Ο φασισμός δεν είναι τόσο μια ιδεολογία, όσο κυρίως η εξωτερίκευση ενός θεριού που κρύβει κάποιος μέσα του και που τον οδηγεί να ανοσιουργήσει. Και είναι τούτο το θεριό που τον κάμει να ποθεί να επιβληθεί στους γύρω του, να τους καταπιέσει. Ο φασισμός θα λέγαμε ότι είναι η επιθετική και επικίνδυνη μεριά του ανθρώπου. Ο φασισμός δεν είναι μόνο μια πολιτική μάστιγα, αλλά κυρίως μια κοινωνική, που αφορά τόσο στους πολιτικούς όσο και στους πολίτες. Ετσι, φασίστας είναι ένας απλός άνθρωπος που σ’ έναν διάλογο θα παραμείνει αδιάλλακτος και θα θελήσει διακαώς να επιβάλει την προσωπική του άποψη στον συνομιλητή του, αλλά και εκείνος που θα ασκήσει βία –κάθε είδους– σε ένα κοντινό του πρόσωπο ή ακόμα και σε κάποιον ξένο. Φασίστας είναι κάθε άνθρωπος που εκμεταλλευόμενος τη θέση του προβαίνει σε πράξεις αντιδημοκρατικές. Ο φασισμός δεν είναι κάτι που βρίσκεται μακριά από εμάς. Ο φασισμός είναι γύρω μας, είναι κοντά μας, είναι δίπλα μας ή πιθανώς και μέσα μας. Γι’ αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι που έχει σάρκα και οστά, ως μια κοινωνική αρρώστια και όχι ως μια ανίδωτη, απόμακρη θεωρία....

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"(φύλλο Σαββάτου, 17 Οκτ 20)

Το θεριό του φασισμού
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΑΡΩΜ

Κύριε διευθυντά,

Μια ανάσα δικαιοσύνης σε καιρούς αποπνικτικής αδικίας. Αφορμώμενος κανείς από την έστω και καθυστερημένη αποκατάσταση της δικαιοσύνης σχετικά με τη γνωστή εγκληματική οργάνωση και τη λυτρωτική καταδίκη ορισμένων μελών αυτής, θα ήταν σκόπιμο να αναζητήσει τον ορισμό μιας λέξης για την οποία γίνεται πολύς λόγος αυτές τις μέρες και η οποία δεν είναι άλλη από τον «φασισμό». Εάν, λοιπόν, πραγματοποιούσαμε αυτή την αναζήτηση, θα πέφταμε κατευθείαν απάνω σε τρεις βαρύγδουπες λέξεις: «ακροδεξιά», «εθνικισμός», «μιλιταρισμός». Φυσικά, αυτές οι λέξεις συνδέονται άρρηκτα με την έννοια του φασισμού, ωστόσο δεν μπορούν να την αντικατοπτρίσουν επαρκώς, να αποτελέσουν έναν ιδανικό και πλήρη ορισμό της.

Ο φασισμός δεν έχει πολιτικό πρόσημο, δεν μπορεί να θεωρηθεί αποκλειστικότητα μήτε της Δεξιάς μήτε της Αριστεράς. Φασίστας ήταν ο Μουσολίνι, όμως φασίστας ήταν και ο Στάλιν με την γκουλάγκ. Φασίστας είναι αυτός που τόλμησε να σκοτώσει έναν άνθρωπο που είχε διαφορετικά φρονήματα από τον ίδιο, αλλά και αυτός που τόλμησε να τρυπώσει σε μια ειρηνική διαδήλωση κατά του φασισμού και να βανδαλίσει δημόσια ή ιδιωτική περιουσία.

Ο φασισμός δεν είναι τόσο μια ιδεολογία, όσο κυρίως η εξωτερίκευση ενός θεριού που κρύβει κάποιος μέσα του και που τον οδηγεί να ανοσιουργήσει. Και είναι τούτο το θεριό που τον κάμει να ποθεί να επιβληθεί στους γύρω του, να τους καταπιέσει. Ο φασισμός θα λέγαμε ότι είναι η επιθετική και επικίνδυνη μεριά του ανθρώπου. Ο φασισμός δεν είναι μόνο μια πολιτική μάστιγα, αλλά κυρίως μια κοινωνική, που αφορά τόσο στους πολιτικούς όσο και στους πολίτες. Ετσι, φασίστας είναι ένας απλός άνθρωπος που σ’ έναν διάλογο θα παραμείνει αδιάλλακτος και θα θελήσει διακαώς να επιβάλει την προσωπική του άποψη στον συνομιλητή του, αλλά και εκείνος που θα ασκήσει βία –κάθε είδους– σε ένα κοντινό του πρόσωπο ή ακόμα και σε κάποιον ξένο. Φασίστας είναι κάθε άνθρωπος που εκμεταλλευόμενος τη θέση του προβαίνει σε πράξεις αντιδημοκρατικές. Ο φασισμός δεν είναι κάτι που βρίσκεται μακριά από εμάς. Ο φασισμός είναι γύρω μας, είναι κοντά μας, είναι δίπλα μας ή πιθανώς και μέσα μας. Γι’ αυτό και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι που έχει σάρκα και οστά, ως μια κοινωνική αρρώστια και όχι ως μια ανίδωτη, απόμακρη θεωρία.

Και πώς μπορεί να καταπολεμηθεί αυτό το θεριό; Σίγουρα όχι μόνο με μια δίκη. Μια παθογένεια, ένα πρόβλημα, πρέπει να πιάνεται από τις ρίζες της. Και οι ρίζες της εν λόγω παθογένειας έγκεινται στην παιδεία. Είναι, λοιπόν, χρέος κάθε δημοκρατικού κράτους να παρέχει μιαν εκπαίδευση που θα μυεί τους πολίτες του στην ιδέα της δημοκρατίας. Και τι είναι αυτή η ιδέα; Η δημοκρατική ιδέα, λοιπόν, για την οποία κάμει λόγο και ο Α. Τερζάκης, δεν είναι παρά ο σεβασμός, η πίστη στον άνθρωπο. Κάθε δημοκρατικό ιδεώδες περιέχει αυτόν τον σεβασμό, αυτή την πίστη. Κι αυτό γιατί δίνει χώρο στον άνθρωπο να ξετυλίξει τις δυνατότητές του, να εκτινάξει το ταλέντο του. Η δημοκρατία δεν είναι καν πολίτευμα, αλλά μια ιδέα που ασπάζεται τον πραγματικό πολιτισμό.

Και ποια εκπαίδευση δύναται να κάμει τον άνθρωπο δημοκράτη; Αυτό μπορεί να το κάμει, λοιπόν, μόνο μια εκπαίδευση που θα έχει ως απώτερο στόχο την απόκτηση της σοφίας, μια εκπαίδευση που θα μαθαίνει στο άτομο όχι τι να σκέφτεται αλλά πώς να σκέφτεται, μια εκπαίδευση που θα παράγει πολυσχιδείς και κριτικά σκεπτόμενες προσωπικότητες, εναρμονισμένες με ένα δημοκρατικό περιβάλλον, και όχι άβουλες, χειραγωγήσιμες μονάδες, αδύναμες να σταθούν αντάξιες του εν λόγω περιβάλλοντος. Παρ’ όλα αυτά, στις μέρες μας, μόλο που η εκπαίδευση έχει ζωτική σημασία για τον άνθρωπο, βρίσκεται παραμελημένη πίσω από τα σκουριασμένα κάγκελα των σχολείων και τα πανό που τα στολίζουν.

Πώς γίνεται, λοιπόν, ένας σώφρων πολίτης να εφησυχάζει με μια ανάσα δικαιοσύνης, όταν βλέπει τη δημοκρατία στον βούρκο της αδικίας να επιζεί με μπουκάλες οξυγόνου;

Η Σύνοδος της Φλωρεντίας, ο Σχολάριος, η Αγία Σοφία

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΑΦΑΝΑΣ, Φιλόλογος, 

Kύριε διευθυντά,

Ο Ερντογάν μετέτρεψε την Αγία Σοφία και τη Μονή της Χώρας σε τζαμιά. Πράξη βέβηλη. Τους Τούρκους, είτε ως Οθωμανούς είτε ως Νεότουρκους τους γνωρίσαμε και τους γνωρίζουμε. Τίποτε το καινούργιο. Επιστροφή στον Μεσαίωνα. Αντί άλλων μαρτυριών και αναλύσεων, ο αναγνώστης ας διαβάσει όσα είπε ο Γεώργιος Σχολάριος προς τους Ορθοδόξους που συνόδευαν τον αυτοκράτορα στη Σύνοδο της Φλωρεντίας (1439): «…Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς μας τους σκοτωμένους, τους πληγωμένους, τις αλαζονικές προκλήσεις, την πείνα, τη δίψα, τους ανθρώπους που περιφέρονται χωρίς έλεος από τόπο σε τόπο (την οικτροτάτην περιαγωγήν), την αβάσταχτη δουλεία, το βίαιο σούρσιμο κατά γης των νηπίων, τη σφαγή των γερόντων, τον σπαρακτικό χωρισμό αγαπημένων προσώπων, τη βεβήλωση των ιερών (ιερών ατιμίαν), τις βλάσφημες κραυγές που εκστομίζουν κατά του Θεού. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ακόμα εκείνους, που άλλοι με τη θέλησή τους και άλλοι με τη βία, απαρνούνται τον Ιησού, τον αληθινό Θεό, τον μόνο διδάσκαλο και νομοθέτη, για να ακολουθήσουν τον Μωάμεθ με τη φλυαρία και τα όργιά του, με συνέπεια, η ασέβεια να εξαπλώνεται και η πίστη να διώκεται…». Τι άλλο, λοιπόν, μπορούμε να προσθέσουμε εμείς σήμερα;

Η Αγία Σοφία και η Μονή της Χώρας είναι βέβαια σήμερα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς. Πριν απ’ όλα όμως είναι η καρδιά και η δύναμη του πολιτισμού μας, η καρδιά της χριστιανοσύνης, μα και γνήσια έκφραση της εθνικής ψυχής.

Ο Ελληνας του χριστιανικού Βυζαντίου, όπως και ο Ελληνας των κλασικών χρόνων, δεν μας επέβαλε αρχιτεκτονικά τον όγκο. Τον εξαΰλωσε. Στον τεράστιο εσωτερικό χώρο της Αγίας Σοφίας, έδωσε ζωή και κίνηση εντελώς εσωτερική, αδιόρατη, μέσα σε μια ήρεμη σιωπηλή ένταση. Γιατί το Υπέρ Λόγον, τον Θεό και τους αγίους μόνο το μυστικό φως που εκπέμπει η πίστη μπορεί να τους αποκαλύψει

Η πολύτροπη και πλούσια αρχιτεκτονική του βυζαντινού ναού εικονίζει σε μικρογραφία το σύμπαν. Μπαίνεις στην Αγία Σοφία. Εσωτερικότερη, πνευματικότερη από την έκφραση σε ύψος των γοτθικών ναών. Γαλήνια, τεράστια, αλλά ήρεμη σε ανασηκώνει στα φτερά της η δύναμη που σε κατέχει. Σωματικά αισθάνεσαι μικρός και ταυτόχρονα πνευματικά μεγάλος. Ενα τέτοιο έργο που μας λυτρώνει από τον καθημερινό ωμό πραγματισμό μας, από το στενό ατομικό εγώ, είναι και η Μονή της Χώρας με τα ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες. Και εδώ το ανθρώπινο πνεύμα έχει φθάσει στην κορυφή του, στη μεθόριο του ανθρώπινου και του θείου.

Ευεργέτης της Μονής είναι ο Θεόδωρος Μετοχίτης, τολμηρός πολιτικός και νεωτεριστής στην τέχνη.

Οι Βυζαντινοί είχαν πάντοτε συνείδηση του ελληνικού παρελθόντος τους. Οι ανθρώπινες μορφές τώρα, στις αρχές του 14ου αιώνα, έχουν μια κίνηση άυλη, έναν εξιδανικευμένο ρεαλισμό, χαρακτηριστικά δηλαδή που θαυμάζουμε στον Τζιότο, ενώ τα έχουν ήδη η Μονή της Χώρας και ο Μυστράς, οι Βυζαντινοί δηλαδή καλλιτέχνες στις απαρχές της μεγάλης Αναγέννησης.

Ζακλίν ντε Ρομιγί, η «κληρονομιά» της

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΓΓ. ΣΤΕΦΟΣ

Δ.φ. Ειδικός γραμματέας της Π.Ε.Φ.

Κύριε διευθυντά,

Στην περιοχή του Θησείου, το τμήμα που ορίζεται από τις οδούς Αποστόλου Παύλου, Ακάμαντος και Νηλέως, ονομάσθηκε, το 2013, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων, επί δημαρχίας Γεωργίου Καμίνη, πλατεία Zακλίν ντε Ρομιγί μνήμης και τιμής ένεκεν, για την κορυφαία Γαλλίδα ελληνίστρια, με διεθνή ακτινοβολία.

Η Ζακλίν ντε Ρομιγί (1913-2010), μια εμβληματική μορφή της κλασικής παιδείας, αφιέρωσε όλη της τη ζωή στην καλλιέργεια των ελληνικών σπουδών στη Γαλλία, καθώς και την προβολή της οικουμενικής αξίας του ελληνικού πολιτισμού σε όλο τον κόσμο.

Η λαμπρή εκπαιδευτική σταδιοδρομία της κορυφώθηκε το 1973, με την εκλογή της ως καθηγήτριας στο Collège de France, στην έδρα: Η Ελλάδα και η διαμόρφωση της ηθικής και πολιτικής σκέψης· και είναι η πρώτη γυναίκα που εκλέγεται στο αρχαιότερο πνευματικό ίδρυμα της Γαλλίας (1530). Είναι, επίσης, η πρώτη γυναίκα που γίνεται μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών και Φιλολογίας, στην οποία και προήδρευσε το 1987.

Η σημαντική της προσφορά στον επιστημονικό και ερευνητικό τομέα επισφραγίζεται με τη θριαμβευτική της εκλογή, το 1988, ως μέλους της Académie Française, ιδρύματος με παγκόσμιο κύρος. Ετσι, μετά τη Marguerite Yourcenar (1980) είναι η δεύτερη γυναίκα με τον τίτλο της Ακαδημαϊκού.


Η ίδια τιμήθηκε, επίσης, επανειλημμένως και στην Ελλάδα, που τόσο αγάπησε, και ο ελληνικός Τύπος και τα μέσα ενημέρωσης πρόβαλαν, πολλές φορές, το τεράστιο έργο της και τη σημαντική προσφορά της στα κλασικά γράμματα.

Στις 7 Μαΐου 1991 τιμήθηκε από το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας μας, την Ακαδημία Αθηνών, με τον τίτλο της «ξένης εταίρου» και στην πανηγυρική συνεδρίαση πραγματεύθηκε, με υποδειγματική ευφράδεια, το θέμα: Η Αθηναϊκή Δημοκρατία και τα μεγάλα έργα του 5ου αιώνα π.Χ.

Στις 11 Ιουλίου 1995 της απονεμήθηκε, σε λαμπρή τελετή, στον υποβλητικό λόφο της Πνύκας, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο, το Διεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισμό. Τιμήθηκε, επίσης, ως πρέσβειρα του Ελληνισμού, από τη Βουλή των Ελλήνων, τον Δήμο Αθηναίων, ως επίτιμη δημότις της πόλης, τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (βραβείο Υπατίας) και άλλους φορείς (βλ. Φιλολογική, τ. 120/1212, Αφιέρωμα). Η μεγάλη αίθουσα τελετών του υπουργείου Παιδείας, στο Αμαρούσιον, φέρει τιμητικά το όνομά της.

Τέλος, οι εκδηλώσεις προς τιμήν της κορυφώθηκαν με την επίσημη τελετή απονομής της ελληνικής υπηκοότητας στο Παρίσι (13 Οκτωβρίου 1995), με ειδικό Προεδρικό Διάταγμα.


Οι φιλολογικές εργασίες της Ζακλίν ντε Ρομιγί καλύπτουν το ευρύτερο φάσμα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας: ομηρική ποίηση, τραγικούς ποιητές, σοφιστές, ιστορικούς, Θουκυδίδη, κατ’ εξοχήν, τον οποίο και μετέφρασε, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, ιστορία ιδεών στην Αρχαία Ελλάδα, προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας· διακρίνονται όλα για την αυστηρή μεθοδολογία, την τέλεια γνώση του αντικειμένου και την κριτική οξύνοια. Ολα σχεδόν τα έργα της είναι μεταφρασμένα στη γλώσσα μας από επιστήμονες και αθηναϊκούς εκδοτικούς οίκους.

Εως τον θάνατό της, σε θαλερότατο γήρας, με πλήρη πνευματική διαύγεια, αγωνιζόταν, με αταλάντευτη πίστη, όπως οι ήρωες του Αισχύλου, για την προάσπιση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, ιδρύοντας, με δική της πρωτοβουλία, το 1992, την Ενωση για την Υπεράσπιση των Κλασικών Σπουδών (Sauvegarde des enseignemente littéraires, S.E.L.) για την προβολή της ανθρωπιστικής παιδείας.

Αφιέρωσε όλη τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό, πιστεύοντας ακράδαντα ότι ήταν μια εκπαίδευση στην κατανόηση της ελευθερίας του ατόμου και στην προσήλωση στη δημοκρατία.

Μεταξύ Σαρωνικού και Αργολικού
ΜΑΤΘΑΙΟΣ Μ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥΠλοίαρχος Π.Ν. ε.α.

Κύριε διευθυντά,

Ο αγαπητός κ. Ηλίας Μαγκλίνης στο σχόλιό του στη στήλη «ΓΝΩΜΗ» στο φύλλο του Σαββάτου 3-10-2020 γράφει: «Σκηνή πρώτη: Ελληνας οπερατέρ συμμετέχει στα γυρίσματα ταινίας αμερικανικής παραγωγής σε νησί του Αργοσαρωνικού…». Παρασύρθηκε κι αυτός από το λάθος που γίνεται χρόνια τώρα με τον ανύπαρκτο «Αργοσαρωνικό».

Ο Σαρωνικός και ο Αργολικός είναι δύο γειτονικοί μεν, ανεξάρτητοι όμως και διακριτοί κόλποι, με συγκεκριμένο όνομα ο καθένας τους. Δεν υπάρχει Αργοσαρωνικός Κόλπος. Η ονομασία δόθηκε χάριν συντομίας για τα δρομολόγια των πλοίων που εξυπηρετούν νησιά και λιμάνια των δύο κόλπων και κακώς έχει επεκταθεί και σε αυτά με την έκφραση: «Νήσοι του Αργοσαρωνικού Κόλπου».

Οι Σπέτσες βρίσκονται στον Αργολικό Κόλπο, η Υδρα και η Ερμιόνη στον Κόλπο της Υδρας, ο Πόρος, η Αίγινα, η Σαλαμίνα, τα Μέθανα και το Αγκίστρι στον Σαρωνικό Κόλπο. Ο αείμνηστος καθηγητής του ΕΜΠ Ιωάννης Δοανίδης έλεγε σκωπτικά: «Οι Ελληνες αεί… Στράβωνες εισίν». Μήπως είχε δίκιο;;

Η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΜΑΝΕΤΑΣ, Συνταξιούχος ΤΣΜΕΔΕ

Κύριε διευθυντά
Με τον τίτλο, σε σχόλιό σας στην «Καθημερινή» στις 23/9/2020, εκτός άλλων, αναφέρετε: «Η μεταρρύθμιση στη Δικαιοσύνη δεν μπορεί να περιμένει άλλο

(α) «Αν ένας θεσμός χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση, αυτός είναι η Δικαιοσύνη».
(β) «Δεν γνωρίζω ποιες είναι οι λύσεις. Είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν».

Εν προκειμένω αναφέρεστε σε Δικαιοσύνη ωσεί υπάρχουσα υπό την αληθή έννοια του όρου· ενώ πρόκειται για Δικαιοσύνη στην οποία:
(i) «Υπάρχουν αφανείς “Κύκλοι Δικαίου” μέσα στους οποίους χορεύουν και αλλάζουν χέρια πολλά εκατομμύρια ευρώ», και
(ii) «H διαφθορά και η ανεπάρκεια πάνε μαζί και σε κάθε περίπτωση δεν ενδιαφέρει αν η αδικία και η αυθαιρεσία πηγάζουν από τη διαφθορά ή από την ανεπάρκεια» ως ανέφερε σε άρθρο του στην «Καθημερινή» στις 11-1-2006 ο τότε διευθυντής της Α. Καρκαγιάννης· και στο ίδιο φύλλο της «Κ», σε σχόλιό του υπό τον τίτλο «Μη μας πειράζετε τους δικαστές»… ο Στάμος Ζούλας, εκτός άλλων, ανέφερε:«Με βαρυσήμαντη συνέντευξή του στην “Κ” της περασμένης Κυριακής, ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών κ. Δημ. Παξινός θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων. Καταλογίζει ευθέως στην Επιθεώρηση της Δικαιοσύνης όχι απλώς αμέλεια, αλλά προσπάθεια συγκαλύψεως της διαφθοράς των δικαστών».

Γι’ αυτή τη Δικαιοσύνη αναφέρεστε, κ. Παπαχελά, η οποία επικαιροποιούμενη είναι ακόμη χειρότερη σήμερα, της οποίας η μεταρρύθμιση έπεται της απαλλαγής της από τις εγκληματικές συμμορίες των παραδικαστικών κυκλωμάτων των γνωστών-αγνώστων, αργυρώνητων και επίορκων δικαστικών λειτουργών (και κακούργων θα έλεγα), οι οποίες ενίοτε ενεργούν ωσεί εντολοδόχοι – «εκτελεστές» και της ζωής ακόμη αθώων μέσω εξοντωτικών ποινών φυλάκισης, ή ωσεί εντολοδόχοι απαλλαγής εγκληματιών, ποινικών και αστικών εγκλημάτων.

• Κατ’ ακολουθίαν, το πρώτο (η μεταρρύθμιση) είναι εύκολη υπόθεση, υπό την προϋπόθεση πάταξης της διαφθοράς και το δεύτερο (πάταξη της διαφθοράς) είναι και αυτό επίσης εύκολη υπόθεση, αρκεί «λίγη γενναιότητα» που αναφέρετε για την περίπτωση, από τον υπουργό Δικαιοσύνης και την υγιή μερίδα των δικαστών, μη παρορώντας αμφότεροι ότι υπάρχει «Καιάδας» και για τους δικαστές.