Με «βομβαρδισμό» δεδομένων που αποκαλύπτουν τη σφοδρότητα με την οποία εξαπλώνεται ο πανδημικός ιός στη χώρα μας, ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας ξεδίπλωσε το «κουβάρι» των ανησυχιών που οδήγησε - έπειτα από εισήγηση των επιστημόνων - στη σκληρή απόφαση της επιβολής ενός ακόμη lockdown στη χώρα μας. Τα όσα εξελίσσονται, σύμφωνα με τον ίδιο, στη Θεσσαλονίκη δημιούργησαν τα πρώτα σημαντικά... ρήγματα στο ΕΣΥ προμηνύοντας τη σταδιακή κατεδάφιση του συστήματος εάν η χώρα δεν έμπαινε σε καραντίνα. «Πλέον το 78% των κλινών ΜΕΘ-Covid στη Θεσσαλονίκη είναι κατειλημμένες» είπε ο καθηγητής επιδεικνύοντας τα σχετικά διαγράμματα και πρόσθεσε πως όταν η διασπορά του ιού είναι μεγάλη στην κοινότητα, μοιραία θα χρειαστούν νοσηλεία σε Εντατική και νεότεροι άνθρωποι...

Aπό "ΤΑ ΝΕΑ", και...

"ΤΑ ΝΕΑ", 06/11/20

"ΤΑ ΝΕΑ", 06/11/20



ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Ενα δεκαήμερο - ορόσημο στην προσπάθεια αποσυμπίεσης του συστήματος υγείας και ανακοπής κάθε περαιτέρω αύξησης στις επιδημιολογικές καμπύλες «ανοίγει» για την κυβέρνηση αυτομάτως με το οριζόντιο «κλείσιμο» της χώρας για τρεις εβδομάδες και με ανοιχτά όλα τα σενάρια για τη συνέχεια, μετά τις 30 Νοεμβρίου. Απαντήσεις στα δύο κυρίαρχα ερωτήματα «γιατί τώρα;» η αιφνιδιαστική απόφαση για το καθολικό lockdown και «τι έρχεται;» τον χειμώνα επιχείρησε να δώσει ο Πρωθυπουργός, έχοντας στο πλευρό του (και) ως ισχυρή σημειολογία τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα, δείχνοντας τελικά προς δύο «μοντέλα» για τη διαχείριση της επόμενης περιόδου. Το ένα θεωρείται δοκιμασμένο από την άνοιξη με μότο «δραστικά μέτρα νωρίτερα» και το άλλο αφορά πλάνο πιο συγκρατημένης, στοχευμένης απελευθέρωσης από τη νέα πανελλαδική καραντίνα.

Με «γκάζι στις ευθείες και φρένο στις στροφές», όπως το σκιαγράφησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από το Μαξίμου. Ο ίδιος, αναγνωρίζοντας τον «οικονομικό πόνο» και τον φόβο των πολιτών, έθεσε επιπλέον καθαρά δύο παραμέτρους που οδήγησαν στην απόφασή του να «κλείσει» από αύριο η οικονομικο-κοινωνική δραστηριότητα παντού, πλην λίγων εξαιρέσεων.

Η πρώτη (και κυρίαρχη) συνοψίζεται στην πρωθυπουργική αποστροφή «δεν μπορώ να αναλάβω την ευθύνη να θέσω σε κίνδυνο τη ζωή συμπολιτών μας», μετά τη δραματική διαπίστωση της φοβερής ταχύτητας μετάδοσης του ιού - κάτι που στο πρωθυπουργικό γραφείο έφτασε με τη μορφή διαγραμμάτων προχθές. Ο δεύτερος λόγος είναι η ανάγκη να «πνιγεί», κατά τα λεγόμενα του Πρωθυπουργού, «το δεύτερο κύμα» και να «ζωντανέψει», έστω και υπό περιορισμούς, η εορταστική αγορά του Δεκεμβρίου.

Είναι σαφές ότι τα στοιχεία των τελευταίων 24ώρων και οι εφιαλτικές εκτιμήσεις για τις νοσηλείες, την πίεση στις Εντατικές, τους διασωληνωμένους και τους νεκρούς έφεραν τον Μητσοτάκη μπροστά στην απόφαση που πάλευε να αποφύγει. «Είδαμε αύξηση στις νοσηλείες, στους διασωληνωμένους, μια άσχημη αναλογία εισαγωγών - εξιτηρίων στα νοσοκομεία. Είχαμε σχεδόν 10.000 κρούσματα μέσα σε πέντε μέρες, όταν από την αρχή της πανδημίας ήμασταν σε κάτι λιγότερο από 50.000 κρούσματα. Οι 50 Μονάδες Εντατικής Θεραπείας τις οποίες προσθέτουμε στο Νοσοκομείο "Σωτηρία", με αυτή την ταχύτητα μπορεί να γεμίσουν σε τρεις ή σε τέσσερις ημέρες» είπε.

Η εκθετική αύξηση «μας εξέπληξε», όπως τόνισε και ο καθηγητής Τσιόδρας απαντώντας στην ερώτηση των «ΝΕΩΝ», επιφυλασσόμενος για περαιτέρω τεκμηρίωση σε σχέση με τη συμπεριφορά του ιού. Είναι γεγονός ότι ο κόκκινος συναγερμός ήχησε αρχικά στη Θεσσαλονίκη, για την οποία ο Μητσοτάκης έκανε αυτοκριτική («θα ήμουν πιο πειστικός εκεί»), στέλνοντας πάντως σήμα υποστήριξης των επιστημόνων, λέγοντας ότι η «τελική ευθύνη είναι της κυβέρνησης, λογοδοτούμε για τις πολιτικές αποφάσεις».

Δύσκολος χειμώνας. Και μπορεί να είναι κοινή πεποίθηση κυβέρνησης και επιστημόνων ότι το lockdown του Νοεμβρίου θα αποδώσει, ωστόσο δεν μπορεί να αποκλειστεί η επαναφορά... δύσκολων αποφάσεων και μέσα στον χειμώνα.

«Το μέλλον είναι αόρατο» κατά τον Τσιόδρα, εξού και, μέχρι το εμβόλιο, από το τραπέζι του Μαξίμου δεν φεύγουν πλέον οι παρεμβάσεις - το φρένο και το γκάζι ή αλλιώς το «άνοιγμα, κλείσιμο» σε δραστηριότητες και κλάδους - ανά πάσα στιγμή. Εξάλλου και ο Μητσοτάκης εμμέσως προανήγγειλε νέο τρόπο «απελευθέρωσης» της χώρας, σε σχέση με το πρώτο κύμα. «Ολοι μας ψυχολογικά θέλαμε να πιστεύουμε ότι είχαμε τελειώσει με τον εφιάλτη. Δεν θα επιτρέψουμε αυτή την αντίδραση μετά το δεύτερο lockdown» ήταν η αποστροφή του. Στο επόμενο διάστημα θα αξιολογηθεί η διαδικασία και ο χρόνος σταδιακού ανοίγματος της οικονομίας με προδιαγεγραμμένους στοχευμένους ελέγχους, πιο αυστηρούς κανόνες συγκριτικά με το περασμένο καλοκαίρι, αλλά και μεγαλύτερη ανοχή εκεί όπου δεν παρατηρείται διασπορά. «Ξέρουμε πολύ καλά από πού προήλθε αυτή η έξαρση. Θα πρέπει να το λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη όλοι. Δεν είναι ώρα να αποδοθούν ευθύνες...» προειδοποίησε ο Πρωθυπουργός σε αυστηρούς τόνους - αντίστοιχους με αυτούς του Τσιόδρα για «ακραία στοιχεία που διαδίδουν ψευδείς θεωρίες».

ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΙΑΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΘ. Στο μεταξύ, την πρόσληψη 300 μόνιμων ιατρών στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας της χώρας προανήγγειλε ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, καταθέτοντας χθες στη Βουλή σχετική τροπολογία. Μάλιστα, οι τοποθετήσεις στον νευραλγικό αυτόν τομέα θα γίνουν με διαδικασίες fast-track εν μέσω της επιδημίας που σαρώνει τη χώρα. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα στους ειδικευόμενους να παρατείνουν τη θητεία τους στο ΕΣΥ, ανάβει το «πράσινο φως» στους ιδιώτες ιατρούς να μπορέσουν να υπηρετήσουν σε δημόσια νοσοκομεία και μεταξύ άλλων επεκτείνεται η δυνατότητα αναγκαστικής διάθεσης ιδιωτικών κλινικών και θεραπευτηρίων.

ΤΙ ΜΑΣ ΟΔΗΓΗΣΕ ΠΙΣΩ ΣΤΟ ΜΑΡΤΗ

Με «βομβαρδισμό» δεδομένων που αποκαλύπτουν τη σφοδρότητα με την οποία εξαπλώνεται ο πανδημικός ιός στη χώρα μας, ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας ξεδίπλωσε το «κουβάρι» των ανησυχιών που οδήγησε - έπειτα από εισήγηση των επιστημόνων - στη σκληρή απόφαση της επιβολής ενός ακόμη lockdown στη χώρα μας.

Τα όσα εξελίσσονται, σύμφωνα με τον ίδιο, στη Θεσσαλονίκη δημιούργησαν τα πρώτα σημαντικά... ρήγματα στο ΕΣΥ προμηνύοντας τη σταδιακή κατεδάφιση του συστήματος εάν η χώρα δεν έμπαινε σε καραντίνα.

«Πλέον το 78% των κλινών ΜΕΘ-Covid στη Θεσσαλονίκη είναι κατειλημμένες» είπε ο καθηγητής επιδεικνύοντας τα σχετικά διαγράμματα και πρόσθεσε πως όταν η διασπορά του ιού είναι μεγάλη στην κοινότητα, μοιραία θα χρειαστούν νοσηλεία σε Εντατική και νεότεροι άνθρωποι: «Είχαμε 27 άτομα ηλικίας 55-64 και 18 άτομα ηλικίας 45-54 τις τελευταίες επτά ημέρες που νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ». Αντίστοιχα, στην Αττική η κάλυψη των ΜΕΘ που προορίζονται για τη φροντίδα ασθενών με λοίμωξη Covid-19 εμφανίζουν πληρότητα 66%, γεγονός που λειτουργεί προειδοποιητικά ότι ο SARS-CoV-2 εξοντώνει σταδιακά τις αντοχές των νοσοκομείων, άρα και η λύση των αεροδιακομιδών ώστε να εκκενώνονται νευραλγικά κρεβάτια Εντατικής σε επιβαρυμένες περιοχές σύντομα θα... εξαντληθεί.

Δεδομένης δε της εκθετικής αύξησης που καταγράφτηκε τις τελευταίες επτά ημέρες, ο Τσιόδρας έκανε σαφές ότι το... κύμα νοσηλειών δυνάμωνε μέρα με την ημέρα.

«Εχουμε έναν μέσο όρο νέων εισαγωγών τις τελευταίες επτά ημέρες που ξεπερνάει τις 170 ανά ημέρα. Πολύ υψηλά. Μία εκθετική αύξηση του αριθμού εισαγωγών στα νοσοκομεία, η οποία θα πιέσει αφόρητα το σύστημα υγείας και αυτό το συζητήσαμε και χθες εκτεταμένα στην επιτροπή» εξήγησε.

Μοιραία και όσο αυξάνεται η ζήτηση για νοσηλευτική φροντίδα δημιουργούνται συνθήκες κορεσμού στα νοσοκομεία - δηλαδή οι εισαγωγές είναι περισσότερες από τα εξιτήρια. «Αλλος ένας δείκτης που δείχνει ότι θα πιεστεί αφόρητα το σύστημα υγείας» υπογράμμισε κατά τη χτεσινή συνέντευξη Τύπου ο Τσιόδρας, ιδίως εάν συνυπολογίσει κανείς ότι αυξάνεται ο αριθμός μεταδόσεων στους ηλικιωμένους που είναι και οι πιο ευάλωτοι σε επιπλοκές.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο καθηγητής επέλεξε να πείσει τους πολίτες χρησιμοποιώντας ως οδηγό τα ίδια «σκληρά δεδομένα» που έχουν στη διάθεσή τους και οι επιστήμονες. Σε ένα από τα διαγράμματα που παρουσίασε φαίνεται ότι η άνοδος της θετικότητας στα τεστ ξεπερνά πλέον το 9%». «Και όταν το δει αυτό κανείς σε συνάρτηση με την αυξημένη και εκθετική πορεία του ιού στη χώρα σημαίνει ότι αυτή τη στιγμή κάποιος με συμπτώματα έχει μία στις δέκα πιθανότητες να είναι μολυσμένος με τον ιό» πρόσθεσε.

Τα fake news. Τέλος, δεν παρέλειψε να προειδοποιήσει ότι ακόμη ένα σημείο προβληματισμού είναι και η... εκθετική παραπλάνηση των πολιτών λόγω της παραπληροφόρησης: «Και βέβαια φοβόμαστε μήπως αυτά τα ψεύτικα νέα επηρεάσουν τη στάση του κόσμου όσον αφορά τη διασπορά της επιδημίας και την αποδοχή του εμβολίου. Σε μία πρόσφατη μελέτη, μόλις το 50% σε πολλές χώρες αποδεχόταν το εμβόλιο».

"ΤΑ ΝΕΑ", 06/11/20

"ΤΑ ΝΕΑ", 06/11/20

....από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 06/11/20

ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΣΑΚΡΗ*

Είναι κατανοητό ότι και μόνον στο άκουσμα της λέξης «μετάλλαξη» οι πολίτες ανησυχούν. Ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με έναν ιό που έχει προκαλέσει μια πρωτόγνωρη πανδημία όπως αυτή που βιώνουμε. Ωστόσο, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η μεταλλαξιμότητα είναι μία φυσιολογική εξελικτική διαδικασία για όλους τους ιούς και ότι οι περισσότερες μεταλλάξεις τους είναι, όπως λέμε στην ιολογία, «δηλητηριώδεις», δηλαδή φονικές, όχι για τον άνθρωπο ως ξενιστή, αλλά για τους ιούς. Κάποιες άλλες είναι ουδέτερες, δεν έχουν δηλαδή άμεσα ορατές επιδράσεις, ενώ ελάχιστες είναι επωφελείς για τους ιούς. Αξίζει επίσης να επισημάνουμε ότι οι κορωνοϊοί, παρά το πολύ μεγάλο γονιδίωμά τους, μεταλλάσσονται πιο αργά σε σύγκριση με άλλους RNA ιούς, όπως ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV) ή οι ιοί γρίπης. Ετσι, στο γονιδίωμα του SARS-CoV-2, το αίτιο της τρέχουσας πανδημίας, καταγράφονται περίπου δύο μεταλλάξεις τον μήνα. Αυτό σημαίνει ότι δύο στελέχη του SARS-CoV-2 που έχουν απομονωθεί από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη διαφέρουν, κατά μέσον όρο, μόνο σε 10 βάσεις RNA από τις 29.903 που απαρτίζουν το «γιγάντιο» γενετικό υλικό του νέου κορωνοϊού.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα στελέχη του SARS-CoV-2 που έχουν απομονωθεί μέχρι σήμερα ουσιαστικά ανήκουν όλα στον ίδιο βιολογικό τύπο, ακόμα και αν φέρουν μικρές αλλαγές στις αλληλουχίες του γονιδιώματός τους. Από τις μεταλλαγές που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, μία όμως φαίνεται να έχει ιδιαίτερη βιολογική σημασία για τον ιό.

Η μετάλλαξη αυτή οδηγεί σε αντικατάσταση ενός αμινοξέος (από ασπαρτικό οξύ σε γλυκίνη) στην ακίδα (Spike, S) του ιού, η οποία αποτελεί και κύριο στόχο των εμβολίων τα οποία δοκιμάζονται. Η αμινοξική αυτή αντικατάσταση (D614G) εμφανίστηκε στα τέλη Φεβρουαρίου και γρήγορα επικράτησε, προφανώς επειδή επέτρεψε την καλύτερη προσαρμογή του ιού στον άνθρωπο. Ποιο ήταν το αποτέλεσμά της; Βελτίωσε την ικανότητα πρόσδεσης του ιού στον υποδοχέα του ACE2 στα επιθηλιακά κύτταρα του αναπνευστικού μας συστήματος, αυξάνοντας έτσι τη μεταδοτικότητα αλλά και τη μολυσματικότητά του. Τα τελευταία in vitro και in vivo πειραματικά δεδομένα έρχονται να το επιβεβαιώσουν.

Ομως, υπάρχουν ενδείξεις ότι η ενίσχυση της μολυσματικότητάς του έχει για τον ίδιο τον ιό ένα παράπλευρο αλλά σημαντικό «ενεργειακό» κόστος: την αυξημένη ευαισθησία του στα αντισώματα εξουδετέρωσης. Ετσι, η συγκεκριμένη μετάλλαξη φαίνεται να τον καθιστά ευκολότερο στόχο όχι μόνο για τα εξουδετερωτικά αντισώματα που προέρχονται από φυσική μόλυνση αλλά πολύ πιθανόν και για αυτά που χορηγούνται θεραπευτικά ή αναπτύσσονται μέσω των εμβολίων.

Πολύ πρόσφατα αναφέρθηκαν και άλλες παραλλαγές ή μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού, όπως το στέλεχος 20A.EU1 που απομονώθηκε αρχικά στην Ισπανία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε μέσω των ταξιδιωτών σε όλη την Ευρώπη. Υπό διερεύνηση είναι το κατά πόσον η επικράτηση αυτού του στελέχους συνδέεται επίσης με αυξημένη μολυσματικότητα. Επίσης, άλλο μεταλλαγμένο στέλεχός του μεταδόθηκε σε ανθρώπους από βιζόν εκτροφής στη Δανία και αποδεικνύει την ικανότητα του ιού να προσαρμόζεται σε διαφορετικά είδη.

Στο πλαίσιο της εμβληματικής δράσης στα εργαστήρια της ιατρικής σχολής του ΕΚΠΑ, όπως και σε άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας μας, μελετώνται στενά τα ιολογικά χαρακτηριστικά και η φυλογενετική εξέλιξη των στελεχών που απομονώνονται στη χώρα μας. Στόχος είναι η κατανόηση των βιολογικών ιδιοτήτων του, άρα και η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του νέου κορωνοϊού.

* Καθηγητής Μικροβιολογίας, διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής.