 |
| "ΤΑ ΝΕΑ", 05/11/20 |
ΤΟΥ Ι.Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ
Μια δύσκολη αμερικανική προεδρική εκλογή ήλθε να μας θυμίσει κάτι που συχνά ξεχνάμε. Οτι η δημοκρατία είναι το καθεστώς του μέσου απλού ψηφοφόρου.
Οι εκλογές αποτύπωσαν έναν βαθύ κοινωνικό, μορφωτικό αλλά κυρίως πολιτισμικό διχασμό.
Από τη μια πλευρά ο απλός λευκός ψηφοφόρος της πόλης ή της υπαίθρου. Αφού, κακά τα ψέματα, τα λαϊκά, αγροτικά, εργατικά ή μικροαστικά στρώματα των λευκών αμερικανών ψηφοφόρων ψήφισαν μαζικά Τραμπ. Μια συνεκτική βαθιά Αμερική.
Μια δύσκολη αμερικανική προεδρική εκλογή ήλθε να μας θυμίσει κάτι που συχνά ξεχνάμε. Οτι η δημοκρατία είναι το καθεστώς του μέσου απλού ψηφοφόρου.
Οι εκλογές αποτύπωσαν έναν βαθύ κοινωνικό, μορφωτικό αλλά κυρίως πολιτισμικό διχασμό.
Από τη μια πλευρά ο απλός λευκός ψηφοφόρος της πόλης ή της υπαίθρου. Αφού, κακά τα ψέματα, τα λαϊκά, αγροτικά, εργατικά ή μικροαστικά στρώματα των λευκών αμερικανών ψηφοφόρων ψήφισαν μαζικά Τραμπ. Μια συνεκτική βαθιά Αμερική.
Από την άλλη ένα άθροισμα διαφόρων κοινωνικών ομάδων κάθε είδους προτίμησης, μόρφωσης, χρώματος ή προέλευσης που υποστήριξε τον Μπάιντεν. Μια ετερόκλητη ανοιχτή Αμερική.
Ούτως ή άλλως, η εκλογή αποδείχτηκε οριακή. Αλλά, για να πούμε την αλήθεια, οριακή την έκαναν οι ψηφοφόροι του Τραμπ διαψεύδοντας σε μεγάλο βαθμό τις δημοσκοπήσεις. Ακόμη κι αν τελικά επικρατήσει (όπως φαίνεται) ο Μπάιντεν.
Δεν θέλω να κάνω φτηνή κοινωνιολογία ή ψυχολογία αλλά είναι το αποτύπωμα μιας βαθιά και φανατικά διχασμένης χώρας. Ακόμη και στο εσωτερικό των πολιτειών που κρίθηκαν υπέρ του ενός ή του άλλου υποψηφίου ο διχασμός είναι ορατός.
Οι παρατηρήσεις θα είχαν αυστηρά αμερικανική σημασία, αν δεν αφορούσαν (σε διαφορετικό κάθε φορά βαθμό...) το σύνολο του δυτικού δημοκρατικού κόσμου.
Κάθε χώρα δηλαδή όπου ο μέσος απλός ψηφοφόρος είναι πρωταγωνιστής της εκλογικής διαδικασίας.
Δεν έχει σημασία να συμφωνούν μαζί του όλοι και σε όλα, ούτε γίνεται να έχουν όλοι τις ίδιες επιλογές, ευαισθησίες, αξίες και προτεραιότητες. Εχει σημασία όμως να τον καταλαβαίνουν, ακόμη κι όταν διαφωνούν.
Παρακολουθώντας χθες ξημερώματα τα εκλογικά αποτελέσματα, άκουσα έναν εξαιρετικό έγχρωμο υποστηρικτή του Τζο Μπάιντεν να μιλάει σε κάποιο πάνελ.
Είπε ότι «σε αυτές τις εκλογές ζητούσαμε μια πολιτική επιτυχία και μια ηθική αποδοκιμασία. Ακόμη κι αν καταφέρουμε την πολιτική επιτυχία είναι καταφανές ότι ηθική αποδοκιμασία δεν υπήρξε».
Παρακολουθώντας χθες ξημερώματα τα εκλογικά αποτελέσματα, άκουσα έναν εξαιρετικό έγχρωμο υποστηρικτή του Τζο Μπάιντεν να μιλάει σε κάποιο πάνελ.
Είπε ότι «σε αυτές τις εκλογές ζητούσαμε μια πολιτική επιτυχία και μια ηθική αποδοκιμασία. Ακόμη κι αν καταφέρουμε την πολιτική επιτυχία είναι καταφανές ότι ηθική αποδοκιμασία δεν υπήρξε».
