Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" και
"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 21/05/17
Ενα «κομμάτι» του Ιντσιρλίκ στη Σούδα
Η περαιτέρω αξιοποίηση των εγκαταστάσεων, οι συνεκπαιδεύσεις Αμερικανών με Ελληνες των ειδικών δυνάμεων και τα ανταλλάγματα
Του Βασίλη Νέδου
Τα σενάρια περαιτέρω ανάδειξης και μεγαλύτερης αξιοποίησης των νατοϊκών εγκαταστάσεων της Σούδας από τις αμερικανικές δυνάμεις αναθερμαίνει η συνεχιζόμενη κρίση ανάμεσα στην Τουρκία και στους συμμάχους της σχετικά με τη χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ στα νοτιοανατολικά της χώρας. Πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι επί πρακτικού επιπέδου η βάση της Σούδας ήδη χρησιμοποιείται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν και, μάλιστα, επεκτείνεται διαρκώς. Ενα σκέλος της πολύ έντονης αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα αυτή την εποχή είναι οι πολύ πυκνές συνεκπαιδεύσεις που πραγματοποιούν μονάδες των ΗΠΑ με ελληνικές ειδικές δυνάμεις και όχι μόνο. Σε πολιτικό –αλλά και ουσιαστικό– επίπεδο απομένει η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement - MDCA) για πέντε –ή και περισσότερα– χρόνια, αντί της ετήσιας ισχύος που έχει αυτήν τη στιγμή. Στις ελληνοαμερικανικές επαφές που πραγματοποιούνται διαρκώς, σε πολλαπλά επίπεδα, τους τελευταίους μήνες η διάθεση για ανανέωση της συμφωνίας, και μάλιστα για περισσότερα του ενός χρόνια, επαναλαμβάνεται διαρκώς.
Ενα σκέλος της καθυστέρησης αφορά το πιθανό πολιτικό κόστος και ένα δεύτερο τα ανταλλάγματα που ζητάει η Αθήνα. Για την Ουάσιγκτον είναι εξαιρετικά δύσκολη η παραχώρηση αντιτορπιλικών Arleigh Burke, τα οποία φέρουν πυραυλικά συστήματα Aegis. Αυτού του είδους τα πλοία δεν έχουν ενταχθεί στην κατηγορία του πλεονάζοντος πολεμικού υλικού (EDA-Excess Defense Articles) των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και δεν θα μπορούσαν να παραχωρηθούν κατ’ αυτόν τον τρόπο στην Ελλάδα. Υπενθυμίζεται πως τα ελικόπτερα τύπου «Καϊόβας» μεταφέρονται στην Ελλάδα ακριβώς μέσω EDA, που είναι ένα πρόγραμμα το οποίο απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά έχει γίνει δίαυλος για παραχώρηση υλικού και σε ισχυρές οικονομίες όπως το Ισραήλ. Γίνεται απολύτως σαφές ότι δίχως την απαραίτητη οικονομική δυνατότητα, η Ελλάδα δεν μπορεί να εξασφαλίσει ειδικούς όρους ούτε για τα πέμπτης γενιάς αεροσκάφη F-35, παρά την καλή αμερικανική διάθεση να διευκολύνουν τις διαδικασίες που αφορούν την αρχική προώθηση του αιτήματος, αλλά και τη θετική αντιμετώπιση από τη γραφειοκρατία. Στα πλέον σαφή και ήδη ορατά αντισταθμιστικά ωφελήματα θα πρέπει να θεωρείται η έμμεση –αλλά ουσιώδης– αμερικανική βοήθεια στην αναβάθμιση του ναυστάθμου Κρήτης, στη γεωπολιτική θέση και την επιχειρησιακή αξία του οποίου το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΝ έχουν επενδύσει σημαντικά. Από αρκετούς εκτιμάται, επιπλέον, ότι η Αθήνα πρέπει να κινηθεί στην κατεύθυνση της ενίσχυσης από τις ΗΠΑ σε μικρότερα αλλά τακτικής σημασίας οπλικά συστήματα, η τεχνολογική εξέλιξη των οποίων είναι ταχύτατη, όπως τα drones ή τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Σε γενικές γραμμές, εκτιμάται πως από ένα σημείο και έπειτα η σχέση Ουάσιγκτον - Αθήνας, λόγω της κατάστασης στην περιοχή, έχει αποκτήσει μια δυναμική ανεξάρτητη από τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Εξακολουθούν να υπάρχουν και προς τις δύο πλευρές του Ατλαντικού φόβοι για πιθανή εξαγωγή της άλλοτε αυξημένης, άλλοτε μειωμένης έντασης μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, ωστόσο γενικά εκτιμάται ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει ένα αγκυροβόλιο σταθερότητας για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι η συνάντηση των κ. Τραμπ και Ερντογάν την προηγούμενη εβδομάδα κατέδειξε με τρόπο ανάγλυφο για όσους διαθέτουν εμπειρία τις δυνατότητες, αλλά και τους περιορισμούς της Τουρκίας. Οπως ανέφεραν, ο κ. Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι η απόφαση για στήριξη των Κούρδων από τους Αμερικανούς είναι δεδομένη, ωστόσο αρχίζει να διαμορφώνεται ένα πλαίσιο στήριξης της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ, το οποίο θα μπορούσε να λάβει μορφή σε μια πιθανή επιχείρηση με στόχο –μετά την εκδίωξη του ISIS– τον ίδιο τον Ασαντ. Ηδη στη στρατιωτική επιτροπή του ΝΑΤΟ συζητήθηκε το ενδεχόμενο ενεργότερης συμμετοχής του ΝΑΤΟ σε επιχειρήσεις κατά του ISIS και αναμένεται να φανεί εάν κάτι τέτοιο λάβει πιο σαφή χαρακτηριστικά στη σύνοδο των ηγετών της Συμμαχίας την Πέμπτη.
Παρά τη μείωση της ρητορικής –τουλάχιστον– έντασης (με τις ΗΠΑ, διότι στο στόχαστρο της Αγκυρας παραμένει το Βερολίνο), στο εσωτερικό της Τουρκίας έχει έλθει ξανά στην επιφάνεια η ρητορική περί ανάγκης στροφής στην Ανατολή, μακριά από την επιρροή της Δύσης. Στην Τουρκία έχει αρχίσει να διακινείται (όχι για πρώτη φορά) και μια εγχώρια εκδοχή «Ευρασιατισμού». Εμπειροι διπλωμάτες αναφέρουν ότι από τη ρητορική ώς την πράξη υπάρχει μεγάλη απόσταση. Και πρόσθεταν ότι το μέτωπο του κ. Ερντογάν με τη Δύση είναι περισσότερο επικοινωνιακό και λιγότερο ουσιαστικό. Και ανέφεραν ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τα 300 ταξίδια που έκανε ως πρωθυπουργός (2003-2014) στο εξωτερικό. Εξ αυτών, οι περισσότερες επισκέψεις πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία (16), στις ΗΠΑ (15) και στις Βρυξέλλες, όπου εδρεύει η Ε.Ε. (13). Τέταρτη χώρα στη λίστα με 12 επισκέψεις είναι το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν και η Ρωσία.
Οχι σύρραξη στο Αιγαίο
Τα σενάρια περαιτέρω ανάδειξης και μεγαλύτερης αξιοποίησης των νατοϊκών εγκαταστάσεων της Σούδας από τις αμερικανικές δυνάμεις αναθερμαίνει η συνεχιζόμενη κρίση ανάμεσα στην Τουρκία και στους συμμάχους της σχετικά με τη χρήση της βάσης του Ιντσιρλίκ στα νοτιοανατολικά της χώρας. Πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι επί πρακτικού επιπέδου η βάση της Σούδας ήδη χρησιμοποιείται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν και, μάλιστα, επεκτείνεται διαρκώς. Ενα σκέλος της πολύ έντονης αμερικανικής παρουσίας στην Ελλάδα αυτή την εποχή είναι οι πολύ πυκνές συνεκπαιδεύσεις που πραγματοποιούν μονάδες των ΗΠΑ με ελληνικές ειδικές δυνάμεις και όχι μόνο. Σε πολιτικό –αλλά και ουσιαστικό– επίπεδο απομένει η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement - MDCA) για πέντε –ή και περισσότερα– χρόνια, αντί της ετήσιας ισχύος που έχει αυτήν τη στιγμή. Στις ελληνοαμερικανικές επαφές που πραγματοποιούνται διαρκώς, σε πολλαπλά επίπεδα, τους τελευταίους μήνες η διάθεση για ανανέωση της συμφωνίας, και μάλιστα για περισσότερα του ενός χρόνια, επαναλαμβάνεται διαρκώς.
Ενα σκέλος της καθυστέρησης αφορά το πιθανό πολιτικό κόστος και ένα δεύτερο τα ανταλλάγματα που ζητάει η Αθήνα. Για την Ουάσιγκτον είναι εξαιρετικά δύσκολη η παραχώρηση αντιτορπιλικών Arleigh Burke, τα οποία φέρουν πυραυλικά συστήματα Aegis. Αυτού του είδους τα πλοία δεν έχουν ενταχθεί στην κατηγορία του πλεονάζοντος πολεμικού υλικού (EDA-Excess Defense Articles) των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και δεν θα μπορούσαν να παραχωρηθούν κατ’ αυτόν τον τρόπο στην Ελλάδα. Υπενθυμίζεται πως τα ελικόπτερα τύπου «Καϊόβας» μεταφέρονται στην Ελλάδα ακριβώς μέσω EDA, που είναι ένα πρόγραμμα το οποίο απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά έχει γίνει δίαυλος για παραχώρηση υλικού και σε ισχυρές οικονομίες όπως το Ισραήλ. Γίνεται απολύτως σαφές ότι δίχως την απαραίτητη οικονομική δυνατότητα, η Ελλάδα δεν μπορεί να εξασφαλίσει ειδικούς όρους ούτε για τα πέμπτης γενιάς αεροσκάφη F-35, παρά την καλή αμερικανική διάθεση να διευκολύνουν τις διαδικασίες που αφορούν την αρχική προώθηση του αιτήματος, αλλά και τη θετική αντιμετώπιση από τη γραφειοκρατία. Στα πλέον σαφή και ήδη ορατά αντισταθμιστικά ωφελήματα θα πρέπει να θεωρείται η έμμεση –αλλά ουσιώδης– αμερικανική βοήθεια στην αναβάθμιση του ναυστάθμου Κρήτης, στη γεωπολιτική θέση και την επιχειρησιακή αξία του οποίου το ΓΕΕΘΑ και το ΓΕΝ έχουν επενδύσει σημαντικά. Από αρκετούς εκτιμάται, επιπλέον, ότι η Αθήνα πρέπει να κινηθεί στην κατεύθυνση της ενίσχυσης από τις ΗΠΑ σε μικρότερα αλλά τακτικής σημασίας οπλικά συστήματα, η τεχνολογική εξέλιξη των οποίων είναι ταχύτατη, όπως τα drones ή τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Σε γενικές γραμμές, εκτιμάται πως από ένα σημείο και έπειτα η σχέση Ουάσιγκτον - Αθήνας, λόγω της κατάστασης στην περιοχή, έχει αποκτήσει μια δυναμική ανεξάρτητη από τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Εξακολουθούν να υπάρχουν και προς τις δύο πλευρές του Ατλαντικού φόβοι για πιθανή εξαγωγή της άλλοτε αυξημένης, άλλοτε μειωμένης έντασης μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας, ωστόσο γενικά εκτιμάται ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει ένα αγκυροβόλιο σταθερότητας για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι η συνάντηση των κ. Τραμπ και Ερντογάν την προηγούμενη εβδομάδα κατέδειξε με τρόπο ανάγλυφο για όσους διαθέτουν εμπειρία τις δυνατότητες, αλλά και τους περιορισμούς της Τουρκίας. Οπως ανέφεραν, ο κ. Ερντογάν αντιλαμβάνεται ότι η απόφαση για στήριξη των Κούρδων από τους Αμερικανούς είναι δεδομένη, ωστόσο αρχίζει να διαμορφώνεται ένα πλαίσιο στήριξης της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ, το οποίο θα μπορούσε να λάβει μορφή σε μια πιθανή επιχείρηση με στόχο –μετά την εκδίωξη του ISIS– τον ίδιο τον Ασαντ. Ηδη στη στρατιωτική επιτροπή του ΝΑΤΟ συζητήθηκε το ενδεχόμενο ενεργότερης συμμετοχής του ΝΑΤΟ σε επιχειρήσεις κατά του ISIS και αναμένεται να φανεί εάν κάτι τέτοιο λάβει πιο σαφή χαρακτηριστικά στη σύνοδο των ηγετών της Συμμαχίας την Πέμπτη.
Παρά τη μείωση της ρητορικής –τουλάχιστον– έντασης (με τις ΗΠΑ, διότι στο στόχαστρο της Αγκυρας παραμένει το Βερολίνο), στο εσωτερικό της Τουρκίας έχει έλθει ξανά στην επιφάνεια η ρητορική περί ανάγκης στροφής στην Ανατολή, μακριά από την επιρροή της Δύσης. Στην Τουρκία έχει αρχίσει να διακινείται (όχι για πρώτη φορά) και μια εγχώρια εκδοχή «Ευρασιατισμού». Εμπειροι διπλωμάτες αναφέρουν ότι από τη ρητορική ώς την πράξη υπάρχει μεγάλη απόσταση. Και πρόσθεταν ότι το μέτωπο του κ. Ερντογάν με τη Δύση είναι περισσότερο επικοινωνιακό και λιγότερο ουσιαστικό. Και ανέφεραν ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τα 300 ταξίδια που έκανε ως πρωθυπουργός (2003-2014) στο εξωτερικό. Εξ αυτών, οι περισσότερες επισκέψεις πραγματοποιήθηκαν στη Γερμανία (16), στις ΗΠΑ (15) και στις Βρυξέλλες, όπου εδρεύει η Ε.Ε. (13). Τέταρτη χώρα στη λίστα με 12 επισκέψεις είναι το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν και η Ρωσία.
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 21/05/17 |
Οχι σύρραξη στο Αιγαίο
λόγω ΝΑΤΟ
Η συνέντευξη στον Αθανάσιο Έλλις
Η συμμετοχή της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ έχει συμβάλει καθοριστικά στην αποτροπή μιας ελληνοτουρκικής σύρραξης, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρώην ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, στρατηγός Γουέσλεϊ Κλαρκ, λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στις Βρυξέλλες. Προσθέτει, δε, ότι «πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα». Ο Αμερικανός στρατηγός χαρακτηρίζει την Ελλάδα «ζωτικής σημασίας» σύμμαχο, υπογραμμίζει την τεράστια στρατηγική και πρακτική σημασία της βάσης της Σούδας, την οποία «χρησιμοποιούμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν», εξαίρει τη στάση των Ελλήνων στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, ενώ αναφέρεται και στην αποστολή του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, σημειώνοντας ότι όσο περισσότερα μπορεί να κάνει η Συμμαχία στο θέμα αυτό τόσο το καλύτερο.
– Πώς αποτιμάτε τον ρόλο της Ελλάδας στην περιοχή;
– Η Ελλάδα ήταν και παραμένει ένα ζωτικής σημασίας μέλος του ΝΑΤΟ. Και σήμερα περισσότερο από ποτέ, με όλες τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο, την παρουσία ρωσικών πλοίων στην περιοχή, τον πόλεμο στη Συρία που συνεχίζεται εδώ και έξι χρόνια, την απειλή του ISIS και, φυσικά, την προσφυγική κρίση, η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά σημαντική για τις ΗΠΑ και τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και ο ρόλος της αναπόσπαστο κομμάτι των σχεδιασμών.
– Η Ελλάδα ήταν και παραμένει ένα ζωτικής σημασίας μέλος του ΝΑΤΟ. Και σήμερα περισσότερο από ποτέ, με όλες τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο, την παρουσία ρωσικών πλοίων στην περιοχή, τον πόλεμο στη Συρία που συνεχίζεται εδώ και έξι χρόνια, την απειλή του ISIS και, φυσικά, την προσφυγική κρίση, η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά σημαντική για τις ΗΠΑ και τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και ο ρόλος της αναπόσπαστο κομμάτι των σχεδιασμών.
– Η σημασία της βάσης της Σούδας;
– Η βάση της Σούδας στην Κρήτη είναι απόλυτα καθοριστική για μας. Τη χρησιμοποιούμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν. Εχουμε επανειλημμένες επισκέψεις αεροπλανοφόρων. Κάποια από τα πλοία πραγματοποιούν σημαντικές επιδιορθώσεις. Τόσο η Αμερική όσο και το ΝΑΤΟ αναγνωρίζουν την τεράστια στρατηγική και πρακτική σημασία αυτής της βάσης.
– Η βάση της Σούδας στην Κρήτη είναι απόλυτα καθοριστική για μας. Τη χρησιμοποιούμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν. Εχουμε επανειλημμένες επισκέψεις αεροπλανοφόρων. Κάποια από τα πλοία πραγματοποιούν σημαντικές επιδιορθώσεις. Τόσο η Αμερική όσο και το ΝΑΤΟ αναγνωρίζουν την τεράστια στρατηγική και πρακτική σημασία αυτής της βάσης.
– Ο πρόεδρος Τραμπ έχει αναγάγει την αντιμετώπιση του ISIS σε κορυφαία προτεραιότητα.
– Η μάχη κατά του ISIS είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της αμερικανικής δράσης στην περιοχή, αλλά δεν είναι η μόνη. Στη Συρία είμαστε αντιμέτωποι με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ και την «επόμενη μέρα» στη χώρα.
– Η μάχη κατά του ISIS είναι μια πολύ σημαντική πτυχή της αμερικανικής δράσης στην περιοχή, αλλά δεν είναι η μόνη. Στη Συρία είμαστε αντιμέτωποι με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Ασαντ και την «επόμενη μέρα» στη χώρα.
– Ακούγεται περίεργη ερώτηση για πρόεδρο των ΗΠΑ, αλλά πόσο πιστεύει ο κ. Τραμπ στην αξία του ΝΑΤΟ;
– Κοιτάξτε, υπήρξαν κάποιες δηλώσεις προεκλογικού χαρακτήρα, αλλά δεν τίθεται θέμα σε ό,τι αφορά τη σημασία που αποδίδει η κυβέρνηση Τραμπ στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και τη δέσμευσή της να εργαστεί στο πλαίσιο αυτό με τους συμμάχους μας. Υποστηρίζει σθεναρά το ΝΑΤΟ και την ανάγκη ενδυνάμωσης της Συμμαχίας.
– Κοιτάξτε, υπήρξαν κάποιες δηλώσεις προεκλογικού χαρακτήρα, αλλά δεν τίθεται θέμα σε ό,τι αφορά τη σημασία που αποδίδει η κυβέρνηση Τραμπ στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και τη δέσμευσή της να εργαστεί στο πλαίσιο αυτό με τους συμμάχους μας. Υποστηρίζει σθεναρά το ΝΑΤΟ και την ανάγκη ενδυνάμωσης της Συμμαχίας.
– Πώς αποτιμάτε τη δράση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών;
– Οσα περισσότερα μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ για να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης τόσο το καλύτερο. Και θα ήθελα εδώ να υπογραμμίσω ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία και όχι μόνο αυτή, χρωστά μεγάλη ευγνωμοσύνη στην Ελλάδα για όλα όσα έχουν κάνει η ελληνική κοινωνία και η ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία δύο χρόνια. Η συμπεριφορά των Ελλήνων υπήρξε υποδειγματική. Αλλά για να επανέλθω στην ουσία της ερώτησής σας, όσα περισσότερα μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ στο θέμα αυτό τόσο το καλύτερο.
– Οσα περισσότερα μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ για να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης τόσο το καλύτερο. Και θα ήθελα εδώ να υπογραμμίσω ότι η Βορειοατλαντική Συμμαχία και όχι μόνο αυτή, χρωστά μεγάλη ευγνωμοσύνη στην Ελλάδα για όλα όσα έχουν κάνει η ελληνική κοινωνία και η ελληνική κυβέρνηση τα τελευταία δύο χρόνια. Η συμπεριφορά των Ελλήνων υπήρξε υποδειγματική. Αλλά για να επανέλθω στην ουσία της ερώτησής σας, όσα περισσότερα μπορεί να κάνει το ΝΑΤΟ στο θέμα αυτό τόσο το καλύτερο.
– Πώς αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ την ένταση στο Αιγαίο;
– Θα σας πω ότι κατά την πρώτη μου θητεία στην έδρα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, το 1978, ήμασταν αντιμέτωποι με το πρόβλημα του Αιγαίου και τη δύσκολη σχέση της Ελλάδας με την Τουρκία. Τα προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται. Οσο το σκηνικό περιορίζεται στο επίπεδο των κακών διαθέσεων και της οξυθυμίας και τα πράγματα διατηρούνται υπό έλεγχο, είμαστε σχετικά ικανοποιημένοι.
– Θα σας πω ότι κατά την πρώτη μου θητεία στην έδρα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, το 1978, ήμασταν αντιμέτωποι με το πρόβλημα του Αιγαίου και τη δύσκολη σχέση της Ελλάδας με την Τουρκία. Τα προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται. Οσο το σκηνικό περιορίζεται στο επίπεδο των κακών διαθέσεων και της οξυθυμίας και τα πράγματα διατηρούνται υπό έλεγχο, είμαστε σχετικά ικανοποιημένοι.
– Ανησυχείτε ότι κάποια στιγμή μπορεί να «ξεφύγουν»; Βοηθά η συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ;
– Νομίζω πως το γεγονός ότι οι δύο σημαντικές αυτές χώρες είναι μέλη της ίδιας Συμμαχίας, βοηθά να αποτρέπεται μια σύγκρουση. Σίγουρα βοηθά. Θα θέλαμε να επιλυθούν οι διαφορές, αλλά όσο δεν είναι εφικτό να συμβεί αυτό με απόλυτο και οριστικό τρόπο, πρέπει τουλάχιστον να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα ή ακόμη και σύρραξη.
– Νομίζω πως το γεγονός ότι οι δύο σημαντικές αυτές χώρες είναι μέλη της ίδιας Συμμαχίας, βοηθά να αποτρέπεται μια σύγκρουση. Σίγουρα βοηθά. Θα θέλαμε να επιλυθούν οι διαφορές, αλλά όσο δεν είναι εφικτό να συμβεί αυτό με απόλυτο και οριστικό τρόπο, πρέπει τουλάχιστον να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα ή ακόμη και σύρραξη.
– Ο κ. Ερντογάν συχνά κατηγορεί τη Δύση. Μπορεί να κινηθεί προς άλλες κατευθύνσεις;
– Νομίζω ότι η Τουρκία θα παραμείνει ένας σταθερός σύμμαχος και μέλος του ΝΑΤΟ.
– Νομίζω ότι η Τουρκία θα παραμείνει ένας σταθερός σύμμαχος και μέλος του ΝΑΤΟ.
 |
| ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 21/05/17 |
Τα μυστικά της Σούδας, οι σχέσεις
με τις ΗΠΑ και ο απρόβλεπτος Ερντογάν
Η Αθήνα είναι θετική σε ενίσχυση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας – Οι επιδιώξεις της κυβέρνησης, τα εξοπλιστικά και οι επιθυμίες των Αμερικανών
Η Αθήνα είναι θετική σε ενίσχυση της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας – Οι επιδιώξεις της κυβέρνησης, τα εξοπλιστικά και οι επιθυμίες των Αμερικανών
Του 'Αγγελου Αλ. Αθανασόπουλου
Σε μια στιγμή όπου οι σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας ταλαντεύονται σε τεντωμένο σκοινί, οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις, ιδιαίτερα στον αμυντικό τομέα, μοιάζουν να κινούνται σε θετική τροχιά. Το μέλλον της βάσης της Σούδας έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης, καθώς είναι σαφές ότι η Ουάσιγκτον επιθυμεί διακαώς μια σημαντική χρονική επέκταση της χρήσης των διευκολύνσεων προς τις αμερικανικές δυνάμεις στην Κρήτη και η Αθήνα εξετάζει πολύ σοβαρά το αίτημα αυτό.
Το ζήτημα, σύμφωνα με όσα πληροφορείται «Το Βήμα», είναι κατ' αρχήν πολιτικό και δευτερευόντως νομικό. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί επί αυτού, αλλά φέρεται να το εντάσσει σε έναν πολιτικό σχεδιασμό που υπερβαίνει την αμυντική συνεργασία και αγγίζει το θέμα του χρέους και πιθανών αμερικανικών επενδύσεων. Ο Νίκος Κοτζιάς μελετά προσεκτικά το ζήτημα, αποκλείοντας κάθε άλλον από την ενασχόληση με αυτό στο νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας.
Οσο για τον Πάνο Καμμένο, έχει ταχθεί αναφανδόν όχι μόνο υπέρ της χρονικής επέκτασης της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (Mutual Defense Cooperation Agreement - MDCA), αλλά και υπέρ του εμπλουτισμού και της συνοδείας της από κάποια εξοπλιστικά προγράμματα. Ο κ. Καμμένος έκανε τη σχετική δήλωση κατά τη διάρκεια της συνάντηση που είχε με τον αμερικανό ομόλογό του Τζέιμς Μάτις. Ο αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Τζέφρι Πάιατ, άνθρωπος με στέρεη και διαμορφωμένη αντίληψη της ανάγκης ενίσχυσης της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συνεργασίας, αναφέρθηκε επίσης στο ζήτημα αυτό κατά τη συνέντευξή του στο «Βήμα».
Κυβερνητικοί και διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα πιστεύουν ότι η ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελεί αναγνώριση της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδος ως πόλου σταθερότητας σε μια εύφλεκτη περιοχή. Παράλληλα, δεν λείπουν και όσοι εκτιμούν ότι η θέση και ο ρόλος της Αγκυρας έχει αρχίσει να αποδυναμώνεται στα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ουάσιγκτον. Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί τον βασικότερο λόγο, καθώς οι επιλογές του σε σειρά κρίσιμων ζητημάτων, όπως το Συριακό, έρχονται σε αντίθεση με τις αμερικανικές στρατηγικές προτεραιότητες. Ψύχραιμες φωνές όμως προειδοποιούν έναντι του ενδεχομένου καλλιέργειας υπερβολικών προσδοκιών και απαιτήσεων για υψηλά ανταλλάγματα που εν τέλει δεν θα ικανοποιηθούν - ιδιαίτερα στον τομέα των εξοπλισμών.
Η συμφωνία, το πλαίσιο και οι συζητήσεις
Το βασικό νομοθετικό κείμενο που περιγράφει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις από τη χρήση της βάσης της Σούδας είναι, όπως προαναφέρθηκε, η MDCA. Υπεγράφη το 1990 όταν υπουργός Εξωτερικών ήταν ο Αντώνης Σαμαράς και πρέσβης των ΗΠΑ ο Μάικλ Σωτήρχος. Η Συμφωνία κυρώθηκε με τον νόμο 1893/1990 και ένα από τα βασικότερα νέα στοιχεία της σε σχέση με τα όσα ίσχυαν ως τότε ήταν η κατ' έτος ανανέωσή της μετά την αρχική οκταετή της ισχύ. Προς τούτο απαιτείται, κυρίως για τυπικούς λόγους, η ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων. Σημειώνεται ότι η MDCA συμπληρώθηκε και ανανεώθηκε λίγα χρόνια αργότερα με τη Συνολική Τεχνική Συμφωνία το 2003.
Στο προοίμιο και των δύο νόμων γίνεται λόγος για κύρωση των συμφωνιών με ισχύ νόμου, όπως ορίζει το άρθρο 28, παράγραφος 1 του Συντάγματος. Εδώ κρύβεται ένα από τα μυστικά των συνομιλιών που έχουν ήδη ξεκινήσει μεταξύ ελλήνων και αμερικανών αξιωματούχων για τη χρονική επέκταση της ανανέωσης χρήσης της «Ευκολίας της Σούδας» (όπως είναι ο όρος που χρησιμοποιείται στα συμβατικά κείμενα). Η αλλαγή του σημερινού μοντέλου της κατ' έτος ανανέωσης θα πρέπει να περιβληθεί με νομικό μανδύα, όπερ σημαίνει ότι θα απαιτηθεί τουλάχιστον μία τροπολογία. Αξιωματούχοι του υπουργείου Εθνικής Αμυνας εκτιμούν ότι αυτό θα είναι το εύκολο κομμάτι των συζητήσεων, στο πλαίσιο των οποίων έχει ακουστεί η 5ετής, η 8ετής, ακόμη και η 12ετής ανανέωση. Τούτο όμως δεν είναι απαραίτητο, καθώς δεν αποκλείεται να υπάρξει ανάγκη για ευρύτερες αλλαγές στην MDCA.
Αυτό θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση που αποφασιστεί η ικανοποίηση του αμερικανικού αιτήματος για στάθμευση στόλου μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs ή drones) σε ελληνικό έδαφος. Το σχετικό αίτημα είναι παλαιότερο και χρονολογείται από τη διετία 2013-2014 αλλά τότε δεν προχώρησε. Η κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου ήταν μάλλον απρόθυμη να φέρει το θέμα στη Βουλή, φοβούμενη τις σφοδρές αντιδράσεις τού τότε αντιπολιτευόμενου ΣΥΡΙΖΑ.
Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να επιθυμούν τη στάθμευση UAVs στο ελληνικό έδαφος. Θα επιθυμούσαν να γίνει στην Κρήτη, κυρίως για λόγους λειτουργικότητας και επιμελητείας. Το 2014 οι Αμερικανοί είχαν προτείνει το Καστέλι Χανίων, αλλά τούτο προϋπέθετε κύρωση της συμφωνίας με νόμο. Η εναλλακτική λύση να σταθμεύσουν τα αμερικανικά UAVs στη Σούδα θα διευκόλυνε την τότε ελληνική κυβέρνηση, εφόσον αυτά τα αεροσκάφη χαρακτηρίζονταν ως αναγνωριστικά (σύμφωνα με το Παράρτημα της MDCA).
Ο κ. Καμμένος έχει επανειλημμένως προτείνει την Κάρπαθο ως πιθανή λύση για τη στάθμευση των UAVs (ίσως και λόγω του μεγάλου αεροδιαδρόμου που υπάρχει εκεί). Υπάρχει ωστόσο ένα ζήτημα που θα μπορούσε να λειτουργήσει αποθαρρυντικά για την αμερικανική πλευρά. Αυτό δεν είναι άλλο από τις αντιδράσεις της Τουρκίας που θα σηκώσει τους τόνους περί αποστρατιωτικοποίησης των Δωδεκανήσων. Η ελληνική θέση είναι νομικά ισχυρή στο ζήτημα αυτό, αλλά η Ουάσιγκτον ίσως να μην ήθελε να προσθέσει άλλον έναν πονοκέφαλο στις ήδη βεβαρημένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Επιδιώξεις και ανταλλάγματα
Κρίσιμο στοιχείο για την Αθήνα ώστε να προχωρήσει στην επέκταση της χρονικής ανανέωσης χρήσης της βάσης της Σούδας είναι τα πιθανά ανταλλάγματα, υλικά και πολιτικά. Οι επιτελείς του ελληνικού Πενταγώνου θα ήθελαν να εκμεταλλευθούν πιθανές προμήθειες από το πλεονάζον υλικό των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ηδη, η Ελλάδα έλαβε 15 μεταφορικά ελικόπτερα Chinook με αυτό τον τρόπο και έχει δρομολογηθεί η προμήθεια 70 ελικοπτέρων επιθετικής αναγνώρισης Kiowa. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί η αναβάθμιση των Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) Ρ-3/Β, ενώ έχει σταλεί ήδη το αίτημα για αναβάθμιση του στόλου των μαχητικών αεροσκαφών F-16. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα διαθέτει έναν στόλο 155 F-16 διαφόρων τύπων και το κόστος από την αναβάθμιση ολόκληρου εκτιμάται σε περίπου 1,8 δισ. ευρώ. Ο κ. Καμμένος φαίνεται να επιθυμεί επίσης την αγορά ως και 20 υπερσύγχρονων F-35. Τούτη η επιλογή φαντάζει όμως εξαιρετικά δύσκολη λόγω κόστους.
Ο κεντρικός ρόλος του Πολεμικού Ναυτικού
Ο τομέας στον οποίο η ελληνοαμερικανική συνεργασία έχει πολύ μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης είναι αυτός του Πολεμικού Ναυτικού. Τούτο ενισχύεται τόσο από τις περιφερειακές αναγκαιότητες όσο και από το γεγονός ότι σε κρίσιμες επιτελικές θέσεις στις Ενοπλες Δυνάμεις υπηρετούν σήμερα τρεις άνθρωποι του Ναυτικού και συγκεκριμένα ο ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης ως αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο αντιναύαρχος Νικόλαος Τσούνης ως αρχηγός ΓΕΝ και ο αντιναύαρχος Ιωάννης Παυλόπουλος ως αρχηγός Στόλου.
Ανθρωποι με γνώση των τεκταινομένων σημειώνουν ότι εσχάτως η παρουσία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού έχει ενισχυθεί πολύ στην περιοχή του Νοτιοανατολικού Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ υπάρχουν και σκέψεις για μεταστάθμευση μονάδων του στόλου στον Ναύσταθμο Κρήτης. Πρόκειται για κάτι που ικανοποιεί την αμερικανική πλευρά. Αλλωστε ο αντιναύαρχος Τσούνης, σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό «Proceedings» του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, επισήμανε χαρακτηριστικά ότι η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί για την Ελλάδα θαλάσσια περιοχή εθνικού συμφέροντος. Ωστόσο, το σημείο-κλειδί στο άρθρο του Α/ΓΕΝ είναι άλλο. Καλεί ουσιαστικά τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσφέρουν πρόσθετους υλικούς πόρους στην Ελλάδα διότι αυτό όχι μόνο θα ενίσχυε έναν σταθερό σύμμαχο, αλλά επίσης επειδή θα επέτρεπε στο αμερικανικό Ναυτικό να απελευθερώσει πόρους για άλλα θέατρα επιχειρήσεων.
Στο ελληνικό Ναυτικό γίνονται προσπάθειες τόσο για προμήθεια ανταλλακτικών όσο και για το ενδεχόμενο απόκτησης κάποιων πλοίων επιφανείας καθώς έχει φθάσει η στιγμή για την αναβάθμιση των φρεγατών. Το ελληνικό Ναυτικό θα ήθελε διακαώς την προμήθεια τουλάχιστον δύο αντιτορπιλικών κλάσης Arleigh Burke, αν και τούτο δεν είναι καθόλου εύκολο. Τα συγκεκριμένα αντιτορπιλικά έχουν το πλεονέκτημα ότι φέρουν πυραυλικά συστήματα Aegis και η ένταξή τους στον ελληνικό στόλο θα προσέφερε συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας.
Η Αθήνα όμως επιδιώκει στην παρούσα φάση να αναδείξει τον περιφερειακό της ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο έχει κατατεθεί προς την αμερικανική πλευρά η πρόταση να συμμετέχουν ελληνικά πλοία στον συνοδευτικό στόλο αεροπλανοφόρων, ώστε να απελευθερώνονται αμερικανικά σκάφη για άλλες αποστολές. Την ίδια στιγμή, γίνονται συνεκπαιδεύσεις, διεξάγεται σειρά πολυεθνικών ασκήσεων στο Πολεμικό Ναυτικό (όπως οι «Αριάδνη» και «Noble Dina»), που δηλώνει επίσης ενεργά παρόν στην επιχείρηση «Sea Guardian» του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο. Ασκήσεις γίνονται και στους υπόλοιπους κλάδους. Χαρακτηριστικότερη όλων υπήρξε η πρόσφατη αεροπορική άσκηση «Ηνίοχος» στην οποία συμμετείχαν ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιταλία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η συμμετοχή των ΗΑΕ είναι ιστορική καθώς συνδυάστηκε με εκείνη του Ισραήλ, με το οποίο τα ΗΑΕ δεν έχουν καν διπλωματικές σχέσεις.
