"...Οι ροές προσφύγων θα αυξάνονται ή θα μειώνονται, μα δεν θα πάψουν ποτέ - στο ορατό μέλλον. Πως μπορεί να τις ευνοούν ή να τις επηρεάζουν οριακά τα κυκλώματα των διακινητών, κάποιες περιθωριακές συνιστώσες του κόσμου των ΜΚΟ ή η ιδιότυπη παραοικονομία της μετανάστευσης που ανθεί, μα ακόμη κι αν όλοι αυτοί οι παράγοντες, ως διά μαγείας, εξαφανίζονταν ή ξεριζώνονταν, άνθρωποι θα συνέχιζαν να φθάνουν στις ακτές μας. Αυτή είναι μια απλή, αυτονόητη σχεδόν αλήθεια, που καλό είναι να λέγεται. Και να συνειδητοποιείται. Κι άλλη μια, εξίσου απλή αλήθεια, που όσο μένει ανομολόγητη κάνει ζημιά. Αφενός γιατί κάνει την επίσημη ρητορική να γλιστρά προς τα άκρα, καθώς περιφερειάρχες υιοθετούν άθλιες θεωρίες συνωμοσίας περί σχεδίων αλλοίωσης του έθνους, υπουργοί ανοήτως περιφέρουν την άποψη πως το Προσφυγικό είναι πια Μεταναστευτικό και πως αυτοί που έρχονται δεν δικαιούνται άσυλο, και επιτρέπουν να διακινούνται επικίνδυνες ανοησίες για ξερονήσια και φράγματα ή αυταπάτες πως αν ελεγχθούν καλύτερα οι ΜΚΟ, οι πρόσφυγες θα πάψουν να έρχονται. Και δεύτερον, γιατί εμποδίζει μια ρεαλιστική πολιτική αποσυμφόρησης των νησιών..."

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 29/02-01/03/20

ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ

Οι διμοιρίες των ΜΑΤ που αποβιβάζονται σε στρατιωτικό σχηματισμό στη Λέσβο και τη Χίο, ο όχλος που εισβάλλει στα δωμάτια του ξενοδοχείου όπου αναπαύονται οι αστυνομικοί και επιβάλλει τον νόμο του Λιντς, οι αστυνομικοί που, λίγο πριν επιβιβαστούν στα πλοία της επιστροφής, εκδικούνται σπάζοντας κεφάλια και αυτοκίνητα νησιωτών - αυτό το ξέσπασμα της βίας δεν δείχνει μόνον το επικίνδυνο αδιέξοδο στο οποίο οδηγείται η προσφυγική κρίση. Δείχνει, ίσως, και πόσο αισιόδοξη ή ανεδαφική ήταν η προσδοκία πως, έπειτα από δέκα τραυματικά χρόνια κρίσης κι αφού ποτίστηκε με μεγα-δόσεις δηλητηρίου, μίσους και διχασμού, η χώρα είχε αφήσει τη σκοτεινιά πίσω της.

Αλλά ας μείνουμε στο Προσφυγικό. Οι τελευταίες ώρες δίνουν κάποια περιθώρια αισιοδοξίας. Η κυβέρνηση δείχνει να κατάλαβε πως, αφού εξάντλησε όλα τα λάθη που μπορούσε να κάνει, αφού άλλαξε τέσσερις φορές στρατηγική, επιχειρησιακή και επικοινωνιακή γραμμή, πρέπει τώρα να αποδυθεί σε μια σοβαρή προσπάθεια να πείσει τους νησιώτες ότι έχει ένα σχέδιο, σταθεροποιημένο επιτέλους και συνεκτικό, κι ότι είναι πρόθυμη να το κουβεντιάσει μαζί τους. Βοηθά ίσως κι ότι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός φαίνεται να αποφάσισε να πάρει το παιχνίδι πάνω του. Μα και η πλειοψηφία των τοπικών αρχόντων δείχνει να κατάλαβε πως κινδυνεύει να ελευθερώσει ένα μαύρο τζίνι - που ω του θαύματος έμεινε εγκιβωτισμένο στο μπουκάλι όλα αυτά τα χρόνια - το οποίο δεν θα μπορεί να ελέγξει. Κάποια βήματα συνεννόησης και καταλλαγής φαίνεται πως μπορούν να γίνουν. Κι αν δεν αρκούν για να λυθεί ένα μη επιλύσιμο πρόβλημα, τουλάχιστον χρησιμεύουν στο να αποφεύγονται τα χειρότερα.

Ας δούμε τώρα τη μεγάλη εικόνα. Οι μάχες στο Ιντλίμπ έχουν εκτοπίσει ήδη κοντά ένα εκατομμύριο γυναικόπαιδα στα σύνορα Συρίας - Τουρκίας, που βασανίζονται μέσα στο κρύο. Οσο οι μάχες αγριεύουν, οι προσφυγικοί πληθυσμοί αυξάνονται. Την ίδια ώρα, η Τουρκία βρίσκεται σε όλο και δυσχερέστερη θέση, απειλείται με επικίνδυνη εμπλοκή και στρατιωτική ταπείνωση επί συριακού εδάφους. Οι βομβαρδισμοί της στοίχισαν προχθές τη ζωή 22 στρατιωτών της. Η απάντηση του Ερντογάν ήταν να απειλήσει την Ευρώπη ότι θα ανοίξει την πόρτα ώστε οι πρόσφυγες να κατευθυνθούν δυτικά. Παρεμπιπτόντως: ο βασιλιάς της Ιορδανίας ρωτήθηκε τις προάλλες γιατί η χώρα του δεν εισπράττει χρήματα από την Ευρώπη, όπως η Τουρκία, ενώ φιλοξενεί, αναλογικά, πολύ μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων. «Επειδή η Ιορδανία δεν απειλεί την Ευρώπη ότι θα την πλημμυρίσει με πρόσφυγες», ήταν η απάντησή του. Η αλήθεια είναι ότι η απειλή του Ερντογάν έχει αξία, είναι ανταλλάξιμη, μόνον στον βαθμό που δεν υλοποιείται. Αλλά θα ήταν υπερβολικά αισιόδοξος κανείς αν δεν προεξοφλούσε πως, κάποια στιγμή, οι ροές από τα μικρασιατικά παράλια προς τα ελληνικά νησιά θα αυξηθούν δραματικά.

Απέναντι σε αυτήν την απειλή, η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη. Η δημιουργία νέων, όχι κλειστών, αλλά καλύτερα οργανωμένων και επιτηρούμενων κέντρων υποδοχής στα νησιά, η μεγάλη επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, η συστηματικότερη προσπάθεια επιστροφών, είτε στην Τουρκία είτε στις χώρες προέλευσης - όλα αυτά είναι μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Παράλληλα και συνεκτικά. Μα ακόμη κι αν όλα αυτά γίνουν, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, πάλι κάτι θα λείπει, όσο μια απλή αλήθεια μένει κρυφή. Αποσιωπημένη.

Οι ροές προσφύγων θα αυξάνονται ή θα μειώνονται, μα δεν θα πάψουν ποτέ - στο ορατό μέλλον. Πως μπορεί να τις ευνοούν ή να τις επηρεάζουν οριακά τα κυκλώματα των διακινητών, κάποιες περιθωριακές συνιστώσες του κόσμου των ΜΚΟ ή η ιδιότυπη παραοικονομία της μετανάστευσης που ανθεί, μα ακόμη κι αν όλοι αυτοί οι παράγοντες, ως διά μαγείας, εξαφανίζονταν ή ξεριζώνονταν, άνθρωποι θα συνέχιζαν να φθάνουν στις ακτές μας. Αυτή είναι μια απλή, αυτονόητη σχεδόν αλήθεια, που καλό είναι να λέγεται. Και να συνειδητοποιείται. Κι άλλη μια, εξίσου απλή αλήθεια, που όσο μένει ανομολόγητη κάνει ζημιά. Αφενός γιατί κάνει την επίσημη ρητορική να γλιστρά προς τα άκρα, καθώς περιφερειάρχες υιοθετούν άθλιες θεωρίες συνωμοσίας περί σχεδίων αλλοίωσης του έθνους, υπουργοί ανοήτως περιφέρουν την άποψη πως το Προσφυγικό είναι πια Μεταναστευτικό και πως αυτοί που έρχονται δεν δικαιούνται άσυλο, και επιτρέπουν να διακινούνται επικίνδυνες ανοησίες για ξερονήσια και φράγματα ή αυταπάτες πως αν ελεγχθούν καλύτερα οι ΜΚΟ, οι πρόσφυγες θα πάψουν να έρχονται. Και δεύτερον, γιατί εμποδίζει μια ρεαλιστική πολιτική αποσυμφόρησης των νησιών.



Η αλήθεια είναι, λοιπόν, πως το πιο μεγάλο τμήμα εκείνων που έρχονται έχουν προσφυγικό προφίλ. Δεν θα «επαναπροωθηθούν» και δεν είναι επιστρέψιμοι. Αλλωστε καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει κατορθώσει σπουδαία πράγματα, ως τώρα, στον τομέα των επιστροφών. Δεν θα «εξαφανιστούν», όπως το 2015, γιατί ο βαλκανικός διάδρομος δεν θα ξανανοίξει ποτέ. Κάποιοι θα συνεχίσουν να διαρρέουν προς την Ευρώπη με υψηλό κόστος μεταφοράς και κίνδυνο ζωής, μα κάποιοι δεν θα τα καταφέρουν. Θα μείνουν εδώ. Κάποια στιγμή, η Ενωση, πολιτικά ανάπηρη αυτήν την περίοδο, ίσως καταλήξει σε μια αποτελεσματικότερη και δικαιότερη πολιτική, που θα επιτρέπει διασπορά των αιτούντων άσυλο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μα είναι βέβαιο πως ένας αριθμός - 100-200 χιλιάδες; - θα μείνουν εδώ, στην αρχή απρόθυμα, αργότερα παίρνοντάς το απόφαση.

Εχουμε δύο επιλογές μόνον, λοιπόν: Ή αυτό θα γίνεται «αυτόματα», ανοργάνωτα, μέσα από δίκτυα εκμετάλλευσης των ανθρώπων αυτών ή μαφίες σαν αυτές που λυμαίνονται την περιοχή μεταξύ πλατείας Κοτζιά και πλατείας Βάθη. Ή θα έχουμε, παράλληλα με όλα τα άλλα - τις νέες δομές, την ταχύτερη διαδικασία ασύλου, τις επιστροφές - και μια λειτουργική πολιτική κοινωνικής ένταξης εκείνων που δεν μπορούν να φύγουν.