οι κηπουροι τησ αυγησ

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2018

"...Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, διά του κ. Τσίπρα, εφαρμόζει, μία και μιλάμε τώρα για εκκλησία, μία αποφατική πολιτική: και το ένα και το άλλο, είμαι και με τη θρησκεία, είμαι και υπέρ του χωρισμού κράτους και εκκλησίας, θέλω να κάνω συμφωνία, θέλω να διώξω και τους κληρικούς από το μισθολόγιο του κράτους για να πω ότι έχω 10.000 κενές θέσεις, να δώσω ένα πελατειακό δέλεαρ. Δηλαδή, όλα και το αντίθετό τους, ό,τι μου τύχει προκειμένου να δημιουργήσω μία σύγχυση. Αυτό, λοιπόν, να κατοχυρωθεί συνταγματικά δεν γίνεται γιατί, αν μη τι άλλο, πρέπει να προστατέψουμε τη σοβαρότητα του καταστατικού χάρτη της χώρας..."







Συνέντευξη Ευ. Βενιζέλου στον ΣΚΑΙ 

στην εκπομπή «Ακραίως» με τους δημοσιογράφους
 Τάκη Χατζή και Γιώργο Παπαχρήστο

Αθήνα, 16 Δεκεμβρίου 2018

Τ. Χατζής: Καλώς ήρθατε, είναι ιδιαίτερη τιμή που σας έχουμε μαζί μας σήμερα κ. Πρόεδρε.

Ευ. Βενιζέλος: Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, καλημέρα σε όλους.

Τ. Χατζής: Είναι δίπλα μου ο Γιώργος Παπαχρήστος, πώς δεν μπορούσε να μην είναι σε μία τέτοια συνέντευξη.

Γ. Παπαχρήστος: Καλημέρα σας.

Τ. Χατζής: Χρησιμότατος.

Γ. Παπαχρήστος: Είμαι εκ δεξιών σας για να σας απαντήσω ότι είμαι αριστερός

Τ. Χατζής: Όχι, δεν καταλάβατε, κ. Γιώργο, εγώ το ήξερα ότι θα δώσετε απάντηση, για αυτό το απέφυγα.

Γ. Παπαχρήστος: Δεν το είπατε, για αυτό.

Τ. Χατζής: Είναι γνωστός και ο ρόλος σας άλλωστε στην αριστερά. Παλιά, όχι τώρα, κ. Πρόεδρε.

Γ. Παπαχρήστος: Και τώρα.

Τ. Χατζής: Εν πάση περιπτώσει. Νας σας δώσω το πρώτο ερώτημα στον κ. Βενιζέλο, για να μην λες ότι…;

Γ. Παπαχρήστος: Να το δώσεις, δεν έχω αντίρρηση, απλώς θα έλεγα να ξεκινήσουμε από τα τρέχοντα πολιτικά και συγκεκριμένα από το εάν βλέπετε πολιτικές εξελίξεις, σε σχέση με αυτή την περίφημη συμφωνία. Διότι, αυτό που παρακολουθούμε είναι συνεχείς αλλαγές στάσεων του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου…

Τ. Χατζής: Του κ. Καμμένου.

Γ. Παπαχρήστος: …που ενδεχομένως στο τέλος της διαδρομής να είναι ότι δεν φεύγω από την κυβέρνηση, θα δω τι θα κάνω με τη συμφωνία, μπορεί και να την ψηφίσω, αλλά, τελικά, αυτό που όλοι περιμένουν, ότι μπορεί να υπάρξουν πολιτικές εξελίξεις από τη στάση του, να μην επαληθευθεί.

Ευ. Βενιζέλος: Εσείς είστε, όπως και ο κ. Χατζής, πάρα πολύ έμπειροι δημοσιογράφοι. Ελπίζω ότι δεν βασίζετε την πολιτική σας ανάλυση επάνω στη συμπεριφορά του κ. Καμμένου, διότι ο κ. Καμμένος είναι ένας παράγοντας ασάφειας, αβεβαιότητας και νομίζω ότι υπονομεύει την σοβαρότητα της πολιτικής γενικότερα. Άρα, δεν θα τον είχα ποτέ βάλει στους καθοριστικούς παράγοντες για τίποτα.

Τώρα, το ερώτημα επί της ουσίας είναι εάν θα έχουμε κάποια επιτάχυνση των πολιτικών εξελίξεων. Εγώ βλέπω ότι ο κ. Τσίπρας και η κυβέρνηση συνολικά έχουν αποκτήσει πολύ μεγάλη νευρικότητα, υπάρχει μία επιτάχυνση, υπάρχει μία λογική προεκλογικών παροχών, όλα λειτουργούν με ρυθμούς προεκλογικούς, με πολύ μεγάλο άγχος. Δεν ξέρω εάν αυτό αντέχει μέχρι τις Ευρωεκλογές, είναι προφανές ότι δεν αντέχει μέχρι το φθινόπωρο που λήγει η θητεία της παρούσας Βουλής. Άρα, ο καθένας μπορεί να κάνει ένα λογικό σενάριο εκλογών, ακόμη και πριν τις εκλογές τις ευρωπαϊκές και τις αυτοδιοικητικές.

Το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, εάν η κύρωση της Συνθήκης των Πρεσπών, και θα μου επιτρέψετε εδώ να προσθέσω και του πρωτοκόλλου ένταξης της γειτονικής μας χώρας στο ΝΑΤΟ –κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο– εάν αυτό μπορεί να προκαλέσει εκλογές από μόνο του. Θα σας έλεγα ότι εδώ υπάρχει μία μικρή αντίφαση, διότι, εάν ο κ. Τσίπρας καταφέρει να συγκεντρώσει –που κατά τη γνώμη μου θα συγκεντρώσει, γιατί αυτό είναι το επίπεδο του πολιτικού συστήματος μέσα στο οποίο κινούμαστε– 151 βουλευτές για μία κρίσιμη ονομαστική ψηφοφορία, σε σχέση με την κύρωση της Συνθήκης, θα έχει και δεδηλωμένη, όχι ουσιαστική αλλά τυπική. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν θα πάει σε εκλογές. Μπορεί να είναι η τελευταία πράξη, η ακροτελεύτια ενέργεια της κυβέρνησής του, ώστε να έχει και κάποιο επιχείρημα, κάποιο αφήγημα σε σχέση με την υποτιθέμενη ευθύνη του, την υπευθυνότητά του δηλαδή, στα εθνικά θέματα, ενώ έχει πολύ μεγάλη ευθύνη γιατί δεν μπόρεσε να διασφαλίσει συνθήκες συναίνεσης και εθνικής ενότητας στο χειρισμό ενός σημαντικού εθνικού θέματος. Όχι του σημαντικότερου, όχι αυτού που συνδέεται με την ασφάλεια της χώρας, αλλά με κριτήρια ταυτοτικά, ιδεολογικής χρήσης της ιστορίας. Ένα πολύ σημαντικό θέμα.

Τ. Χατζής: Για συγνώμη. Είπατε να μη συνδέουμε τον κ. Καμμένο –κάνατε τη δική σας ανάλυση– με τις εξελίξεις. Ωστόσο, ο κ. Καμμένος είναι εταίρος σε αυτή την κυβέρνηση.

Ευ. Βενιζέλος: Μα, ο κ. Τσίπρας θα ήθελε στην τελευταία φάση να αποπλυθεί από τη συνεργασία με τον κ. Καμμένο, με τον οποίο έχει σχέση αίματος, ταύτισης, αξιακής ταύτισης, όχι κυβερνητικής, πρακτικής ταύτισης.

Τ. Χατζής: Αξιακής, γιατί το λέτε;

Ευ. Βενιζέλος: Πιστεύουν στις ίδιες αξίες, γιατί οι αξίες τους είναι αυτές, είναι η χυδαιότητα στην πολιτική, ο διχαστικός λόγος, η επίθεση κατά προσώπων, ο ευτελισμός του δημοσίου λόγου. Αυτά είναι κοινές αξίες.

Τ. Χατζής: Είστε λίγο αυστηρός μάλλον.

Ευ. Βενιζέλος: Είμαι, και δικαιούμαι να είμαι και οφείλω να είμαι. Αλλά, η αλήθεια είναι ότι θέλει να βρει μία ευκαιρία, έστω για ένα μικρό διάστημα, συμβολικά, να αποπλυθεί από τη συνεργασία αυτή και να εμφανισθεί ως δήθεν ριζοσπάστης και πάλι, και να ισχυρίζεται ότι ο προνομιακός του εταίρος είναι η κεντροαριστερά, είναι ο δημοκρατικός χώρος. Ενώ στην πραγματικότητα τι θα έχει συμβεί; Θα έχει εξαντλήσει τη θητεία του με τον κ. Καμμένο και επιπλέον ο κ. Καμμένος, ο οποίος εμφανίζεται ως υπερπατριώτης, ευαίσθητος για το ζήτημα των Σκοπίων –όπως έχω πει και χαίρομαι, γιατί, αυτό το αντιγράφουν ως έκφραση, και ορθώς το αντιγράφουν– είναι αυτός που έδωσε το στυλό στον κ. Τσίπρα και στον κ. Κοτζιά για να υπογράψουν τη συμφωνία, η οποία διά της υπογραφής γεννά δεσμεύσεις, πέρα από την κύρωση και πριν από την κύρωση.

Τ. Χατζής: Μα τις βλέπουμε ποιες είναι, ούτως ή άλλως. Επάνω σε αυτό που είπατε και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεσθε το ζήτημα του κ. Τσίπρα και του κ. Καμμένου, πολιτικά εννοώ, ρωτώ το εξής, εάν αύριο το πρωί προκύψει μία ενδεχόμενη συνεργασία μεταξύ του κόμματός σας και του κ. Τσίπρα και του ΣΥΡΙΖΑ, πώς θα το αντιμετωπίσετε αυτό;

Ευ. Βενιζέλος: Εγώ; Πιστεύετε ότι έχω κάποιο τέτοιο πρόβλημα; Βλέπετε πιθανή μία παρόμοια συνεργασία;

Τ. Χατζής: Όχι προσωπικά, εννοώ το κόμμα σας.

Ευ. Βενιζέλος: Το κόμμα μου.

Τ. Χατζής: Δεν λέω για εσάς, γιατί ξέρω τις απόψεις σας.

Ευ. Βενιζέλος: Η δική μας άποψη είναι ότι πρέπει να γίνει μία συνεργασία, η οποία θα εφαρμόσει ένα πολύ συγκεκριμένο εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης.

Τ. Χατζής: Σωστά.

Ευ. Βενιζέλος: Αριθμητικά, χωρίς τη συμμετοχή του πρώτου κόμματος στις εκλογές, τέτοια κυβέρνηση δεν σχηματίζεται.

Γ. Παπαχρήστος: Σε αυτή τη φάση.

Ευ. Βενιζέλος: Επιπλέον, έχω πει κατ’ επανάληψη ότι ο ηττημένος στρατηγικά ΣΥΡΙΖΑ, γιατί πρέπει να υποστεί στρατηγική ήττα, θα κληθεί να μετάσχει…

Γ. Παπαχρήστος: Δεν φαίνεται όμως αυτό.

Ευ. Βενιζέλος: …σε μία κυβέρνηση εθνικής ευθύνης και ανασυγκρότησης, εάν θέλει. Αλλά στρατηγική ήττα τι σημαίνει; Δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάρει χαμηλό ποσοστό, μπορεί να μη πάρει αναγκαστικά ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό, που θα έπρεπε κατά τη γνώμη μου, αλλά πάντως στρατηγική ήττα είναι να μην μπορεί να παρεμποδίσει το σχηματισμό κυβέρνησης και τις κυβερνητικές εξελίξεις, να μην μπορεί να παρεμποδίσει την εκλογή του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, να μην μπορεί να παρεμποδίσει ή να ελέγξει τη διαδικασία της αναθεώρησης και αυτά τα τρία, πράγματι, επιτρέπουν να ανοίξει μία νέα ευκαιρία για τη χώρα, η οποία, αυτή τη στιγμή, είναι σε μία κατάσταση άκρως επικίνδυνη. Χωρίς να έχουμε επίγνωση των κινδύνων που διατρέχει η χώρα, γιατί όλοι μιλούν σαν να τα έχουμε πετύχει όλα, είμαστε μία «κανονική» χώρα και κάνουμε προεκλογική εκστρατεία με παροχές !

Γ. Παπαχρήστος: Ένα λεπτό. Περιγράφετε, πράγματι, πολύ σωστά το πολιτικό ζήτημα. Ερώτηση, πόσο εφικτό είναι αυτό; Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν το ΣΥΡΙΖΑ σε ένα ποσοστό το οποίο είναι αναντίστοιχο με αυτό που ενδεχομένως…

Ευ. Βενιζέλος: Μεγαλύτερο λέτε.

Γ. Παπαχρήστος: Βέβαια. Αυτό που πιστεύει το πολιτικό προσωπικό, εσείς και δεν ξέρω ποιοι άλλοι.

Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, δεν μπορώ να ελέγξω εγώ τις δημοσκοπήσεις.

Γ. Παπαχρήστος: Ναι, αλλά αυτό που λέτε, σε μία λάθος βάση. Προφανώς, ο ΣΥΡΙΖΑ όταν στις δημοσκοπήσεις δείχνει ότι έχει 20%, 22%, 23%, 25%…

Ευ. Βενιζέλος: Κύριε Παπαχρήστο, με συγχωρείτε….

Γ. Παπαχρήστος: …και με αναγωγή 28%, και την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα μπλοκάρει…

Τ. Χατζής: Και όλο το σύστημα.

Γ. Παπαχρήστος: …και την αναθεώρηση, αλλά βεβαίως και το σχηματισμό κυβέρνησης.

Ευ. Βενιζέλος: Μισό λεπτό. Καταρχάς, όταν λέω αναθεώρηση, δεν είπα να μπλοκαρισθεί η αναθεώρηση, είπα να μην μπορεί να την ελέγξει με την έννοια ότι πρέπει να μετέχει σε μία ευρεία συναίνεση.

Γ. Παπαχρήστος: Ωραία.

Ευ. Βενιζέλος: Εγώ δεν θέλω ένα Σύνταγμα χωρίς το ΣΥΡΙΖΑ, θέλω ένα Σύνταγμα με όλα τα κόμματα, το Σύνταγμα είναι εθνικό. Δεν θέλω όμως να επικρατήσει η μονοκομματική και στείρα αντίληψη που φάνηκε στην έως τώρα διαχείριση του θέματος της αναθεώρησης.

Θέλω να σας πω το εξής, λέω ότι στρατηγική ήττα είναι να μην μπορεί να ελέγξει τις κυβερνητικές εξελίξεις, θα κληθεί στην ευθύνη, αυτός μπορεί να μην αποδεχθεί την πρόσκληση, δικό του θέμα, και στο θέμα τους Προέδρου της Δημοκρατίας. Χωρίς να ασχολούμαι με το ποσοστό, γιατί το ποσοστό συνδέεται με τη νομή της εξουσίας. Ένας ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση, ακόμη και με ποσοστό αδικαιολόγητα υψηλό σε σχέση με αυτό που θα ανέμενε κανείς και σε σχέση με τη ζημιά που έχει υποστεί η χώρα -είναι προσωρινό- , δεν μπορεί να διατηρηθεί χωρίς τη νομή της εξουσίας και χωρίς τους συνδετικούς κρίκους της εξουσίας. Θα αποσυντεθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, θα επανέλθει στο ρόλο του εκτός εξουσίας. Η εξουσία είναι αυτή, και η κατάχρηση της εξουσίας, η συστηματική και ανενδοίαστη, χωρίς φραγμό, η οποία έχει διαμορφώσει δίκτυα τα οποία είναι νεοπελατειακά δίκτυα.

Τ. Χατζής: Με συγχωρείτε, αυτό πιστεύετε ότι κάνει τώρα, έχουμε κατάχρηση εξουσίας; Γιατί εάν έχουμε κατάχρηση εξουσίας…

Ευ. Βενιζέλος: Κατάχρηση εξουσίας δεν έχουμε;

Τ. Χατζής: Εσείς θα μου πείτε.

Ευ. Βενιζέλος: Κατάχρηση εξουσίας, καταρχάς, έχουμε στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τους θεσμούς, στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τη δικαιοσύνη, στον τρόπο με τον οποίο πήγε να αντιμετωπίσει το Σύνταγμα με δήθεν δημοψήφισμα, αλλά ευτυχώς τα πήρε πίσω διότι είδε την αντίδραση, και της επιστήμης, στο σημείο αυτό δε και του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος είχε δεσμευτεί επιστημονικά από το 2011 και διατυπώνει την ορθή θέση και χαίρομαι πάρα πολύ για αυτό. Αλλά στη διαχείριση της οικονομίας, η τραγική πολιτική του υπερπλεονάσματος που αιχμαλώτισε την οικονομία, την κοινωνία στην αναιμική ανάπτυξη, που την αιχμαλώτισε σε μία κολοσσιαία παγίδα φτώχειας, δεν είναι κατάχρηση οικονομικής εξουσίας, κατάχρηση οικονομικής πολιτικής;

Τ. Χατζής: Αυτή είναι μία εκτίμησή σας, τώρα, θέλω να πάμε στο εξής.

Ευ. Βενιζέλος: Λέει ο Τσίπρας, ο Τσακαλώτος και όλοι, εμείς εφαρμόζουμε μία ταξική πολιτική, υπερφορολογούμε τη μεσαία τάξη, η οποία αποδεκατίζεται, πλούσιοι δεν υπάρχουν τώρα με την έννοια αυτή, κάποιος που έχει 20.000 ευρώ εισόδημα ετήσιο, ακαθάριστο, δεν είναι πλούσιος. Εν πάσει περιπτώσει, ούτως ή άλλως το 20% πληρώνει το φόρο φυσικών προσώπων και το 4,5% των επιχειρήσεων το φόρο νομικών προσώπων, αλλά πληρώνουν όλοι το ΦΠΑ, πληρώνουν όλοι το φόρο ακίνητης περιουσίας, πληρώνουν όλοι όλους τους έμμεσους φόρους. Εν πάσει περιπτώσει, τους δίνουν μετά επιδόματα, έχοντας εγκλωβίσει την οικογένεια στην ανεργία του νέου, στη μακροχρόνια ανεργία του πατέρα, ο παππούς μπορεί να διατηρήσει την προσωπική διαφορά στην παλιά του σύνταξη –και καλώς τη διατηρεί, κακώς πήγε να του την κόψει η κυβέρνηση το 2017– για να δίνει στον εγγονό το επίδομα ανεργίας που δεν του δίνει το κράτος, γιατί τα επιδόματα ανεργίας είναι πάρα πολύ περιορισμένα, αλλά τι του κόβει; Του κόβει την προοπτική μίας υψηλής ανάπτυξης, όπως δικαιούται η χώρα μετά από εννέα χώρα συσσωρευμένης ύφεσης. Αυτό σημαίνει δεν γίνονται επενδύσεις, δεν δημιουργούνται δουλειές για το παιδί, δεν βρίσκει τη δουλειά που πρέπει στη μέση ηλικία ο πατέρας και ο παππούς διατηρεί την προσωπική διαφορά ορθώς, παγωμένη όμως, ώσπου να εξαντληθεί, χωρίς προοπτική αύξησης της σύνταξης ή του μισθού, γιατί χωρίς αύξηση του ΑΕΠ δεν έχεις πραγματική προοπτική αύξησης της σύνταξης και των αποδοχών σου.

Τ. Χατζής: Εάν δεν έχεις κάτι για τα τρέχοντα, να πάμε στο θέμα του Συντάγματος γιατί έχουμε εδώ τον κ. Βενιζέλο και είμαστε υποχρεωμένοι να του κάνουμε ερωτήσεις για το Σύνταγμα γιατί είναι, θα έλεγα, και ο καθ’ ύλην αρμόδιος.

Γ. Παπαχρήστος: Μία ερώτηση θέλω να κάνω, αφορά τα τρέχοντα και αφορά αυτό το σκέλος που και εσείς θίξατε της δικαιοσύνης, των παρεμβάσεων στη δικαιοσύνη. Πόσο συνδέεται και εάν συνδέεται η συνεχής επίκληση θεμάτων που αφορούν τη διαφθορά, τη διαφάνεια κ.λπ. από μέρους της κυβέρνησης με τις πολιτικές εξελίξεις. Δηλαδή εάν θα πάμε σε εκλογές με συνεχώς ανοικτά θέματα.

Ευ. Βενιζέλος: Ανοικτά θέματα από αυτά που διαχειρίζεται η κυβέρνηση, θεωρώντας ότι πλήττει τους αντιπάλους της, δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, έχουν όλα εξαερωθεί, δεν υπάρχει κανένα θέμα.

Τ. Χατζής: Αυτή την άποψη τη διατυπώνεται εσείς, η κυβέρνηση όμως διατυπώνει ακριβώς την αντίθετη άποψη.

Ευ. Βενιζέλος: Μα εάν έχει την αντίθετη άποψη, θα ήταν γεμάτες οι εφημερίδες με τα στοιχεία, με τις αποκαλύψεις, με τα επιχειρήματα. Δεν υπάρχει τίποτα, έχουν καταρρεύσει όλα αυτά. Άρα, αυτή τη στιγμή, εάν υπάρξει ζήτημα, ας το πούμε έτσι, διαφάνειας, αυτό αφορά την κυβέρνηση. Έφτασε η ώρα της αλήθειας, υπάρχει η ώρα του δούναι και η ώρα του λαβείν.

Τ. Χατζής: Σε ποια ώρα είμαστε τώρα;

Ευ. Βενιζέλος: Όποιος σπέρνει θύελλες, θερίζει καταιγίδες, μπορώ να σας πω πολλά τέτοια αποφθέγματα, ρήσεις, γνωμικά, τα οποία αποτυπώνουν την κοινή σοφία. Γενικά, για να το πω στο ύφος που θα αγαπούσατε πάρα πολύ.

Τ. Χατζής: Ο κ. Παπαχρήστος.

Ευ. Βενιζέλος: Λαγός τη φτέρη εκούναε, κακό της κεφαλής του.

Γ. Παπαχρήστος: Επανέρχομαι σε αυτό, πιστεύετε ότι η άλλη πλευρά μπορεί να αντικρούσει αυτή την καταιγίδα των αποκαλύψεων –σε εισαγωγικά ή χωρίς– που κάθε φορά αναφέρει η κυβέρνηση με θέματα όπως αυτό του κυρίου Πετσίτη ;

Ευ. Βενιζέλος: Εγώ περιμένω από εσάς προσωπικά, κ. Παπαχρήστο, επειδή ξέρω την εγκυρότητά σας αλλά και την διεισδυτικότητά σας την ερευνητική, περιμένω από τον κ. Χατζή με τις εύστοχες αναλύσεις του στα μέσα ενημέρωσης, να αξιοποιηθεί αυτή η άκρη του νήματος, η οποία φάνηκε, και η οποία δεν είναι άκρη ενός μόνο νήματος, είναι άκρη ενός κουβαριού με πάρα πολλά νήματα.

Τ. Χατζής: Πάμε τώρα στο μεγάλο θέμα, στο θέμα της αλλαγής του Συντάγματος, που έχει γίνει πάρα πολλή συζήτηση. Εγώ θέλω να περιορίσουμε αυτή τη συζήτηση σε δύο πράγματα, πρώτον για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κ. Βενιζέλε, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος μεγάλες αρμοδιότητες δεν έχει, σπουδαίες αρμοδιότητες δεν έχει, όμως έχει ένα ρόλο. Παράλληλα, παρατηρούμε ότι η εκλογή του δημιουργεί πρόβλημα στη λειτουργία του συστήματος, διότι, εάν κολλήσει η εκλογή ενός Προέδρου Δημοκρατίας, πάμε για εκλογές, γίνεται καυγάς, σκοτωνόμαστε, ποιον θα βάλουμε.

Ευ. Βενιζέλος: Να ξεκινήσουμε από αλλού;

Γ. Παπαχρήστος: Είχε διατυπώσει μία πρόταση.

Τ. Χατζής: Το ξέρω, για την πρότασή του θέλω να πω κι εγώ.

Ευ. Βενιζέλος: Να ξεκινήσουμε από άλλου, από την πραγματική αφετηρία της συζήτησης. Το Σύνταγμα της χώρας άντεξε στα δέκα χρόνια κρίσης, έχει δοκιμαστεί και έχει αντέξει πολλές πολιτικές κρίσεις και μία τεράστια οικονομική και κοινωνική κρίση.

Τ. Χατζής: Σωστά.

Ευ. Βενιζέλος: Η Ελλάδα πρόβλημα Συντάγματος δεν έχει, το πρόβλημα της χώρας δεν είναι συνταγματικό, είναι η κοινωνία και η νοοτροπία της, είναι η οικονομία και οι απαρχαιωμένες δομές, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, είναι η δυσλειτουργία της δημόσιας διοίκησης, είναι το εκπαιδευτικό ζήτημα, είναι το τραπεζικό, το ασφαλιστικό. Το τελευταίο ζήτημα είναι το συνταγματικό. Ούτε λύνεις τα προβλήματα αυτά διά του Συντάγματος, τα λύνεις εφαρμόζοντας οργανωμένες πολιτικές και ένα εθνικό σχέδιο με τη στήριξη των πολιτών, με τη στήριξη της κοινωνίας.

Τ. Χατζής: Το Σύνταγμα όμως, όπως κι εσείς έχετε πει, είναι οδηγός, είναι η βάση, είναι ο πυλώνας που καθορίζει αυτές τις πολιτικές που λέτε.

Ευ. Βενιζέλος: Προφανώς. Στο μέτρο που το Εθνικό Σύνταγμα διατηρεί τη σημασία του και τη διατηρεί, γιατί τώρα, όπως ξέρετε, πρέπει να σεβαστούμε το πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικαίου, πρέπει να σεβαστούμε το πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Τ. Χατζής: Ναι, σύμφωνοι.

Ευ. Βενιζέλος: Δεν είναι κάθε κράτος-μέλος ελεύθερο να κάνει όποια επιλογή θέλει. Θα έλεγα ότι, εάν ένα πρώτο δίδαγμα βγάζαμε από την κρίση, είναι ότι και στο Σύνταγμα χρειαζόμαστε διατάξεις δημοσιονομικής επίγνωσης, προειδοποίησης και σοβαρότητας δημοσιονομικής για να μην οδηγηθεί η χώρα ξανά στο χείλος του γκρεμού.

Τ. Χατζής: Πάλι στα ίδια.

Ευ. Βενιζέλος: Δυστυχώς, με εξαίρεση μία πρόταση που περιλαμβάνει η Νέα Δημοκρατία στο δικό της κείμενο για τον προϋπολογισμό, δεν υιοθετούμε ούτε αυτά που έχουμε υποχρέωση να υιοθετήσουμε από τη συμφωνία για το λεγόμενο Σύμφωνο δημοσιονομικής σταθερότητας. Εν πάση περιπτώσει, για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Πρόβλημα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πραγματικό δημιουργήθηκε μόνο το 2015, τον Ιανουάριο.

Τ. Χατζής: Ναι, έπεσε η κυβέρνηση.

Ευ. Βενιζέλος: Το 1990, που διαλύθηκε η Βουλή λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και εξελέγη μετά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ήταν συμφωνημένη διάλυση στο πλαίσιο της συμφωνίας για την οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα. Άρα, τα 44 χρόνια της μεταπολίτευσης έχουμε στην πραγματικότητα μία φορά διάλυση Βουλής λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου. Αυτό το προκάλεσε ο ΣΥΡΙΖΑ και το πλήρωσε η χώρα και τώρα χαίρομαι γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ, που εκμεταλλεύτηκε εις βάρος της χώρας αυτή την πρόβλεψη του Συντάγματος, και στην πραγματικότητα προσέβαλλε το πνεύμα του Συντάγματος, έρχεται σαν να μη συμβαίνει τίποτα, έτσι κάνει συνήθως.

Τ. Χατζής: Έγινε το 2009 αυτό, το 2010, έτσι;

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, δεν έγινε το 2009.

Τ. Χατζής: Δεν δέχθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου τότε να ψηφίσει Πρόεδρο Δημοκρατίας.

Ευ. Βενιζέλος: Το 2009 διαλύθηκε η Βουλή με πρωτοβουλία Κώστα Καραμανλή για να αντιμετωπιστεί κρίσιμο εθνικό θέμα. Μπορεί να υπήρχε πρόβλημα, αλλά δεν φτάσαμε εκεί.

Τ. Χατζής: Μα είχε δηλώσει ο Γιώργος Παπανδρέου, δεν θα ψηφίσω του είχε πει.

Βενιζέλος: Ναι, και κακώς, αλλά δεν φτάσαμε εκεί.

Τ. Χατζής: Μα το είχε πει όμως.

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά δεν φτάσαμε εκεί.

Τ. Χατζής: Δεν φτάσαμε, δεν προλάβαμε. Τι να φτάσουμε;

Ευ. Βενιζέλος: Διότι η κυβέρνηση ήθελε να διαφύγει πολύ νωρίτερα.

Τ. Χατζής: Όχι να διαφύγει, ήταν μέτρα που έπρεπε να πάρει, κ. Πρόεδρε.

Ευ. Βενιζέλος: Με συγχωρείτε, η κυβέρνηση ήθελε να φύγει το 2009 το ταχύτερο δυνατό, δεν περίμενε ούτε καν την προεδρική εκλογή.

Τ. Χατζής: Αφού το είχε δηλώσει ο κ. Παπανδρέου.

Ευ. Βενιζέλος:
Δεν έχει σημασία, δεν είχαμε διάλυση λόγω αδυναμίας εκλογής.

Τ. Χατζής: Εντάξει. Μα, θα γινόταν ούτως ή άλλως.

Ευ. Βενιζέλος: Τώρα χαίρομαι, λοιπόν, γιατί το κατάλαβε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ. Το κατάλαβε και η Νέα Δημοκρατία, η οποία δεν μας βοήθησε το 2001 να αλλάξουμε τη διάταξη αυτή, γιατί ήταν υπό αναθεώρηση η διάταξη αυτή.

Τ. Χατζής: Σωστά.

Ευ. Βενιζέλος: Από το 1995 έως το 2001 τη συζητούσαμε…

Τ. Χατζής: Έπρεπε να το είχατε κάνει τότε.

Ευ. Βενιζέλος: …αλλά θέλαμε 180 ψήφους το 2001, δεν μας τους έδωσε η Νέα Δημοκρατία…

Τ. Χατζής: Ήταν λάθος.

Ευ. Βενιζέλος: …και το πληρώσαμε αυτό.

Τ. Χατζής: Και η Νέα Δημοκρατία.

Ευ. Βενιζέλος: Λοιπόν, χαίρομαι τώρα γιατί φυσικά και η Νέα Δημοκρατία συμφωνεί.

Τ. Χατζής: Η πρόταση του κ. Μητσοτάκη είναι 200 ψήφους στην πρώτη ψηφοφορία, 180 και 151 στην τρίτη ψηφοφορία, στην ίδια Βουλή για να εκλέγεται.

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αυτή είναι μία απλή και καλή πρόταση.

Τ. Χατζής: Συμφωνείτε με αυτό εσείς;

Ευ. Βενιζέλος: Εγώ προσωπικά συμφωνώ, όπως θα συμφωνούσα να υπάρχει και Εκλεκτορικό Σώμα, Βουλευτές συν Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες, και να βγαίνει με απλή πλειοψηφία.

Γ. Παπαχρήστος: Απευθείας εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, όπως γίνεται μία μεγάλη συζήτηση στο ΣΥΡΙΖΑ.

Ευ. Βενιζέλος: Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει το εξής, πολλές ψηφοφορίες, μακρά αναμονή και ψάχνουμε συναίνεση στη Βουλή και μετά ξαφνικά εγκαταλείπουμε τη συναίνεση…

Γ. Παπαχρήστος: Καλά, δεν ακούγεται κακό.

Ευ. Βενιζέλος: Προσέξτε, ψάχνουμε ένα…

Γ. Παπαχρήστος: Δεν ακούγεται κακό να αναζητείς συναίνεση προς το πρόσωπο που αφορά… Να έχει μία τριβή το πολιτικό σύστημα.

Ευ. Βενιζέλος: Συγνώμη, να σας πω το σχήμα.

Γ. Παπαχρήστος: Ναι, πείτε μας το σχήμα.

Ευ. Βενιζέλος: Προσέξτε, λέει, αναζητούμε συναίνεση επί ένα χρόνο περίπου, δεν μας λέει τι θα γίνει εάν διαλυθεί η Βουλή στο μεταξύ, γιατί η επόμενη Βουλή, ούτως ή άλλως, εκλέγει με απλή πλειοψηφία. Εν πάση περιπτώσει, αυτό είναι μία τεχνική αδυναμία, πες ότι θα καλυφθεί. Και ξαφνικά από εκεί που ψάχνουμε συναινετικό Πρόεδρο εκλεγμένο από τη Βουλή πάμε σε σύγκρουση, άμεση εκλογή, δύο υποψήφιοι, διχασμός, το κάθε κόμμα τον υποψήφιό του, στην πραγματικότητα, και εκλέγεται ένας Πρόεδρος από το λαό με ισχυρή νομιμοποίηση. Υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη με κοινοβουλευτικό πολίτευμα και άμεσα εκλεγμένο Πρόεδρο, όπου όμως αυτό δεν συνδέεται με παραδόσεις και συγκεκριμένο πολιτικό πολιτισμό δημιουργεί τεράστια προβλήματα, παράδειγμα, Ρουμανία, Σλοβακία, Τσεχία. Από εκεί και πέρα οι χώρες, οι οποίες είναι ανεπτυγμένες, όπως η Γερμανία, ηγέτιδα δύναμη, έχει κοινοβουλευτικό πολίτευμα, εκλογή Προέδρου έμμεση από Εκλεκτορικό Σώμα, το οποίο στην πραγματικότητα είναι η Ομοσπονδιακή Βουλή και οι εκπρόσωποι των Ομοσπόνδων κρατιδίων.

Τ. Χατζής: Ένα λεπτό, θέλω να κάνω μία ερώτηση. Εάν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από το λαό. Δώσατε όμως και κάποιες εξηγήσεις που είναι πολύ σοβαρές, δηλαδή είναι η κουλτούρα που υπάρχει και βεβαίως το DNA του λαού και πώς εκφράζεται αυτό. Εάν εκλέγεται ένας Πρόεδρος από το λαό, δεν θα πρέπει να έχει και άλλου είδους αρμοδιότητες, δεν θα πρέπει να έχει αυξημένες αρμοδιότητες;

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, αναγκαστικά.

Τ. Χατζής: Με ποια έννοια το λέω, Πρόεδρέ μου, δηλαδή σου λέει ο άλλος, πήρα 70%, δεν μου αρέσει, ρε παιδιά, η Βουλή.

Γ. Παπαχρήστος: Πρόεδρος και 7.000.000 ψήφους.

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά προσέξτε τι κρίση δημιουργούμε.

Τ. Χατζής: Είναι σοβαρό αυτό.

Ευ. Βενιζέλος: Για να αποφύγουμε τις εκλογές τις βουλευτικές δημιουργούμε μία διαρκή κρίση στη λειτουργία του πολιτεύματος, με έναν Πρόεδρο ο οποίος μπορεί να λειτουργεί αντικυβερνητικά. Προσέξτε, στη Ρουμανία στις τελευταίες προεδρικές εκλογές ήταν υποψήφιος ο σοσιαλιστής Πρωθυπουργός και έχασε. Φανταστείτε η κυβέρνηση λειτουργεί με άλλον Πρωθυπουργό, αλλά με κρίση μεταξύ κυβέρνησης και Προέδρου. Είδαμε και στη Σλοβακία, ο Πρωθυπουργός, υποψήφιος Πρόεδρος, έχασε από έναν συμπαθή επιχειρηματία και ούτω καθεξής.

Τώρα, εμείς καταργήσαμε τις αρμοδιότητες αυτές, τις λεγόμενες αντιπλειοψηφικές, δηλαδή το δικαίωμα του Προέδρου να διαλύει τη Βουλή ή την ευχέρειά του στην επιλογή Πρωθυπουργού, αυτά τα καταργήσαμε το 1986. Δεν πρότεινε ποτέ η Νέα Δημοκρατία να επιστραφούν οι αρμοδιότητες και ορθά. Έπρεπε ήδη από το 1986 να αλλάξει και ο τρόπος εκλογής, άντε το 2001, αλλά δεν άλλαξε και τώρα αυτό είναι ένα θέμα. Όμως, όπως είπα και στη Βουλή, εδώ, αυτή είναι μία διάταξη πολύ σοβαρή. Υπάρχει και το άρθρο 16 όμως για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, τα δύο συνδέονται διότι η επόμενη Βουλή θα κρίνει, να προχωρήσω την αναθεώρηση χωρίς το 16 για τα μη κρατικά πανεπιστήμια ή να την εγκαταλείψω και να ξεκινήσω μία καινούρια;

Τ. Χατζής: Είναι το άρθρο 16 τόσο κρίσιμο για την επιβίωση της αναθεώρησης;

Ευ. Βενιζέλος: Είναι λόγω της πενταετίας. Το άρθρο 110 προβλέπει ότι πρέπει να μεσολαβούν πέντε χρόνια μεταξύ δύο αναθεωρήσεων, εάν λοιπόν διατεθεί η αναθεώρηση αυτή για το 32 και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μετά ζήτημα αναθεώρησης του άρθρου 16 μπορεί να τεθεί μετά από πέντε χρόνια, οπότε μπορεί να σκεφτεί μία επόμενη πλειοψηφία, μήπως να την εγκαταλείψουμε αυτήν και να ξεκινήσουμε μία νέα; Γιατί τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ εάν δεν ψηφίσει την ανάγκη αναθεώρησης του άρθρου 16, αυτό δεν θα έρθει καν για συζήτηση στην επόμενη Βουλή.

Τ. Χατζής: Ερώτηση, λέγεται ότι ενώ ήταν να ψηφιστεί την προηγούμενη φορά το άρθρο 16, μάλλον να προχωρήσει, ήσασταν ένας εξ εκείνων που το σταμάτησε.

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, ήμουν ένας εξ εκείνων που έλεγαν ότι δεν μπορούμε να πάμε στο άρθρο 16 χωρίς να έχουμε εγγύηση για το τι σημαίνει μη κρατικό, μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο.

Τ. Χατζής: Πρέπει να κάνω διάλειμμα, κ. Πρόεδρε.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτά όμως είναι του 2006. Δυστυχώς από το 2006 μέχρι το 2018 έχουμε μία απαξίωση του δημοσίου πανεπιστημίου και η αναθεώρηση του άρθρου 16 χρειάζεται για δύο πράγματα, για να μπορούν να γίνουν και μη κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία ούτως ή άλλως λειτουργούν λόγω Ευρωπαϊκού Δικαίου, γιατί στη χώρα μας λειτουργούν όχι μόνο τα δικά μας συστήματα, αλλά και τα συστήματα των 27 άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με το πανεπιστήμιο, άρα πανεπιστήμια τα οποία εδρεύουν σε άλλες χώρες λειτουργούν εδώ με τη μορφή παραρτημάτων ή συμφωνιών και επιπλέον πρέπει να απελευθερώσουμε το δημόσιο πανεπιστήμιο από τον εναγκαλισμό των κομμάτων…

Τ. Χατζής: Είναι δύσκολο.

Βενιζέλος: Αναγκαίο, των κομμάτων, του συντεχνιασμού και του κρατικισμού. Δεν μπορεί το κρατικό πανεπιστήμιο να είναι στην κατάσταση που είναι χωρίς να απελευθερωθεί.

Τ. Χατζής: Πάω σε ένα πολύ γρήγορο διαφημιστικό διάλειμμα και θα γυρίσουμε εδώ, μαζί με τον κύριο Ευάγγελο Βενιζέλο. Τον παρακολουθούμε με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί αυτά τα πράγματα παίζουν ρόλο στη ζωή μας, είναι καθοριστικά. Βεβαίως η Νέα Δημοκρατία βλέπω εδώ ότι στο άρθρο 79 προτείνουν, η δημοσιονομική ισορροπία εσόδων-εξόδων και αυτό αποκαλείται νεοφιλελευθερισμός.

Ευ. Βενιζέλος: Αλλά, με συγχωρείτε, δεσμεύεται η χώρα σε αυτό το πράγμα, το έχει υπογράψει.

Τ. Χατζής: Το έχουμε υπογράψει, ναι, πάμε σε διαφημίσεις.



[ Διάλειμμα ]



Τ. Χατζής: Να ολοκληρώσουμε αυτό το προηγούμενο, για να πάμε και σε άλλα θέματα, κ. Πρόεδρε. Εάν η παρούσα Βουλή για το Σύνταγμα, δεσμεύει για το περιεχόμενο της αναθεώρησης την επόμενη Βουλή .

Ευ. Βενιζέλος: Αυτό είναι μία μεγάλη συζήτηση που γίνεται αυτή την περίοδο. Η πρακτική της μεταπολίτευσης στις τρεις προηγούμενες αναθεωρήσεις…

Τ. Χατζής: Είναι να δεσμεύει.

Ευ. Βενιζέλος: Η πρακτική του 1986, 2001, 3008 είναι να μη δεσμεύεται ως προς τις κατευθύνσεις, δεσμεύεται ως προς τον κατάλογο των υπό αναθεώρηση διατάξεων. Η γνώμη της επιστήμης, η επικρατούσα, είναι ότι δεν δεσμεύεται παρά μόνο ως προς τον κατάλογο. Υπήρξαν δύο μεμονωμένες σκέψεις σε αποφάσεις που είπαν ότι εάν η πρώτη Βουλή δώσει κατευθύνσεις, δεσμεύει τη δεύτερη, αλλά δεν έχει δώσει ποτέ κατευθύνσεις η πρώτη Βουλή παρά μόνο μία φορά το 1910, μετά το Γουδή, η παλιά Βουλή, για να προλάβει τις αποφάσεις της διπλής αναθεωρητικής, όταν είχε έρθει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Για να καταλάβετε πόσο παλιά είναι αυτή η συζήτηση. Εν πάσει περιπτώσει, η κοινοβουλευτική μας πρακτική τα τελευταία 45 χρόνια είναι ότι η πρώτη Βουλή καθορίζει τον κατάλογο, αλλά δεν αποφασίζει επί κατευθύνσεων. Άλλωστε, εάν η πρώτη Βουλή αποφασίσει με 151, μεσολαβήσουν εκλογές και η δεύτερη Βουλή αποφασίζει με 180, οι 151 της πρώτης θα δεσμεύουν και το εκλογικό Σώμα που παρεμβάλλεται και τους 180 της δεύτερης;

Τ. Χατζής: Λογικά, όχι.

Γ. Παπαχρήστος: Θέλω να ρωτήσω, επειδή έχει γίνει ολόκληρη συζήτηση με αφορμή τη συμφωνία του Μακαριότατου Ιερώνυμου με τον Πρωθυπουργό.

Τ. Χατζής: Αυτό θα ρωτήσεις, αλλά εγώ θέλω να ρωτήσω τον κ. Βενιζέλο, γιατί μιλά για την αναθεώρηση, και ολοκληρώνουμε έχουμε εδώ το νέο βιβλίο του για την αναθεώρηση

Ευ. Βενιζέλος: Όχι μόνο για την αναθεώρηση, για τη Δημοκρατία μεταξύ της Συγκυρίας και Ιστορίας

Τ. Χατζής: Αυτό το βιβλίο, δείξε το από κοντά σε παρακαλώ, γιατί είναι και αισθητικά πάρα πολύ ωραίο, μου αρέσει πάρα πολύ, θα το διαβάσουμε.

Ευ. Βενιζέλος: Είναι το πρώτο αντίτυπο που πήρατε, κ. Χατζή, από τις εκδόσεις Πατάκη, μόλις κυκλοφόρησε χθες.

Τ. Χατζής: Είναι την Πέμπτη η εκδήλωση, στις 20 Δεκεμβρίου, στις 6 το απόγευμα στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Να πούμε ότι ομιλητές θα είναι η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Ευ. Βενιζέλος: Μου κάνει αυτή τη μεγάλη τιμή να έρθει ειδικά για τα θέματα δικαιοσύνης.

Τ. Χατζής: Ακριβώς, ο Αντώνης Μανιτάκης, ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πρώην Υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Ο Χρήστος Χωμενίδης, συγγραφέας, ο Αντώνης Καραμπατζός, αναπληρωτής καθηγητής στη Νομική Σχολή, και στην εκδήλωση, που βεβαίως θα την κλείσετε εσείς, και η δημοσιογράφος, η καλή συνάδελφος, η Δήμητρα Κρουστάλλη, από το Βήμα, θα συντονίσει. Θα έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Ευ. Βενιζέλος: Σας ευχαριστώ πολύ για την αναφορά που κάνατε.

Τ. Χατζής: Θα έρθει και η Πρόεδρος και έχουν μεγάλη σημασία αυτά που θα πείτε για τη δικαιοσύνη.

Γ. Παπαχρήστος: Θα είναι η πρώτη δημόσια εμφάνισή της.

Ευ. Βενιζέλος: Όχι η πρώτη, αλλά σε μία εκδήλωση με πολύ κόσμο, ίσως να είναι….

Τ. Χατζής: Λοιπόν, ορίστε, για το κράτος-εκκλησία, αυτό το θέμα.

Γ. Παπαχρήστος: Θέλω να ρωτήσω, λοιπόν, εάν στην αναθεώρηση αυτή που θα γίνει –έτσι κι αλλιώς θα γίνει– θα χωρούσε, αφού έτσι κι αλλιώς η πολιτεία, η οποία εκπροσωπείται από τον Πρωθυπουργό, δείχνει μία τάση να λύσει τα θέματά της με την Εκκλησία, θα μπορούσε να συμπεριληφθεί στην αναθεώρηση και η σχέση πια κράτους-εκκλησίας.

Ευ. Βενιζέλος: Η σχέση κράτους - εκκλησίας ρυθμίζεται από το Σύνταγμα παραδοσιακά, και μάλιστα όχι μόνο η σχέση κράτους και Εκκλησίας της Ελλάδος, αλλά και κράτους και Οικουμενικού Πατριαρχείου, κάτι που είναι πολύ σημαντικότερο, γιατί πρέπει να ενισχύεται η διεθνής θέση και η διεθνής νομική προσωπικότητα του Οικονομικού Πατριαρχείου, που ούτως ή άλλως ασκεί εκκλησιαστική πολιτική μεγάλου βεληνεκούς, όπως φάνηκε και από την υπόθεση της Ουκρανίας, η οποία χθες ολοκληρώθηκε με την ενωτική σύνοδο, την έγκριση του καταστατικού χάρτη της αυτοκέφαλης εκκλησίας και την εκλογή του πρώτου Προκαθημένου της αυτοκέφαλης Εκκλησίας.

Τ. Χατζής: Αποσχίστηκαν από τη Ρωσία αυτοί.

Ευ. Βενιζέλος: Όχι, το Πατριαρχείο Μόσχας έχει δική του εκκλησιαστική δομή, στην Ουκρανία. Αυτό είναι ένα πρόβλημα κανονικού δικαίου, όπως λέμε, πολύ σοβαρό. Τώρα νομίζω η ερώτησή σας πρακτικά είναι…

Γ. Παπαχρήστος: Αφορά τα περί ουδετερότητας, περί του εάν η Ελλάδα είναι…

Ευ. Βενιζέλος: Πολύ συνοπτικά, το άρθρο 3, που μιλά για την επικρατούσα θρησκεία, δεν συνιστά απόκλιση από τη θρησκευτική ελευθερία. Το ελληνικό κράτος είναι θρησκευτικά φιλελεύθερο, αυτό είναι πολύ σημαντικότερο από το ουδετερόθρησκο κράτος, και πρέπει να σεβόμαστε και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που έχει επιλύσει και επιλύει πολλά θέματα θρησκευτικής ελευθερίας που υπήρχαν και, εν μέρει, εξακολουθούν να υπάρχουν στην Ελλάδα. Αλλά, η επικρατούσα θρησκεία, κατά τη γνώμη που επικρατεί στην επιστήμη, δεν είναι η επίσημη ή η κρατική θρησκεία, είναι η θρησκεία της πλειοψηφίας του λαού. Τώρα, αυτό δυστυχώς δεν γίνεται πάντα δεκτό στη νομολογία, γι’ αυτό έχω προτείνει από το 2006 να προσθέσουμε μία ερμηνευτική δήλωση ότι το άρθρο 3 δεν θεμελιώνει αποκλίσεις από τη θρησκευτική ελευθερία. Αυτό κατά τη γνώμη μου αρκεί στο άρθρο 3.

Γ. Παπαχρήστος: Θα γίνει;

Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει το ουδετερόθρησκο κράτος και μία αναδιατύπωση. Η Νέα Δημοκρατία δεν προτείνει κάτι. Το ερώτημά σας πρακτικά είναι το εξής, η θεωρία που διακινείται δημοσιογραφικά και λέγεται ενδοεκκλησιαστικά ότι μπορεί να κατοχυρώσει συνταγματικά ο ΣΥΡΙΖΑ το κοινό ανακοινωθέν Τσίπρα-Αρχιεπισκόπου, αυτό μπορεί να γίνει; Η απάντηση είναι όχι, δεν μπορεί να γίνει, διότι δεν υπάρχει πλειοψηφία.

Γ. Παπαχρήστος: Ούτε με μία άλλη διατύπωση;

Ευ. Βενιζέλος: Τι δηλαδή, να πει το Σύνταγμα ότι δεν θα μισθοδοτούνται από την ενιαία αρχή πληρωμών οι κληρικοί, αλλά θα τους δίνει επιχορήγηση το κράτος;

Γ. Παπαχρήστος: Ναι.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτό αντιβαίνει, καταρχάς, στην αντίληψη περί ουδέτερου θρησκευτικά κράτους. Δεύτερον, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν το αποδέχονται αυτό, θέλουν να είναι κατοχυρωμένος ο παπάς, θέλουν μισθολογικά ο ιερέας, ο ενοριακός κλήρος, να λαμβάνει το μισθό του από το κράτος. Αυτό συμβαίνει και αλλού; Συμβαίνει στη Γερμανία, στο Βέλγιο. Θα καταλάβαινα να πει κάποιος ότι και οι άλλες γνωστές θρησκείες θα έπρεπε να παίρνουν αμοιβή για τους λειτουργούς τους.

Τ. Χατζής: Εκεί
το κάνουν αλλιώς όμως.

Ευ. Βενιζέλος: Μικρότερο κοινό, μικρότερο πλήρωμα, μικρότερος αριθμός κληρικών.

Τ. Χατζής: Ναι, αλλά το κάνουν αλλιώς, δηλώνει ο καθένας τι θρησκεία είναι, παίρνει ένα μικρό φόρο και τον αποδίδει.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτό στη Γερμανία, ναι.

Τ. Χατζής: Και στις σκανδιναβικές χώρες.

Ευ. Βενιζέλος: Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα.

Τ. Χατζής: Συγνώμη, είναι σήμερα ο ιερέας, ο παπάς που είπατε νωρίτερα, ο ενοριακός, γιατί η ενορία είναι το κύτταρο της εκκλησίας, για να εξηγούμεθα, δεν είναι η δημόσια εκκλησία, είναι δημόσιος υπάλληλος ή όχι;

Ευ. Βενιζέλος: Κοιτάξτε, νομικά δημόσιος υπάλληλος δεν είναι. Είναι λειτουργός της εκκλησίας, είναι λειτουργός και υποκείμενο ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, δεν έχει νομικά το δικαίωμα να ασκήσει τη λεγόμενη υπαλληλική προσφυγή του δημοσίου υπάλληλου, αλλά καταφεύγει με αίτηση ακυρώσεως πάλι στο Συμβούλιο της Επικράτειας. Άρα έχει μισθολογικό καθεστώς, έχει συνταξιοδοτικό καθεστώς και έχει και έννομη προστασία κατά τις νομικές σχέσεις όχι κατά τις πνευματικές, γιατί οι πνευματικές υπόκεινται στα εκκλησιαστικά δικαστήρια.

Τ. Χατζής: Λύστε μου μία απορία, εάν το κάνει έτσι όπως λέει, δηλαδή τους βγάλει από το δημόσιο λογιστικό…

Γ. Παπαχρήστος: Και μισθοδοτούνται από μία εταιρία.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτό δεν μπορεί να το κατοχυρώσει συνταγματικά για δέκα λόγους, ο ένας είναι, δεν υπάρχει πλειοψηφία, δεν γίνεται.

Τ. Χατζής: Εννοώ, γίνεται νομικά;

Ευ. Βενιζέλος: Νομικά τα πάντα γίνονται…

Τ. Χατζής: Στέκεται; Αυτό λέω.

Ευ. Βενιζέλος: …εάν και θα δημιουργούσε αυτό τεράστια προβλήματα πρόσκρουσης στο άρθρο 13 παράγραφος 1 και, ενδεχομένως, και στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο από πλευράς κρατικών ενισχύσεων σε σχέση με μία εκκλησία. Εάν ήμασταν στην Αμερική θα ήταν, για παράδειγμα, αδύνατον, αντιβαίνει σε μία θεμελιώδη αρχή του λεγόμενου Establishment Clause, την οποία την είχε κατοχυρώσει ο Jefferson ως βασικό στοιχείο ενός φιλελεύθερου θρησκευτικά κράτους. Εν πάση περιπτώσει, το ηθικό δίδαγμα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, διά του κ. Τσίπρα, εφαρμόζει, μία και μιλάμε τώρα για εκκλησία, μία αποφατική πολιτική: και το ένα και το άλλο, είμαι και με τη θρησκεία, είμαι και υπέρ του χωρισμού κράτους και εκκλησίας, θέλω να κάνω συμφωνία, θέλω να διώξω και τους κληρικούς από το μισθολόγιο του κράτους για να πω ότι έχω 10.000 κενές θέσεις, να δώσω ένα πελατειακό δέλεαρ. Δηλαδή, όλα και το αντίθετό τους, ό,τι μου τύχει προκειμένου να δημιουργήσω μία σύγχυση. Αυτό, λοιπόν, να κατοχυρωθεί συνταγματικά δεν γίνεται γιατί, αν μη τι άλλο, πρέπει να προστατέψουμε τη σοβαρότητα του καταστατικού χάρτη της χώρας. Άρα, όποιος λέει ότι θα υπάρξει συνταγματική κατοχύρωση της συμφωνίας, του κοινού ανακοινωθέντος, δεν λέει κάτι το ακριβές και το εφικτό.

Τ. Χατζής: Μάλιστα. Πάμε τώρα σε ένα θέμα που αφορά την καθημερινότητα των πολιτών, αφορά τις παροχές, γιατί πλέον δεν είμαστε στη φάση μίας παροχολογίας εκ μέρους της κυβερνήσεως, είμαστε στη φάση των παροχών, δίνει η Κυβέρνηση, δηλαδή βγάζει από το ταμείο λεφτά και μοιράζει χρήματα.

Ευ. Βενιζέλος: Ποια λεφτά; Τα λεφτά του υπερπλεονάσματος τα οποία είναι τα λεφτά της υπερφορολόγησης.

Τ. Χατζής: Εγώ που δεν έχω να ζήσω…

Γ. Παπαχρήστος: Τα έχει βρει όμως.

Τ. Χατζής: Περίμενε κ. Παπαχρήστο. Εγώ που δεν έχω να ζήσω, κ. Πρόεδρε…

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, είναι σημαντικό, βεβαίως.

Τ. Χατζής: Με συγχωρείτε, και όταν μου δίνει 500 και 1.000 και 600 και 700 Ευρώ και στο τέλος του χρόνου κιόλας.

Ευ. Βενιζέλος: Τα οποία σου τα έχει στερήσει από τη…

Τ. Χατζής: Δεν έχει σημασία, τι σου λέει ο ηλικιωμένος άνθρωπος; Εντάξει, μου τα πήρε, αλλά μου τα ξαναδίνει.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτός είναι ο προϋπολογισμός του Χότζα, είναι η γνωστή ιστορία, το σπίτι μας, λέει κάποιος, είναι πάρα πολύ μικρό. Βάλε μέσα και το άλογο, βάλε μέσα και την αγελάδα, βάλε μέσα και τις κατσίκες, βάλε μέσα και τις κότες . Λέει, ο Χότζας. Τώρα βγάλε τις κότες. Λέει ο άλλος, είμαι καλύτερα. Βγάλε την αγελάδα. Λέει, είμαι σχετικώς καλύτερα, άρα έχω αναπνεύσει. Αφού λοιπόν καταπνίγεται η οικονομία, αφού στερείται ο άνεργος την ευκαιρία να βρει δουλειά, επειδή δεν γίνονται επενδύσεις, επειδή δεν υπάρχουν τράπεζες, επειδή δεν υπάρχει αποταμίευση, επειδή δεν υπάρχουν καταθέσεις, επειδή στερείται ο μικροεπαγγελματίας αυτά που χάνει από την υπερφορολόγηση και τις μεγάλες ασφαλιστικές εισφορές, μετά του λέει, εντάξει, έχω μαζέψει ένα κολοσσιαίο πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο δεν χρειάζομαι, και άρα μπορώ τώρα να κάνω αναδιανομή μερίσματος ,στην πραγματικότητα μιζέριας. Αυτό είναι η παγίδα της φτώχειας, θέλω να σε έχω φτωχό, θέλω να σε έχω στο όριο, να περιμένεις να σου δώσω το φιλοδώρημα στο τέλος του χρόνου, αλλά σε μία χώρα χωρίς προοπτική, χωρίς ανάπτυξη, χωρίς τράπεζες, χωρίς ασφαλιστικό σύστημα.

Τ. Χατζής: Συγνώμη, μα και εσείς κ. Πρόεδρε, σας κατηγορεί η κυβερνητική πλευρά και λέει ότι και εσείς φτωχοποιήσατε τον κόσμο, και εσείς κόψατε τις συντάξεις.

Ευ. Βενιζέλος: Με συγχωρείτε κ. Χατζή.

Τ. Χατζής: Λέει, τι λέει η κυβέρνηση.

Ευ. Βενιζέλος: Είναι το ίδιο να κόβεις συντάξεις το 2010-2011 με δημοσιονομικό έλλειμμα 15,7% του ΑΕΠ, 36 δισεκατομμύρια Ευρώ, με πρωτογενές έλλειμμα 26 δισεκατομμύρια, να μην έχεις λεφτά για σχολεία, για νοσοκομεία, για τίποτα και το ίδιο να κόβεις το 2015 με τη χώρα να έχει μπει σε πρωτογενές πλεόνασμα από το 2013;

Τ. Χατζής: Αφού είχε μπει, γιατί από το 2013 και το 2014 και το 2015 που ήσασταν κυβέρνηση και συγκυβερνήσατε τότε με τη Νέα Δημοκρατία.

Γ. Παπαχρήστος: Το 2015, όχι.

Ευ. Βενιζέλος: Από το 2013, υπήρξε επιστροφή…

Τ. Χατζής: Γιατί δεν δώσατε, γιατί δεν αποκαταστήσατε τις αδικίες που περιγράψατε;

Ευ. Βενιζέλος: Μα βεβαίως και υπήρξε και έγινε αυτό, το 2013, όχι από το υπερπλεόνασμα, αλλά από το πρωτογενές πλεόνασμα. Εάν δείτε τη δυναμική που είχε η οικονομία, εάν δεν γινόταν η αλλαγή το 2015, η δυναμική που υπήρχε σύμφωνα με τις αναλύσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το 2015 και το 2016, με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, υπήρχε κυκλικά προσαρμοσμένο υπερπλεόνασμα. Δηλαδή το πρωτογενές πλεόνασμα εάν δούλευε η οικονομία σε όλη της το δυναμικό, σε όλο το potential που έχει, που δεν θα χρειαζόταν να πάρουμε κανένα άλλο μέτρο και θα είχαμε πετύχει τους στόχους μας.

Γ. Παπαχρήστος: Ωραία, έχει τελειώσει αυτό, εγώ αυτό που θέλω.

Ευ. Βενιζέλος: Θυμάστε το e-mail Χαρδούβελη…

Γ. Παπαχρήστος: Βέβαια.

Ευ. Βενιζέλος: …που το έδωσα στον κ. Χατζηνικολάου και με την καλοσύνη που είχε το κράτησε, του είπα, κρατήστε το, γιατί θα είναι παιδική χαρά…

Τ. Χατζής: Αυτό το θυμάμαι.

Ευ. Βενιζέλος: …σε σχέση με το τρίτο μνημόνιο που θα φέρει ο κ. Τσίπρας με τον κύριο Καμμένο.

Τ. Χατζής: Ήταν 650 εκατ.

Ευ. Βενιζέλος: Ήταν 950, εγώ σας λέω ότι θα έπρεπε και την άλλη χρονιά να είναι άλλα τόσα ή τα διπλάσια, 3 δις Ευρώ. Εδώ επιβλήθηκαν μέτρα τα οποία ονομαστικά είναι 11 δις Ευρώ, εισπράχτηκαν 21 δις Ευρώ και μέχρι τώρα είχαν μοιραστεί πίσω τα 2,1 δις Ευρώ. Οι συντάξεις: έρχεται, ψηφίζει το νόμο Κατρούγκαλου το 2016, δεν προβλέπεται περικοπή της προσωπικής διαφοράς. Έρχεται το 2017, ψηφίζει την περικοπή της προσωπικής διαφοράς.

Τ. Χατζής: Ναι, σου λέει, με ανάγκασαν να το κάνω.

Ευ. Βενιζέλος: Με συγχωρείτε, εμείς διαφωνούμε, η αντιπολίτευση διαφωνεί. Δεν το λέει έτσι, λέει, εγώ από την περικοπή αυτή θα χρηματοδοτήσω επίδομα ενοικίου, επίδομα αλληλεγγύης, θα δώσω ένα πακέτο περίπου 2 δισεκατομμυρίων Ευρώ, αυτό που κάνουν το εμφανίζουν ότι π είναι πάρα πολύ σημαντικό. Μετά ξεχνά αυτό το αφήγημα και λέει, θα αγωνιστώ να μη γίνει η περικοπή. Μα κακώς την έκανες την περικοπή, θα αρκούσε να κάνεις ένα λογικό πάγωμα ώστε να μπορέσουμε στο μεταξύ να φτιάξουμε ασφαλιστικό σύστημα, γιατί τώρα ασφαλιστικό σύστημα βιώσιμο, δυστυχώς, η χώρα δεν έχει, μετά την τελευταία παρέμβαση του 2016.

Γ. Παπαχρήστος: Θέλω να ρωτήσω το εξής, να φύγουμε λίγο από τα οικονομικά…

Ευ. Βενιζέλος: Ναι, αλλά τα οικονομικά, να σας πω τι είναι κρίσιμο;

Γ. Παπαχρήστος: Εκφράζετε μία σύνθετη σκέψη πίσω από αυτά που λέτε, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει αυτή την παροχή διότι θέλει να φτωχοποιήσει σημαντικά κομμάτια της κοινωνίας, να τα έχει υποχείριο και μετά να τους έχει ψηφοφόρους κ.λπ. Αυτά δείχνουν ότι η προσέγγιση που κάνετε έχει ένα πολιτικό υπόβαθρο. Εγώ θέλω να σας ρωτήσω το εξής, από την εμπειρία σας…

Ευ. Βενιζέλος: Απολύτως οικονομικό. Η χώρα δεν στέκεται στα πόδια της οικονομικά, η χώρα ξανακινδυνεύει να κυλήσει σε βαθιά δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κρίση. Η χώρα αυτή τη στιγμή δεν έχει καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες μετά το 2019, δεν έχει βγει στις αγορές. Τα spread, δηλαδή η απόσταση αποδόσεων Ελλάδος-Γερμανίας στα δεκαετή ομόλογα είναι τώρα μεγαλύτερη από ό,τι ήταν το Μάρτιο-Απρίλιο του 2010, όταν μπήκαμε στο πρώτο μνημόνιο. Η χώρα δεν έχει τραπεζικό σύστημα, το οποίο να είναι σταθερό, χρειάζονται παρεμβάσεις οι οποίες αφορούν τα κόκκινα δάνεια…

Τ. Χατζής: Θα χρειαστούν παρεμβάσεις άμεσα.

Ευ. Βενιζέλος: …παρεμβάσεις οι οποίες είναι λογιστικού χαρακτήρα βεβαίως, όπως βλέπετε με τα διάφορα σχήματα και με τις προσπάθειες που κάνουν οι τράπεζες. Αλλά χωρίς εθνική αποταμίευση, χωρίς να μπορούν τα νοικοκυριά να κάνουν αποταμίευση και χωρίς νέες καταθέσεις, δεν δίνουν νέα δάνεια, δεν χρηματοδοτούν την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Δεν έχουμε ασφαλιστικό σύστημα. Γιατί η χώρα όταν η Ευρώπη φεύγει, όχι επειδή πηγαίνει καλά, αλλά επειδή πηγαίνει και η Ευρώπη στο άγνωστο, με ποιον θα συνομιλήσει η χώρα εάν ξανακυλήσει;

Γ. Παπαχρήστος: Ελπίζουμε ότι δεν θα ξανακυλήσει.

Ευ. Βενιζέλος: Γιατί, τι θα πει ελπίζουμε;

Γ. Παπαχρήστος: Ελπίζουμε.

Ευ. Βενιζέλος: Το λέτε λογοτεχνικά με τη μεγάλη ικανότητα που έχετε…

Γ. Παπαχρήστος: Δεν το λέω λογοτεχνικά. Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια, δεν λέω αυτό, λέω ότι εδώ τελείωσε η εποχή των μνημονίων τον Αύγουστο. Μας το είπε ο Πρωθυπουργός, το έχουμε καταλάβει, το έχουν καταλάβει και τα κόμματα κ.λπ.

Ευ. Βενιζέλος: Πώς τέλειωσε; Η χώρα δηλαδή τώρα δεν είναι σε μνημόνιο, δηλαδή δεν έχει δάνειο, δεν έχει δίχτυ ασφαλείας. Έχει καταναγκασμούς, έχει εποπτεία, είναι εκτός αγορών, είναι καχεκτική στην ανάπτυξη, δεν έχει ρευστότητα…

Γ. Παπαχρήστος: Θα προτιμούσατε να είμαστε σε μνημόνιο δηλαδή;

Ευ. Βενιζέλος: …δεν έχει δυνατότητα χρηματοδότησης με δάνεια, αλλά είναι εκτός μνημονίων.

Γ. Παπαχρήστος: Είναι εκτός μνημονίων.

Ευ. Βενιζέλος: Είναι εκτός χωρίς δίχτυ ασφαλείας, είναι μία χώρα χωρίς δίχτυ ασφαλείας.

Γ. Παπαχρήστος: Παρακάμπτουμε το θέμα της οικονομίας, το ανέλυσε ο κ. Πρόεδρος. Θέλω να σας ρωτήσω το εξής, είστε σε ένα χώρο που λέγεται Κίνημα Αλλαγής, αυτός ο χώρος δεν φαίνεται, επί του παρόντος τουλάχιστον, έτσι όπως καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις, να επαναπατρίζει τον κόσμο εκείνο ο οποίος έφυγε και πήγε και ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2015. Θεωρείτε ότι είναι στραβός ο γιαλός ή στραβά αρμενίζετε;

Ευ. Βενιζέλος: Δεν πρόκειται να επαναπατριστεί κανείς από το ΣΥΡΙΖΑ, επειδή θα γίνεις κι εσύ ΣΥΡΙΖΑ. Δεν μπορείς να αντιμετωπίζεις τον λαϊκισμό με έναν μικρότερο, πιο ελαφρύ λαϊκισμό. Αυτό το ξέρει πάρα πολύ καλά το Κίνημα Αλλαγής. Η κοινωνική βάση του Κινήματος Αλλαγής και οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής έχουν κρατήσει τη χώρα όρθια. Είναι η μόνη δύναμη που με σταθερότητα από το 2010 έως το 2015 σήκωσε το βάρος των επώδυνων μέτρων και από το 2015 σηκώνει το βάρος μίας σοβαρής και υπεύθυνης αντιπολίτευσης, μαχητικής και υπεύθυνης. Από εκεί και πέρα το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές. Ένα μήνυμα ασαφές, συγκεχυμένο, επαμφοτερίζον, δεν νομίζω ότι αποδίδει το αποτέλεσμα που όλοι θέλουμε, να παίξει δηλαδή καθοριστικό ρόλο η προοδευτική δημοκρατική παράταξη.

Γ. Παπαχρήστος: Δεύτερη και τελευταία ερώτηση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η δική σας στάση ποια είναι;

Τ. Χατζής: Η δική του;

Γ. Παπαχρήστος: Η δική του, εννοείται. Διότι εδώ γράφεται και λέγεται πως υπάρχει μία διχοστασία, διχογνωμία, αμφιθυμία, στο εσωτερικό του κινήματος, εάν πρέπει να τοποθετηθείτε στο ψηφοδέλτιο επικρατείας ή να είστε υποψήφιος όπως ήσασταν στις προηγούμενες.

Ευ. Βενιζέλος: Αυτά είναι συζητήσεις που τις βλέπω δημοσιογραφικά και θεωρώ ότι κάνουν πολύ μεγάλη ζημιά, διότι δημιουργούν μία εικόνα ασάφειας επί του πολιτικού, όχι επί των προσώπων. Επί του πολιτικού μηνύματος.

Τ. Χατζής: Υπάρχουν όμως οι συζητήσεις;

Ευ. Βενιζέλος: Δεν το γνωρίζω, δεν έχω καμία συμμετοχή, καμία επαφή. Εγώ, όπως ξέρετε, δεν ασχολούμαι με κομματικές διεργασίες, άλλωστε κανείς δεν με εμπλέκει σε αυτές, ούτε ζητά τη γνώμη μου για τίποτα, διότι ξέρουν όλοι ότι τα κριτήριά μου είναι εθνικά αμιγώς και η ατζέντα μου είναι η ατζέντα των μεγάλων πραγματικών θεμάτων και των μεγάλων πραγματικών κινδύνων ενώπιον των οποίων, δυστυχώς, βρίσκεται η χώρα μας. Άρα για εμένα προτεραιότητα είναι ο τόπος και η προοδευτική δημοκρατική απάντηση που πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δώσουμε.

Τ. Χατζής: Κλείνουμε και λέω πάλι «Η δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και ιστορίας, προσδοκίες και κίνδυνοι από την αναθεώρηση του Συντάγματος», το βλέπουμε και στην οθόνη μας.

Ευ. Βενιζέλος: Σας ευχαριστώ πολύ.

Τ. Χατζής: Είναι το βιβλίο, το ξαναλέμε είναι το πρώτο αντίτυπο που έχουμε στα χέρια μας. Είναι την Πέμπτη, 20 Δεκεμβρίου η ώρα 6, στο Γαλλικό Ινστιτούτο όπου θα είναι και η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο Αντώνης Μανιτάκης, ο Χρήστος Χωμενίδης, ο Αντώνης Καραμπατζός, βεβαίως ο κ. Βενιζέλος και η καλή συνάδελφος από το Βήμα, η Δήμητρα Κρουστάλλη θα συντονίσει τη συζήτηση. Σας ευχαριστώ θερμά…

Ευ. Βενιζέλος: Εγώ ευχαριστώ και εσάς και τον κ. Παπαχρήστο, για την ωραία συζήτηση.

Τ. Χατζής: …που εξ αριστερόν μου καθίσατε σήμερα και έχει ιδιαίτερη σημασία, και από δεξιά πάντα ο κ. Παπαχρήστος, ο καλός μου φίλος.






ΔΙΚΙΟ ΕΧΕΙ Ο ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΟΣΟ ΔΕΝ ΠΑΙΡΝΕΙ ΑΛΛΟ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΤΑΙ, ΔΕΝ ΤΙΜΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΪΑ, ΑΛΛΑ ΤΗΝ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ "ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ"!....







Φταίνε και οι εκπομπάρχες αλλά φταίει και το τηλεοπτικό κοινό. Οι πρώτοι, επειδή «μαζεύουν» νούμερα τηλεθέασης, άρα περισσότερα έσοδα από τις διαφημίσεις, αρέσκονται [επιδιώκουν] τη μετατροπή μιας συζήτησης σε λογοκτονία και τρίβουν και τα χέρια τους [θα πάρουν «μπράβο» από τον εργοδότη και θα αυξήσουν τα μηνιαία έσοδά τους· θα εκτιναχτεί η καριέρα τους]. Οι δεύτεροι, γιατί ουδέποτε έχουμε αντιδράσει στα φτηνά προγράμματα και στη χυδαιολογία, που μαστίζει τα σαλόνια μας [τη νοημοσύνη μας αλλά, διάβολε, και τα ίδια τα παιδιά μας].

Δεν μιλάμε για πολιτιστικά κριτήρια αλλά για τον ελάχιστο σεβασμό που άπαντες οφείλουν προς τους δέκτες όταν διαχειρίζονται ένα από τα πολυτιμότερα δημόσια αγαθά, ήγουν την επικοινωνία, την είδηση, την πληροφορία γυμνή και όχι φιλτραρισμένη στα μέτρα όσων «πλάθουν» καταπώς τους αρέσει το δημόσιο αυτό αγαθό. [Το πουλάνε και το αγοράζουν κατά το δοκούν, κατά το συμφέρον των ιδιοκτητών των μέσων επικοινωνίας –ο θεός να την κάνει].

Την προσωπική ευθύνη την έχουμε καταχωνιάσει στα αζήτητα, τα παραμελημένα, την έχουμε εξουδετερώσει και δεν βρίσκει θέση στο αξιακό σύστημα που οι πλείστοι έχουμε αποδεχτεί. Η ελληνική γλώσσα μόνο από την ευρυχωρία της σώζεται, από την πλαστικότητά της, από τους νέους που ψάχνουν και ψάχνονται πώς θα διασωθούν από χύδην στερεοτυπίες των «συνομιλούντων» που είπαμε.

Να, παράδειγμα, μια ανακοίνωση του κόμματος των Ανεξάρτητων Ελλήνων: «Ο ασκόπως περιφερόμενος κύριος Κοτζιάς κατορθώνει να ταλαιπωρεί την αισθητική μας». Απίστευτο; Οχι βέβαια. Οι άνθρωποι που έχουν εξαρθρώσει την αισθητική σε κάθε της έκφανση, που μας παρασύρουν με τη συμπεριφορά τους και τα λεγόμενά τους σε απύθμενους ωκεανούς προχειρότητας και γελοιότητας, εγκαλούν άλλους, τελείως ξεδιάντροπα, για την παραβίαση της αισθητικής [της δικής τους δε!].

Δεν φταίει μόνο το κακό το ριζικό μας για όλα αυτά τα απωθητικά που μας περιβάλλουν, έχουμε κι εμείς μερίδιο ευθύνης και καιρός είναι να το συνειδητοποιήσουμε· από τέτοια ανοχή απέναντι στη χυδαιότητα γεννιούνται οι ολοκληρωτισμοί, μην προσποιούμεθα ότι δεν έχουμε γνώση του φαινομένου· μη σφυρίζουμε κλέφτικα [διότι όλοι εισερχόμαστε, χωρίς να το πολυκαταλαβαίνουμε, διά της αδρανείας μας στον ασφυκτικό χώρο της γελοιότητας και του αυταρχισμού].

Ο κ. Καμμένος είναι ο ορισμός της συντριβής της αισθητικής –τι να πρωτοθυμηθείς. Δεν ντρέπεται να επιτρέπει την έκδοση τέτοιων ανακοινώσεων περί αισθητικής; Δεν ντρέπεται, είναι προφανές. Το θέμα είναι οι υπόλοιποι τι κάνουμε.

Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2018

"...Άρα το ζήτημα έχει μια εντυπωσιακή πολυπλοκότητα. Πρόκειται για ένα ζήτημα υψηλής θεολογίας και υψηλής πολιτικής, με όλη την ένταση και την λεπτότητα που απαιτείται στους χειρισμούς για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ένα αποτέλεσμα το οποίο δεν θα μας δημιουργήσει προβλήματα ούτε εκκλησιολογικά ούτε διεθνοπολιτικά. Εμείς όλοι, η Ελλάδα, η απανταχού Ορθοδοξία, ο Ελληνισμός έχουμε μια συμμετοχή σε αυτό, στηρίζοντας βεβαίως πάντα το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη θέση του, την κανονική και τη διεθνοδικαιϊκή..."



«Ουκρανικό Αυτοκέφαλο:
Η Ιστορία, τα γεγονότα
και οι Προεκτάσεις τους»*


Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και για την ευκαιρία να συζητήσουμε ένα τόσο σημαντικό και φλέγον ζήτημα. Η Εκκλησία μας τροφοδοτεί συχνά πυκνά με ζητήματα τα οποία πρέπει να συζητήσουμε και πολιτικά. Σήμερα θα αρκεστούμε στο ζήτημα της ουκρανικής Αυτοκεφαλίας.


Όπως πάρα πολύ ωραία μας είπαν και ο καθηγητής ο κ. Ευαγγέλου και ο Θεοφιλέστατος, το πρόβλημα της Αυτοκεφαλίας, γενικότερα, είναι ένα πρόβλημα ποιμαντικής ευθύνης και Κανονικού Δικαίου, δηλαδή, πρόβλημα κατανομής και άσκησης των δικαιοδοσιών στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά πάντα το πρόβλημα της Αυτοκεφαλίας είναι και ένα πρόβλημα πολιτικό, ένα πρόβλημα εθνικής ταυτότητας, ένα πρόβλημα που συνδέεται με την εθνογένεση, με την ιδεολογία που αναζητά κάθε κράτος, γιατί, όπως διδάσκει η Ιστορία και όπως αποδέχεται και η κρατούσα, νομίζω, αντίληψη στην ανάλυση των φαινομένων αυτών, κυρίως της εθνογένεσης, η εθνική ταυτότητα διαμορφώνεται μέσα από τη διεκδίκηση κράτους και στη συνέχεια μέσα από την ίδια τη λειτουργία του κράτους και την καλλιέργεια μιας κρατικής ιδεολογίας που βρίσκεται στον πυρήνα της εθνικής ταυτότητας.


Βεβαίως, γενικότερα το θέμα της Αυτοκεφαλίας είναι μια δοκιμασία του ορθόδοξου πολυκεφαλισμού. Από την Πενταρχία των Πατριαρχείων της Ενιαίας Εκκλησίας, προ του Σχίσματος, έχουμε τώρα από τη μια μεριά το Πατριαρχείο της Δύσης, με ενιαία διοικητική δομή που διασφαλίζει την οργανωτική και τη δογματική ενότητα αλλά και την υπακοή στο πρωτείο του Πάπα, του Επισκόπου της Ρώμης που είναι ο Πατριάρχης της Δύσεως. Ενώ, από την άλλη μεριά, η Τετραρχία πια των Πατριαρχείων των Ανατολικών Εκκλησιών έχει μετεξελιχθεί σε ένα σχήμα το οποίο περιέχει πολλά νεώτερα Πατριαρχεία και πολλές νεώτερες αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Γιατί έχει συμβεί αυτό; Γιατί έχουμε φύγει από το πλαίσιο των Οικουμενικών Συνόδων και έχουμε περάσει σε ένα νέο σχήμα; Γιατί τα ζητήματα της αυτοκεφαλίας ενώ είναι ζητήματα Κανονικού Δικαίου, ζητήματα δικαιοδοσίας, αντιμετωπίζονται με αυτό το θαυματουργό κριτήριο της οικονομίας. Διαμορφώνονται de facto καταστάσεις, οι οποίες στη συνέχεια, επειδή πρέπει όλα να κινούνται μέσα από μια διάθεση καταλλαγής, αγάπης, συνύπαρξης, συμφιλίωσης και εν πάση περιπτώσει κοινωνίας γύρω από το κοινό ποτήριο, νομιμοποιούνται. Δηλαδή κανονικοποιούνται (δεν χρησιμοποιώ τον όρο αυτό γιατί θα νομίσει κανείς ότι μιλούμε για τις διαδικασίες αγιοποίησης σύμφωνα με τη χρήση των όρων αυτών στη Δυτική Εκκλησία). Βεβαίως, όπως λέει σοφά το άρθρο 3 του Ελληνικού Συντάγματος, οι υπόλοιπες ορθόδοξες εκκλησίες, ιδίως οι πέραν των πρεσβυγενών πατριαρχείων, αποκτούν την ταυτότητά τους επειδή είναι αναπόσπαστα δεμένες, δογματικά ενωμένες με την Αγία Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Αυτό έχει σημασία. Έχει μια σημασία που την καταλαβαίνουν οι Αγγλικανοί πάρα πολύ καλά, που ορίζονται ως έχοντες κοινωνία με τον Αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι. Αλλά νομίζω ότι το αντιλαμβανόμαστε και εμείς καλά, διότι αυτή η κοινωνία και η δογματική ενότητα διαμορφώνει το σύμπαν της Ορθοδοξίας.


Ας πούμε και κάτι άλλο το οποίο έχει πολύ μεγάλη σημασία. Το γεγονός ότι απεκόπη το Πατριαρχείο της Δύσεως και έμειναν τα τέσσερα πρεσβυγενή πατριαρχεία της Ανατολής και στη συνέχεια έχουμε μια επέκταση του πολυκεφαλισμού του ορθοδόξου, είχε ως αποτέλεσμα τη μεταφορά της θεολογίας του πρωτείου στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Το πρωτείο του Πάπα θέτει και ένα ζήτημα του πρωτείου του δευτερεύοντος πατριαρχείου το οποίο είναι το πρωτεύον πατριαρχείο της Ανατολής και αρχίζει μια συζήτηση θεμελιώσεως αυτού του συντονιστικού πρωτεύοντος ρόλου, του ρόλου του πρώτου στην Ορθοδοξία, που τον βλέπουμε κυρίως να εκδηλώνεται στη διοργάνωση της Πανορθοδόξου Συνόδου, έστω της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, το βλέπουμε στις συνάξεις των Προκαθημένων, το βλέπουμε σε κάθε ευκαιρία που συγκροτείται μείζων και υπερτελής σύνοδος. Αυτό έχει μια θεμελίωση, όπως καλύτερα από μένα γνωρίζουν οι θεολόγοι και οι του ιερού καταλόγου που παρευρίσκονται, άλλοτε εκκλησιολογική και άλλοτε κανονολογική. Τώρα εμφανίζονται και θεμελιώσεις βαθειά δογματικές, τριαδολογικές θεμελιώσεις του πρωτείου που το οχυρώνουν και ανοίγουν μια πολύ μεγάλη συζήτηση. Συζήτηση την οποία αναγκαστικά θα κάνουμε την επόμενη περίοδο, διότι πρέπει να διαφυλάξουμε την ύπαρξη της Ορθοδοξίας περί το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον ρόλο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.


Αυτή την ιστορία των πρεσβυγενών Πατριαρχείων και της Εκκλησίας της Κύπρου που έχει θεμελίωση οικουμενική άρχισαν να τη διασπούν και να την αμφισβητούν πολλοί, μεταξύ αυτών ήδη αναφέραμε τη Ρωσική Αυτοκεφαλία και την ανύψωση της Μόσχας σε πατριαρχική αξία, και μάλιστα πρώτη μετά τα πρεσβυγενή Πατριαρχεία. Περίπου δύο αιώνες αργότερα, το ελλαδικό αυτοκέφαλο είναι αυτό που κινητοποίησε μια ολόκληρη διαδικασία η οποία επεκτάθηκε σε όλη την παλιά οθωμανική αυτοκρατορία. Γιατί το Ανατολικό Ζήτημα έχει και μια επίπτωση στη δομή της Ορθοδοξίας, στην κατανομή των εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών. Υπάρχει ένα είδος ορθόδοξου βεστφαλισμού. Εννοώ, ας το πούμε έτσι, ότι μετά το δόγμα της Αυγούστας και μετά τη Συνθήκη της Βεστφαλίας, έχουμε στη Δύση ένα κράτος που έχει καθαρή θρησκευτική ταυτότητα, την ταυτότητα του ηγεμόνος του.


Στη συνέχεια με τη διεκδίκηση της αυτοκεφαλίας, το δόγμα αυτό, χωρίς να το λέει μεταφέρεται στην Ανατολή, κάτι που έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ορθόδοξος ανατολικός βεστφαλισμός εκ μεταφοράς. Γιατί αυτό; Γιατί υπήρχε το ζήτημα των εθνικών ταυτοτήτων. Μα, το ζήτημα των εθνικών ταυτοτήτων ξεκινάει από αίρεση και μετατρέπεται σε οικονομία κατά την ερμηνεία του Κανονικού Δικαίου. Δηλαδή ξεκινάει από την αίρεση του εθνοφυλετισμού και καταλήγει σε μια πρακτική κατ´ οικονομίαν διευθετήσεων Κανονικού Δικαίου. Για να έχουμε μια αίσθηση ως προς το πώς κινούνται αυτά τα πράγματα. Και στην Ελλάδα, για να μην έχουμε άλλο παράδειγμα μπροστά μας, είχαμε μια αυτογνώμονα, ας το πούμε έτσι, ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου, και μετά από δεκατρία χρόνια ( από το 1837 στο 1850 ) την έκδοση του τόμου της Αυτοκεφαλίας. Υπάρχει ένα τίμημα σε αυτό. Είναι τα ιδιαίτερα εκκλησιαστικά καθεστώτα. Διότι, ακριβώς επειδή αυτό έγινε, ας το πούμε, de facto, μετά τα πράγματα εξελίχθηκαν όπως εξελίχθηκαν, για να βρεθούν λύσεις κανονικές.


Το ίδιο έγινε και με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Για να κάνω ένα μεγάλο ιστορικό άλμα και να πάω στις μεγάλες ανακατατάξεις τις μεταψυχροπολεμικές και να μπω στο πεδίο της διεθνοπολιτικής ανάλυσης. Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης προκάλεσε φυσικά και μια εκκλησιαστική κρίση. Μια κρίση εκκλησιαστικών δικαιοδοσιών. Ιδίως στην Ορθόδοξη Εκκλησία, γιατί η Ρωμαιοκαθολική και τα προτεσταντικά δόγματα για όση σημασία έχουν στην περιοχή, δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Ούτε σε σχέση με τους ελληνόρυθμους καθολικούς , την ουνία, στην περιοχή αυτή, η οποία υπήρχε. Η δογματική της ένταξη ήταν καθαρή. Υπήρχε όμως πρόβλημα με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Υπήρχε πρόβλημα καχυποψίας, γιατί είχαν κρατήσει μια πιο επιεική στάση κατά τη διάρκεια του καθεστώτος. Κατά τη διάρκεια του υπαρκτού σοσιαλισμού. Μια στάση που δεν την είχε κρατήσει η Καθολική Εκκλησία ούτε τοπικά ούτε διεθνώς, με συμπεριφορά διαφορετική από αυτή που είδαμε να υπάρχει στην Κροατία, σε σχέση με τη ναζιστική κατοχή. Το λέω αυτό γιατί και η Ουκρανία πέρασε από μια αντίστοιχη πολύ μεγάλη περιπέτεια. Ήταν υπό ένα καθεστώς άμεσης υπαγωγής στο Ράιχ, δηλαδή υπό συνθήκες πολύ σκληρότερες από το ανεξάρτητο κροατικό κράτος το οποίο υπήρξε την περίοδο εκείνη. Το βασικό ζήτημα νομίζουν ορισμένοι ότι ήταν η Εσθονία στην οποία υπηρετεί ο Θεοφιλέστατος ως Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής, αλλά νομίζω ότι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η Αυτοκεφαλία της Γεωργίας η οποία αφήνει και τώρα ορισμένα ενδιαφέροντα υπόλοιπα, γιατί μετά τον τελευταίο πόλεμο Γεωργίας – Ρωσίας έχουμε την εκκρεμότητα του εκκλησιαστικού καθεστώτος στην Οσσετία και στην Απχαζία.


Άρα καταλαβαίνουμε το βάθος του νεώτερου προβλήματος. Δεν μιλάμε τώρα για τους προηγούμενους αιώνες. Μιλάμε για το τέλος του 20ου και την αρχή του 21ου αιώνα. Αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει στη Γεωργία και γιατί υπάρχει αυτή η επιφυλακτική στάση απέναντι στη Ρωσική Εκκλησία και στη συνέχεια στο ζήτημα της Εσθονίας που πληθυσμιακά είχε ίσως μικρή σημασία, ενώ είναι σαφής ο διαχωρισμός μεταξύ εσθονικής και ρωσικής κοινότητας στην Εσθονία. Στην Εσθονία άλλωστε έχουμε μια αυτόνομη Εκκλησία που υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως και η Φιλανδία, αλλά με συνύπαρξη δικαιοδοσιών. Δηλαδή εφαρμόζεται εν τοις πράγματι το σχήμα της διασποράς. Το σχήμα της διασποράς είναι μια μεγάλη υποχώρηση αγαπητική, κατ´ οικονομία υποχώρηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε σχέση με το βασικό τεκμήριο της δικαιοδοσίας του. Ότι in partibus infidelium διατηρείται η δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Άρα σε όλη τη διασπορά η δικαιοδοσία ανήκει στον Οικουμενικό Πατριάρχη. Όμως τη μοιράζεται. Όχι με άλλον Επίσκοπο στην ίδια πόλη ως επαρχιούχο Επίσκοπο, αλλά ως εγκατεστημένο. Άλλο ο εν Μπουένος Άιρες επίσκοπος και άλλο ο επίσκοπος Μπουένος Άιρες.


Στην Ουκρανία, το Πατριαρχείο επέδειξε εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση και εντυπωσιακά φιλική και υποστηρικτική σχέση προς την Εκκλησία της Ρωσίας παρά τις επιστολές που έχουν ανταλλαγεί και παρά τη δήλωση των εκατέρωθεν θέσεων και κυρίως της κανονικής θέσης του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήδη από το 1990-1. Με την ανταλλαγή πολυσέλιδων επιστολών που έχουν χαρακτήρα τεκμηρίου ιστορικού. Αλλά ο Πατριάρχης πήγε επί Βλαδιμήρου στο Κίεβο και λειτούργησε μαζί με τον Μόσχας και τον Αθηνών και τον Τιράνων, εκπροσωπήθηκε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην ενθρόνιση του Ονουφρίου, αλλά ο Γαλλίας ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχου δεν συμμετείχε στην λειτουργία που ακολούθησε, διότι ο Ονούφριος ήθελε να προτάξει ως εκ δεξιών του συνιερουργούντα τον Βολοκολάμσκ. Και αμέσως μετά την κρίση στην Κριμαία, με την κρίση στο Μεϊντάν και φυσικά με τη κρίση στις ανατολικές επαρχίες απαγορεύθηκε η είσοδος στους κληρικούς του Πατριαρχείου της Μόσχας. Κηρύχτηκαν από την ουκρανική κυβέρνηση ανεπιθύμητοι. Ο Βολοκολάμσκ ως persona non grata δεν μπόρεσε να παραστεί στα ονομαστήρια του Ονουφρίου.


Άρα, υπάρχει πρόβλημα άσκησης του ποιμαντικού έργου. Υπάρχει ένα πρόβλημα δυσλειτουργίας.Απο το 2014, όταν ο Πρόεδρος Γιανουσένκο αποφάσισε να μην υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης μεταξύ Ουκρανίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην πραγματικότητα έθεσε υπό σκληρή δοκιμασία τη λεγόμενη ανατολική γειτονία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πιέζοντας τη Γεωργία και τη Μολδαβία, που ανήκουν επίσης στην ανατολική γειτονία. Παρενθετικά λέω ότι εκκλησιαστικό πρόβλημα υπάρχει και στη Μολδαβία, έστω χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η Υπερδνειστερία. Καταλυτικά ήσαν προφανώς τα δύο μεγάλα γεγονότα. Πρώτον, η κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου προσάρτηση στην Ρωσική Ομοσπονδία της Κριμαίας, η οποία προσεδέθη το 1954 στην Ουκρανία ως πολιτειακή οντότητα όχι απλώς εσωτερική της Ένωσης Σοσιαλιστικών Σοβιετικών Δημοκρατιών, γιατί διατηρούσε η Ουκρανία περιέργως τη διεθνή νομική της προσωπικότητα και ήταν μέλος του ΟΗΕ ως κράτος και επί Σοβιετικής Ένωσης. Δεύτερον, ο πόλεμος στις ανατολικές επαρχίες. Άρα έχουμε μια κατάσταση έκρυθμη με εμπάργκο, με κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, όχι με κυρώσεις του ΟΗΕ βεβαίως διότι η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και άρα δεν μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις του ΟΗΕ, αλλά αυτή είναι μια εξαιρετικά δύσκολη πραγματική και νομική κατάσταση.


Και ερωτάται τώρα, με βάση τα κριτήρια με τα οποία έχει χορηγηθεί στο παρελθόν αυτοκέφαλο τα οποία είναι κριτήρια πολιτικά, στην πραγματικότητα βεστφαλικά, όπως είπαμε, και κατ ´οικονομία κανονικά , πέρα από την ιστορία, πέρα από τη δικαιοδοσία, πέρα από το συνοδικό γράμμα του 1686, πέρα από το τι γίνεται γενικά στην αυτοκεφαλία, είναι δυνατόν να πει κάποιος ότι στην Ουκρανία που υπάρχει αυτή η κατάσταση της ανοικτής σύγκρουσης, της εθνικής ταυτότητας , που έχουμε πρόβλημα αποκοπής της από τους αγωγούς ( αυτή τη στιγμή η Ρωσία προσπαθεί να διαμορφώσει ένα νέο δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου προκειμένου να παρακάμψει την Ουκρανία και να την αποκόψει από τη δυνατότητά της να παρεμβαίνει στη ροή του φυσικού αερίου), είναι λογικό να υπάγεται εκκλησιαστικά η Ουκρανία στη Μόσχα; Με αυτή τη σχέση που υπάρχει μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ρωσίας και ΗΠΑ, Ρωσίας και Δύσης, Ρωσίας και ΝΑΤΟ - έχω ζήσει ως υπουργός Αμύνης την καλή συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ και ως υπουργός Εξωτερικών την απόλυτη σύγκρουση και ένταση μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ- δεν θα λάβει κάποιος μια μέριμνα ποιμαντική για τους Ουκρανούς ορθόδοξους;


Θα μου πείτε ίσως: είναι το καθαρότερο ζήτημα ο Φιλάρετος, είναι το καθαρότερο ζήτημα ο Μακάριος; Η έκκλητος προσφυγή, για την οποία έχει δημοσιεύσει προσφάτως μια πολύ ωραία μελέτη του ο παριστάμενος Άγιος Αβύδου, μπορεί να λειτουργήσει συλλογικά και γενικά; Σημασία έχει ότι πρέπει να βρεθεί μια λύση. Μια λύση που αυτή τη στιγμή ποια είναι; Έχει γίνει αυτοκέφαλη εκκλησία στην Ουκρανία; Όχι. Έχει εκλεγεί προκαθήμενος αυτοκεφάλου εκκλησίας; Όχι. Έχουν γίνει ενδιάμεσα βήματα. Τα ενδιάμεσα βήματα είναι αυτά που έχει πει η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην τελευταία της απόφαση. Δηλαδή ήρθη το συνοδικό γράμμα του 1686, άρση τέτοιων συνοδικών γραμμάτων, δηλαδή πράξεων έχουμε και σε σχέση με την Εκκλησίας της Ελλάδος. Παραχωρήθηκε η δικαιοδοσία στην διασπορά και ήρθη η δικαιοδοσία στη διασπορά. Από τον ίδιο άνθρωπο σε άλλους ρόλους. Αυτά γίνονται. Θα μου πείτε ανεκλήθη γράμμα του 1686; Ο χρόνος μετράει διαφορετικά στις εκκλησιαστικές σχέσεις και ιδίως στα ζητήματα δικαιοδοσιών. Ανεκλήθη το γράμμα, είχαμε την έμπηξη του Σταυροπηγείου και την παραχώρηση του ναού, είχαμε τον διορισμό των Εξάρχων, είχαμε την αποδοχή των εκκλήτων προσφυγών και την επαναφορά στην κανονική τάξη των δύο, Φιλαρέτου και Μακαρίου, με τους κληρικούς τους και το ποίμνιό τους, άρα στην πραγματικότητα γίνεται μια ποιμαντική παρέμβαση και θα συγκληθεί ενοποιητική σύνοδος η οποία θα εκλέξει προκαθήμενο.


Άρα, τα βήματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι προσεκτικά, ενώ η αντίδραση είναι πάρα πολύ οξεία. Διακοπή της κοινωνίας της Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είχαμε και στο παρελθόν. Διακοπές κοινωνίας έχουμε συχνά. Έχουμε ζήσει και τα επιτίμια ακοινωνησίας. Πάντως βλέπουμε, προς το παρόν, ότι οι φιλικές προς τη θέση της Μόσχα εκκλησίες - και πρέπει να συζητήσουμε για το πώς αντιμετωπίζουν το ζήτημα αυτό οι ελληνόφωνες εκκλησίες- είναι επιφυλακτικές στο να αποδεχθούν το αυτοκέφαλο, αλλά δεν θέτουν ζήτημα κοινωνίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο.


Άρα το ζήτημα έχει μια εντυπωσιακή πολυπλοκότητα. Πρόκειται για ένα ζήτημα υψηλής θεολογίας και υψηλής πολιτικής, με όλη την ένταση και την λεπτότητα που απαιτείται στους χειρισμούς για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ένα αποτέλεσμα το οποίο δεν θα μας δημιουργήσει προβλήματα ούτε εκκλησιολογικά ούτε διεθνοπολιτικά. Εμείς όλοι, η Ελλάδα, η απανταχού Ορθοδοξία, ο Ελληνισμός έχουμε μια συμμετοχή σε αυτό, στηρίζοντας βεβαίως πάντα το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη θέση του, την κανονική και τη διεθνοδικαιϊκή.-



* Ομιλία Ευ. Βενιζέλου στη συζήτηση «Ουκρανικό Αυτοκέφαλο: Η Ιστορία, τα γεγονότα και οι Προεκτάσεις τους» που διοργάνωσε στις 22 Νοεμβρίου 2018 ο Οργανισμός Ανάδειξης Ελληνικού και Ορθόδοξου Πολιτισμού “ΑΕΝΑΟΣ” μαζί με το orthodoxia.info. Στη συζήτηση έλαβαν μέρος επίσης ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Χριστουπόλεως κ. Μακάριος και ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμ. Θεολογίας ΑΠΘ στον τομέα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας κ. Ηλίας Ευαγγέλου. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Ανδρέας Λουδάρος.


Για το video της εκδήλωσης δείτε εδώ: https://orthodoxia.info/news/%CE%B6%CF%89%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B7-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%85%CE%B6%CE%B7%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%B3%CE%B3%CF%85%CE%BB%CE%AE/

Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2018

ΜΝΗΜΗ ΓΟΝΕΩΝ, ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΘΡ. ΜΗΧΙΩΤΗ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΚΩΝ. ΚΑΡΑΜΗΤΣΑ

Κάτι περισσότερο από 66 χρόνια χωρίζουν τη γαμήλια φωτογραφία των γονιών μου, Χαρίλαου Θρ. Μηχιώτη και Ελένης Κων. Καραμήτσα, από σήμερα…Παντρεύτηκαν ανήμερα του Ευαγγελισμού το 1952, όταν οι μετεμφυλιακές διώξεις είχαν κάπως κοπάσει και μπορούσαν πλέον να ενώσουν τις ζωές τους, αφού ο πατέρας μου είχε γυρίσει από τις εξορίες, από όπου η μητέρα μου τον περίμενε καρτερικά. Έζησαν από τότε αρμονικά μέχρι τέλους, ο ένας δίπλα στον άλλον, έδωσαν αγώνες χέρι-χέρι και πορεύθηκαν μαζύ στη ζωή, σε όλες τις στιγμές, καλές και κακές. Δεν θυμούμαι να είχαν ανταλλάξει ποτέ πικρό λόγο ο ένας για τον άλλον και είχαν το νού τους για το Φειμάκη τους-έτσι με έλεγαν, σε ανάμνηση του ονόματος του αδελφού του πατέρα μου, του Σεραφείμ(Φείμη), που έχασε ο πατέρας μου στον εμφύλιο- με το δικό τους τρόπο. Έφυγαν και οι δύο Νοέμβριο μήνα. Η μητέρα μου στις 3 Νοεμβρίου 1995 και ο πατέρας μου στις 19 Νοεμβρίου 2012, σαν σήμερα πριν εξι χρόνια, πάλι Δευτέρα ήταν και τότε, με την Ελένη «του» παρούσα-απούσα σύντροφό του κάθε στιγμή. Ο γιός τους, αλλά και όλοι όσοι είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν το Χαρίλαο και την Ελένη Μηχιώτη, οι δικοί μου άνθρωποι και πολλοί στον κοινωνικό τους περίγυρο, τούς θυμούμαστε, όπως πιστεύω, με αγάπη, τιμή και σεβασμό, ως ανθρώπους του μέτρου, αντίθετους στις ακρότητες και τη μισαλλοδοξία, στις διαχωριστικές γραμμές και τα αναθέματα. Πήρα και από τους δύο πολλά μαθήματα ζωής, στα οποία ανατρέχω συχνά, ακόμη και τώρα, σε άλλους, διαφορετικούς καιρούς, όπου οι δυσκολίες της ζωής αποτελούν κοινό παρονομαστή, διαφορετικές μεν, αλλά δυσκολίες δυσθεώρητες…..Ιn memoriam.

Μέσα σ’ αυτό το περιρρέον κλίμα, στον χώρο του ελάχιστου χώματος της αμπέλοψής μας, το συνεργείο τοποθέτησε πέτρινη πλάκα για να εξαφανιστεί και το παραμικρό ίχνος της μακρόχρονης παρουσίας της. Φεύγοντας, ζωγραφίσαμε εκεί έναν μικρό σταυρό και στον διπλανό βράχο που τη συντρόφευε, ακρωτηριασμένο τώρα από το κομπρεσέρ, γράψαμε δυο λέξεις: «Βαρβάρων Θύμα».


















H EΠΙΣΤΟΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"(φύλλο Σαββάτου)

Γιατί οι βάρβαροι έφθασαν, στερώντας μας 
την αγαπημένη μας αμπέλοψη


Κύριε διευθυντά
Προ ημερών, φθάνοντας στο σπίτι μας στην Απολλωνία της Σίφνου, μείναμε άναυδοι με το θέαμα που αντιμετωπίσαμε. Ο χοντρός κορμός της εικοσάχρονης αμπέλοψης που απλωνόταν στη μεγάλη μεσημβρινή κρεβατίνα της αυλής μας και μας συντρόφευε με την παχιά σκιά της το καλοκαίρι και με τη δαντέλα των κλαδιών της τον χειμώνα, είχε πριονιστεί στη ρίζα του. Με τα κόκκινά της φύλλα μαραμένα και τα κλαδιά της να κρέμονται νεκρά, η υπέροχη σκέπη μας έμοιαζε τώρα με ουρανό δακρύων.
Επί χρόνια δεχόμασταν τις επιθέσεις των διαφόρων που μας δήλωναν με πάθος ότι δεν θέλουν «ούτε ένα πράσινο φύλλο στην περιοχή». Το δένδρο είχε κακοποιηθεί πολλές φορές στο παρελθόν, ενώ τελευταία πριν από ενάμιση χρόνο, το Πάσχα, βρήκαμε τους μισούς κορμούς του τσακισμένους με σκεπάρνι. Ομως η οριστική εκτέλεση της συντρόφου μας έγινε τώρα και με επισημότητα από «απόσπασμα» του δήμου που αποφάσισε «αμερόληπτα» ότι το γενναιόδωρο φυτό δεν άξιζε τη μικρή και εύκολη παράκαμψή του κατά την εργασία εγκατάστασης σωλήνωσης ύδρευσης. Ετσι, και χωρίς καμιά προαναγγελία, ατενίσαμε ξαφνικά τη φίλη μας νεκρή.
Σε κραυγαλέα αντίθεση με αυτή την καταστροφή και σχεδόν ταυτόχρονα, ακριβώς απέναντί μας και σε απόσταση 3 μ. από την αμπέλοψη κτίστηκε στον δημόσιο χώρο του πεζοδρόμου ζαρντινιέρα 80 εκ. ύψους και διαστάσεως 60x160 εκ. χωρίς κανένα πρόβλημα.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό υπήρξε όμως το γεγονός ότι πριν από ένα χρόνο στην προέκταση του ίδιου πεζοδρόμου προς την είσοδο κοντινού σπιτιού της περιοχής και σε απόσταση 15 μ. από αυτήν κατασκευάστηκε ξύλινο εγκάρσιο τοιχοπέτασμα ύψους 2,20 μ. και πλάτους 3,00 μ. με πόρτα ιδιωτικής εισόδου, καθιστώντας το εκείθεν τμήμα του δρόμου ιδιωτικό, για να μην πλησιάζουν οι νυχτερινοί θαμώνες των γειτονικών μπαρ το συγκεκριμένο σπίτι. Το απίστευτο αυτό κατασκεύασμα δεν άντεξε στην αντίδραση κάποιων περιοίκων και έπειτα από λίγο καθαιρέθηκε.
Μέσα σ’ αυτό το περιρρέον κλίμα, στον χώρο του ελάχιστου χώματος της αμπέλοψής μας, το συνεργείο τοποθέτησε πέτρινη πλάκα για να εξαφανιστεί και το παραμικρό ίχνος της μακρόχρονης παρουσίας της. Φεύγοντας, ζωγραφίσαμε εκεί έναν μικρό σταυρό και στον διπλανό βράχο που τη συντρόφευε, ακρωτηριασμένο τώρα από το κομπρεσέρ, γράψαμε δυο λέξεις: «Βαρβάρων Θύμα».
Λίγο αργότερα και μακριά της πια, σκεφθήκαμε ότι ο αποχαιρετισμός μας θα είχε ελάχιστη διάρκεια ζωής, πλην όμως είχε «εκφωνηθεί» και συμβολικά θα ήταν ανεξίτηλος.
Συνειδητοποιήσαμε παράλληλα ότι οι δυο αυτές λέξεις δεν ήσαν δικές μας, ούτε μίλησε με αυτές μόνο η αμπέλοψη ή οι μέλισσες και οι πεταλούδες που την λάτρευαν, αλλά ότι μέσα από αυτές κραύγασε, εκστομίζοντας μια ακόμη αρά προς τους απανταχού βιαστές της, σύσσωμη η ελληνική Φύση για τη σωρεία των εγκλημάτων των τελευταίων δύο γενεών μας και των ασελγειών μας προς αυτήν.
Η Νέμεσις σίγουρα θα ακολουθήσει αν συνεχίσουμε να την περιφρονούμε. Γιατί είναι βέβαιο ότι κόβοντας τον λώρο που μας ένωνε μαζί της από την εμφάνισή μας στη μοναδική πολυνησιακή χερσόνησο που κατοικούμε, τώρα για πρώτη φορά (διότι οι εκατό γενιές των προγόνων μας που προηγήθηκαν τον θεωρούσαν ιερό), οδηγούμαστε στον αφανισμό μας ως βέβηλοι και αγνώμονες, αφού ιδιαίτερα εμάς τους Ελληνες μας προικοδότησε πλουσιοπάροχα με τα πιο σπουδαία της δώρα.
Α. ΤΡΙΠΟΔΑΚΗΣ Αρχιτέκτων-πολεοδόμος  ΕΜΠ - Harvard (MCP-UD, GSD), πρόεδρος Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας, πρ. καθηγητής Αρχ/κού - Αστικού Σχ/σμού Πολ. Κρήτης,πρ. αντιδήμαρχος Αθηναίων  και αντιπρόεδρος ΕΑΧΑ Α.Ε. Ν. ΚΟΝΤΑΡΙΝΗ

Παρασκευή 16 Νοεμβρίου 2018

Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ-ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΣΤΟ ΥΠΕΘΑ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ-ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΜΑΧΗΤΗΣ ΣΚΙΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΟΘΗΚΕΣ, ΣΤΟΥΣ ΑΥΡΙΑΝΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΤΩΝ ΕΝΟΠΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ



H ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΥΕΛΠΙΔΩΝ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Πραγματοποιήθηκε σήμερα το μεσημέρι στο αμφιθέατρο της Στρατιωτικής Σχολής των Ευελπίδων, στη Βάρη, η εκδήλωση για την 45η επέτειο της εξέργεσης του Πολυτεχνείου του 1973, παρουσία του Αναπληρωτή Υπουργού Εθνικής Άμυνας Παν. Ρήγα, των Αρχηγών ΓΕΣ και ΓΕΑ, Αντιστρατήγου Αλ. Στεφανή και Αντιπτεράρχου(Ι) Χρ. Χριστοδούλου, του Υπαρχηγού ΓΕΝ , Υποναυάρχου Ι.Βαξιβανάκη, της Ειδικής Γραμματέως ΥΠΕΘΑ Καλ. Παπαλεωνίδα.

Παρόντες στην εκδήλωση ήταν περισσότεροι των 1.000 σπουδαστών των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και των Ανωτέρων   Στρατιωτικών Σχολών Υπαξιωματικών του Νομού Αττικής (Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, Σχολή Ικάρων, Σχολή Αξιωματικών Νοσηλευτικής, Σχολές Μονίμων Υπαξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας).

Παρευρέθηκαν ως τιμώμενα πρόσωπα συγγενείς στρατιωτικών που διώχθηκαν-βασανίστηκαν στη διάρκεια της δικτατορίας 1967-1974.

- Από την οικογένεια του αείμνηστου επίτιμου Αντιστράτηγου Σπυρίδωνος Μουστακλή, η σύζυγός του Χριστίνα Μουστακλή.

- Από την οικογένεια του αείμνηστου Ναυάρχου Νικολάου Παππά, η σύζυγός του Πούπα  Παππά  και ο γιός του Αντιναύαρχος ε.α. Βελισσάριος Παππάς.

- Από την οικογένεια του αείμνηστου Πτεράρχου Νικολάου Στάπα, η σύζυγός του Kαίτη  Στάπα.




Την εκδήλωση άνοιξε ο Διοικητής της ΣΣΕ Υποστράτηγος Χαράλαμπος Λαλούσης, αναφέρθηκε στο νόημα της επετείου και καλωσόρισε τους παρευρισκομένους.

Εν συνεχεία μίλησαν ο ΑΝΥΕΘΑ Παν. Ρήγας, ο Αντιστράτηγος ε.α. Δημ. Αλευρομάγειρος και τέλος ο Καθηγητής Τάσος Σακελλαρόπουλος, σε μία ομιλία με πολλούς και πολλαπλούς συμβολισμούς, η οποία προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση Χαιρετισμό απηύθυνε και η Χριστίνα Μουστακλή.

Παραθέτω με χαρά  στη συνέχεια την χθεσινή ομιλία του Στρατηγού Δημ. Αλευρομάγειρου στη ΣΣΕ, εξαιρετικού Αξιωματικού, που πολέμησε κατά των Τούρκων εισβολέων στην Κύπρο, ως Διοικητής Τάγματος στην πράινη γραμμή στη Λευκωσία το 1974 και μετέπειτα Διοικητής Συντάγματος Ευέλπιδων και Διοικητής Σπουδών στη ΣΣΕ (1987-1990). Αποστρατεύθηκε Αντιστράτηγος το 1997, από τη θέση του Γενικού Επιθεωρητή Στρατού.

Στην εισαγωγική του ομιλία, ο ΑΝΥΕΘΑ Παν. Ρήγας ανέφερε τα εξής:

«Πριν από ο,τιδήποτε άλλο, θα ήθελα να καταθέσω πως συνιστά μεγάλη τιμή για μένα, με αφορμή την επέτειο της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973, να έχω την ευκαιρία να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις ενώπιον ενός τόσο ιδιαίτερου και εκλεκτού κοινού.
Προφανώς δεν ήμουνα πάντα Υπουργός, ούτε η θέση αυτή αποτέλεσε ποτέ σκοπό στην προσωπική μου διαδρομή, προέκυψε.
Η προσωπική μου επιλογή στον επαγγελματικό τομέα με έστρεψε στον χώρο της εκπαίδευσης. Από εκεί προέρχομαι και εκεί ανήκω ακόμη και σήμερα, πέρα από τα νέα καθήκοντα που είχα την τιμή να μου εμπιστευθεί ο πρωθυπουργός.
Το γεγονός αυτό λοιπόν, μου επιτρέπει να νιώθω οικεία σε χώρους σαν και αυτόν που βρισκόμαστε, σε αίθουσες και κτίρια όπου συντελείται η εκπαιδευτική διαδικασία των αυριανών αξιωματικών και υπαξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεών μας.
Όπως επίσης, μου επιτρέπει να αντιλαμβάνομαι τις ιστορικές επετείους, τις εθνικές ή τις θρησκευτικές εορτές, ως αφορμή για ενδιαφέρουσες συζητήσεις, μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών.
Συζητήσεις, που σπάνια δίνεται η δυνατότητα να αναπτύσσονται εντός του καθημερινού προγράμματος διδασκαλίας.
Θεωρώ πως είναι υποχρέωση του καθενός και της καθεμιάς μας κάθε τέτοια μέρα, αλλά και σε κάθε ιστορική επέτειο, να συλλογιζόμαστε το ιστορικό γεγονός, αυτό καθ’ εαυτό.
Εάν γνωρίζουμε λίγα για αυτό, να αναζητούμε πηγές, να διαβάζουμε, είναι μια ευκαιρία να μαθαίνουμε περισσότερα.
Συχνά, στις Επετείους της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου του 1973, γίνεται λόγος για το διαχρονικά επίκαιρον των μηνυμάτων που κουβαλά μέσα στον χρόνο.
Καταβάλλεται προσπάθεια να εντοπιστεί η αναλογία των συνθημάτων που ακούγονταν εκείνες τις μέρες, στο σήμερα.
“Δεν θα περάσει ο φασισμός”, “Κάτω η χούντα”, “Ψωμί Παιδεία Ελευθερία”  ήταν μεταξύ των συνθημάτων αυτών.
Συνθήματα που και στη σημερινή συγκυρία, κάθε άλλο παρά κενά περιεχομένου είναι.
Βρίσκουν αναφορά στην εμπέδωση και τη διεύρυνση της δημοκρατίας στην χώρα, στην υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους, στην αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, στην παραγωγική και θεσμική ανασυγκρότηση της χώρας, την επάνοδο της Ελλάδας σε συνθήκες λαϊκής κυριαρχίας.
Σε όλα αυτά που περιορίστηκαν ασφυκτικά τα τελευταία χρόνια από τα μνημόνια και το καθεστώς της επιτροπείας.
Ταυτόχρονα, εκφράζουν απολύτως σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και αναγκαιότητες για την περιθωριοποίηση του φασισμού, του ρατσισμού και του λαϊκισμού, που βλέπουμε να σηκώνουν κεφάλι στην Ευρώπη.
Δίνουν φωνή στο δικαίωμα όλων, και ιδιαίτερα της νέας γενιάς, στη μόρφωση, τη δουλειά και την αξιοπρέπεια.
Σήμερα η ανεργία πλήττει κυρίως την νεολαία, υπάρχει ανάγκη για δουλειά, για πλήρη και καλά αμειβόμενη απασχόληση, με εξασφαλισμένα εργασιακά δικαιώματα.
Την ίδια στιγμή, με την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας και την είσοδο της ρομποτικής σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας να απειλεί να ανατρέψει εργασιακές ισορροπίες δεκαετιών, το αίτημα για ολόπλευρη και κατά το δυνατόν χωρίς κάθε είδους φραγμούς μόρφωση και για διεύρυνση των επιστημονικών πεδίων παραμένει περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.
Μόνο έτσι θα καταστεί εφικτή η αποτελεσματική αντιμετώπιση των σύγχρονων και πολυεπίπεδων προβλημάτων που διαρκώς προκύπτουν και θα προκύψουν και στο μέλλον.
Τα παραπάνω, για να εξασφαλιστεί ότι θα γίνουν και ότι διαρκώς θα προάγονται σε δικαιώματα του καθενός, προκειμένου να υπάρχει η αξίωση όλοι να μετέχουν σε αυτά, απαιτείται να αναπτυχθούν εντός ενός πλαισίου που θα  επιτρέπει την ελεύθερη έκφραση, την ελεύθερη πρόσβαση και διακίνηση της πληροφορίας, την κριτική σκέψη.
Διαφορετικά όλα ματαιώνονται. Να λοιπόν και η αυταπόδεικτη διαχρονικότητα του αιτήματος για Ελευθερία, που βρίσκει γόνιμο έδαφος και στη σημερινή συγκυρία.
Και θα μου επιτρέψετε σε αυτό το σημείο, ιδιαίτερα για το αγαθό της ελευθερίας, να σας αναπτύξω ένα συλλογισμό. Ένα συλλογισμό που αφορά το τι συνέβη τότε, ωστόσο η ισχύς του παραμένει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο και βρίσκει εφαρμογή στο σήμερα.
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχει ακουστεί δημοσίως η ιστορική ανακρίβεια περί οικονομικών θαυμάτων την περίοδο της δικτατορίας.
Όταν όμως δεν υπάρχει ελευθερία στη δράση και δεν δίνεται η δυνατότητα σε όλους να είναι κοινωνοί στην εξέλιξη και στα όσα απορρέουν από αυτή, τότε η οικονομική πρόοδος που αποτυπώνεται δεν αφορά το σύνολο της κοινωνίας, παρά μόνο τους ολίγους και “εκλεκτούς” που συμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή ενός τόπου.
Με δεδομένη δε την ύπαρξη των αποκλεισμών, οι οποίοι παράγουν διακρίσεις και ανισότητα, η δίκαιη κατανομή των πόρων αλλά και των καρπών της παραγωγής προς τον λαό και την κοινωνία αποτελεί αδειανό πουκάμισο, κενό γράμμα.
Καλό είναι λοιπόν, όταν πληροφορούμαστε πως μία οικονομία ευημερεί, όταν ακούμε για αριθμούς που ανθίζουν, να αναζητούμε, και μέσα από τους οικονομικούς δείκτες που αποτυπώνουν αυτή την ευημερία, πόσο δίκαιη είναι η κατανομή του πλούτου, να προσπαθούμε να εξακριβώσουμε εάν η παραγωγή και η διανομή του αφορά το σύνολο της κοινωνίας.
Προτού καταλήξουμε σε βιαστικά συμπεράσματα, ας αναρωτηθούμε: Υπήρχαν αποκλεισμοί στην οικονομική δραστηριότητα επί χούντας; Πώς κατανέμονταν ο παραγόμενος πλούτος της, ποια ήταν τα όρια της οικονομικής δραστηριότητας στη διεθνώς απομονωμένη από τα δημοκρατικά και οικονομικά ανεπτυγμένα κράτη Ελλάδα;
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι απαραίτητες, πριν καταλήξουμε σε αβασάνιστα συμπεράσματα περί οικονομικών θαυμάτων και σε παρόμοιες ιστορικές διαστρεβλώσεις.
Η Ελευθερία εν τέλει αναδεικνύεται, λόγω του περιεχομένου της και των εγγυήσεων που παρέχει για δίκαιη οργάνωση των κοινωνιών, σε υπέρτατη ηθική αξία. 
Έτσι λοιπόν, δικαιολογημένα καταλήγουμε να λέμε, πως, όταν γίνεται λόγος για την πρόοδο του ανθρώπινου είδους μέσα στους αιώνες, ουσιαστικά δεν αναφερόμαστε στην φυσική ιστορία, στην με βιολογικούς όρους εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Ο λόγος γίνεται για την ηθική ιστορία των ανθρώπων που έχουν ενωθεί επί της γης σε κοινωνίες και κατανέμονται σε εθνότητες.
Πρόοδος είναι τα βήματα που κάνουμε προς τα εμπρός και οπισθοδρόμηση η υπαναχώρηση από τα κεκτημένα. 
Είναι λοιπόν αναχρονισμός ασυγχώρητος, εάν φαντάζεται κανείς ή πιστεύει πως με τον όρο Δημοκρατία αναφερόμαστε σε κάποια μόνο τυπικά χαρακτηριστικά, όπως ορισμένα πολιτικά δικαιώματα(πχ καθολικότητα ψήφου), ορισμένη πολιτειακή οργάνωση (στην περίπτωση της χώρα μας, το αβασίλευτο του πολιτεύματος), εναλλαγή εκλεγμένων κυβερνήσεων.
Δεν κληρονομήσαμε και δεν νομιμοποιούμαστε να κληροδοτήσουμε κάτι τέτοιο.
Το κεκτημένο της Δημοκρατίας αφορά πολλά περισσότερα και είναι ασυγχώρητο να μην το γνωρίζουμε εμείς οι Έλληνες. Για τους προγονούς μας η συμμετοχή στην πολιτική ζωή εθεωρείτο προνόμιο και ιδιαίτερο γνώρισμα του ελεύθερου ανθρώπου.
Ήταν εκείνοι οι οποίοι εφάρμοσαν οποιοδήποτε πολίτευμα θα μπορούσε να υλοποιήσει ή να φαντασθεί κάνεις και παραμένοντας ανικανοποίητοι…
…κατέληξαν, μόνοι αυτοί μεταξύ των πολιτισμένων λαών του Αρχαίου κόσμου, στη συγκρότηση της πολιτικής φιλοσοφίας και μέσα από αυτή στην επιλογή του πολιτεύματος της Δημοκρατίας.
Προϋπόθεση αυτού του Δημοκρατικού πολιτεύματος, είναι το ξερίζωμα από τη ψυχή των ανθρώπων κάθε υποτέλειας, η καλλιέργεια ελεύθερης πολιτικής σκέψης, η τόνωση του συναισθήματος της ευθύνης των πολιτών για τη τύχη του κράτους.
Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε πως η γένια του Πολυτεχνείου είχε κεκτημένο αυτό το πολιτικό όραμα. Έχουμε χρέος να θυμόμαστε, αλλά και υποχρέωση να συνεχίζουμε τον αγώνα.
Ειδικά στις μέρες μας είναι υποχρέωσή μας να μας βρουν απέναντί τους, οι διάφοροι νοσταλγοί της χούντας, ακροδεξιοί, ρατσιστές, οι θιασώτες του αυταρχισμού και της αναθεώρησης της Ιστορίας, που προβάλλουν ξανά από το σκοτάδι του παρελθόντος, κηρύσσοντας το μίσος τους για ο,τιδήποτε προοδευτικό ή διαφορετικό με αυτούς.
Διότι η απάντηση στις υπαρκτές δυσλειτουργίες και παθογένειες της δημοκρατίας δεν είναι η προσφυγή στο αντίθετο, στην τυραννία. Αυτό ακριβώς συνιστά την επιτομή του λαϊκισμού, η συκοφάντηση της δημοκρατίας.
Η απλούστευση της ερμηνείας των γεγονότων, η επιβολή πως η αλήθεια, πως η κατοχή της αλήθειας είναι προνόμιο κάποιον λίγων, αποτελεί ένα είδος σύγχρονου κυνισμού που, ακριβώς όπως ο ολοκληρωτισμός, απαγορεύει τη συζήτηση, μολύνει τις σχέσεις των ανθρώπων και διαστρέφει όλη την ανθρωπινή συμβίωση.
Οι θεσμοί της δημοκρατίας επιτρέπουν να αντιστεκόμαστε, να αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο, μας εκχωρούν το δικαίωμα να ασκούμε κριτική, την αναδεικνύουν σε ζωτική ανθρώπινη δραστηριότητα, καθόσον και οι ίδιοι είναι ένας ζωτικός όρος ύπαρξης της δημοκρατίας και της ανθρώπινης ζωής.
Ο λόγος γίνεται για ιδανικά, για ηθικές αξίες. Διαφορετικά, δεν θα έβρισκαν τη δύναμη κορίτσια και αγόρια τον Νοέμβριο του 1973, αλλά και όσοι αντιστάθηκαν κατά τη διάρκεια της επτάχρονης χούντας, να αντιταχθούν σε ένα δικτατορικό καθεστώς που προέταξε απέναντι οπλισμένους άνδρες και άρματα μάχης.
Όποιος δεν κατανοεί πως ηθική και Δημοκρατία πηγαίνουν χέρι – χέρι, προφανώς δεν έχει ποτέ επικοινωνήσει με όσα νοηματοδοτεί η έννοιά της.
Αγνοεί την καταγωγή της, τους αγωνιστές της, τους ήρωές της, όσους θυσιάστηκαν για αυτήν. Πολύ περισσότερο αγνοεί την σύγχρονη Ελληνική Ιστορία, που είναι γεμάτη με τέτοιες μικρές και μεγάλες ιστορίες απλών καθημερινών συμπατριωτών μας, οι οποίοι κοσμούν σήμερα το πάνθεον των Ηρώων και μας κάνουν εθνικά υπερήφανους.
Το «Πολυτεχνείο» ως γεγονός, είναι πολλά περισσότερα από τα όσα διαδραματίστηκαν  το τριήμερο κατά τα μέσα του Νοέμβρη του 1973, το βράδυ 16 προς 17 του μήνα, όταν ένα άρμα μάχης έριξε την κεντρική πύλη του ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με όσα επακολούθησαν.
Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί εκείνο το βράδυ υπήρχαν άρματα μάχης στο κέντρο της Αθήνας;
Ήταν απαραίτητη άραγε η τεθωρακισμένη προστασία απέναντι στα νεράντζια που πέταγαν οι φοιτητές; Έτσι ξεκίνησε στις 14/11 η Εξέγερση, με νεράντζια.
Η Εξέγερση, όχι η εναντίωση προς τη δικτατορία, αυτή είχε προ πολλού ξεκινήσει, και μέρα με τη μέρα μεγάλωνε, γιατί η ζωή τότε ήταν ανυπόφορη.
Αναρωτηθήκατε εάν οι ερπύστριες στα άρματα τοποθετούνται για να γκρεμίζουν τις πόρτες των Πανεπιστημίων; Αυτός είναι ο σκοπός τους; Οι Έλληνες στρατιωτικοί εκπαιδεύονται για να εισβάλλουν σε καταλήψεις άοπλων φοιτητών;
Προφανώς και Όχι. Τι δουλειά είχε εκείνο το βράδυ στην Πατησίων ο Στρατός λοιπόν; Γιατί κάποιοι του έδωσαν την εντολή να εκκενώσει το Πολυτεχνείο;
Ποιος ήταν ο κίνδυνος; Πως μπορεί μια ομάδα άοπλων νέων ανθρώπων, φοιτητών, εργαζομένων, μαθητών να αποτελεί κίνδυνο; Και για ποιον εντέλει ήταν τόσο μεγάλος  κίνδυνος;
Διασώθηκε ή όχι η τιμή των Ένοπλων Δυνάμεων εκείνο το βράδυ, έστω την ύστατη στιγμή, με την εκδήλωση ανθρωπισμού που επέδειξε η πλειοψηφία των τμημάτων που κλήθηκαν να επιχειρήσουν; Πρόκειται για ιστορικό γεγονός, που έχουν υπογραμμίσει όλοι οι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων.
Από αυτές τις απλές ερωτήσεις εάν ξεκινήσει κάποιος να απαντά, τότε θα μάθει τι σημαίνει χούντα.
Τι σημαίνει φασισμός, τι σημαίνει να φοβάσαι τον γείτονα σου, να προσέχεις πως κοιτάς, τι κοιτάς, τι ακούς, τι διαβάζεις, τι τραγουδάς, πού και πότε τραγουδάς.
Τότε θα μάθεις τι έζησε ο τόπος, η Ελλάδα μας για επτά χρόνια, από το 1967 έως το 1974, για τους νεκρούς  του Πολυτεχνείου, για το πώς έγινε η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο.
Θα μάθεις πως περισσότερο πατριώτης από σένα δεν εκείνος που το φωνάζει, αυτοί που κραυγάζουν είναι και οι πιο επικίνδυνοι. Το έχει αποδείξει η Ιστορία, υπαίτιοι των εθνικών μας τραγωδιών ήταν εκείνοι που μοίραζαν πιστοποιητικά εθνικών φρονημάτων. 
Ξέρουμε όλοι μας πολύ καλά ότι, παρά την αιματηρή της κατάληξη, παρά τους δεκάδες νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες, δεν ήταν η εξέγερση του Νοέμβρη του 73 που έριξε άμεσα τη χούντα.
Το Πολυτεχνείο όμως έβαλε αποφασιστικά τη σφραγίδα του στις πολιτικές εξελίξεις της επόμενης περιόδου.
Κανείς δεν φανταζόταν λίγους μήνες πριν την εξέγερση, ότι ο ελληνικός λαός, με πρωτοπόρα τη νεολαία, θα έρχονταν σε κατά μέτωπο αντιπαράθεση με το καθεστώς των Συνταγματαρχών.
Και κανείς δεν φανταζόταν ότι λίγους μήνες μετά, το χουντικό καθεστώς σε συνθήκες πλήρους απομόνωσης, μετά την ωμή καταστολή του Νοέμβρη, και βεβαρημένο από το εθνικό έγκλημα που διέπραξε στην Κύπρο, θα υποχωρούσε για να ανοίξει τον δρόμο σε ένα πραγματικά δημοκρατικό, κοινοβουλευτικό καθεστώς.
Από τότε, η Ελλάδα διανύει τη μακρύτερη περίοδο δημοκρατικής ομαλότητας στη νεότερη ιστορία της. Παρόλα αυτά, το αίτημα για περισσότερη δημοκρατία, για βαθύτερη, πιο ουσιαστική δημοκρατία υπάρχει και θα υπάρχει για πάντα, γιατί η Δημοκρατία δεν είναι κούφιος όρος, χωρίς περιεχόμενο.
Η Δημοκρατία αποτελεί μια ζωντανή οντότητα που ζει και αναπνέει μέσα από τα δικαιώματα ατομικά και συλλογικά και μέσα από τις ελευθερίες του κάθε πολίτη.
Κυρίες και κύριοι,
Οι αναφορές στην Ιστορία, η άντληση διδαγμάτων από αυτή, δεν αποτελεί κανενός είδους αυτομαστίγωμα. 
Η ιστορική μνήμη αποτελεί συστατικό στοιχείο της ίδιας της Εθνικής Άμυνας. Φανταστείτε ένα Στρατό χωρίς αναφορές στην ιστορία του τόπου, του κράτους και του έθνους που υπερασπίζεται. Θα ήταν κενός περιεχομένου.
Το ηθικό, το φρόνημα, αλλά και η ίδια η ισχύς των Ενόπλων Δυνάμεων, ορίζονται -και σε μεγάλο βαθμό καθορίζονται- από την αίσθηση του καθήκοντος, από την αίσθηση της συνέχειας.
Ο στρατιωτικός υπηρετεί τον λαό, την κοινωνία, τη δημοκρατία. Αυτό είναι το κράτος. Αυτό είναι το έθνος.
Η συνεισφορά του Νοέμβρη του 1973 είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο. Η Επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, είναι επέτειος μνήμης θυμάτων των αγωνιστών που έπεσαν υπέρ της Δημοκρατίας.
Αποτελεί πηγή άντλησης διδαγμάτων για τη θεμελιώδη αξία της Ελευθερίας ως μέσου υπεράσπισης, τόσο της αξίας του Ανθρώπου, όσο και αυτού του ίδιου του Δημοκρατικού μας Πολιτεύματος.
Το Πολυτεχνείο είναι το εξεγερτικό πνεύμα που έχουμε όλοι μέσα μας. Είναι η μνήμη που υποτάσσει τη λήθη.
Το Πολυτεχνείο ήρθε να αποδείξει ότι το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό. Είναι αυτό που καλούμαστε πολλές φορές στη ζωή μας να δείξουμε, να το κάνουμε πράξη».
 
Τιμητική πλακέτα από τον ΑΝΥΕΘΑ στην Καίτη Στάπα

Η 45η επέτειος του Πολυτεχνείου:
Διαχρονική αξία της εξέγερσης, άγνωστες πτυχές της αντίστασης στρατιωτικών κατά της δικτατορίας.
-Η ομιλία Αλευρομάγειρου

 
 Στη ζωή των λαών υπάρχουν στιγμές που όση προσπάθεια και αν γίνεται να φαλκιδευτούν, έχουν τόση ζωντάνια,  τόση αλήθεια και τέτοια λαμπρότητα που κανένας περιορισμός και καμία υπερβολή δεν είναι δυνατές να αλλοιώσουν τις σωστές τους διαστάσεις.

Μία τέτοια αληθινά ζωντανή και συγκλονιστική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας είναι η μεγαλειώδης εξέγερση των φοιτητών ενάντια στη δικτατορία για την πτώση της και για την Ελευθερία του Ελληνικού Λαού.

Κορυφαίος οργασμός, γνήσιας φυσικής σκηνογραφίας σύγχρονης αρχαίας τραγωδίας, είναι η 17η Νοέμβρη 1973.

Η ζωντάνια και η ομορφιά ενός λαού αντικατοπτρίζεται στην ενθουσιώδη πίστη και στην αυθόρμητη συμπεριφορά της νεολαίας του. Και θα πρέπει να αισθανόμαστε ιδιαίτερα ευτυχισμένοι και περήφανοι γιατί η νεολαία της εποχής της γενιάς του Πολυτεχνείου στάθηκε υπέροχα στο σωστό της ύψος το ’73 όπως όλοι οι νέοι της Ελλάδας στάθηκαν σωστά σ’ όλες τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας μας.

Η γενιά του Πολυτεχνείου αλλά και της Νομικής , η πιο σωστά η νεολαία της εποχής εκείνης με πρωτοπόρα τα φοιτητικά νιάτα , δεν πρόδωσε την ωραία αυτή παράδοση. Τουναντίον ξεπέρασε τις προηγούμενες γενιές και έδωσε αθάνατα κτυπήματα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ – ΑΛΗΘΕΙΑΣ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ στο φασιστικό τέρας, το οποίο συγκλονίστηκε συθέμελα και  πολύ γρήγορα έσπευσε να διαλυθεί αφήνοντας δυστυχώς πίσω του ανεξίτηλα ερείπια εθνικής καταστροφής αλλά και μιας στυφής και αλλοιωμένης γεύσης που στιγμάτισε τη σύγχρονη ιστορία μας.

Γιατί πολλούς ώμους βαραίνει η ευθύνη για τη κατάρα της 7χρονης δικτατορίας και δεν πρέπει να λησμονούμε ποτέ ότι η 7χρονη δικτατορία εκτός απ’ όλες τις άλλες καταστροφές αποδυνάμωσε και τις Ένοπλες Δυνάμεις με αποτέλεσμα να δώσει την ευκαιρία στους Τούρκους να αποτολμήσουν το φριχτό έγκλημα της εισβολής , η οποία παρ’ όλη την ηρωϊκή αντίσταση του Κυπριακού Λαού και τις μεμονωμένες ηρωϊκές αντιστάσεις των εις Κύπρον ευρισκομένων Ελληνικών και Ελληνοκυπριακών στρατευμάτων, οδήγησε στην Κυπριακή τραγωδία με επακόλουθο τη συνεχιζόμενη κατοχή της μισής Κύπρου από τους Τούρκους εισβολείς.

Εδώ να μού επιτραπεί να σημειώσω ότι ο στρατηγικός στόχος εκείνων που επέβαλαν την χούντα στην Ελλάδα το 1967 ήταν η καταστροφή της Κύπρου. Καμία κοινοβουλευτική Κυβέρνηση προ της χούντας, όσο αδύναμη και αν ήταν,  δεν θα αποτολμούσε αυτό το έγκλημα, Αυτό βέβαια δεν απαλλάσσει τις κυβερνήσεις αυτές της ευθύνης τους γιατί άφησαν την χώρα μας να οδηγηθεί στην χούντα.

Αυτή η εκτίμησή μου δεν είναι αυθαίρετη. Στηρίζεται στα εν τω μεταξύ αναχθέντα αρχεία των ΗΠΑ και ΗΒ, στο αρχείο του Νεστωρα της δημοσιογραφίας Ηλία Δημητρακόπουλου (απεβίωσε προ διετίας) ο οποίος, το 2003, υπέβαλε και μήνυση κατά του πρώην Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρυ Κίσιγγκερ για το Κυπριακό, στην δήλωση του Πρόεδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλιντον στην ομιλία του στην Αθήνα το 1999 όπου ζήτησε συγγνώμη για την στάση των ΗΠΑ την περίοδο της ελληνικής χούντας. Σε λίγο ο εξαίρετος ιστορικός κύριος Σακελλαρόπουλος θα σάς μιλήσει για τα αρχεία του φακέλου της Κύπρου. Εκεί θα ενισχυθεί αυτή η εκτίμησή μου αφού το πρώτο και μεγάλο έγκλημα της χούντας για την Κύπρο ήταν η απόσυρση της Ελληνικής Μεραρχίας τον Νοεμβρη του 1967 και εκτοτε η Κύπρος έμεινε γυμνή.Το προδοτικό και ηλίθιο πραξικόπημα του 74 έδωσε την χρυσή ευκαιρία στους Τούρκους να πραγματοποιήσουν την από καιρού προετοιμαζόμενη εισβολή.

Η αποδυνάμωση της μαχητικής ισχύος της Πατρίδας μας που είχε σαν ταυτόχρονη συνέπεια να μειωθεί η αξιοπιστία, η αξιοπρέπεια και το κύρος της χώρας μας στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χώρο με αποτέλεσμα να εκδιωχθεί η χουντική κυβέρνηση απ’ όλα τα Ευρωπαϊκά Δημοκρατικά Συμβούλια [όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης , ΕΟΚ, κ.α] με ανυπολόγιστες εθνικές και ηθικές μειώσεις του Δημοκρατικού Λαού μας, συνάντησε απ’ την πρώτη στιγμή την καθολική αντίσταση, η οποία γιγάντωνε μέρα με την μέρα.

Αυτή η στάση του Λαού μας είναι και εκείνη που οδήγησε τον Συνταγματικό νομοθέτη του 1975 να περιλάβει το δικαίωμα της αντίστασης στο άρθρο 120 του Συντάγματος καθορίζοντας ότι « Οι Έλληνες ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ και ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ στην με κάθε μέσον ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ κατά οιουδήποτε που επιχειρεί την κατάλυση του Συντάγματος»

Μία σειρά από τις σημαντικές αυτές αντιστάσεις στο εσωτερικό κυρίως αλλά και στο εξωτερικό, έδειξαν αυτή την καθολική αντίσταση όλων των τάξεων του λαού κατά της δικτατορίας.

Σαν τέτοιες αναφέρουμε, πέρα από τις πάρα πολλές μεμονωμένες εκδηλώσεις αντίστασης των απλών ανθρώπων, τις πιο παγκόσμια γνωστές:

 -13 Αυγούστου 1968,  Απόπειρα κατά του δικτάτορα από τον Αλέκο Παναγούλη,
 -3 Νοέμβρη 1968,   Διαδήλωση χιλιάδων του Αθηναϊκού Λάου στην κηδεία του  γέρου της Δημοκρατίας Γεωργίου Παπανδρέου.
 - Μάρτης – Απρίλης 1970, Κορυφαίοι Έλληνες διανοούμενοι – Στρατιωτικοί – Ακαδημαϊκοί και Πολιτικοί συγκλονίζουν την Ευρώπη και τον κόσμο και φωτίζουν την καρδιά του δράματος με τις απολογίες τους –καταγγελίες στη δίκη της «Δημοκρατικής Άμυνας»

-1971, Συγκλονιστική διαδήλωση χιλιάδων λαού στην κηδεία του πρώτου Νομπελίστα της Ελλάδας , ποιητή Γιώργου Σεφέρη.
 -20 Φλεβάρη 1973, Κατάληψη από τους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθήνας και διαδήλωση στο κέντρο της πρωτεύουσας.
 -20 Μαΐου 1973, Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί του ΠΝ με επικεφαλής τον  πρώην Αρχηγό ΓΕΝ Ναύαρχο Νίκο Παππά , η σύζυγος του οποίου μας τιμά σήμερα με την παρουσία της, εκδηλώνουν το κίνημα του Ναυτικού και τη στάση του Α / Τ «Βέλους» . Όμως από την επιβολή της δικτατορίας  υπήρξε πλήθος επίλεκτων αξιωματικών που αντιστάθηκαν,
-4 Νοέμβρη 1973,  Η διαδήλωση στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου είναι η θρυαλλίδα που πυροδοτεί τον αναβρασμό που επικρατεί στο φοιτητικό κίνημα και που θα καταλήξει στα γεγονότα που σήμερα γιορτάζουμε
Θα αναφερθώ τελείως ενδεικτικά και μόνο σε όσους δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσα μας-σε ελάχιστους επωνύμους και ανώνυμους- στρατιωτικούς.

Είναι δυνατόν να αγνοείται η πρώτη μεγάλη θυσία στον αντιδικτατορικό αγώνα του Υπολοχαγού Γιώργου Παναγουλη, (αδελφού του Αλέκου) αυτής της γεννημένης αδούλωτης ψυχής; Είχα την ξεχωριστή χαρά να τον γνωρίσω ως πρωτοετή Εύελπι όταν ήμουν τριτοετής και έζησα αυτό που ονομάζω «αδούλωτη ψυχή».

Μήπως μπορούμε να λησμονήσουμε την άλλη μεγάλη ηρωϊκή μορφή ,το θύμα των κτηνωδών βασανιστηρίων και σύμβολο πλέον της αντιδικτατορικής αντίστασης τον ηρωϊκό Μεσολογγίτη Ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλη; Όποια πέτρα και αν σηκώσεις θα βρεις σε κάθε αντιστασιακή ενέργεια, πίσω από κάθε βόμβα διαμαρτυρίας τον Μουστακλή, που  είχα την ξεχωριστή τιμή να τον έχω Διοικητή μου στη Κύπρο το 1965.Μας τιμά η εδώ παρουσία της συζύγου του.

Μήπως μπορεί να λησμονήσουμε την ευγενική μορφή του ευπατρίδη
διανοουμένου και γνήσιου δημοκράτη Γιάννη Βαρσου, ηρωϊκού επίσης θύματος της δικτατορίας;

Η μήπως μπορούμε να αγνοήσουμε τις φυλακίσεις –διώξεις και εξορίες των επιφανών στρατιωτικών Χριστόδουλου Τσιγάντε (του ηρωϊκού Συνταγματάρχου του Ιερού Λόχου της Μέσης Ανατολής που έδρασε στη Μέση Ανατολή και στα νησιά του Αιγαίου, 1942-1944), ο οποίος πριν από το θάνατό του στο Λονδινο,ζήτησε να μην ενταφιαστεί στην Ελλάδα, αν δεν εκδιωχτεί η χούντα.Μια από τις προσφατες τάξεις των Ευελπίδων φέρει το τιμημένο όνομά του, του Στρατηγού Παύλου Δημοπουλου, Στρατηγού Γιώργου Ιορδανίδη της «Δημοκρατικής Άμυνας», Στρατηγού Ανδρέα Βαρδουλάκη (διακεκριμένου αξιωματικού του Ιερού Λόχου, του μυστικού πολέμου και της Μέσης Ανατολής στην φασιστική κατοχή, ο οποίος κατήγγειλε την επερχόμενη δικτατορία από πριν και αποστρατεύτηκε την ίδια ημέρα της 21/4/1967 και εν συνεχεία φυλακίστηκε και εξορίστηκε και τον οποίον επίσης είχα την τιμή να τον έχω Μέραρχο μου), Στρατηγού Γιώργου Περίδη (πρώτου διοικητού του Τριμερούς Στρατηγείου στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και συμβούλου του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στην αρχική οργάνωση της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς), Στρατηγού Δημήτρη Οπρόπουλου (όλη η Ελλάδα γνώρισε την τραγική αλλά και δυναμική του εικόνα),Στρατηγού Αλέκου Παπατερπου (του συνεχώς από το ’65 διωκόμενου, στην Ιταλία υπαρχει δρομος προς τιμήν του),Στρατηγού Ανδρέα Εσσερμαν (του «τελευταίου ιππότη», όπως έγραψε ο Τηλέμαχος Μαρατος στην «Καθημερινή»), Στρατηγών Παντελή Καλαμάκη (επίσης είχα την τιμή να το έχω διοικητή μου), Κώστα και Σοφοκλή Τζανετή, Γιάννη Μπίσια, Νίκου Λεβάκου, Νίκου Λύτρα, Παναγιώτη Ζαχαρόπουλου,Γιάννη Ζερβογιάννη, Πανουργιά Πανουργιά (μετεπειτα Υπουργού),Περικλή Παπαθανασιου, Ντίνου Γρίβα, Κώστα Φέτση, Νίκου Παπανικολάου, Γρηγόρη Αλεξανδρόπουλου, Χονδροκουκη, Αντώνη Δροσογιάννη (ΑΝΥΕΘΑ), Στ. Χρυσοστάλλη, Δημήτρη Μπόλαρη, Κώστα Ζησίου,Αλέκου Αρχάκη,Βασίλη Κούρκαφα (διετέλεσε Α/ΓΕΣ),Γιάννη Χαραλαμποπουλου (διετέλεσε ΥΠΕΞ και ΥΕΘΑ), των αδελφών του Κώστα Χαραλαμπόπουλου, αντισυνταγματαρχών Χρήστου Χαραλαμποπουλου (συμμαθητού μου στην ΣΣΕ),Κώστα Πνευματικού (αδελφού του Άγγελου ενός από τους πρώτους που συγκρότησαν ομάδα αντίστασης κατά της χούντας με ε.ε. στρατιωτικούς και ο οποίος όταν συνελήφθη υπέστη τα πάνδεινα αλλά δεν απεκάλυψε κανεναν συντροφό του) ,στρατηγών Στ. Σωμαρακάκη,Γ.Περιβολιώτη,Γ.Πανούτσου,Ζαλαχωρη , Βασίλη Μαθιουδάκη,Γιώργου Κουμανάκου (με τεράστια πολεμική δράση), του ιδεολόγου αγωνιστη ολων των πατριωτικών αγώνων Στρατηγού Γιώργου Καρουσου, του ευπατρίδη Στρατηγού Αλέξανδρου Ζαρκάδα (από το 1964 είχα την τιμή να συνυπηρετήσω όταν υποστήριζε ως διοικητής Πυροβολαρχίας  το Τάγμα μας στην Κύπρο με διοικητή τον Μουστακλή και απο τότε με τιμούσε με την φιλία του), του Στρατηγού Μιχάλη Βαρδανη , με τιμούσε με την φιλία του από τη Σχολή Ευελπιδων , επίσης εκ των πρώτων εθελοντών στην Κύπρο και διατελέσαντα επί σειρά ετών Πρόεδρου του ΣΦΕΑ 1967-1974
Δίπλα στον Ναύαρχο Παππά στο Πολεμικό Ναυτικό, θα συναντήσουμε στην αντίσταση τον Ναύαρχο Λεωνίδα Βασιλικόπουλο, διατελέσαντα Α/ΓΕΝ, και Πρόεδρο του ΣΦΕΑ 1967-1974, Ναύαρχο Τζανή Τζανετάκη (μετέπειτα Πρωθυπουργός) ,Ναύαρχους Κων. Εγκολφόπουλο και Σπ.Κονοφάο,(αμφότερους Αρχηγούς ΓΕΝ, ο πρώτος υπέβαλε την παραίτησή του αμέσως με την επιβολή της δικτατορίας και επανήλθε ως Αρχηγός αμέσως μετά την πτώση της),Μίλτο Παπαθανασιου,Θανάση Βένη, Γιάννη Μασουρίδη, Νίκο Ζησιμόπουλο, Γιάννη Λαφογιάννη, καθώς και τους βασανισμούς των μονίμων υπαξιωματικών του Ναυτικού στο πλοιο «Ελλη»,οι οποίοι μετείχαν και στη Δημοκρατική Άμυνα  με χαρακτηριστική περίπτωση, αυτήν του μονίμου Υπαξιωματικού Θανάση Μαυροβουνιώτη.
Στην Πολεμική Αεροπορία κορυφαία είναι η περίπτωση του βετεράνου Τάσου Μήνη , ενός εκ των ελαχίστων αεροπόρων ο οποίος είχε εν ενεργεία ων αντιταχτεί στην παρωδία της δίκης των Αεροπόρων του 1952 και του οποίου η επιστολή για την καταγγελία των βασανιστηρίων του, απο τη χουντα του 67, συγκλόνισε το πανελλήνιο και την Ευρώπη όταν μετεδόθη από την εκπομπή της Deutsche Welle,
Στο κίνημα του Ναυτικού του 1973, μετείχαν και αξιωματικοί του στρατού ξηράς όπως ο προαναφερθείς Σπύρος Μουστακλης και ο Λοχαγός τότε Γιάννης Αλεξακης  αλλά και της Πολεμικής Αεροπορίας μεταξύ των οποίων και ο μετέπειτα Αρχηγός ΓΕΑ Νίκος Σταππας, διακεκριμένη στρατιωτική προσωπικότητα, ο οποίος επίσης βασανίστηκε. Επίσης μας τιμά με την παρουσία της σήμερα η σύζυγός του (αναφερόμαστε πάντοτε σε εκείνους που δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσα μας).
Εδώ θέλω να προσθέσω ότι όλοι αυτοί οι αποταχθέντες αξιωματικοί του κινήματος του ναυτικού και της ανταρσίας του Α/Τ ΒΕΛΟΥΣ  αλλά και προηγουμένων αποτάξεων, όταν εκδηλώθηκε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 ζήτησαν να πάνε στην Κύπρο να πολεμήσουν αλλά το χουντικό καθεστώς δεν τούς το επέτρεψε……
Κύριε Υπουργέ ,στο παρελθόν σε ανάλογη εκδήλωση είχα προτείνει όπως η πολιτεία συντάξει λευκή βίβλο με την καταγραφή όλων των ονομάτων των παραπάνω, Αρκέσθηκα από μνήμης να καταγράψω τους παραπάνω και ας μού συγχωρεθούν ακούσιες παραλείψεις.
Όλοι αυτοί  οι στρατιωτικοί, διέψευσαν τον μύθο που καλλιεργούσε η χούντα ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι συνυπεύθυνες για την τραγωδία του Ελληνικού Λαού.


Κυρίες και Κύριοι,

Τα χρόνια που ακολούθησαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η πτώση της χούντας το 1974 και το στέριωμα μιάς σύγχρονης Δημοκρατίας μετά το 1974 έχει δώσει σε όλους μας την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε χιλιάδες αναλύσεις της εποχής εκείνης από ειδικούς και μη ειδικούς από πρωτεργάτες ή απλούς παρατηρητές, από ιστορικούς , κοινωνιολόγους και φιλοσόφους αλλά και από ιστορικίζοντες, κοινωνιολογίζοντες και φιλοσοφίζοντες.
Θα προσέθετα ακόμη ότι, στην ηρεμία και τον καταναλωτικό ευδαιμονισμό της εποχής μας είναι πολλές φορές ανώδυνη μια συζήτηση γύρω από ένα τραπέζι δήθεν αναλυτών μέσα στις αναπαυτικές τους πολυθρόνες. Η εξέγερση όμως του Πολυτεχνείου που ακολούθησε το κίνημα του Ναυτικού και την ανταρσία του Α/Τ Βέλος είναι η κορυφαία στιγμή της αντίστασης κατά της χούντας και η αρχή του τέλους της δικτατορίας , θα παραμένει πάντα όπως παραπάνω περιγράψαμε το καθοριστικό ιστορικό γεγονός που αντέστρεψε θετικά τον ρού της Ιστορίας και απάλλαξε την Πατρίδα μας από το δικτατορικό καθεστώς με τις καταστροφικές του συνέπειες .

Και η Ιστορία θα αποδώσει αυτή τη στιγμή εκεί που ανήκει, δηλαδή στα υπέροχα Ελληνικά νιάτα , περιφρονώντας και αφήνοντας κατά μέρος τις όποιες πρόχειρες αναλύσεις  .

Γιατί τα νιάτα της εποχής εκείνης που ξεχύθηκαν αυθόρμητα στους Αθηναϊκούς δρόμους και μαζεύτηκαν στο  Πολυτεχνείο το οποίο μετέτρεψαν σε Ιερό βήμα και σύμβολο Ελευθερίας , έξω από οποιαδήποτε ύποπτη καθοδήγηση, με μόνη ιδεολογία την μοναδική ιδεολογία που μπορεί να έχει ο ελεύθερος άνθρωπος, δηλαδή στη σύγκρουση του ιδανικού της Ελευθερίας και του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης διάλεξαν αβίαστα και χωρίς αναλύσεις ειδικών και μη, το ιδανικό της Ελευθερίας.

Τα νιάτα αυτά δεν τα έκαμψαν ούτε τα βασανιστήρια, ούτε οι φυλακίσεις, ούτε οι εξευτελισμοί, ούτε οι παγίδες δήθεν ομαλοποίησης που τους πρόσφερε η χούντα, γιατί τα νιάτα είναι πάντα υπέροχα, παράτολμα, είναι όμορφα παράφρονα,

Και για να θυμηθούμε τον ποιητή:

               «Δεν ξέρανε πατέρα , μάνα , σπίτι,
                 έναν δεν δίνανε για το σήμερα παρά,
                 Δεν κράταγαν μεζούρα και διαβήτη,
                 Δεν ρίχνανε δραχμές στον κουμπαρά»[*]

Αυτά τα αγεωμέτρητα νιάτα που ενώ η χούντα τους πρόσφερε μία πλαστική ευδοκίμηση, διάλεξαν τον παράτολμο δρόμο «…παίζοντας το κρυφτούλι με τον θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι»[*] αυτόν το δρόμο που σε κάθε σκοτεινή εποχή  διαλέγουν πάντα τα νιάτα, αυτόν τον οποίον ο Ζαν Πωλ Σαρτρ ονομάζει , με αφορμή την αντίσταση κατά του ναζισμού, στις παρακάτω γραμμές « Η Δημοκρατία της σιωπής».
«….Σ ‘ όλο τον κόσμο, λέει ο Σαρτρ, δεν υπάρχει στρατός όπου συναντάει κανείς τέτοιαν ισότητα κινδύνων απ’ τον φαντάρο κι ως τον αρχιστράτηγο. Γι’ αυτό ακριβώς, η Αντίσταση υπήρξε μια πραγματική Δημοκρατία.για τον στρατιώτη όπως και για τον ηγέτη, ο ίδιος κίνδυνος, η ‘ίδια ευθύνη, η ίδια απόλυτη ελευθερία μέσα στην πειθαρχία.
Έτσι , μέσα στη σκιά και μεσ’ το αίμα, συγκροτήθηκε τότε η πιο δυνατή απ ‘ όλες τις Δημοκρατίες. Καθ’ ένας απ’ τους Πολίτες της ήξερε πως χρωστούσε τον εαυτό του σ’ όλους και πώς, ταυτόχρονα, δεν μπορούσε να υπολογίζει παρά μόνο στον εαυτό του’ καθένας τους πραγματοποιούσε , μέσα στην πληρέστερη εγκατάλειψη, τον ιστορικό του ρόλο.
Καθένας τους, κόντρα στους δυνάστες , επιχειρούσε να γίνει ο εαυτός του, αναπόδραστα και, διαλέγοντας ο ίδιος τον εαυτόν του μέσα στην ελευθερία του , διάλεγε την ελευθερία όλων»[**]

Γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν πάντα τα νιάτα της Ελλάδας και γι’ αυτά τα ιδανικά αγωνίστηκαν και τα νιάτα του Πολυτεχνείου που τιμούμε σήμερα. Και είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό ότι , πρωταγωνιστές του νεανικού αυτού αγώνα είναι οι φοιτητές, η σημερινή δηλαδή  διανόηση και επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι κυριαρχούσε τότε το σύνθημα «Παιδεία» γιατί οι Λαοί που έχουν Παιδεία; δεν ανέχονται δικτατορίες.

Και μέσα σ’ αυτά τα ιδανικά χτίζεται μετά το 1974 η σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία και αυτά τα ιδανικά καλούνται να περιφρουρούν πάντα τα στρατευμένα νιάτα της Ελλάδας.

Η περιφρούρηση αυτή είναι ακόμη ένα κτύπημα στην τότε προσπάθεια της χούντας να καταστρέψει τον ψυχικό δεσμό λαού και στρατού και να πλήξει ανεπανόρθωτα την Εθνική μας Ενότητα, γιατί η χούντα του ’67 απετέλεσε ύβρη και για τις Ένοπλες Δυνάμεις.

Γι αυτά τα ιδανικά και σεις, Κυρίες και Κύριοι σπουδαστές των τιμημένων στρατιωτικών σχολών, ως αυριανοί αξιωματικοί να αγωνίζεστε παράτολμα και παράφορα. 
Τότε και μόνον τότε θα ‘έχει πρακτική αξία ο γιορτασμός τέτοιων επετείων σαν τη σημερινή,

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και προσωπικά εσάς Κύριε Υπουργέ για την πρόσκληση, την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων για την θερμή φιλοξενία και να μου επιτρέψτε να αναφέρω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση γιατί  από αυτό  το βήμα, εδώ και 29 χρόνια την 17η Νοεμβρη 1989 εξεφώνησα ανάλογη ομιλία ως ε.ε. Συνταγματάρχης Διοικητής του Συντάγματος Ευελπίδων και Διευθυντής Σπουδών της Σχολής, πολλά σημεία της οποίας μετέφερα σήμερα αυτούσια  (οι τότε Ευέλπιδες είναι σήμερα Ταξίαρχοι..)

Ευχαριστώ και σας Κυρίες Και Κύριοι που είχατε την ευγένεια να με ακούσετε.


     * από το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη «Χάρης ‘44»
** Ο Ζ.Π. Σαρτρ αναφέρεται στην αντίσταση του Γαλλικού Λάου κατά της ναζιστικής κατοχής.

Στρατηγός Δημ. Αλευρομάγειρος

 
Ο Καθηγητής Τάσος Σακελλαρόπουλος