Τα ελληνοτουρκικά, η ΕΕ και η Ουάσιγκτον
Η στενότερη ελληνοαμερικανική συνεργασία έρχεται σε μια στιγμή που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και γενικότερα οι σχέσεις της Αγκυρας με τη Δύση διέρχονται στενωπό. Η απόφαση της Ουάσιγκτον να εξοπλίσει τους Κούρδους της Συρίας στο πλαίσιο της σχεδιαζόμενης επίθεσης εναντίον της Ράκα, πρωτεύουσας του Ισλαμικού Κράτους, έχει ενοχλήσει σφόδρα τον πρόεδρο Ερντογάν. Οι συχνές απειλές του ότι μπορεί να κλείσει την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, που είναι κομβική για τις επιχειρήσεις στη Συρία, έχουν αναμφίβολα ενοχλήσει την Ουάσιγκτον και άλλους συμμάχους όπως το Βερολίνο που εξετάζει μάλιστα τη μεταφορά των δυνάμεων που διατηρεί εκεί. Δεν είναι ωστόσο σαφές ότι η σημερινή όξυνση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα λειτουργήσει ευθύγραμμα υπέρ της χώρας μας. Η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου έχει εξοργιστεί με τους Τούρκους, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται τόσο απρόβλεπτος όσο και ο κ. Ερντογάν. Η δε αντικατάσταση του Ιντσιρλίκ από τη Σούδα δεν είναι εύκολη από πρακτικής απόψεως.
Στην ΕΕ υπάρχουν χώρες που μιλούν για οριστική διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αλλά στην Κομισιόν και σε μεγάλες πρωτεύουσες επικρατούν πιο ρεαλιστικές θέσεις. Η αναθεώρηση της Τελωνειακής Ενωσης ΕΕ - Τουρκίας κρίνεται ως το όχημα που θα επιτρέψει αποσυμπίεση των σχέσεων, ενώ η προγραμματισμένη συνάντηση του κ. Ερντογάν με τους κ.κ. Ντόναλντ Τουσκ και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στις 25 Μαΐου στις Βρυξέλλες κρίνεται ως σημαντική.
Οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο θα συνεχιστούν και η πρόσφατη απόφαση να συμπεριληφθεί μέρος του ελληνικού εναερίου χώρου και της τερματικής περιοχής του Διεθνούς Αερολιμένος της Ρόδου στην τουρκική άσκηση «Θαλασσόλυκος» είναι ενδεικτική. Στη συνάντηση των κκ. Τσίπρα και Ερντογάν στο Πεκίνο κατεβλήθη προσπάθεια να προχωρήσει η συνεργασία σε θέματα οικονομίας, μεταφορών κ.λπ., όμως στα «δύσκολα θέματα» οι δύο πλευρές έμειναν στις πάγιες θέσεις τους. Η διατήρηση ανοικτών καναλιών επικοινωνίας (μέσω των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών και των Α/ΓΕΕΘΑ, της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών και του διαλόγου για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ή της πιθανής σύγκλησης Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας τον προσεχή Οκτώβριο) κρίνεται απαραίτητη από όλους, συμπεριλαμβανομένων των Αμερικανών. Ουσιαστικά, το πιο «εύφλεκτο» σημείο είναι το Κυπριακό και οι συνδεόμενες με αυτό γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Επιδιώξεις και ανταλλάγματα
Κρίσιμο στοιχείο για την Αθήνα ώστε να προχωρήσει στην επέκταση της χρονικής ανανέωσης χρήσης της βάσης της Σούδας είναι τα πιθανά ανταλλάγματα, υλικά και πολιτικά. Οι επιτελείς του ελληνικού Πενταγώνου θα ήθελαν να εκμεταλλευθούν πιθανές προμήθειες από το πλεονάζον υλικό των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Ηδη, η Ελλάδα έλαβε 15 μεταφορικά ελικόπτερα Chinook με αυτό τον τρόπο και έχει δρομολογηθεί η προμήθεια 70 ελικοπτέρων επιθετικής αναγνώρισης Kiowa. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί η αναβάθμιση των Αεροσκαφών Ναυτικής Συνεργασίας (ΑΦΝΣ) Ρ-3/Β, ενώ έχει σταλεί ήδη το αίτημα για αναβάθμιση του στόλου των μαχητικών αεροσκαφών F-16. Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα διαθέτει έναν στόλο 155 F-16 διαφόρων τύπων και το κόστος από την αναβάθμιση ολόκληρου εκτιμάται σε περίπου 1,8 δισ. ευρώ. Ο κ. Καμμένος φαίνεται να επιθυμεί επίσης την αγορά ως και 20 υπερσύγχρονων F-35. Τούτη η επιλογή φαντάζει όμως εξαιρετικά δύσκολη λόγω κόστους.
Ο κεντρικός ρόλος του Πολεμικού Ναυτικού
Ο τομέας στον οποίο η ελληνοαμερικανική συνεργασία έχει πολύ μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης είναι αυτός του Πολεμικού Ναυτικού. Τούτο ενισχύεται τόσο από τις περιφερειακές αναγκαιότητες όσο και από το γεγονός ότι σε κρίσιμες επιτελικές θέσεις στις Ενοπλες Δυνάμεις υπηρετούν σήμερα τρεις άνθρωποι του Ναυτικού και συγκεκριμένα ο ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης ως αρχηγός ΓΕΕΘΑ, ο αντιναύαρχος Νικόλαος Τσούνης ως αρχηγός ΓΕΝ και ο αντιναύαρχος Ιωάννης Παυλόπουλος ως αρχηγός Στόλου.
Ανθρωποι με γνώση των τεκταινομένων σημειώνουν ότι εσχάτως η παρουσία του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού έχει ενισχυθεί πολύ στην περιοχή του Νοτιοανατολικού Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ υπάρχουν και σκέψεις για μεταστάθμευση μονάδων του στόλου στον Ναύσταθμο Κρήτης. Πρόκειται για κάτι που ικανοποιεί την αμερικανική πλευρά. Αλλωστε ο αντιναύαρχος Τσούνης, σε πρόσφατο άρθρο του στο περιοδικό «Proceedings» του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού, επισήμανε χαρακτηριστικά ότι η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί για την Ελλάδα θαλάσσια περιοχή εθνικού συμφέροντος. Ωστόσο, το σημείο-κλειδί στο άρθρο του Α/ΓΕΝ είναι άλλο. Καλεί ουσιαστικά τις Ηνωμένες Πολιτείες να προσφέρουν πρόσθετους υλικούς πόρους στην Ελλάδα διότι αυτό όχι μόνο θα ενίσχυε έναν σταθερό σύμμαχο, αλλά επίσης επειδή θα επέτρεπε στο αμερικανικό Ναυτικό να απελευθερώσει πόρους για άλλα θέατρα επιχειρήσεων.
Στο ελληνικό Ναυτικό γίνονται προσπάθειες τόσο για προμήθεια ανταλλακτικών όσο και για το ενδεχόμενο απόκτησης κάποιων πλοίων επιφανείας καθώς έχει φθάσει η στιγμή για την αναβάθμιση των φρεγατών. Το ελληνικό Ναυτικό θα ήθελε διακαώς την προμήθεια τουλάχιστον δύο αντιτορπιλικών κλάσης Arleigh Burke, αν και τούτο δεν είναι καθόλου εύκολο. Τα συγκεκριμένα αντιτορπιλικά έχουν το πλεονέκτημα ότι φέρουν πυραυλικά συστήματα Aegis και η ένταξή τους στον ελληνικό στόλο θα προσέφερε συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας.
Η Αθήνα όμως επιδιώκει στην παρούσα φάση να αναδείξει τον περιφερειακό της ρόλο. Σε αυτό το πλαίσιο έχει κατατεθεί προς την αμερικανική πλευρά η πρόταση να συμμετέχουν ελληνικά πλοία στον συνοδευτικό στόλο αεροπλανοφόρων, ώστε να απελευθερώνονται αμερικανικά σκάφη για άλλες αποστολές. Την ίδια στιγμή, γίνονται συνεκπαιδεύσεις, διεξάγεται σειρά πολυεθνικών ασκήσεων στο Πολεμικό Ναυτικό (όπως οι «Αριάδνη» και «Noble Dina»), που δηλώνει επίσης ενεργά παρόν στην επιχείρηση «Sea Guardian» του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο. Ασκήσεις γίνονται και στους υπόλοιπους κλάδους. Χαρακτηριστικότερη όλων υπήρξε η πρόσφατη αεροπορική άσκηση «Ηνίοχος» στην οποία συμμετείχαν ΗΠΑ, Ισραήλ, Ιταλία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η συμμετοχή των ΗΑΕ είναι ιστορική καθώς συνδυάστηκε με εκείνη του Ισραήλ, με το οποίο τα ΗΑΕ δεν έχουν καν διπλωματικές σχέσεις.
Τα ελληνοτουρκικά, η ΕΕ και η Ουάσιγκτον
Η στενότερη ελληνοαμερικανική συνεργασία έρχεται σε μια στιγμή που οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και γενικότερα οι σχέσεις της Αγκυρας με τη Δύση διέρχονται στενωπό. Η απόφαση της Ουάσιγκτον να εξοπλίσει τους Κούρδους της Συρίας στο πλαίσιο της σχεδιαζόμενης επίθεσης εναντίον της Ράκα, πρωτεύουσας του Ισλαμικού Κράτους, έχει ενοχλήσει σφόδρα τον πρόεδρο Ερντογάν. Οι συχνές απειλές του ότι μπορεί να κλείσει την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ, που είναι κομβική για τις επιχειρήσεις στη Συρία, έχουν αναμφίβολα ενοχλήσει την Ουάσιγκτον και άλλους συμμάχους όπως το Βερολίνο που εξετάζει μάλιστα τη μεταφορά των δυνάμεων που διατηρεί εκεί. Δεν είναι ωστόσο σαφές ότι η σημερινή όξυνση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα λειτουργήσει ευθύγραμμα υπέρ της χώρας μας. Η γραφειοκρατία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Πενταγώνου έχει εξοργιστεί με τους Τούρκους, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ θεωρείται τόσο απρόβλεπτος όσο και ο κ. Ερντογάν. Η δε αντικατάσταση του Ιντσιρλίκ από τη Σούδα δεν είναι εύκολη από πρακτικής απόψεως.
Στην ΕΕ υπάρχουν χώρες που μιλούν για οριστική διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων αλλά στην Κομισιόν και σε μεγάλες πρωτεύουσες επικρατούν πιο ρεαλιστικές θέσεις. Η αναθεώρηση της Τελωνειακής Ενωσης ΕΕ - Τουρκίας κρίνεται ως το όχημα που θα επιτρέψει αποσυμπίεση των σχέσεων, ενώ η προγραμματισμένη συνάντηση του κ. Ερντογάν με τους κ.κ. Ντόναλντ Τουσκ και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ στις 25 Μαΐου στις Βρυξέλλες κρίνεται ως σημαντική.
Οι τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο θα συνεχιστούν και η πρόσφατη απόφαση να συμπεριληφθεί μέρος του ελληνικού εναερίου χώρου και της τερματικής περιοχής του Διεθνούς Αερολιμένος της Ρόδου στην τουρκική άσκηση «Θαλασσόλυκος» είναι ενδεικτική. Στη συνάντηση των κκ. Τσίπρα και Ερντογάν στο Πεκίνο κατεβλήθη προσπάθεια να προχωρήσει η συνεργασία σε θέματα οικονομίας, μεταφορών κ.λπ., όμως στα «δύσκολα θέματα» οι δύο πλευρές έμειναν στις πάγιες θέσεις τους. Η διατήρηση ανοικτών καναλιών επικοινωνίας (μέσω των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών και των Α/ΓΕΕΘΑ, της επανέναρξης των διερευνητικών επαφών και του διαλόγου για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ή της πιθανής σύγκλησης Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας τον προσεχή Οκτώβριο) κρίνεται απαραίτητη από όλους, συμπεριλαμβανομένων των Αμερικανών. Ουσιαστικά, το πιο «εύφλεκτο» σημείο είναι το Κυπριακό και οι συνδεόμενες με αυτό γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου