheed Martin, κ. Πλέσσα, στο 5ο Συνέδριο Αεροπορικής Ισχύος της ΠΑ, τον Φλεβάρη του 2017, στο αμφιθέατρο της Σχολής Ικάρων.

Σχετική με το αντικείμενο ήταν και η διπλωματική μου, τον Μάη του 2003, στην 80ή σειρά της Σχολής Πολέμου Αεροπορίας με θέμα «Ο επηρεασμός των επιχειρησιακών δυνατοτήτων και των αεροδυναμικών επιδόσεων των αεροσκαφών από την εισαγωγή της τεχνολογίας STEALTH».

Αντιγράφω από το συμπέρασμα αυτής της διπλωματικής:

«...Από την παρούσα έρευνα προκύπτει ότι κατά τη σχεδίαση ενός μαχητικού αεροσκάφους, η ολοκλήρωση και ο συνδυασμός των ικανοτήτων ενός αεροσκάφους, που αφορά την αύξηση των αεροδυναμικών του επιδόσεων και της αποτελεσματικής διαχείρισης της ανακλώμενης ή εκπεμπόμενης από αυτό ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, οδηγεί σε σημαντικούς συμβιβασμούς...

Στις παραπάνω επιλογές θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η δυνατότητα ένταξης των αεροσκαφών αυτών, ως δέκτες, σε ένα ευρύτερο δίκτυο διαχείρισης πληροφοριών, το οποίο θα περιλαμβάνει δορυφορικά και άλλα συστήματα ελέγχου προκειμένου να γίνει εκμετάλλευση των δυνατοτήτων STEALTH. Αυτό για τη χώρα μας συνεπάγει την ένταξη των δυνάμεων αυτών (σ.σ. αεροσκαφών) σε μια συμμαχία που θα διαθέτει τα υπόψη μέσα.

Από την άλλη πλευρά μια περισσότερο “εθνικοκεντρική” προσέγγιση, που επιτρέπει την εκτέλεση αυτόνομων επιχειρήσεων, κρίνεται ότι θα οδηγήσει σε συμβατικότερες επιλογές και σε αεροσκάφη υψηλότερων επιδόσεων, μεγαλύτερης δύναμης πυρός αλλά περιορισμένων ικανοτήτων STEALTH».

Οι ΗΠΑ, υιοθετώντας μια επιθετική επιχειρηματική στρατηγική, επέλεξαν να εξασφαλίσουν τις διεθνείς πωλήσεις του F-35 δημιουργώντας μια τεράστια κοινοπραξία όπου ο συνέταιρος είναι συνήθως και πελάτης. Με τον τρόπο αυτό, το βιομηχανικό και τεχνολογικό δυναμικό των εμπλεκόμενων χωρών δεσμεύεται σε μικρό ή μεγάλο βαθμό στην κατασκευή ενός προϊόντος το οποίο θα «καταπιεί» όλα τα αντίστοιχα που παράγονται στον δυτικό κόσμο και συνεπώς τον σχετικό ανταγωνισμό.

Η LΜ παίζει ουσιαστικά τον ρόλο του συντονιστή και του συναρμολογητή. Περίπου 3.000 προμηθευτές παγκοσμίως έχουν ενταχθεί ή υποστηρίζουν έμμεσα ή άμεσα την κοινοπραξία με 220.000 απασχολούμενους μόνο στην Αμερική και έναν κύκλο εργασιών αξίας πλέον των 400 δισ. δολαρίων, που αφορά άμεσα το πρόγραμμα. Μέσω του προγράμματος, οι εμπλεκόμενες αμερικανικές εταιρείες έχουν εξασφαλίσει τη λειτουργία τους για μισό αιώνα.

Σε αυτή την κοινοπραξία, σαν ένα μικρό Σχέδιο Μάρσαλ, οι ΗΠΑ έχουν επενδύσει κεφάλαια. Ετσι η Τουρκία, αν και έχει ξοδέψει περίπου 1,2 δισ. δολάρια μέχρι σήμερα, είναι επίσης αποδέκτης επενδύσεων σε υποδομές και τεχνογνωσία αναγκαίες για την κατασκευή των 937 διαφορετικών τμημάτων και ανταλλακτικών του F-35 που παράγονται στη χώρα αυτή, 400 από τα οποία παράγει κατ’ αποκλειστικότητα.

Από το προηγούμενο φαίνεται πόσο δύσκολο είναι η Τουρκία να αποπεμφθεί από το πρόγραμμα λόγω της απόφασής της να προμηθευτεί τα ρωσικά S-400. Ο διαχειριστής του προγράμματος ναύαρχος Ματίας Γουίντερ επισημαίνει προς το Κογκρέσο ότι «μετά την έξοδο της Τουρκίας από το πρόγραμμα, μέσα σε 45 με 90 ημέρες θα αισθανθούμε την καθυστέρηση στη γραμμή παραγωγής του F-35, μια γραμμή παραγωγής ήδη προβληματική. Αυτό θα έχει συνέπεια τη μείωση της παραγωγής κατά 50 με 75 αεροσκάφη σε περίοδο δύο χρόνων».

Επιπλέον εκτιμώ ότι η αποπομπή εγείρει δικαιώματα των εμπλεκόμενων τουρκικών βιομηχανιών για την έρευνα - ανάπτυξη και παραγωγή (royalties) επί των τμημάτων που κατασκευάζουν.

Επιπρόσθετη πίεση ασκείται προς την Τουρκία μέσω της διάθεσης των 30 αεροσκαφών που έχει ήδη παραγγείλει σε άλλες χώρες. Υποψήφιες είναι η Πολωνία, που ενδεχομένως θα αναλάβει (στο πλαίσιο της θεμελιώδους λογικής του προγράμματος που προαναφέρθηκε) μέρος της τουρκικής παραγωγής μαζί με την Ιαπωνία, καθώς και η Ρουμανία και τελευταία και η Ελλάδα(!).

Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, για την προμήθειά τους, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι αεροδυναμικοί συμβιβασμοί στις επιδόσεις τους, η περιορισμένη «ισχύς πυρός» και η αναγκαία ένταξη των αεροσκαφών αυτών σε ένα δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών, που περιλαμβάνει και εξειδικευμένα δορυφορικά συστήματα, τα οποία προς το παρόν αυτή δεν διαθέτει και αναμένεται να μη διαθέτει αυτοδύναμα και στο μέλλον.

Συμπέρασμα

Η απόφαση προμήθειας του F-35 από τη χώρα μας και η πλήρης αξιοποίηση των (όποιων) δυνατοτήτων του έχουν ως προαπαιτούμενο μια συγκεκριμένη υποδομή για τη διαχείριση των ανταλλακτικών του, των όπλων και των δεδομένων, που θα ανταλλάσσονται με το αεροσκάφος, οι ιδιοκτήτες και διαχειριστές των οποίων θα υποδεικνύουν τους εχθρούς και τους φίλους. Στην περίπτωση αυτή φαίνεται να μην έχει αντικείμενο η επίκληση της «αυτοδύναμης Ελλάδας» που είχε ακουστεί κατά το παρελθόν και ακούγεται και τελευταία.

*Απόστρατος ιπτάμενος αξιωματικός της Πολεμικής Αεροπορίας. Το 2010 ήταν διοικητής στο διεθνές αεροδρόμιο της Καμπούλ στο Αφγανιστάν και πριν από την αποστρατεία του, από τον Μάρτιο του 2016 μέχρι το καλοκαίρι του 2017, ήταν επικεφαλής στο διυπουργικό Κεντρικό Επιχειρησιακό Οργανο Μετανάστευσης.