"...Στην Αριστερά, ο Αγκάμπεν είναι μόδα (γι' αυτό άλλωστε τον έχει καλέσει τον παλιό καιρό, τότε που έπαιζε τον κουλτουριάρη ζητώντας λάμψη πλάι σε διάφορους φιλοσόφους, και ο Τσίπρας). Αλλά δεν είναι και θεός. Ο μηχανιστικός τρόπος του έχει γεννήσει πολλές αντιθέσεις εντός της ιταλικής Αριστεράς - και ένας από εκείνους που τον επέκριναν προσφάτως ήταν ο Σάντρο Μεσάντρα, καθηγητής πολιτικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια - κείμενό του δημοσιεύτηκε στην αριστερή εφημερίδα «Η Εποχή». Ο Μεσάντρα ζητεί κάτι πολύ απλό από την Αριστερά και από τους δικαιωματιστές: να δουν τη σημερινή υγειονομική κρίση πολυπρισματικά. Δεν είναι όλα καταστολή, λέει. Και επικαλείται άλλες αριστερές πτυχές της ζωής που εκτιμά ότι αναδύθηκαν σε αυτή την κρίση: η δυναμική της κοινότητας, η συναντίληψη για την καθημερινότητα, η διευρυνόμενη πεποίθηση για τη σημασία του κοινωνικού κράτους. Κατά τη γνώμη μου, ο Μεσάντρα είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Επιδιώκει να μετατρέψει σε πολιτικό ρεύμα τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που προσπαθεί να διοργανωθεί (καθυστερημένα) για να αντιμετωπίσει μια έκτακτη κατάσταση. Επιδιώκει να αναδιοργανώσει την ηττημένη ιδεολογία της διαχειριστικής Αριστεράς σε πολιτικές προτεραιότητες, απέναντι στη γοητεία του αριστερισμού. Στην ουσία, και οι δύο αριστερές προσεγγίσεις που αντιμάχονται έχουν ηττηθεί από τους κανόνες που θέτει η δυσάρεστη καθημερινότητα...."

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 24/03/20

Ο φόβος των απαγορεύσεων

Το καινούργιο κοσκινάκι μου του δικαιωματικού κινήματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, του αριστερισμού και της προόδου είναι η κριτική στην πολιτική των απαγορεύσεων, προκειμένου να ανασχεθεί η επέκταση της πανδημίας - το ποίημα, μάλιστα, το έχουν υιοθετήσει και ακροδεξιοί, μαζί τους και μερικοί περιθωριοποιούμενοι εντός της ΝΔ που φοβούνται τη «νεοφιλελεύθερη» στροφή της κοινωνίας.

Κινδυνεύουν όντως οι ελευθερίες μας από τις απαγορεύσεις που επέβαλε και τηρεί μέσω και των μηχανισμών της κρατικής καταστολής η κυβέρνηση; Ηδονίζεται ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς όταν λέει ότι ξέρει ποια αυτοκίνητα πέρασαν από τα διόδια; Είναι αυτό που ζούμε πρόβα δικτατορίας;

Οι παραπάνω ερωτήσεις, και άλλες συναφείς, δεν είναι δικές μου. Υπάρχουν διατυπωμένες σε δημοσιεύματα που ασκούν κριτική στις απαγορεύσεις. Στον χώρο της Αριστεράς, το ρεύμα αυτό το εκφράζει ο γνωστός ιταλός ριζοσπάστης στοχαστής Τζόρτζιο Αγκάμπεν που ενοχλείται από τις απαγορεύσεις στην Ιταλία, γι' αυτό παρακάμπτει τους θανάτους και την προσπάθεια να μη νοσήσουν όσο το δυνατόν περισσότεροι και ισχυρίζεται ότι η «κατάσταση εξαίρεσης» (μια έννοια δανεισμένη από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν, για άλλες εποχές και για άλλες συγκυρίες όμως) των δικαιωμάτων μπορεί να γίνει μια νέα κανονικότητα.

Κατά τη γνώμη μου, ο Αγκάμπεν είναι (αναλογικά) μια περίπτωση Σλαβόι Ζίζεκ: γενικεύει και ναρκισσεύεται. Διαστρεβλώνει τον Μπένγιαμιν, στηρίζεται στον Χάιντεγκερ και τον Καρλ Σμιτ αλλά και στον Φουκώ για να αναπτύξει την ιδέα της βιοπολιτικής μέσω της οποίας η εξουσία τείνει να ελέγχει τη ζωή και τη σκέψη των ανθρώπων. Για τον Αγκάμπεν, ο έλεγχος είναι η νομοτέλεια, τα υπόλοιπα (η δημοκρατία ή έστω η προστασία του συνόλου από τις συνθήκες μιας κατάστασης όπως η τωρινή πανδημία) είναι δευτερεύοντα, εκφάνσεις μιας ζωής υπαγορευμένης από την εξουσία.

Στην Αριστερά, ο Αγκάμπεν είναι μόδα (γι' αυτό άλλωστε τον έχει καλέσει τον παλιό καιρό, τότε που έπαιζε τον κουλτουριάρη ζητώντας λάμψη πλάι σε διάφορους φιλοσόφους, και ο Τσίπρας). Αλλά δεν είναι και θεός. Ο μηχανιστικός τρόπος του έχει γεννήσει πολλές αντιθέσεις εντός της ιταλικής Αριστεράς - και ένας από εκείνους που τον επέκριναν προσφάτως ήταν ο Σάντρο Μεσάντρα, καθηγητής πολιτικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια - κείμενό του δημοσιεύτηκε στην αριστερή εφημερίδα «Η Εποχή». Ο Μεσάντρα ζητεί κάτι πολύ απλό από την Αριστερά και από τους δικαιωματιστές: να δουν τη σημερινή υγειονομική κρίση πολυπρισματικά. Δεν είναι όλα καταστολή, λέει. Και επικαλείται άλλες αριστερές πτυχές της ζωής που εκτιμά ότι αναδύθηκαν σε αυτή την κρίση: η δυναμική της κοινότητας, η συναντίληψη για την καθημερινότητα, η διευρυνόμενη πεποίθηση για τη σημασία του κοινωνικού κράτους.

Κατά τη γνώμη μου, ο Μεσάντρα είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Επιδιώκει να μετατρέψει σε πολιτικό ρεύμα τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που προσπαθεί να διοργανωθεί (καθυστερημένα) για να αντιμετωπίσει μια έκτακτη κατάσταση. Επιδιώκει να αναδιοργανώσει την ηττημένη ιδεολογία της διαχειριστικής Αριστεράς σε πολιτικές προτεραιότητες, απέναντι στη γοητεία του αριστερισμού. Στην ουσία, και οι δύο αριστερές προσεγγίσεις που αντιμάχονται έχουν ηττηθεί από τους κανόνες που θέτει η δυσάρεστη καθημερινότητα.

Οι κανόνες αυτοί δεν οδηγούν σε περισσότερο αυταρχισμό ούτε αυτόματα σε περισσότερο κράτος. Από την υγειονομική κρίση θα προκύψουν δεδομένα που θα αντιμετωπιστούν από τις κοινωνίες και από τις πολιτικές ηγεσίες - στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Τι θα συμβεί μετά θα έχει ενδιαφέρον - διότι κανείς δεν μπορεί να το προβλέψει. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο κόσμος, παρ' όσα λένε διάφοροι προφήτες, δεν θα αλλάξει δραματικά. Αλλά μπορεί να γίνει καλύτερος.

Ο λάθρα βιώσας

Ηξερα τον Κρίτωνα Αρσένη ως έναν πολιτικό του θερμοκηπίου. Ενας νεαρός μακρυμάλλης που έκανε καριέρα ως οικολόγος και, το 2009, βρέθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο, ευνοούμενος του Γιώργου Παπανδρέου: ήταν σύμβολο δραστήριας και ακτιβιστικής νεότητας, άσε που είναι και βιοκαλλιεργητής και βγάζει το καλό λάδι. Πέρασε άριστα τα χρόνια του πρώτου και του δεύτερου Μνημονίου, στην αναπαυτική μεριά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου - και επιχείρησε να παρατείνει την απόλαυση προσφεύγοντας στον ΣΥΡΙΖΑ. Παρέμεινε σταθερός στον στόχο του - και κατάφερε να ξαναβρεθεί στις Βρυξέλλες μέσω του ΜέΡΑ 25, του κόμματος Βαρουφάκη.

Για ποιο πράγμα θα μπορούσε να θυμάται ο πολίτης τον Κρίτωνα Αρσένη, πλην της πλούσιας χαίτης του; Από χθες μπορεί να τον θυμάται για την επιπόλαιη προσπάθεια να εκμεταλλευτεί, για δημοσιότητα, τον θάνατο μιας δημοσιογράφου (της Χαράς Τζαναβάρα), τον οποίο προσπάθησε να συνδυάσει με την υποτιθέμενη δυσπραγία του κράτους, τη δυσλειτουργία του συστήματος και την αδιαφορία των Αρχών. Το σενάριό του διαψεύστηκε από τον αδελφό της θανούσης ενώ, χθες το απόγευμα, τις πρακτικές του αποδοκίμασε και ο Νίκος Χαρδαλιάς.

Οσοι έχουν καταφέρει να επιβιώσουν στην πολιτική ως λάθρα βιώσαντες ας συνεχίσουν έτσι. Διότι αλίμονο αν τους πάρουν χαμπάρι.