Ο ΒΑΘΥΤΕΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΡΡΕΟΝΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΠΟΥΤΙΝ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ...

Από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"-05/06/16

Το Αγιον Ορος, ο Πούτιν και ο ρωσικός νεοβυζαντινισμός-Από το παρασκήνιο της επίσκεψης του προέδρου στην Αθωνική Πολιτεία προβάλλει το δόγμα της Νέας Ρωσίας που προωθεί ο «Κύκλος του Στρετένσκι»

Του Άρη Ραβανού

Στα χνάρια των ρώσων πριγκίπων Κωνσταντίνου Νικολάγεβιτς, Βίκτωρα Μπαρατίσκιν,Αλεξίου Αλεξάνδροβιτς κ.ά., που αξιοποίησαν στο έπακρο όσα τους προσέφερε η Ορθοδοξία σε πολλά επίπεδα, κινείται ο Βλαντίμιρ Πούτιν που επιμένει ότι «η Ρωσία μετά την πυρηνική της ασπίδα έχει ως ασπίδα την ορθόδοξη πίστη της». Τα όσα έγιναν στο Αγιον Ορος και ειδικά στην επιβλητική ρωσική Μονή Παντελεήμονος ήταν ενδεικτικά του πώς αντιλαμβάνεται ο πρόεδρος της Ρωσίας τον ρόλο της Ορθοδοξίας και την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής διπλωματίας τα επόμενα χρόνια στο πλαίσιο της στρατηγικής του για την ενίσχυση της επιρροής της Μόσχας στην ευρύτερη περιοχή.

1.000 χρόνια μετά

Η παρουσία του στην Αθωνική Πολιτεία χίλια χρόνια μετά την πρώτη καταγραφή ρώσου μοναχού ενίσχυσε πολλά σενάρια για τις επιδιώξεις της Μόσχας, που θεωρεί ότι πιάνει το νήμα και συνεχίζει από εκεί που το άφησαν ο όσιος Νείλος Σόρσκι, ο Αγιος Μάξιμος ο Γραικός, ο Αγιος Σέργιος του Ραντονέζ, ο όσιος Κύριλλος του Μπελοζέρσκ, ο Μητροπολίτης Κιέβου και Πασών των Ρωσιών Αγιος Κυπριανός κ.ά.

Ο ίδιος ζήτησε και έμεινε μόνος επί περίπου 35 λεπτά, λένε πηγές από την Αθωνική Πολιτεία, για να προσευχηθεί έχοντας στα χέρια του ένα μαύρο κομποσκοίνι με κόκκινες χάντρες. Στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος, μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες, ο ρώσος πρόεδρος, αφού ευχαρίστησε το Οικουμενικό Πατριαρχείο για μία ακόμη φορά, μη μπαίνοντας καν στη διαμάχη μεταξύ Φαναρίου και Πατριαρχείου Μόσχας, αναφέρθηκε στους στενούς δεσμούς της Ρωσίας με το Αγιον Ορος και σημείωσε: «Οι αθωνικές παραδόσεις διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη ζωή του ρωσικού λαού».

Καθ' όλη τη διάρκεια της ολιγόωρης παραμονής του στην Αθωνική Πολιτεία ο Βλ. Πούτιν ήταν ιδιαίτερα ευλαβής και αυτό σχολιάστηκε ιδιαίτερα θετικά από τη μοναστική κοινότητα. Συνομίλησε με αρκετούς, ενώ είχε και κατ' ιδίαν συνομιλία για λίγα λεπτά στις Καρυές και με τον ηγούμενο της Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ, ένα πρόσωπο που χαίρει εκτίμησης από το Κρεμλίνο και έχει τακτικές επισκέψεις στη Ρωσία, ενώ στη δικαστική περιπέτεια που είχε στηρίχθηκε πολύ από τη ρωσική πλευρά.

«Το μοναστήρι της KGB»

Ακόμη και η επιλογή του Κρεμλίνου να δώσει στη δημοσιότητα επιλεγμένες φωτογραφίες από την επίσκεψη Πούτιν στη Μονή Παντελεήμονος («το μοναστήρι της KGB», όπως έγραψε περιπαικτικά η γερμανική «Bild», ένα από τα πιο γνωστά ΜΜΕ της Γερμανίας που σχολίασαν αρνητικά την επίσκεψη του ρώσου προέδρου στην Ελλάδα) εντασσόταν στο πλαίσιο της στρατηγικής να αναδειχθεί η προσκυνηματικού χαρακτήρα επίσκεψη του ρώσου προέδρου.

Η ιστορική Μονή Παντελεήμονος, όπου μονάζουν και ρώσοι και ουκρανοί μοναχοί, μια αληθινή καστροπολιτεία, αποτελεί σημείο αναφοράς για το Κρεμλίνο, όπως βέβαια και η Μονή Στρετένσκι, που βρίσκεται στα περίχωρα της Μόσχας.

Οι επισκέψεις ρώσων αξιωματούχων, πολιτικών, διπλωματών και στρατιωτικών, αλλά και ευρύτερα της οικονομικής ελίτ της Ρωσίας, είναι συχνές στη Μονή Παντελεήμονος, όπου κατά καιρούς γίνονται και ενδιαφέρουσες συνάξεις, μακριά από τη δημοσιότητα. 

Τα τελευταία χρόνια στη Ρωσία υπάρχει υπερπροβολή της Ορθοδοξίας και έντονος αντιδυτικισμός και σε αυτό έχει ειδικό ρόλο ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των ΡωσιώνΚύριλλος που βρέθηκε μαζί με τον Πούτιν στη Μονή Παντελεήμονος και έχει άμεση επαφή και με μια άλλη ισχυρή Μονή στη Ρωσία, αυτή του Στρετένσκι.

Η Σταυροπηγιακή Μονή Στρετένσκι, όπου ηγούμενος είναι ο Αρχιμανδρίτης Τύχων Σεβνούκοφ, πνευματικός του προέδρου Πούτιν αλλά και του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, έχει κεντρικό ρόλο στην εξάπλωση και επικράτηση του λεγόμενου ρωσικού νεοβυζαντινισμού.

Από το όνομα της Μονής δημιουργήθηκε πριν από πολλά χρόνια ο «Κύκλος του Στρετένσκι», που είναι μια πνευματική ομάδα η οποία έχει σημαντική πολιτική επιρροή στη Ρωσία. Σε αυτόν τον κύκλο συμμετέχουν κεντρικά πρόσωπα της σημερινής ρωσικής εξουσίας, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν προϊστορία στην άλλοτε πανίσχυρη KGB. Εξάλλου, ο «Κύκλος του Στρετένσκι» έχει ως βασικούς πυλώνες πρόσωπα με ισχυρό παρελθόν στην KGB, όπως ο αντιστράτηγος Λεονίντ Ιβασόβ, που είναι και αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Γεωπολιτικών Μελετών της Μόσχας, και ο Α. Κ. Νεκλέσα.

Ο «Κύκλος του Στρετένσκι», ο οποίος θεωρείται η δεξαμενή σκέψης της «Νέας Ρωσίας», συνδέεται με την πολιτική παρουσία του Β. Πούτιν στην ηγεσία της Ρωσίας. Στον πυρήνα του έχει το «Θρησκευτικοπολιτικό Γεωπολιτικό Δόγμα της Νέας Ρωσίας», ενώ η κεντρική ιδέα ήταν η προώθηση μιας νέας ιδεολογίας στη θέση του κομμουνισμού που θα επηρεάζει την πλειονότητα των πολιτών.

Η Μονή Στρετένσκι παίζει σημαντικό ρόλο στον επηρεασμό των μαζών με προώθηση θέσεων (η Ρωσική Εκκλησία μοιράζει σχετικά φυλλάδια σε όλη την επικράτεια) που στηρίζονται πέρα από τα πατερικά κείμενα της Εκκλησίας στη φιλοσοφία του μεγάλου ιστορικού Σεργκέι Σολόβιεβ (θεωρία της σύγκρουσης των πολιτισμών και υπέρμαχος) και σε έργα των Πούσκιν, Ντοστογέφσκι και Λομονόσοφ.

Τα μέλη του «Κύκλου του Στρετένσκι» επισκέπτονται συχνά το Αγιον Ορος και ειδικά τη Μονή Παντελεήμονος, ενώ τακτικός επισκέπτης είναι και ο ηγούμενος Τύχων, πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του Πούτιν και με μεγάλη ισχύ στη Ρωσία.

Εδώ και χρόνια υπάρχει μια μελέτη του Ιβασόβ που «παντρεύει» την ιστορία της τσαρικής Ρωσίας και της Ορθοδοξίας με τον ρωσικό εθνικισμό ενσωματώνοντας και σημεία από τη σοβιετική ιστορία και τον κομμουνισμό.

Πρόσωπα

Ποιοι είναι οι «Σιλοβίκι»

Η σημερινή ρωσική ηγεσία, πέρα από την επιρροή που της ασκεί ο Αλεξάντρ Ντούγκιν, εμπνευστής της τέταρτης πολιτικής θεωρίας και της στρατηγικής του νεοευρασιανισμού, έχει ως οδηγό και την παρακαταθήκη του Σολόβιεφ περί της «Μεγάλης Ευρασιατικής Ρωσικής Αυτοκρατορίας» και από τον «κύκλο του Στρετένσκι» προωθείται η θεωρία της διατήρησης του «Τριαδικού Ορθόδοξου Πυρήνα» με αναφορές όπως «Ρωσικός Νεοβυζαντινισμός».

Αυτό είναι και το νέο ρωσικό δόγμα που προωθείται από τον πανίσχυρο «κύκλο του Στρετένσκι», όπου κεντρικό ρόλο έχουν ο Αρχιμανδρίτης Τύχων, που συνδέεται στενά με τον Ιβασόβ, υψηλόβαθμοι παράγοντες της ρωσικής ιεραρχίας, αλλά και άλλα επίλεκτα πρόσωπα, άλλοτε πανίσχυρα στελέχη της KGB, οι επονομαζόμενοι «Σιλοβίκι», όπως π.χ. ο γενικός εισαγγελέας της Ρωσίας Γιούρι Τσάικα, τακτικός επισκέπτης του Αγίου Ορους, ο επικεφαλής της Ρωσικής Επιτροπής κατά της Διαφθοράς Κίριλ Καμπάνοφ, ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Εθνικής Στρατηγικής στη Μόσχα Στανισλάβ Μπελκόφσκι κ.ά. Σε αυτόν τον κύκλο ανήκει και ο μεγιστάνας Ρόμαν Αμπράμοβιτς,

Το Κρεμλίνο στηρίζεται στους «Σιλοβίκι» (στα ρωσικά σημαίνει πρόσωπο που έχει δύναμη και εξουσία) που αυτή τη στιγμή εντοπίζονται σε ποσοστό περίπου 30% στην κρατική μηχανή σε θέσεις-κλειδιά.

Στη Ρωσία αυτή την περίοδο διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο για την ενίσχυση των σχέσεων με το Αγιον Ορος και δύο ιδρύματα: του Ανδρέα του Πρωτοκλήτου (συστάθηκε από το κεντρικό στέλεχος της ομάδας Πούτιν, Σεργκέι Ιβανόφ, άλλοτε αξιωματικό της FSB και πρώην υπουργό Εθνικής Αμυνας, και έχει ως πρόεδρό του σήμερα τον επικεφαλής των Ρωσικών Σιδηροδρόμων, Βλαντίμιρ Γιακούνιν, στενό φίλο του Πούτιν) και της Ρωσικής Αθωνικής Εταιρείας.

Πολλές μονές, όπως η Βαλαάμ (το ρωσικό Αγιον Ορος για πολλούς), αναβιώνουν την αγιορείτικη παράδοση και το βυζαντινό τυπικό των αγιορείτικων μονών, καθώς η πτώση της Σοβιετικής Ενωσης έδωσε ξανά αίγλη στο Ρωσικό Πατριαρχείο που διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στη Ρωσία, την αποκαλούμενη και «Βηθσαϊδά του Βορρά» ή «τέταρτο περιβόλι της Θεοτόκου».

Η θεωρία της «Τρίτης Ρώμης»

Για τη σημερινή ρωσική ηγεσία η αληθινή αναγέννηση μπορεί να γίνει μόνο με την επιστροφή στις αιώνιες πνευματικές πηγές, στις οποίες το Αγιον Ορος κατέχει μία από τις πιο σημαντικές θέσεις. Εξάλλου, πολλές φορές προσπάθησε η ρωσική πλευρά να έχει την πρωτοκαθεδρία στο Αγιον Ορος, αλλά και να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην Ορθοδοξία με τη λεγόμενη θεωρία της «Τρίτης Ρώμης» όπου τα πρωτεία έχει το Πατριαρχείο Μόσχας στο πλαίσιο της επιχείρησης για παγκόσμια κυριαρχία του ρωσικού έθνους μέσω της εκκλησίας.