Είχε δίκιο ως προς το αποτέλεσμα. Αλλά είχε άδικο ως προς το ζητούμενο. Ποιος να αποδοκιμάσει ηθικά ποιον;
Η δημοκρατία είναι ένα πολιτικό σύστημα που (τηρουμένων των αναλογιών...) στηρίζεται σε έναν ποσοτικό συσχετισμό. Ψήφων, εκλεκτόρων, βουλευτών, ό,τι θέλετε.
Δεν είναι ηθικό δικαστήριο. Δεν αποφασίζει το σωστό και το λάθος, ούτε το καλό και το κακό. Γι' αυτό η υποταγή της σε κριτήρια ηθικής ή ορθότητας οδηγεί συνήθως σε διχασμό. Και από τις δυο πλευρές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες (μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία) διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη δημοκρατία
Μακάρι λοιπόν να καταλάβουμε και να αξιοποιήσουμε το μήνυμα που έστειλαν σε μια δύσκολη οριακή εκλογή.
ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ
Το ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα σκεφτόταν να εξαντλήσει όλα τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να παραμείνει στην εξουσία ακόμη κι αν έχανε όχι μόνο τη λαϊκή ψήφο (κάτι που ήταν δεδομένο), αλλά και το σώμα των εκλεκτόρων, ήταν γνωστό και αναμενόμενο. Ο απερχόμενος πρόεδρος είναι αδίστακτος, αδιαφορεί για τους κανόνες (εκτός αν τους έχει αποφασίσει ο ίδιος), περιφρονεί τους θεσμούς (εκτός αν τους έχει διαμορφώσει ο ίδιος) και ξέρει πως αν αφήσει την καρέκλα του μπορεί να έχει τρεχάματα με τη Δικαιοσύνη.
Αυτό δεν αίρει το γεγονός ότι η επίδοσή του στις εκλογές ήταν πολύ καλύτερη απ' όσο περίμεναν όχι μόνο οι αμερικανοί εκλογολόγοι, όχι μόνο οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές σε όλο τον κόσμο, αλλά και το ίδιο του το επιτελείο. Και ασφαλώς δεν βοηθάει στην κατανόηση του «τραμπισμού» το να αντιμετωπίσουμε με απαξίωση τους ψηφοφόρους του, να μείνουμε δηλαδή στον υψηλό τους φανατισμό και στη χαμηλή τους μόρφωση. Χρειάζεται μια βαθύτερη μελέτη της αμερικανικής κοινωνίας, που δεν θα κρατήσει εβδομάδες ή μήνες, αλλά χρόνια.
Ενα μέρος των ψηφοφόρων του Τραμπ κινείται με βάση τον φόβο - είτε αυτό αφορά τις δουλειές που έχασαν σε ξεπερασμένες βιομηχανίες είτε την αίσθηση ότι η παντοδυναμία των λευκών βαίνει προς το τέλος της. Σε αυτούς τους ανθρώπους, ο απερχόμενος πρόεδρος υποσχέθηκε επιστροφή στο χρυσό παρελθόν. Και το ότι πέρασαν τέσσερα χρόνια χωρίς να εκπληρώσει την υπόσχεσή του δεν τους έπεισε να πάψουν να ελπίζουν.
Ενα άλλο μέρος, που τέμνεται με το προηγούμενο, θαυμάζει την αρρενωπότητα και τον δυναμισμό του Τραμπ. Αυτό φάνηκε καθαρά στη Φλόριντα, όπου οι ισπανόφωνοι τον ψήφισαν σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα του αναμενομένου. Υπάρχουν, τέλος, εκείνοι οι ψηφοφόροι που αρνούνται να δουν την πραγματικότητα και προτιμούν να ζουν με μύθους, ακόμη κι αν αυτό έχει μοιραίες συνέπειες για τους ίδιους ή τους γύρω τους. Αυτό που συμβαίνει με τον κορωνοϊό είναι ανήκουστο. Εχουν χάσει ως τώρα τη ζωή τους πάνω από 230.000 Αμερικανοί, τις τελευταίες ημέρες πριν από τις εκλογές τα κρούσματα εκτοξεύθηκαν στα ύψη, κι όμως εκατομμύρια άνθρωποι αδιαφορούν, δεν παίρνουν κανένα μέτρο προστασίας και είναι πεπεισμένοι είτε ότι ο ιός δεν υπάρχει είτε ότι θα φύγει μόνος του.
Αν ο Τραμπ με τον έναν ή τον άλλο τρόπο παραμείνει στη θέση του, αυτή η κοινωνική στρέβλωση θα συνεχιστεί και θα οξυνθεί. Αν όμως ο Μπάιντεν τα καταφέρει, όπως ελπίζουν όλοι οι πραγματικοί φίλοι της Αμερικής, θα έχει μπροστά του δύο προκλήσεις για να αρχίσει να επουλώνει τα τραύματα. Να περιγράψει τα πράγματα όπως έχουν, χωρίς ωραιοποιήσεις, κατασκευές και fake news. Να εργαστεί για την κοινωνική επανένταξη των left behind, των ξεχασμένων της παγκοσμιοποίησης. Σε αυτό το έργο η Κάμαλα Χάρις θα του φανεί πολύτιμη.
Ενα μέρος των ψηφοφόρων του Τραμπ κινείται με βάση τον φόβο - είτε αυτό αφορά τις δουλειές που έχασαν σε ξεπερασμένες βιομηχανίες είτε την αίσθηση ότι η παντοδυναμία των λευκών βαίνει προς το τέλος της. Σε αυτούς τους ανθρώπους, ο απερχόμενος πρόεδρος υποσχέθηκε επιστροφή στο χρυσό παρελθόν. Και το ότι πέρασαν τέσσερα χρόνια χωρίς να εκπληρώσει την υπόσχεσή του δεν τους έπεισε να πάψουν να ελπίζουν.
Ενα άλλο μέρος, που τέμνεται με το προηγούμενο, θαυμάζει την αρρενωπότητα και τον δυναμισμό του Τραμπ. Αυτό φάνηκε καθαρά στη Φλόριντα, όπου οι ισπανόφωνοι τον ψήφισαν σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα του αναμενομένου. Υπάρχουν, τέλος, εκείνοι οι ψηφοφόροι που αρνούνται να δουν την πραγματικότητα και προτιμούν να ζουν με μύθους, ακόμη κι αν αυτό έχει μοιραίες συνέπειες για τους ίδιους ή τους γύρω τους. Αυτό που συμβαίνει με τον κορωνοϊό είναι ανήκουστο. Εχουν χάσει ως τώρα τη ζωή τους πάνω από 230.000 Αμερικανοί, τις τελευταίες ημέρες πριν από τις εκλογές τα κρούσματα εκτοξεύθηκαν στα ύψη, κι όμως εκατομμύρια άνθρωποι αδιαφορούν, δεν παίρνουν κανένα μέτρο προστασίας και είναι πεπεισμένοι είτε ότι ο ιός δεν υπάρχει είτε ότι θα φύγει μόνος του.
Αν ο Τραμπ με τον έναν ή τον άλλο τρόπο παραμείνει στη θέση του, αυτή η κοινωνική στρέβλωση θα συνεχιστεί και θα οξυνθεί. Αν όμως ο Μπάιντεν τα καταφέρει, όπως ελπίζουν όλοι οι πραγματικοί φίλοι της Αμερικής, θα έχει μπροστά του δύο προκλήσεις για να αρχίσει να επουλώνει τα τραύματα. Να περιγράψει τα πράγματα όπως έχουν, χωρίς ωραιοποιήσεις, κατασκευές και fake news. Να εργαστεί για την κοινωνική επανένταξη των left behind, των ξεχασμένων της παγκοσμιοποίησης. Σε αυτό το έργο η Κάμαλα Χάρις θα του φανεί πολύτιμη.
| Ν |
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 05/11/20 |
ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΤΑΓΚΟΥ
Ανεξαρτήτως οριστικού αποτελέσματος, οι εκλογές στις ΗΠΑ απέδειξαν ότι ο Τραμπ, όπως και ό,τι εκφράζει ή εκπροσωπεί, είναι «πολύ σκληρός για να πεθάνει», όπως και ο Μπρους Γουίλις. Αν μάλιστα θέλουμε να το διατυπώσουμε πιο ωμά, οι πιθανότητες να δούμε τους οπαδούς του να πανηγυρίζουν κραυγάζοντας «four more years» είναι μεγάλες, ίσως μεγαλύτερες από εκείνες των οπαδών του Μπάιντεν. Αυτό θα φανεί βέβαια σήμερα, χωρίς να αποκλείεται να ακολουθήσει μια δικαστική μάχη ενστάσεων και αμφισβητήσεων, με απροσδιόριστες τελικές συνέπειες για το «σύστημα».
Ο Τραμπ φρόντισε από νωρίς να στήσει σκηνικό αμφισβήτησης σε περίπτωση που χάσει. Υπονόμευσε την έγκαιρη παράδοση των επιστολικών ψήφων μέσω του ταχυδρομείου τοποθετώντας πρόσφατα επικεφαλής έμπιστό του και περικόπτοντας παράλληλα τη χρηματοδότηση για να μην μπορούν οι ταχυδρομικές υπηρεσίες να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις της εκλογικής μάχης. Φρόντισε να διαλαλήσει την εναντίωσή του και αμφισβήτησε έντονα την εγκυρότητα της διαδικασίας που επιτρέπει την κατάθεση της ψήφου πριν από την ημέρα των εκλογών. Ενίσχυσε την πλειοψηφία των υπερσυντηρητικών δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου ήδη απειλεί να προσφύγει. Τέλος, συνιστούσε μέχρι την τελευταία στιγμή στους ψηφοφόρους του να προσέλθουν αυτοπροσώπως την Τρίτη στις κάλπες για να ψηφίσουν, προκειμένου να δημιουργηθεί εντύπωση νίκης του, ώστε να καταγγέλλει ότι οι αντίπαλοί του θέλουν να την ανατρέψουν με νοθεία.
Πέρα όμως από αυτά που έχουν σχέση με την προσωπικότητα του Τραμπ και τα καμώματά του, οι προχθεσινές εκλογές απέδειξαν, μεταξύ άλλων, ότι:
– Ο διχασμός στις ΗΠΑ είναι φαινόμενο διαρκείας, τρέφεται από ρατσιστικές αντιλήψεις και χαρακτηρίζεται από πολιτισμικά στοιχεία διάκρισης μεταξύ των πληθυσμών της ανατολικής και της δυτικής ακτής από τη μια πλευρά και της υπόλοιπης χώρας από την άλλη, αλλά και μεταξύ κατοίκων των μεγάλων πόλεων και εκείνων των μικρών πόλεων και των αγροτικών περιοχών.
– Το Δημοκρατικό Κόμμα επέλεξε έναν γερασμένο υποψήφιο δίχως λάμψη και ένταση, που δεν μπορούσε να προσελκύσει ψηφοφόρους, και έτσι ο Τραμπ αναγορεύτηκε σε σύμβολο της σύγκρουσης. Γεγονός που σημαίνει επίσης ότι το Δημοκρατικό Κόμμα βρίσκεται σε κρίση από πλευράς οργάνωσης, προσώπων και ιδεών.
– Η τεχνολογία της πληροφορίας έχει ανατρέψει τα γνωστά από δεκαετίες δεδομένα επιρροής στους ψηφοφόρους και δυσκολεύει εξαιρετικά την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων, άρα και την επιλογή των κατάλληλων μεθόδων και εργαλείων για την προσέγγιση εκλογέων.
– Το εκλογικό σύστημα είναι εντελώς παράλογο σήμερα, ανήκει σε άλλες εποχές, αλλοιώνει τη λαϊκή βούληση και επιβεβαιώνει ουσιαστικά την άποψη ότι οι ΗΠΑ δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος, αλλά συνομοσπονδία πολιτειών.
Τέλος, είναι καιρός να γίνει αντιληπτό και αποδεκτό ότι στη διαμόρφωση της νοοτροπίας πολύ μεγάλου μέρους των Αμερικανών συμβάλλουν αποφασιστικά ο θρησκευτισμός στα όρια της θρησκοληψίας, η εθνικοφροσύνη τύπου «η Αμερική υπεράνω όλων» και το δικαίωμα της οπλοκατοχής. Ολα αυτά καλλιεργούνται συστηματικά. Καμία σχέση με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, με εξαίρεση την κοινή διαπίστωση της αποφασιστικής επίδρασης της οικονομίας στις εκλογικές αναμετρήσεις.
– Η τεχνολογία της πληροφορίας έχει ανατρέψει τα γνωστά από δεκαετίες δεδομένα επιρροής στους ψηφοφόρους και δυσκολεύει εξαιρετικά την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων, άρα και την επιλογή των κατάλληλων μεθόδων και εργαλείων για την προσέγγιση εκλογέων.
– Το εκλογικό σύστημα είναι εντελώς παράλογο σήμερα, ανήκει σε άλλες εποχές, αλλοιώνει τη λαϊκή βούληση και επιβεβαιώνει ουσιαστικά την άποψη ότι οι ΗΠΑ δεν είναι ομοσπονδιακό κράτος, αλλά συνομοσπονδία πολιτειών.
Τέλος, είναι καιρός να γίνει αντιληπτό και αποδεκτό ότι στη διαμόρφωση της νοοτροπίας πολύ μεγάλου μέρους των Αμερικανών συμβάλλουν αποφασιστικά ο θρησκευτισμός στα όρια της θρησκοληψίας, η εθνικοφροσύνη τύπου «η Αμερική υπεράνω όλων» και το δικαίωμα της οπλοκατοχής. Ολα αυτά καλλιεργούνται συστηματικά. Καμία σχέση με την ευρωπαϊκή κουλτούρα, με εξαίρεση την κοινή διαπίστωση της αποφασιστικής επίδρασης της οικονομίας στις εκλογικές αναμετρήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου