Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" (κύριο θέμα-εσωτερικό θέμα)
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 25-26/02/17
«Καυτό» Αιγαίο ώς τις τουρκικές κάλπες;
Η Αθήνα καταγράφει με ιδιαίτερη ανησυχία την κλιμάκωση της κινητικότητας της Αγκυρας σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο
Του Βασίλη Νέδου
«“Καυτό” δίμηνο ή “καυτή” διετία;». Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί τη σκέψη όσων, εκ της θέσεώς τους, παρακολουθούν από πολύ κοντά το άνευ προηγουμένου μπαράζ της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και προσπαθούν να βρουν μιαν απάντηση αν όλα αυτά συμβαίνουν με βάση κάποιον χρονικό ορίζοντα ή συνιστούν εμπράγματη παγίωση των διεκδικήσεων της Αγκυρας στο αρχιπέλαγος.
Οι δύο μήνες (κατ’ ακρίβεια 50 ημέρες) αφορούν το χρονικό διάστημα που έχει απομείνει ώς το συνταγματικό δημοψήφισμα με το οποίο ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φιλοδοξεί να κερδίσει το «ναι» του τουρκικού λαού στο σχέδιο συγκέντρωσης υπερεξουσιών γύρω από το πρόσωπό του. Τα δύο χρόνια και έξι μήνες ισοδυναμούν με τον χρόνο που απομένει ώς τις –προγραμματισμένες τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή– εκλογές του 2019 και, προφανώς, ο κ. Ερντογάν επιθυμεί να τις κερδίσει με το ίδιο σύστημα. Εγχώριες αλλά και διεθνείς διπλωματικές πηγές εντάσσουν την έξαρση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο στον εσωτερικό, σκληρό πολιτικό αγώνα που διεξάγει ο κ. Ερντογάν, τονίζοντας ότι πιθανή ήττα του Τούρκου προέδρου θα ρίξει τη γειτονική χώρα σε ακόμη βαθύτερη κρίση. Πολλοί θα διερωτηθούν τι ακριβώς άλλαξε από το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016, όταν ο κ. Ερντογάν ζητούσε από τους πολίτες να τον υπερασπιστούν στις πλατείες και εκατομμύρια ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή του, μέχρι ένα πιθανώς αρνητικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017. Ολα αυτά είναι σε πλήρη γνώση και συνυπολογίζονται στην Αθήνα, η οποία –ωστόσο– δεν έχει την πολυτέλεια να παρακολουθεί με ουδετερότητα την εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία. Αντιθέτως, οι αρμόδιοι στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας καταγράφουν, με ιδιαίτερη ανησυχία, την κλιμάκωση της τουρκικής κινητικότητας σε όλα τα επίπεδα.
Πρώτον, σε πολιτικό επίπεδο η ατμόσφαιρα βρίσκεται στο ναδίρ. Η οιονεί αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, αλλά και η περαιτέρω επιβάρυνση στις σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας λόγω της αίτησης ασύλου που έκαναν την περασμένη Παρασκευή στην Αλεξανδρούπολη δύο φυγάδες Τούρκοι κομάντος, οι οποίοι μάλιστα εκτιμάται ότι συμμετείχαν στην ομάδα εκείνων που βρίσκονταν σε απόσταση βολής από το ξενοδοχείο που φιλοξενούσε τον κ. Ερντογάν το βράδυ της απόπειρας πραξικοπήματος. Δεδομένου ότι η πολιτική ατμόσφαιρα ανάμεσα στις δύο χώρες είναι ήδη αρκετά επιβαρυμένη λόγω της απόφασης του Αρείου Πάγου να μην προχωρήσει στην έκδοση των οκτώ στρατιωτικών που κρατούνται στην Ελλάδα από τον περασμένο Ιούλιο, είναι δεδομένο ότι η νέα εκκρεμότητα θα προσθέσει ένταση. Σε αυτό το κλίμα δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί αν θα δρομολογηθεί, κάποια στιγμή, η συνάντηση των πρωθυπουργών των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη ή αν θα απεμπλακούν διάφορα σχέδια όπως οι συνδέσεις μέσω θαλάσσης και σιδηροδρόμου της βορειοελλαδικής πόλης με τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, αντιστοίχως.
Οι διεκδικήσεις
Η δεύτερη και ίσως πιο ουσιαστική, μακροπρόθεσμα, διάσταση αφορά την αποτύπωση των τουρκικών διεκδικήσεων στον χάρτη. Η εμφάνιση του «Τσεσμέ» σε τρία σημεία σε όλο το γεωγραφικό μήκος του Αιγαίου, αντιπροσωπεύει την πάγια τουρκική θέση για ίσα δικαιώματα στο αρχιπέλαγος. Η σκηνοθετική οπτική γωνία με την οποία αποτυπώνεται στα βίντεο και το φωτογραφικό υλικό που δημοσιοποιείται στην Τουρκία, η «προάσπιση των τουρκικών εθνικών συμφερόντων» στα Ιμια, δεν είναι τίποτε άλλο από την παρουσίαση της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών».
Η αεροπορική συνέργεια σε αυτό τον στόχο είναι περιορισμένη λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική Πολεμική Αεροπορία, ωστόσο – έστω και σε περιορισμένο αριθμό– το FIR Αθηνών και ο Εθνικός Εναέριος Χώρος αμφισβητούνται σε καθημερινή βάση. Η Αγκυρα θεωρεί ότι ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού (βλ. γράφημα) έχει απόλυτη δικαιοδοσία τόσο στον αέρα όσο και στη θάλασσα. Στο ίδιο πλαίσιο, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, η Τουρκική Ακτοφυλακή ανακοίνωσε ότι η ακταιωρός «Γιασάμ» διεξήγαγε επιχείρηση Ερευνας και Διάσωσης (SAR) λέμβου με 51 Πακιστανούς μετανάστες σε απόσταση 42 ναυτικών μιλίων από τις τουρκικές ακτές, εντός δηλαδή των αρμοδιοτήτων του ελληνικού Κέντρου Ερευνας και Διάσωσης. Από την Αθήνα παρακολούθησαν και αποτύπωσαν τον πλου του «Γιασάμ», το οποίο –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– δεν πραγματοποίησε απολύτως καμία επιχείρηση.
Αυτή η διαδικασία κατασκευής πληροφοριών έχει οδηγήσει την Αθήνα στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία, πέρα από τις προφανείς και ουσιαστικές προκλήσεις, έχει αποδυθεί και σε έναν άτυπο ψυχολογικό πόλεμο, με στόχο τη διατήρηση της έντασης σε υψηλά επίπεδα και στα ελληνικά ΜΜΕ. Εμπειροι διπλωμάτες τονίζουν ότι έως αυτή τη στιγμή η τουρκική παραβατικότητα έχει περιοριστεί στο Αιγαίο Πέλαγος, δίχως να μεταφερθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Αγκυρα διακηρύσσει τα αποκλειστικά δικαιώματά της σε μια περιοχή από τον 28ο έως και τον 32ο μεσημβρινό, η οποία συμπίπτει με την απόσταση μεταξύ της Λίνδου στη Ρόδο και της ανοιχτής θάλασσας έξω από την Πάφο, στην Κύπρο.
Αρκετές φορές στο παρελθόν, ελληνικές και τουρκικές φρεγάτες έχουν συναντηθεί –δίχως προβλήματα– στα νότια της Ρόδου ή ανοιχτά του Καστελλόριζου. Στην Αθήνα επιθυμούν να επαναδρομολογήσουν και να προσδώσουν εκ νέου νόημα στις διερευνητικές επαφές. Ισως είναι ειρωνικό, η τελευταία συνάντηση των δύο γενικών γραμματέων των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας, Δημήτρη Παρασκευόπουλου και Ουμίτ Γιαλτσίν, πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιανουαρίου και ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τη δημοσιοποίηση της απόφασης του Αρείου Πάγου για μη έκδοση των «οκτώ» στην Τουρκία.
Η προκλητικότητα
Τρίτον, σε επιχειρησιακό επίπεδο η Αθήνα παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται η τουρκική προκλητικότητα και έως αυτή τη στιγμή ακολουθεί μια στρατηγική κλιμάκωσης, η οποία, ωστόσο, δεν έχει ορατή κατεύθυνση. Εν ολίγοις, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές παρατηρούν ότι οι τουρκικές αντιδράσεις είναι σίγουρα σπασμωδικές, αλλά δείχνουν πως σκοπός είναι μια πιθανή εκδήλωση «θερμού επεισοδίου». Ως πλέον ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρονται οι βολές της τουρκικής ακταιωρού «Κουσάντασι» το πρωί της Παρασκευής 17 Φεβρουαρίου, εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, στα ανατολικά του Φαρμακονησίου. Εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη υποβρυχιακή άσκηση του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο, ενώ ένας μεγάλος αριθμός πλοίων βρισκόταν ανεπτυγμένος στο αρχιπέλαγος με μικρή ή ελάχιστη τουρκική παρουσία. Εν ολίγοις, το Π.Ν. είχε απόλυτο τακτικό πλεονέκτημα, σε περίπτωση που το επεισόδιο του Φαρμακονησίου εξελισσόταν σε κάτι πιο σοβαρό.
Στο ΓΕΕΘΑ, αλλά και στο ΓΕΝ που λόγω της ναυτικής φύσης των περισσότερων προκλήσεων βρίσκεται σε μόνιμη επιφυλακή, αναμένουν να διαπιστώσουν πώς θα εξελιχθεί και μια άσκηση που έχει εξαγγείλει για την Τρίτη η Τουρκία και θα είναι η δεύτερη από την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου. Πάντως σε επίπεδο ΝΑΤΟ, η συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας συνεχίζεται κανονικά. Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Sea Guardian» στην Κεντρική Μεσόγειο η τουρκική φρεγάτα «Γκαζίαντεπ», η ελληνική «Ναυαρίνον» και η ιταλική «Αβιέρε» συμπλήρωσαν μεταξύ 4 και 19 Φεβρουαρίου 600 ώρες κοινών περιπολιών...
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", γράφημα, 25-26.02/17
Δύο ανησυχητικά «σημάδια» έρχονται από την Αγκυρα
Η «ελεγχόμενη ένταση» μπορεί , σύμφωνα με την οπτική της Τουρκίας, να εξαπλωθεί σε διάφορα πεδία, όπως για παράδειγμα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Του Νίκου Στέλγια
Tι εκτιμά η Αγκυρα για την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα; Καλά ενημερωμένες τουρκικές πηγές επισημαίνουν στην «Κ» ότι ο κ. Τσίπρας, από τη μια, κατανοεί τη σημασία του διαλόγου και των καλών σχέσεων στα ελληνοτουρκικά και, από την άλλη, «τρέχει» πίσω από περιπέτειες, εξαιτίας των πιέσεων των δανειστών της Ελλάδας και των εξελίξεων στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο.
Σύμφωνα με την οπτική γωνία της Αγκυρας, ο κ. Τσίπρας καλείται άμεσα να λάβει σημαντικές αποφάσεις που επιφυλάσσουν αντίκτυπο για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Θα αναλάβει «θαρραλέες» πρωτοβουλίες για συμβιβαστικές λύσεις με ανταλλάγματα στο Αιγαίο, στη Θράκη, στο Κυπριακό, στο ζήτημα των οκτώ στρατιωτικών και σε όλα τα ανοικτά μέτωπα στα ελληνοτουρκικά; Ή θα επιλέξει τον δρόμο της αντιπαράθεσης; Η Αγκυρα θεωρεί ότι το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και η ένταση στα ελληνοτουρκικά θα εξαρτηθούν από την τελική απόφασή του.
Το δημοψήφισμα
Μπορεί ο κ. Τσίπρας να είναι ένας σημαντικός πρωταγωνιστής στα ελληνοτουρκικά, ωστόσο τι έχει να πει η Αγκυρα για τον αντίκτυπο του επικείμενου δημοψηφίσματος στην Τουρκία και της σημερινής απουσίας των ΗΠΑ και των ξένων παραγόντων από το ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Οι πηγές συμφωνούν με την «Κ» ως προς τη σημασία που φέρουν αυτές οι εξελίξεις. «Η ηγεσία Τραμπ, εξαιτίας των δυσκολιών που προκύπτουν στο εσωτερικό, καθυστερεί να λάβει πρωτοβουλίες και αποφάσεις στην περιοχή μας. Ακόμη, δεν είναι καθόλου δεδομένο το γεγονός αν τελικά η νέα κυβέρνηση θα δείξει ενδιαφέρον για τα ελληνοτουρκικά ή το Κυπριακό, τη στιγμή που η Ουάσιγκτον στρέφει την προσοχή της και στέλνει ναυτικό στα στενά του Χουρμούζ και στα ανοικτά της Κίνας», επισημαίνει στην «Κ» μια πηγή που παρακολουθεί εδώ και χρόνια τις εξελίξεις στον τουρκικό στρατό.
Η ίδια πηγή αποδίδει ιδιαίτερη σημασία για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στο δημοψήφισμα του Απριλίου στην Τουρκία. «Από το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος θα εξαρτηθεί η τροπή των εξελίξεων σε πολλά ζητήματα. Ενα από αυτά είναι το πεδίο των ελληνοτουρκικών. Ωστόσο, το δημοψήφισμα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που κρίνει την τύχη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μια σειρά παραγόντων επιδεινώνει τις διμερείς σχέσεις και εισερχόμαστε σε περίοδο ελεγχόμενης έντασης», τονίζει η πηγή μας.
Το μοτίβο της ελεγχόμενης έντασης στα ελληνοτουρκικά το συναντάμε σε όλες μας τις επαφές και συζητήσεις στους κύκλους της τουρκικής κυβέρνησης στην τουρκική πρωτεύουσα. «Μέχρι η Αθήνα να κατανοήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης, για ένα διάστημα ακόμη θα έχουμε δυσάρεστες εξελίξεις στο Αιγαίο», επισημαίνει χαρακτηριστικά πήγη από τον κύκλο του κυβερνώντος κόμματος.
Τι εννοεί η Αγκυρα με τον όρο «ελεγχόμενη ένταση»; Παρά το γεγονός ότι οι συνομιλητές μας αποφεύγουν με επιμονή να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι τελευταίες πληροφορίες και ενδείξεις μάς προϊδεάζουν για τη νέα στρατηγική της Αγκυρας στα ελληνοτουρκικά. Μετά την άρνηση της έκδοσης των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών στην Τουρκία, η Αγκυρα ορθώνει το ανάστημά της στο Αιγαίο, κυρίως στα Ιμια, και φέρνει στο προσκήνιο την υπόθεση «εκατοντάδων νησιών και νησίδων» που υποτίθεται ότι έθεσε τα προηγούμενα χρόνια de facto υπό την κατοχή της η Ελλάδα.
Σε αυτό το σημείο, ξεχωρίζουν δύο «ανησυχητικά» σημάδια. «Θυμάστε τι δήλωσε πριν από λίγο καιρό ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας;» αναρωτιέται η πηγή μας από τον κύκλο του τουρκικού στρατού που προσθέτει το εξής: «Ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει μια ανεπιθύμητη εξέλιξη, ένα δυστύχημα στο Αιγαίο. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αποτέλεσμα της στρατηγικής της ελεγχόμενης έντασης».
Από τη σκοπιά της Αγκυρας, υπάρχει και μια άλλη πτυχή του όλου ζητήματος, την οποία καλείται να λάβει υπόψη της η ελληνική πλευρά. Η ένταση στα ελληνοτουρκικά ενδέχεται να ξεπεράσει τα στενά όρια της περιοχής των Ιμίων και να εξαπλωθεί σε διάφορα πεδία. Ενα από τα πεδία που ενδέχεται να έχει μερίδιο στην ένταση είναι η κυπριακή ΑΟΖ. Ως γνωστόν, η κυπριακή κυβέρνηση δρομολογεί νέο κύκλο ερευνών στα περίχωρα του νησιού για την αρχή του καλοκαιριού, ενώ η Αγκυρα παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις της Λευκωσίας και στο Κυπριακό και ετοιμάζεται να απαντήσει «δυναμικά» στην ελληνοκυπριακή πλευρά.
Δύο Τούρκοι κομάντος ζητούν άσυλο στον Εβρο
Του Γιάννη Σουλιώτη
Πρώην στελέχη των ειδικών δυνάμεων του τουρκικού στρατού, που τη νύχτα του αποτυχημένου πραξικοπήματος φέρεται να μετείχαν στο σχέδιο δολοφονίας του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (αν και χθεσινές δημοσιογραφικες πληροφορίες από την Τουρκία ανέφεραν ότι οι δύο καταζητούνται μεν για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπηματος, ωστόσο δεν συγκαταλέγονται στη συγκεκριμένη ομάδα), είναι οι δύο άνδρες που κρατούνται από τις 15 Φεβρουαρίου σε αστυνομική υπηρεσία του Εβρου. Μπήκαν παράνομα στη χώρα μέσω της ελληνοτουρκικής μεθορίου στον Εβρο και τη 15η Φεβρουαρίου παρουσιάστηκαν μαζί με δικηγόρο στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης Ορεστιάδας.
Συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα με την κατηγορία της παράνομης εισόδου στη χώρα και πέντε μέρες αργότερα, την 20ή Φεβρουαρίου, υπέβαλαν αίτημα χορήγησης πολιτικού ασύλου στην αρμόδια υπηρεσία της Αλεξανδρούπολης. Θα παραμείνουν κρατούμενοι μέχρις ότου εκδικαστεί το αίτημά τους, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι οι τουρκικές αρχές θα υποβάλουν αίτημα έκδοσής τους, όπως συνέβη και στην περίπτωση των οκτώ στρατιωτικών που τον Ιούλιο κατέφυγαν με στρατιωτικό ελικόπτερο στην Αλεξανδρούπολη. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, πάντως, αργά το βράδυ της Πέμπτης, διευκρίνιζαν ότι σχετικό αίτημα δεν είχε κοινοποιηθεί στις αρμόδιες ελληνικές αρχές.
Οι δύο κρατούμενοι είναι πρώην στελέχη των ειδικών δυνάμεων του τουρκικού στρατού και φέρεται να μετείχαν στην ομάδα των 47 «κομάντος», που τη νύχτα της 15ης Ιουλίου είχαν ως αποστολή να δολοφονήσουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα όπου διανυκτέρευε. «Αν έμενα εκεί άλλα 10 ή 15 λεπτά, θα είχα σκοτωθεί ή συλληφθεί», είχε πει σε τηλεοπτική συνέντευξή του τη 18η Ιουλίου ο Τούρκος πρόεδρος. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, δύο αστυνομικοί, μέλη της ασφάλειας του Τούρκου προέδρου, είχαν σκοτωθεί στο ξενοδοχείο κατά την ανταλλαγή πυρών με πραξικοπηματίες.
Από τους συνολικά 47 καταδρομείς που μετείχαν στο σχέδιο, οι 44 συνελήφθησαν και προφυλακίστηκαν. Μάλιστα, μόλις τη Δευτέρα έδωσαν το «παρών» στην έναρξη της δίκης τους, στην περιοχή Μούγλα της δυτικής Τουρκίας. Οι υπόλοιποι τρεις, ανάμεσα σ’ αυτούς οι δύο κρατούμενοι του Εβρου, δικάζονται ερήμην. Οι δύο Τούρκοι κρατούμενοι φέρεται να δήλωσαν στους Ελληνες αστυνομικούς τα πραγματικά στοιχεία της ταυτότητάς τους, όχι όμως και την ακριβή ιδιότητά τους. Κατά τη διαδικασία καταγραφής τους στην υπηρεσία ασύλου διαπιστώθηκε ότι διώκονται από τις τουρκικές αρχές και αμέσως ειδοποιήθηκαν οι κεντρικές υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών της χώρας.
Αρμόδιος Ελληνας αξιωματούχος που ρωτήθηκε σχετικά είπε στην «Κ» ότι «κατά την άτυπη ανάκρισή τους, παραδέχτηκαν ότι συγκαταλέγονται μεταξύ των Τούρκων καταδρομέων που μετείχαν στην αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Τούρκου προέδρου». Εξάλλου, τα ονόματα και οι φωτογραφίες των 47 πρώην στρατιωτικών έχουν αναρτηθεί σε τουρκικές ιστοσελίδες.
Για τους «οκτώ»
Εν τω μεταξύ, δύο νέα αδικήματα, καθώς και διαβεβαιώσεις ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης περιλαμβάνονται στο νέο αίτημα των τουρκικών αρχών για έκδοση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών που συνελήφθησαν τον Ιούλιο στην Αλεξανδρούπολη και αντιμετωπίζουν κατηγορίες για συμμετοχή στο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου. Ηδη το νέο, δεύτερο κατά σειρά, αίτημα έκδοσης βρίσκεται στο υπουργείο Εξωτερικών και αναμένεται προσεχώς να διαβιβαστεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 25-26/02/17
«Καυτό» Αιγαίο ώς τις τουρκικές κάλπες;
Η Αθήνα καταγράφει με ιδιαίτερη ανησυχία την κλιμάκωση της κινητικότητας της Αγκυρας σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο
Του Βασίλη Νέδου
«“Καυτό” δίμηνο ή “καυτή” διετία;». Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί τη σκέψη όσων, εκ της θέσεώς τους, παρακολουθούν από πολύ κοντά το άνευ προηγουμένου μπαράζ της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και προσπαθούν να βρουν μιαν απάντηση αν όλα αυτά συμβαίνουν με βάση κάποιον χρονικό ορίζοντα ή συνιστούν εμπράγματη παγίωση των διεκδικήσεων της Αγκυρας στο αρχιπέλαγος.
Οι δύο μήνες (κατ’ ακρίβεια 50 ημέρες) αφορούν το χρονικό διάστημα που έχει απομείνει ώς το συνταγματικό δημοψήφισμα με το οποίο ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φιλοδοξεί να κερδίσει το «ναι» του τουρκικού λαού στο σχέδιο συγκέντρωσης υπερεξουσιών γύρω από το πρόσωπό του. Τα δύο χρόνια και έξι μήνες ισοδυναμούν με τον χρόνο που απομένει ώς τις –προγραμματισμένες τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή– εκλογές του 2019 και, προφανώς, ο κ. Ερντογάν επιθυμεί να τις κερδίσει με το ίδιο σύστημα. Εγχώριες αλλά και διεθνείς διπλωματικές πηγές εντάσσουν την έξαρση των τουρκικών διεκδικήσεων στο Αιγαίο στον εσωτερικό, σκληρό πολιτικό αγώνα που διεξάγει ο κ. Ερντογάν, τονίζοντας ότι πιθανή ήττα του Τούρκου προέδρου θα ρίξει τη γειτονική χώρα σε ακόμη βαθύτερη κρίση. Πολλοί θα διερωτηθούν τι ακριβώς άλλαξε από το βράδυ της 15ης Ιουλίου 2016, όταν ο κ. Ερντογάν ζητούσε από τους πολίτες να τον υπερασπιστούν στις πλατείες και εκατομμύρια ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή του, μέχρι ένα πιθανώς αρνητικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου 2017. Ολα αυτά είναι σε πλήρη γνώση και συνυπολογίζονται στην Αθήνα, η οποία –ωστόσο– δεν έχει την πολυτέλεια να παρακολουθεί με ουδετερότητα την εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία. Αντιθέτως, οι αρμόδιοι στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας καταγράφουν, με ιδιαίτερη ανησυχία, την κλιμάκωση της τουρκικής κινητικότητας σε όλα τα επίπεδα.
Πρώτον, σε πολιτικό επίπεδο η ατμόσφαιρα βρίσκεται στο ναδίρ. Η οιονεί αποτυχία των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, αλλά και η περαιτέρω επιβάρυνση στις σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας λόγω της αίτησης ασύλου που έκαναν την περασμένη Παρασκευή στην Αλεξανδρούπολη δύο φυγάδες Τούρκοι κομάντος, οι οποίοι μάλιστα εκτιμάται ότι συμμετείχαν στην ομάδα εκείνων που βρίσκονταν σε απόσταση βολής από το ξενοδοχείο που φιλοξενούσε τον κ. Ερντογάν το βράδυ της απόπειρας πραξικοπήματος. Δεδομένου ότι η πολιτική ατμόσφαιρα ανάμεσα στις δύο χώρες είναι ήδη αρκετά επιβαρυμένη λόγω της απόφασης του Αρείου Πάγου να μην προχωρήσει στην έκδοση των οκτώ στρατιωτικών που κρατούνται στην Ελλάδα από τον περασμένο Ιούλιο, είναι δεδομένο ότι η νέα εκκρεμότητα θα προσθέσει ένταση. Σε αυτό το κλίμα δύσκολα μπορεί να προβλεφθεί αν θα δρομολογηθεί, κάποια στιγμή, η συνάντηση των πρωθυπουργών των δύο χωρών στη Θεσσαλονίκη ή αν θα απεμπλακούν διάφορα σχέδια όπως οι συνδέσεις μέσω θαλάσσης και σιδηροδρόμου της βορειοελλαδικής πόλης με τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, αντιστοίχως.
Οι διεκδικήσεις
Η δεύτερη και ίσως πιο ουσιαστική, μακροπρόθεσμα, διάσταση αφορά την αποτύπωση των τουρκικών διεκδικήσεων στον χάρτη. Η εμφάνιση του «Τσεσμέ» σε τρία σημεία σε όλο το γεωγραφικό μήκος του Αιγαίου, αντιπροσωπεύει την πάγια τουρκική θέση για ίσα δικαιώματα στο αρχιπέλαγος. Η σκηνοθετική οπτική γωνία με την οποία αποτυπώνεται στα βίντεο και το φωτογραφικό υλικό που δημοσιοποιείται στην Τουρκία, η «προάσπιση των τουρκικών εθνικών συμφερόντων» στα Ιμια, δεν είναι τίποτε άλλο από την παρουσίαση της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών».
Η αεροπορική συνέργεια σε αυτό τον στόχο είναι περιορισμένη λόγω των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική Πολεμική Αεροπορία, ωστόσο – έστω και σε περιορισμένο αριθμό– το FIR Αθηνών και ο Εθνικός Εναέριος Χώρος αμφισβητούνται σε καθημερινή βάση. Η Αγκυρα θεωρεί ότι ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού (βλ. γράφημα) έχει απόλυτη δικαιοδοσία τόσο στον αέρα όσο και στη θάλασσα. Στο ίδιο πλαίσιο, τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, η Τουρκική Ακτοφυλακή ανακοίνωσε ότι η ακταιωρός «Γιασάμ» διεξήγαγε επιχείρηση Ερευνας και Διάσωσης (SAR) λέμβου με 51 Πακιστανούς μετανάστες σε απόσταση 42 ναυτικών μιλίων από τις τουρκικές ακτές, εντός δηλαδή των αρμοδιοτήτων του ελληνικού Κέντρου Ερευνας και Διάσωσης. Από την Αθήνα παρακολούθησαν και αποτύπωσαν τον πλου του «Γιασάμ», το οποίο –σύμφωνα με διπλωματικές πηγές– δεν πραγματοποίησε απολύτως καμία επιχείρηση.
Αυτή η διαδικασία κατασκευής πληροφοριών έχει οδηγήσει την Αθήνα στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία, πέρα από τις προφανείς και ουσιαστικές προκλήσεις, έχει αποδυθεί και σε έναν άτυπο ψυχολογικό πόλεμο, με στόχο τη διατήρηση της έντασης σε υψηλά επίπεδα και στα ελληνικά ΜΜΕ. Εμπειροι διπλωμάτες τονίζουν ότι έως αυτή τη στιγμή η τουρκική παραβατικότητα έχει περιοριστεί στο Αιγαίο Πέλαγος, δίχως να μεταφερθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Αγκυρα διακηρύσσει τα αποκλειστικά δικαιώματά της σε μια περιοχή από τον 28ο έως και τον 32ο μεσημβρινό, η οποία συμπίπτει με την απόσταση μεταξύ της Λίνδου στη Ρόδο και της ανοιχτής θάλασσας έξω από την Πάφο, στην Κύπρο.
Αρκετές φορές στο παρελθόν, ελληνικές και τουρκικές φρεγάτες έχουν συναντηθεί –δίχως προβλήματα– στα νότια της Ρόδου ή ανοιχτά του Καστελλόριζου. Στην Αθήνα επιθυμούν να επαναδρομολογήσουν και να προσδώσουν εκ νέου νόημα στις διερευνητικές επαφές. Ισως είναι ειρωνικό, η τελευταία συνάντηση των δύο γενικών γραμματέων των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας, Δημήτρη Παρασκευόπουλου και Ουμίτ Γιαλτσίν, πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιανουαρίου και ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τη δημοσιοποίηση της απόφασης του Αρείου Πάγου για μη έκδοση των «οκτώ» στην Τουρκία.
Η προκλητικότητα
Τρίτον, σε επιχειρησιακό επίπεδο η Αθήνα παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται η τουρκική προκλητικότητα και έως αυτή τη στιγμή ακολουθεί μια στρατηγική κλιμάκωσης, η οποία, ωστόσο, δεν έχει ορατή κατεύθυνση. Εν ολίγοις, διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές παρατηρούν ότι οι τουρκικές αντιδράσεις είναι σίγουρα σπασμωδικές, αλλά δείχνουν πως σκοπός είναι μια πιθανή εκδήλωση «θερμού επεισοδίου». Ως πλέον ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρονται οι βολές της τουρκικής ακταιωρού «Κουσάντασι» το πρωί της Παρασκευής 17 Φεβρουαρίου, εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, στα ανατολικά του Φαρμακονησίου. Εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε εξέλιξη υποβρυχιακή άσκηση του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο, ενώ ένας μεγάλος αριθμός πλοίων βρισκόταν ανεπτυγμένος στο αρχιπέλαγος με μικρή ή ελάχιστη τουρκική παρουσία. Εν ολίγοις, το Π.Ν. είχε απόλυτο τακτικό πλεονέκτημα, σε περίπτωση που το επεισόδιο του Φαρμακονησίου εξελισσόταν σε κάτι πιο σοβαρό.
Στο ΓΕΕΘΑ, αλλά και στο ΓΕΝ που λόγω της ναυτικής φύσης των περισσότερων προκλήσεων βρίσκεται σε μόνιμη επιφυλακή, αναμένουν να διαπιστώσουν πώς θα εξελιχθεί και μια άσκηση που έχει εξαγγείλει για την Τρίτη η Τουρκία και θα είναι η δεύτερη από την απόπειρα πραξικοπήματος του περασμένου Ιουλίου. Πάντως σε επίπεδο ΝΑΤΟ, η συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας συνεχίζεται κανονικά. Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Sea Guardian» στην Κεντρική Μεσόγειο η τουρκική φρεγάτα «Γκαζίαντεπ», η ελληνική «Ναυαρίνον» και η ιταλική «Αβιέρε» συμπλήρωσαν μεταξύ 4 και 19 Φεβρουαρίου 600 ώρες κοινών περιπολιών...
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", γράφημα, 25-26.02/17
Δύο ανησυχητικά «σημάδια» έρχονται από την Αγκυρα
Η «ελεγχόμενη ένταση» μπορεί , σύμφωνα με την οπτική της Τουρκίας, να εξαπλωθεί σε διάφορα πεδία, όπως για παράδειγμα στην κυπριακή ΑΟΖ.
Του Νίκου Στέλγια
Tι εκτιμά η Αγκυρα για την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα; Καλά ενημερωμένες τουρκικές πηγές επισημαίνουν στην «Κ» ότι ο κ. Τσίπρας, από τη μια, κατανοεί τη σημασία του διαλόγου και των καλών σχέσεων στα ελληνοτουρκικά και, από την άλλη, «τρέχει» πίσω από περιπέτειες, εξαιτίας των πιέσεων των δανειστών της Ελλάδας και των εξελίξεων στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο.
Σύμφωνα με την οπτική γωνία της Αγκυρας, ο κ. Τσίπρας καλείται άμεσα να λάβει σημαντικές αποφάσεις που επιφυλάσσουν αντίκτυπο για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Θα αναλάβει «θαρραλέες» πρωτοβουλίες για συμβιβαστικές λύσεις με ανταλλάγματα στο Αιγαίο, στη Θράκη, στο Κυπριακό, στο ζήτημα των οκτώ στρατιωτικών και σε όλα τα ανοικτά μέτωπα στα ελληνοτουρκικά; Ή θα επιλέξει τον δρόμο της αντιπαράθεσης; Η Αγκυρα θεωρεί ότι το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και η ένταση στα ελληνοτουρκικά θα εξαρτηθούν από την τελική απόφασή του.
Το δημοψήφισμα
Μπορεί ο κ. Τσίπρας να είναι ένας σημαντικός πρωταγωνιστής στα ελληνοτουρκικά, ωστόσο τι έχει να πει η Αγκυρα για τον αντίκτυπο του επικείμενου δημοψηφίσματος στην Τουρκία και της σημερινής απουσίας των ΗΠΑ και των ξένων παραγόντων από το ευρύτερο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου, στις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Οι πηγές συμφωνούν με την «Κ» ως προς τη σημασία που φέρουν αυτές οι εξελίξεις. «Η ηγεσία Τραμπ, εξαιτίας των δυσκολιών που προκύπτουν στο εσωτερικό, καθυστερεί να λάβει πρωτοβουλίες και αποφάσεις στην περιοχή μας. Ακόμη, δεν είναι καθόλου δεδομένο το γεγονός αν τελικά η νέα κυβέρνηση θα δείξει ενδιαφέρον για τα ελληνοτουρκικά ή το Κυπριακό, τη στιγμή που η Ουάσιγκτον στρέφει την προσοχή της και στέλνει ναυτικό στα στενά του Χουρμούζ και στα ανοικτά της Κίνας», επισημαίνει στην «Κ» μια πηγή που παρακολουθεί εδώ και χρόνια τις εξελίξεις στον τουρκικό στρατό.
Η ίδια πηγή αποδίδει ιδιαίτερη σημασία για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και στο δημοψήφισμα του Απριλίου στην Τουρκία. «Από το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος θα εξαρτηθεί η τροπή των εξελίξεων σε πολλά ζητήματα. Ενα από αυτά είναι το πεδίο των ελληνοτουρκικών. Ωστόσο, το δημοψήφισμα δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που κρίνει την τύχη των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μια σειρά παραγόντων επιδεινώνει τις διμερείς σχέσεις και εισερχόμαστε σε περίοδο ελεγχόμενης έντασης», τονίζει η πηγή μας.
Το μοτίβο της ελεγχόμενης έντασης στα ελληνοτουρκικά το συναντάμε σε όλες μας τις επαφές και συζητήσεις στους κύκλους της τουρκικής κυβέρνησης στην τουρκική πρωτεύουσα. «Μέχρι η Αθήνα να κατανοήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης, για ένα διάστημα ακόμη θα έχουμε δυσάρεστες εξελίξεις στο Αιγαίο», επισημαίνει χαρακτηριστικά πήγη από τον κύκλο του κυβερνώντος κόμματος.
Τι εννοεί η Αγκυρα με τον όρο «ελεγχόμενη ένταση»; Παρά το γεγονός ότι οι συνομιλητές μας αποφεύγουν με επιμονή να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι τελευταίες πληροφορίες και ενδείξεις μάς προϊδεάζουν για τη νέα στρατηγική της Αγκυρας στα ελληνοτουρκικά. Μετά την άρνηση της έκδοσης των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών στην Τουρκία, η Αγκυρα ορθώνει το ανάστημά της στο Αιγαίο, κυρίως στα Ιμια, και φέρνει στο προσκήνιο την υπόθεση «εκατοντάδων νησιών και νησίδων» που υποτίθεται ότι έθεσε τα προηγούμενα χρόνια de facto υπό την κατοχή της η Ελλάδα.
Σε αυτό το σημείο, ξεχωρίζουν δύο «ανησυχητικά» σημάδια. «Θυμάστε τι δήλωσε πριν από λίγο καιρό ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας;» αναρωτιέται η πηγή μας από τον κύκλο του τουρκικού στρατού που προσθέτει το εξής: «Ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει μια ανεπιθύμητη εξέλιξη, ένα δυστύχημα στο Αιγαίο. Με άλλα λόγια, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αποτέλεσμα της στρατηγικής της ελεγχόμενης έντασης».
Από τη σκοπιά της Αγκυρας, υπάρχει και μια άλλη πτυχή του όλου ζητήματος, την οποία καλείται να λάβει υπόψη της η ελληνική πλευρά. Η ένταση στα ελληνοτουρκικά ενδέχεται να ξεπεράσει τα στενά όρια της περιοχής των Ιμίων και να εξαπλωθεί σε διάφορα πεδία. Ενα από τα πεδία που ενδέχεται να έχει μερίδιο στην ένταση είναι η κυπριακή ΑΟΖ. Ως γνωστόν, η κυπριακή κυβέρνηση δρομολογεί νέο κύκλο ερευνών στα περίχωρα του νησιού για την αρχή του καλοκαιριού, ενώ η Αγκυρα παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις της Λευκωσίας και στο Κυπριακό και ετοιμάζεται να απαντήσει «δυναμικά» στην ελληνοκυπριακή πλευρά.
Δύο Τούρκοι κομάντος ζητούν άσυλο στον Εβρο
Του Γιάννη Σουλιώτη
Πρώην στελέχη των ειδικών δυνάμεων του τουρκικού στρατού, που τη νύχτα του αποτυχημένου πραξικοπήματος φέρεται να μετείχαν στο σχέδιο δολοφονίας του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (αν και χθεσινές δημοσιογραφικες πληροφορίες από την Τουρκία ανέφεραν ότι οι δύο καταζητούνται μεν για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπηματος, ωστόσο δεν συγκαταλέγονται στη συγκεκριμένη ομάδα), είναι οι δύο άνδρες που κρατούνται από τις 15 Φεβρουαρίου σε αστυνομική υπηρεσία του Εβρου. Μπήκαν παράνομα στη χώρα μέσω της ελληνοτουρκικής μεθορίου στον Εβρο και τη 15η Φεβρουαρίου παρουσιάστηκαν μαζί με δικηγόρο στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης Ορεστιάδας.
Συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον εισαγγελέα με την κατηγορία της παράνομης εισόδου στη χώρα και πέντε μέρες αργότερα, την 20ή Φεβρουαρίου, υπέβαλαν αίτημα χορήγησης πολιτικού ασύλου στην αρμόδια υπηρεσία της Αλεξανδρούπολης. Θα παραμείνουν κρατούμενοι μέχρις ότου εκδικαστεί το αίτημά τους, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι οι τουρκικές αρχές θα υποβάλουν αίτημα έκδοσής τους, όπως συνέβη και στην περίπτωση των οκτώ στρατιωτικών που τον Ιούλιο κατέφυγαν με στρατιωτικό ελικόπτερο στην Αλεξανδρούπολη. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, πάντως, αργά το βράδυ της Πέμπτης, διευκρίνιζαν ότι σχετικό αίτημα δεν είχε κοινοποιηθεί στις αρμόδιες ελληνικές αρχές.
Οι δύο κρατούμενοι είναι πρώην στελέχη των ειδικών δυνάμεων του τουρκικού στρατού και φέρεται να μετείχαν στην ομάδα των 47 «κομάντος», που τη νύχτα της 15ης Ιουλίου είχαν ως αποστολή να δολοφονήσουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα όπου διανυκτέρευε. «Αν έμενα εκεί άλλα 10 ή 15 λεπτά, θα είχα σκοτωθεί ή συλληφθεί», είχε πει σε τηλεοπτική συνέντευξή του τη 18η Ιουλίου ο Τούρκος πρόεδρος. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, δύο αστυνομικοί, μέλη της ασφάλειας του Τούρκου προέδρου, είχαν σκοτωθεί στο ξενοδοχείο κατά την ανταλλαγή πυρών με πραξικοπηματίες.
Από τους συνολικά 47 καταδρομείς που μετείχαν στο σχέδιο, οι 44 συνελήφθησαν και προφυλακίστηκαν. Μάλιστα, μόλις τη Δευτέρα έδωσαν το «παρών» στην έναρξη της δίκης τους, στην περιοχή Μούγλα της δυτικής Τουρκίας. Οι υπόλοιποι τρεις, ανάμεσα σ’ αυτούς οι δύο κρατούμενοι του Εβρου, δικάζονται ερήμην. Οι δύο Τούρκοι κρατούμενοι φέρεται να δήλωσαν στους Ελληνες αστυνομικούς τα πραγματικά στοιχεία της ταυτότητάς τους, όχι όμως και την ακριβή ιδιότητά τους. Κατά τη διαδικασία καταγραφής τους στην υπηρεσία ασύλου διαπιστώθηκε ότι διώκονται από τις τουρκικές αρχές και αμέσως ειδοποιήθηκαν οι κεντρικές υπηρεσίες ασφαλείας και πληροφοριών της χώρας.
Αρμόδιος Ελληνας αξιωματούχος που ρωτήθηκε σχετικά είπε στην «Κ» ότι «κατά την άτυπη ανάκρισή τους, παραδέχτηκαν ότι συγκαταλέγονται μεταξύ των Τούρκων καταδρομέων που μετείχαν στην αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Τούρκου προέδρου». Εξάλλου, τα ονόματα και οι φωτογραφίες των 47 πρώην στρατιωτικών έχουν αναρτηθεί σε τουρκικές ιστοσελίδες.
Για τους «οκτώ»
Εν τω μεταξύ, δύο νέα αδικήματα, καθώς και διαβεβαιώσεις ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή δίκαιης δίκης περιλαμβάνονται στο νέο αίτημα των τουρκικών αρχών για έκδοση των οκτώ Τούρκων αξιωματικών που συνελήφθησαν τον Ιούλιο στην Αλεξανδρούπολη και αντιμετωπίζουν κατηγορίες για συμμετοχή στο πραξικόπημα του περασμένου Ιουλίου. Ηδη το νέο, δεύτερο κατά σειρά, αίτημα έκδοσης βρίσκεται στο υπουργείο Εξωτερικών και αναμένεται προσεχώς να διαβιβαστεί στο υπουργείο Δικαιοσύνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου