Από "ΤΑ ΝΕΑ" και την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 29/05/17 |
ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ ΒΙΑ
Του Δημήτρη Ψυχογιού
Γιατί όσοι δεν θα τους ενοχλούσε αν έμπαινε βόμβα στα πόδια του Γιάννη Στουρνάρα, δεν πάνε οι ίδιοι να τη βάλουν; Και γιατί δεν λένε ξεκάθαρα «θα μου άρεσε να δολοφονηθεί ο Στουρνάρας» αλλά χρησιμοποιούν αυτό το understatement; Νομίζω και στις δύο περιπτώσεις για να γλιτώσουν τις συνέπειες των πράξεών τους και ταυτόχρονα να πουλήσουν νταηλίκι, ακραίο νταηλίκι, είτε ακροδεξιό είτε ακροαριστερό. Γιατί και οι δύο πλευρές μισούν εξίσου τον Λουκά Παπαδήμο, τον Γιάννη Στουρνάρα και οποιονδήποτε άλλο έκανε κάτι χρήσιμο και σημαντικό στη ζωή του.
Δεν είναι απλώς τζάμπα μάγκες: είναι μαύρες και άθλιες ψυχές που περιμένουν την ώρα της γενικευμένης βίας που θα γκρεμίσει ό,τι μισούν και θα αναδείξει τους ίδιους. Γιατί ξέρουν πως αυτοί που θα ασκήσουν τη βία θα είναι αγροίκοι πληβείοι που δεν θα μπορούν τίποτε άλλο από το να ασκούν βία - και οι μαύρες και άθλιες ψυχές θα γίνουν ηγέτες τους. Οπως συνέβαινε κάθε φορά που ανεξέλεγκτη βία σάρωνε τις κοινωνίες: οι «πρωτοπορίες» ήταν εκεί για να καθοδηγήσουν τη φυσική εξόντωση των παλαιών ελίτ και να αναλάβουν οι ίδιες.
Τέτοιοι τύποι, αν ζούσαν στη Λωρίδα της Γάζας, θα έστελναν χαπακωμένα παιδιά να πάνε να ανατιναχτούν και να σκοτώσουν Εβραίους. Αν ζούσαν στη Λιβύη, θα έστελναν κάποιον νεαρό να πάει να σκοτώσει όσους περισσότερους μπορεί στο Μάντσεστερ ή στο Μπατακλάν ή... ή... Στην Ελλάδα, οι ακροδεξιοί στέλνουν Ρουπακιάδες να εξοντώσουν ροκάδες. Οι ακροαριστεροί επαινούν ή σιγοντάρουν ή παριστάνουν τους επιτήδειους ουδέτερους απέναντι στη δράση της 17Ν ή του Επαναστατικού Αγώνα ή των Πυρήνων ή... ή... Θέλουν να αναπαράγεται το μίσος, να μένει πάντα ανοιχτός ο δρόμος της βίας προς την εξουσία. Γιατί η βία εγγυάται την τελική λύση, την εξαφάνιση κάθε αντιπάλου ή ανταγωνιστή. Πρωτίστως, κάθε καλύτερου.
Καμιά φορά, αυτά τα φρικτά πρόσωπα τα καταφέρνουν και εκλογικά - σε συνδικάτα συνήθως αλλά μερικές φορές και σε εθνικές εκλογές. Οχι μόνο μέλη ΔΣ αλλά και βουλευτές και υπουργοί μπορεί να φθάσουν να γίνουν. Το μίσος τους μεγαλώνει ακόμα περισσότερο γιατί μπορεί τώρα πια να είναι μέρος της ελίτ, αλλά είναι υποχρεωμένοι να συναναστρέφονται ομορφότερους, εξυπνότερους, ικανότερους, πιο μορφωμένους - και υπάρχει και η παλιά ελίτ, ενώ θα έπρεπε να έχει εξαφανιστεί, για να είναι οι ίδιοι πρώτοι σε όλα. Και ελπίζουν πάντα πως θα τους κάνουν αυτή την εκδούλευση ηλίθιοι τρομοκράτες.
Η σύνδεση ανάμεσα στον ολοκληρωτισμό και τη βία είναι γνωστή και αναλυμένη επαρκώς. Η εναπόθεση στις αγκάλες μιας μεσσιανικής ολοκληρωτικής ιδεολογίας που υπόσχεται τον επίγειο παράδεισο και τη δημιουργία του «νέου ανθρώπου» συνεπαίρνει κάποιους τόσο πολύ, ώστε αυτό να λειτουργεί ως αναισθητικό που κοιμίζει τη συνείδηση. Ο μεσσιανισμός είναι το όπιο των συνειδήσεων. Εξαιτίας της τρομακτικής γοητείας τους πάνω στους ανθρώπους, οι μεσσιανικές ιδεολογίες χειραγωγούν τα άτομα, τα στεγνώνουν από ανθρωπιά, τα απαλλάσσουν από την υποχρέωση μιας ατομικής, συχνά άβολης, ηθικής. Δεν είναι τυχαίο πως τόσο ο φασισμός όσο και ο κομμουνισμός χαρακτήριζαν ως μικροαστικό και τιποτένιο τον ανθρωπισμό.
Με συμμετοχή των πολιτών
Γι’ αυτό τον λόγο η κτηνώδης βία έναντι των αντιπάλων τους γίνεται αντιληπτή από τους οπαδούς αυτών των ιδεολογιών ως «δίκαιη». Στη σταλινική ΕΣΣΔ και τη χιτλερική Γερμανία, για παράδειγμα, όσοι δεν μαγεύονταν από τη δύναμη της ιδεολογίας υφίσταντο την κτηνώδη δύναμη του απόλυτου τρόμου, του οποίου η διαφορά με άλλα αυταρχικά καθεστώτα δεν βρίσκεται μόνο στην έκταση της βίας αλλά και στην ανερυθρίαστη συμμετοχή σε αυτήν των ίδιων των πολιτών.
Στον ολοκληρωτισμό η εξουσία ωθεί και ανταμείβει τους πολίτες που επιτηρούν και βασανίζουν άλλους πολίτες στο όνομα της καθαρής ιδεολογίας.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, η διαίρεση της χώρας σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς και η πολιτική και επικοινωνιακή δυναμική των «Αγανακτισμένων» μετέφεραν το πεδίο της αντιπαράθεσης σε ένα διαφορετικό επίπεδο. Ο λαϊκιστικός λόγος που γεννήθηκε μέσα στην κρίση προκάλεσε ένα νέο είδος εθνικού διχασμού, μόνο που τώρα δεν σχετιζόταν με τη διαίρεση μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς. Ο νέος λαϊκισμός διαίρεσε το έθνος σε «πουλημένους μενουμευρωπαίους», «γερμανοτσολιάδες» και στον «αγνό, προδομένο και ταλαιπωρημένο λαό» που υπέφερε από τα μνημόνια που του «φόρτωσαν οι διεφθαρμένες ελίτ». Η λαϊκιστική διαίρεση συνδυάστηκε με όλα τα είδη μανιχαϊστικής σκέψης που κανείς μπορεί να φανταστεί: πατριώτες και προδότες, διεφθαρμένοι και αδιάφθοροι, ιδεολόγοι και πουλημένοι.
Υπονόμευση της δημοκρατίας
Κάπως έτσι τελείωσε ο πολιτικός διάλογος και υπονομεύτηκε η ίδια η δημοκρατία στη χώρα μας. Η λεκτική βία που παρήχθη ήταν για τα δεδομένα της μεταπολίτευσης πρωτοφανής. Ουδέποτε μέσα στη Βουλή ή από χείλη πολιτικών στελεχών δεν είχαν ακουστεί τόσες ακρότητες όσες αυτήν την περίοδο. Ουδέποτε δεν είχε παραχθεί τόσος απονομιμοποιητικός λόγος για τους δημοκρατικούς θεσμούς όσο στις πλατείες των «Αγανακτισμένων».
Στην πραγματικότητα, όπως πολλές περιπτώσεις μας έδειξαν, η λεκτική βία και η ισοπέδωση της διαφορετικής άποψης δεν είναι παρά ο προθάλαμος της σωματικής βίας και του αυταρχισμού. Οταν αποκαλείς τον άλλον δοσίλογο, πουλημένο, φασίστα, προδότη, γιατί απορείς στη συνέχεια αν κάποιοι θερμοκέφαλοι πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα;
Σήμερα, που η στροφή προς τον ρεαλισμό των πρώην αντιμνημονιακών ολοκληρώνεται μέρα με τη μέρα και ταυτόχρονα ο κυνισμός τους δείχνει να περισσεύει, η μόνη παρηγοριά βρίσκεται στο γεγονός πως έχουμε μπροστά μας μια νέα ευκαιρία για να οικοδομήσουμε μια συναινετική δημοκρατία και να αποκαταστήσουμε την ποιότητα του δημόσιου λόγου. Αρκεί βέβαια να το θέλουμε όλοι μας πραγματικά, αλλιώς θα ξαναζούμε διαρκώς έναν «εθνικό διχασμό» άλλοτε ως τραγωδία και άλλοτε ως φάρσα.
Καμιά φορά, αυτά τα φρικτά πρόσωπα τα καταφέρνουν και εκλογικά - σε συνδικάτα συνήθως αλλά μερικές φορές και σε εθνικές εκλογές. Οχι μόνο μέλη ΔΣ αλλά και βουλευτές και υπουργοί μπορεί να φθάσουν να γίνουν. Το μίσος τους μεγαλώνει ακόμα περισσότερο γιατί μπορεί τώρα πια να είναι μέρος της ελίτ, αλλά είναι υποχρεωμένοι να συναναστρέφονται ομορφότερους, εξυπνότερους, ικανότερους, πιο μορφωμένους - και υπάρχει και η παλιά ελίτ, ενώ θα έπρεπε να έχει εξαφανιστεί, για να είναι οι ίδιοι πρώτοι σε όλα. Και ελπίζουν πάντα πως θα τους κάνουν αυτή την εκδούλευση ηλίθιοι τρομοκράτες.
Η σύνδεση ανάμεσα στον ολοκληρωτισμό και τη βία είναι γνωστή και αναλυμένη επαρκώς. Η εναπόθεση στις αγκάλες μιας μεσσιανικής ολοκληρωτικής ιδεολογίας που υπόσχεται τον επίγειο παράδεισο και τη δημιουργία του «νέου ανθρώπου» συνεπαίρνει κάποιους τόσο πολύ, ώστε αυτό να λειτουργεί ως αναισθητικό που κοιμίζει τη συνείδηση. Ο μεσσιανισμός είναι το όπιο των συνειδήσεων. Εξαιτίας της τρομακτικής γοητείας τους πάνω στους ανθρώπους, οι μεσσιανικές ιδεολογίες χειραγωγούν τα άτομα, τα στεγνώνουν από ανθρωπιά, τα απαλλάσσουν από την υποχρέωση μιας ατομικής, συχνά άβολης, ηθικής. Δεν είναι τυχαίο πως τόσο ο φασισμός όσο και ο κομμουνισμός χαρακτήριζαν ως μικροαστικό και τιποτένιο τον ανθρωπισμό.
Με συμμετοχή των πολιτών
Γι’ αυτό τον λόγο η κτηνώδης βία έναντι των αντιπάλων τους γίνεται αντιληπτή από τους οπαδούς αυτών των ιδεολογιών ως «δίκαιη». Στη σταλινική ΕΣΣΔ και τη χιτλερική Γερμανία, για παράδειγμα, όσοι δεν μαγεύονταν από τη δύναμη της ιδεολογίας υφίσταντο την κτηνώδη δύναμη του απόλυτου τρόμου, του οποίου η διαφορά με άλλα αυταρχικά καθεστώτα δεν βρίσκεται μόνο στην έκταση της βίας αλλά και στην ανερυθρίαστη συμμετοχή σε αυτήν των ίδιων των πολιτών.
Στον ολοκληρωτισμό η εξουσία ωθεί και ανταμείβει τους πολίτες που επιτηρούν και βασανίζουν άλλους πολίτες στο όνομα της καθαρής ιδεολογίας.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, η διαίρεση της χώρας σε μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς και η πολιτική και επικοινωνιακή δυναμική των «Αγανακτισμένων» μετέφεραν το πεδίο της αντιπαράθεσης σε ένα διαφορετικό επίπεδο. Ο λαϊκιστικός λόγος που γεννήθηκε μέσα στην κρίση προκάλεσε ένα νέο είδος εθνικού διχασμού, μόνο που τώρα δεν σχετιζόταν με τη διαίρεση μεταξύ της Δεξιάς και της Αριστεράς. Ο νέος λαϊκισμός διαίρεσε το έθνος σε «πουλημένους μενουμευρωπαίους», «γερμανοτσολιάδες» και στον «αγνό, προδομένο και ταλαιπωρημένο λαό» που υπέφερε από τα μνημόνια που του «φόρτωσαν οι διεφθαρμένες ελίτ». Η λαϊκιστική διαίρεση συνδυάστηκε με όλα τα είδη μανιχαϊστικής σκέψης που κανείς μπορεί να φανταστεί: πατριώτες και προδότες, διεφθαρμένοι και αδιάφθοροι, ιδεολόγοι και πουλημένοι.
Υπονόμευση της δημοκρατίας
Κάπως έτσι τελείωσε ο πολιτικός διάλογος και υπονομεύτηκε η ίδια η δημοκρατία στη χώρα μας. Η λεκτική βία που παρήχθη ήταν για τα δεδομένα της μεταπολίτευσης πρωτοφανής. Ουδέποτε μέσα στη Βουλή ή από χείλη πολιτικών στελεχών δεν είχαν ακουστεί τόσες ακρότητες όσες αυτήν την περίοδο. Ουδέποτε δεν είχε παραχθεί τόσος απονομιμοποιητικός λόγος για τους δημοκρατικούς θεσμούς όσο στις πλατείες των «Αγανακτισμένων».
Στην πραγματικότητα, όπως πολλές περιπτώσεις μας έδειξαν, η λεκτική βία και η ισοπέδωση της διαφορετικής άποψης δεν είναι παρά ο προθάλαμος της σωματικής βίας και του αυταρχισμού. Οταν αποκαλείς τον άλλον δοσίλογο, πουλημένο, φασίστα, προδότη, γιατί απορείς στη συνέχεια αν κάποιοι θερμοκέφαλοι πηγαίνουν ακόμη πιο πέρα;
Σήμερα, που η στροφή προς τον ρεαλισμό των πρώην αντιμνημονιακών ολοκληρώνεται μέρα με τη μέρα και ταυτόχρονα ο κυνισμός τους δείχνει να περισσεύει, η μόνη παρηγοριά βρίσκεται στο γεγονός πως έχουμε μπροστά μας μια νέα ευκαιρία για να οικοδομήσουμε μια συναινετική δημοκρατία και να αποκαταστήσουμε την ποιότητα του δημόσιου λόγου. Αρκεί βέβαια να το θέλουμε όλοι μας πραγματικά, αλλιώς θα ξαναζούμε διαρκώς έναν «εθνικό διχασμό» άλλοτε ως τραγωδία και άλλοτε ως φάρσα.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 28/05/17
Και όσο χίλιες λέξεις!
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 28/05/17 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου