"...Ακόμη, όμως, και σε περίπτωση παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε., τόσο οι έντονες ευρωσκεπτικιστικές τάσεις στη χώρα αυτή, όσο και οι παραχωρήσεις που έχει κάνει η Ε.Ε. έναντι της Βρετανίας, αλλά και οι γενικότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις ενισχύουν τις τάσεις για μια Ευρώπη μεταβλητής γεωμετρίας, με τις διάφορες χώρες-μέλη να συμμετέχουν σε ομόκεντρους κύκλους με βασικά κριτήρια την ικανότητα και τη βούληση συμμετοχής...."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"- 15/06/16

Θα μικρύνει η Ευρώπη; Του Θάνου Π. Ντόκου*

Οπως είναι φυσικό, το επερχόμενο δημοψήφισμα για την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου (Η.Β.) στην Ε.Ε. έχει επισκιάσει σχεδόν κάθε άλλο διεθνές ζήτημα, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συνέβαλε δε σε ένα βαθμό στην επιθυμία συμβιβαστικού κλεισίματος της ελληνικής διαπραγμάτευσης, για να είναι όσο το δυνατόν πιο «καθαρό» το πολιτικό τοπίο και να διευκολυνθεί η διαχείριση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος. Οι δημοσκοπήσεις δίδουν εξαιρετικά αμφίρροπα αποτελέσματα, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο λανθασμένης πρόβλεψης λόγω περιορισμένης εμπειρίας από δημοψηφίσματα. Οι υποστηρικτές της παραμονής επικεντρώνονται στις οικονομικές συνέπειες της εξόδου, ενώ οι αντίπαλοί τους στρέφουν τη συζήτηση στα ζητήματα μετανάστευσης και αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας.

Πέραν της ενίσχυσης εθνικιστικών αισθημάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, ένα Brexit θα είχε πoλλαπλές αρνητικές συνέπειες για την Ε.Ε., καθώς θα αποδυνάμωνε περαιτέρω την ευρωπαϊκή πολιτική ασφάλειας και άμυνας (η δυνητική ικανότητα προβολής στρατιωτικής ισχύος της Ε.Ε. θα μειωνόταν κατά 50%, αλλά θα επηρεαζόταν αρνητικά και η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία), ενώ θα αποτελούσε πλήγμα και για την ευρωπαϊκή οικονομία. Θα δημιουργούσε επίσης ένα αρνητικό προηγούμενο για Grexit (κίνδυνος που έχει μειωθεί σημαντικά, αλλά δυστυχώς δεν έχει εκλείψει εντελώς), καθώς θα έσπαγε ένα ψυχολογικό ταμπού που θέλει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να διευρύνονται με την προσχώρηση νέων μελών, ενώ η αποχώρηση οποιασδήποτε χώρας θεωρείτο μέχρι πρότινος αδιανόητη. Ενα άλλο αρνητικό προηγούμενο θα αφορά το ενδεχόμενο αίτημα άλλων χωρών-μελών είτε για αναδιαπραγμάτευση των όρων συμμετοχής στην Ε.Ε., είτε ακόμη και για την ίδια τη συμμετοχή τους (αν και το μικρότερο ειδικό βάρος τους μειώνει τις πιθανότητες επιτυχίας). Μοναδική πλέον επιλογή για την Ε.Ε. θα αποτελούσε μια «φυγή προς τα εμπρός», με την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εμβάθυνση της ενοποιητικής διαδικασίας. Σε περίπτωση διαζυγίου, η διαδικασία ενδέχεται να διαρκέσει αρκετό χρονικό διάστημα, αφού κοινό συμφέρον και της Ε.Ε. και του Η.Β. αποτελεί η ομαλή διαχείριση και των δύο αποτελεσμάτων και η μέγιστη δυνατή απορρόφηση των κραδασμών. Ωστόσο υπάρχουν διαφορετικές απόψεις εντός Ε.Ε. για το αν τυχόν έξοδος της Βρετανίας θα πρέπει να γίνει με τρόπο που να αποτρέψει ανάλογες κινήσεις από άλλες χώρες-μέλη. Επιπλέον, το Η.Β. θα πρέπει να διαχειριστεί το ζήτημα της Σκωτίας, που ενδέχεται να θέσει εκ νέου ζήτημα εξόδου για να μπορέσει να ενταχθεί στην Ε.Ε. (εξέλιξη που με τη σειρά της θα περιπλέξει την κατάσταση όσον αφορά ενδεχόμενη απόσχιση της Καταλωνίας από την Ισπανία).

Ακόμη, όμως, και σε περίπτωση παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε., τόσο οι έντονες ευρωσκεπτικιστικές τάσεις στη χώρα αυτή, όσο και οι παραχωρήσεις που έχει κάνει η Ε.Ε. έναντι της Βρετανίας, αλλά και οι γενικότερες ευρωπαϊκές εξελίξεις ενισχύουν τις τάσεις για μια Ευρώπη μεταβλητής γεωμετρίας, με τις διάφορες χώρες-μέλη να συμμετέχουν σε ομόκεντρους κύκλους με βασικά κριτήρια την ικανότητα και τη βούληση συμμετοχής. Με βάση τα σημερινά προβλήματα και την εικόνα της Ελλάδας, είναι σοβαρός ο κίνδυνος εύρεσης της χώρας μας σε ικανή απόσταση από τον σκληρό πυρήνα μιας μελλοντικής Ε.Ε. με δομή μεταβλητής γεωμετρίας.

* Γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.