Μετά από αρκετή ώρα ο Ιταλός σύρθηκε λίγα μέτρα, όπου διαπίστωσε κατάπληκτος ότι μία μεγάλη χελώνα είχε γίνει κομμάτια! Σώθηκε, γύρισε στην πατρίδα του, έκανε οικογένεια. Ποτέ όμως δεν ξέχασε τη χελώνα που ήταν η αιτία να επιζήσει. Τη δεκαετία του 1980, ώριμος πια, ήλθε με την οικογένειά του στην Κω για να προσκυνήσουν το σημείο που έζησε αυτό το θαύμα. Δεν πίστευε όμως στα μάτια του, όταν έκπληκτος εντόπισε τα κομμάτια της χελώνας, που έμεναν ακριβώς στην ίδια θέση από τότε! Αγόρασε το μέρος εκείνο και έκτισε βίλα, η οποία δεσπόζει, διακριτικά πάντως, πάνω από τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο προς το διεθνές αεροδρόμιο της Κω. Και το όνομα αυτής, όπως δείχνει μεγαλογράμματη επιγραφή: «Villa Tartaruga» (Βίλα Χελώνα!)...

Τέσσερις επιστολές από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

(φύλλο, 22 Απριλίου 2023)

Το συμπαθέστατο ερπετό έγινε πολύ αγαπητό στο ευρύ κοινό και μέσω του Αισώπου. Oταν παρουσία όλων των ζώων του δάσους το βραδυκίνητο πλάσμα νίκησε (διέσυρε για την ακρίβεια) σε αγώνα δρόμου τον ωκύποδα λαγό· αναμέτρηση που ο ίδιος προκάλεσε για να τη χλευάσει δημοσίως. Ο σίγουρος για τη νίκη του, πολύ πριν από την τελική ευθεία, έκανε στάση αλαζονείας κι αφού έφαγε καρότα μέχρι σκασμού, βυθίστηκε πρησμένος σε πολύωρο ύπνο. Οταν ξύπνησε ήταν αργά, καθώς η χελώνα είχε κόψει το νήμα συνεχίζοντας με το κεφάλι ψηλά, έξω από το καβούκι της, την αργόσυρτη πορεία προς τη μακροβιότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαιτησία της αλεπούς σε αυτή την εξόχως διδακτική –πρωτίστως για τους μεγάλους– ιστορία χαρακτηρίστηκε υποδειγματική. Λεπτομέρεια: Ολα τα στοιχήματα, χορτοφάγων και σαρκοβόρων, ήταν υπέρ του λαγού. Αυτά στον μύθο. Επάνω, ο Οδυσσέας έχει γαντζωθεί από μια γιγάντια καλόκαρδη θαλάσσια χελώνα που τον βοηθάει ν’ απομακρυνθεί από το στενό Σκύλλας και Χάρυβδης, όπου το καράβι του έγινε κομμάτια. Διακρίνεται και μια αγριοσυκιά, από τα κλαριά της οποίας νωρίτερα είχε αρπαχτεί για να σωθεί ο πολυμήχανος ήρωας, (μελανόμορφος σκύφος, αρχές 5ου αιώνα π.χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Παλέρμου. «Ελληνική Μυθολογία», τόμος «Τρωικός Πόλεμος», Εκδοτική Αθηνών).

1. Οι Γερμανοί διώκτες, ο Ιταλός 

και η «θυσία» της χελώνα

Κύριε διευθυντά

Με αφορμή δύο επιστολές (φύλλα 18ης Μαρτίου και 1ης Απριλίου) που αναφέρονται σε διάφορες βάρβαρες κακοποιήσεις χελωνών κατά το όχι και πολύ μακρινό παρελθόν, θα ήθελα να αναφέρω ένα περιστατικό με «πρωταγωνίστρια» μία χελώνα, η οποία με την ακούσια «θυσία» της έσωσε κυριολεκτικά έναν άνθρωπο. 

Με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το 1943, ως γνωστόν, όσοι Ιταλοί στρατιωτικοί δεν ήθελαν πλέον να συνεχίσουν τον πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών, προσπαθούσαν να κρυφτούν μέχρι να βρουν τρόπο να αποδράσουν για την πατρίδα τους. Γερμανικά αποσπάσματα «χτένιζαν» τις περιοχές για να τους εντοπίσουν. Η προσωρινά αγγλοκρατούμενη Κως καταλήφθηκε από γερμανικές δυνάμεις της Ρόδου τον Οκτώβριο του 1943. 

Ενας ξεμοναχιασμένος Ιταλός στρατιώτης ήλθε ξαφνικά αντιμέτωπος με γερμανικό απόσπασμα στη θέση Πόρτες και συγκεκριμένα στην αρχή των χαμηλών λόφων του Χαϊτάρη, απ’ όπου, μετά τα λιβάδια του Πυλιού, ανεβαίνουμε προς το απέραντο οροπέδιο της Αντιμάχειας. Δεν υπήρχε καμιά πιθανότητα να γλιτώσει. Από ένστικτο όρμησε και χώθηκε μέσα σε πυκνή θαμνώδη βλάστηση με κυρίαρχα τα σπάρτα και τα αγκαθωτά βάτα, πριν καν προφθάσουν οι Γερμανοί να τον σημαδέψουν. Εμεινε ακίνητος.

 Οι Γερμανοί ήλθαν κοντά, δευτερόλεπτα όμως πριν τον εντοπίσουν, άκουσαν έναν σιγανό θόρυβο. Βέβαιοι ότι εκεί είχε «τρυπώσει» ο φυγάς, τον «γάζωσαν» με πυκνούς πυροβολισμούς και συνέχισαν την πορεία τους. Μετά από αρκετή ώρα ο Ιταλός σύρθηκε λίγα μέτρα, όπου διαπίστωσε κατάπληκτος ότι μία μεγάλη χελώνα είχε γίνει κομμάτια! Σώθηκε, γύρισε στην πατρίδα του, έκανε οικογένεια. Ποτέ όμως δεν ξέχασε τη χελώνα που ήταν η αιτία να επιζήσει. Τη δεκαετία του 1980, ώριμος πια, ήλθε με την οικογένειά του στην Κω για να προσκυνήσουν το σημείο που έζησε αυτό το θαύμα.

Δεν πίστευε όμως στα μάτια του, όταν έκπληκτος εντόπισε τα κομμάτια της χελώνας, που έμεναν ακριβώς στην ίδια θέση από τότε! Αγόρασε το μέρος εκείνο και έκτισε βίλα, η οποία δεσπόζει, διακριτικά πάντως, πάνω από τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο προς το διεθνές αεροδρόμιο της Κω. Και το όνομα αυτής, όπως δείχνει μεγαλογράμματη επιγραφή: «Villa Tartaruga» (Βίλα Χελώνα!).

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΘΩΜΑ- ΜΑΣΤΟΡΟΠΟΥΛΟΥ

μόνο οι Επιδημίες 1 και 3 θεωρούνται σήμερα από τους ειδικούς ότι είναι δικά του έργα. 

Τα δύο αυτά βιβλία, λένε οι ειδικοί, είναι γραμμένα από τον ίδιο άνθρωπο με ομοιόμορφο απλό στυλ, χωρίς αναφορές σε προσωπικά ή άσχετα θέματα. Πιστεύεται ότι γράφτηκαν στη Θάσο, όπου ο Ιπποκράτης παρέμεινε σχεδόν 3 χρόνια γύρω στα 470 π.χ., προσκαλεσμένος από τους τοπικούς άρχοντες του νησιού. Αρκετά ονόματα ασθενών (Ιερόφυτος, Ναννώ, Μελίδια, Περικλής, Αντιφών, Φυλιστίς κ.ά.) έχουν διασταυρωθεί σε δημοτολόγια, επιγραφές και άλλες πηγές της ίδιας εποχής στη Θάσο ή στην απέναντι ακτή της Θράκης, όπως βεβαιώνουν αρχαιολόγοι, επιγραφολόγοι και άλλοι ειδικοί. Οι Επιδημίες 1 και 3 δεν απευθύνονται στο ευρύ κοινό, αλλά είναι σημειώσεις για προσωπική χρήση ή διδασκαλία. Πολλοί ιατρικοί όροι που χρησιμοποιούμε σήμερα είναι όροι που εισήγαγε ο Ιπποκράτης, όπως: κοτύλη, έρπης, άνθραξ, εμπύημα, κράσις, πλευρίτιδα, μελαγχολικός, παραπληγία, επιδημία, τεταρταίος πυρετός, χολή, στραγγουρία (ναι, στραγγουρία) κ.λπ. Μέχρι τότε (και για πολλούς αιώνες ακόμη) ο κόσμος πίστευε ότι τις αρρώστιες τις στέλνουν οι θεοί για να τιμωρήσουν τους ανθρώπους, να εκδικηθούν ή απλώς να κάνουν πλάκα. 

Ο Ιπποκράτης αγνόησε αυτές τις προλήψεις και είδε τον άνθρωπο ως μέρος του φυσικού κόσμου. Αυτό ήταν ένα τεράστιο παράτολμο βήμα, αν σκεφτούμε ότι οι σύγχρονοί του μεγάλοι ποιητές (τραγωδοί), εξετάζοντας βέβαια ζητήματα ηθικής τάξεως, έβαζαν τον άνθρωπο αντιμέτωπο με τους θεούς. Ας μην ξεχάσουμε και το «ωφελέειν ή μη βλάπτειν», που είναι οδηγός για κάθε ιατρική πράξη. Η επιρροή του Ιπποκράτη ήταν τόσο μεγάλη, ώστε οι θεωρίες του για τους «χυμούς» του σώματος παρέμειναν σεβαστές μέχρι τη Γαλλική επανάσταση και τον Διαφωτισμό.

Σήμερα απορούμε πώς αυτός ο παρατηρητικός γιατρός δεν είχε υποψιαστεί την κυκλοφορία του αίματος! Θα έβγαζε πολύτιμα συμπεράσματα αν αναποδογυρίζοντας μια κλεψύδρα μετρούσε τον σφυγμό των ασθενών του. Παρά ταύτα οι περιγραφές του στις Επιδημίες 1 και 3, σε αρκετές περιπτώσεις επιτρέπουν να κάνουμε αναδρομικές διαγνώσεις (π.χ. παρωτίτιδα, ελονοσία και οξεία νεφρική ανεπάρκεια έως επιπλοκή επιλόχειας λοίμωξης).

Τέλος, ο διακεκριμένος ιστορικός Ρόμπιν Λέιν Φοξ, στο ωραίο βιβλίο του «The invention of Medicine», προτείνει (υποστηρίζει) μια συναρπαστική συσχέτιση του Ιπποκράτη με τον Θουκυδίδη, ο οποίος είχε πατρική περιουσία στη Σκαπτή Υλη απέναντι από τη Θάσο και ο οποίος έγραψε για τον λοιμό της Αθήνας 40 χρόνια αργότερα. Αλλά αυτό ας το αφήσουμε να το κρίνουν οι αναγνώστες του βιβλίου και οι ειδικοί.

Αυτά, με αφορμή πρόσφατη ιατρική εκδήλωση, για την οποία έγραψε με το γνωστό του ταπεραμέντο ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος («Η Καθημερινή», 2/4/2023).

Β. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ Επιτάλιο Ηλείας

 Οπως όλοι οι νέοι, ειδικά στις μεταπολεμικές εποχές, εμφορούμενοι από ιδεολογικά ιδεώδη «ν’ αλλάξουμε τον παλιόκοσμο με ένα νέο, ιδανικό και δίκαιο!», έτσι και ο υπογράφων, φυσιολογικά, ασπάσθηκε τις αριστερές ιδέες... Οταν, νέος, ταξίδεψα στη Λιλ, βιομηχανική πόλη της βορείου Γαλλίας και φίλοι μού έδειξαν τα χαμόσπιτα που ζούσαν οι εργάτες των ορυχείων τον 19ο και αρχές του 20ού αιώνα (και που πέθαιναν στα 35 τους χρόνια) και τα παλάτια που ζούσαν τα αφεντικά τους, πείσθηκα ότι το να μην είσαι αριστερός εκείνη την περίοδο ήταν προσβολή σε βασικές ανθρώπινες αρχές, από αιώνες θεμελιωμένες. Επίσης, η φρίκη των ναζιστικών εγκλημάτων του πολέμου εδραίωσε την αριστερή μου φιλοσοφία.

Οι πρώτες αμφιβολίες μου ήρθαν στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν διάβασα ένα επεισόδιο που διηγήθηκε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, κορυφαίος Γερμανός συγγραφέας που εκτιμούσα και πάντα θα εκτιμώ πολύ: όταν έφυγε από την τότε Αν. Γερμανία και βρέθηκε στη Ν. Υόρκη, συνάντησε έναν παλιόφιλό του στον δρόμο και αυτός του είπε, όπως συνηθίζεται: «Βρε Μπέρτολτ! Δεν άλλαξες καθόλου!». Τότε, ο Μπρεχτ άρχισε να χτυπάει το κεφάλι του, φωνάζοντας «Οχι! Οχι! Αλλαξα! Αλλαξα!». Συμπέρασμα προσωπικό: Οπως διδάσκει η Ιστορία, ο κόσμος πέρασε διαδοχικά από Pax Κινεζική, Αιγυπτιακή, Ελληνική, Ρωμαϊκή, Γαλλογερμανική... (πλησιάσαμε Σοβιετική), για να φτάσουμε σε Αμερικανική... Η επόμενη; «Ο πανδαμάτωρ» θα δείξει...

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΥΚΑΣ