"....Ουδέν καινόν στον πολιτικό ορίζοντα τής Ελλάδος. Όλα ξαναγυρίζουν στό αυτό. Καί λειώνουμε μέσα σ' αυτό. Ζητούμενον παραμένει τό όντως καινόν, άρκεί αύτό νά μή συντάσσεται μέ καινά δαιμόνια..."

Από την "ΕΣΤΙΑ"

"ΕΣΤΙΑ", 25/05/18

Άνακυκλική καί καρκινική πολιτική

του Σαράντου Ι. Καργάκου *

Ο ΟΡΟΣ είναι είλημμένος άπό τή στιχουργική.

Άνακυκλικά ή άντιστρέφοντα λέγονται κάποια στιχουργήματα, τά οποία άν τά διαβάζει κάποιος κατά τή φυσική σειρά των λέξεων ή κατ' αντίστροφη φορά εκφράζουν τήν ίδια έννοια. Σάν δείγμα δανείζομαι ένα επίγραμμα του Νικόδημου του Ήρακλεώτη:

«Άσκανία μέγα χαίρε καλή καί χρύσεα Βάκχου όργια καί μύσται πρόκριτοι Ευΐεω»

Η αντίστροφη ή ανακύκληση γίνεται ως έξης:

«Εϋίεω πρόκριτοι μύσται καί όργια Βάκχου χρύσεα καί καλή χαίρε μέγα Άσκανίη»

Άσκανία λεγόταν ή λίμνη τής Βιθυνίας κοντά στήν οποία κτίστηκε η ξακουστή Νίκαια. Τό Εΰιος είναι επίκληση του Βάκχου, καί ξ επίκληση είναι παράγωγο τής έπιφωνήσεως «ευοί-ευάν».

Οσο γιά τόν Νικόδημο, αυτό πού μπορώ νά θυμηθώ είναι πως γεννήθηκε στην Ηράκλεια, μάλλον του Πόντου, καί είχε διακριθεί στή σύνθεση «άνακυκλικών» επιγραμμάτων πού μόνον επτά έχουν σωθεί στην Παλατινή Ανθολογία.

Τά «άνακυκλικά» στιχουργήματα μπορεί νά ήσαν λεκτικά τεχνουργήματα αλλά δέν είχαν βαθύ ποιητικό αίσθημα καί νόημα. Είναι παρόμοια μέ τά μονόστιχα στιχουργήματα, τους «καρκίνους», στά οποία επιδίδονται οι μεσαιωνικοί μας πρόγονοι τής Αυτοκρατορίας τής Κων/πόλεως. Τά στιχουργήματα αυτά λέγονταν «καρκίνοι», διότι όπως ό κάβουρας κινείται ευχερώς δεξιά καί αριστερά όμοια καί οι στίχοι αυτοί μπορούν νά διαβάζονται κατά τήν ίδια έννοια καί λέξη καί άπό τήν αρχή καί άπό τό τέλος. Πασίγνωστος «καρκίνος» είναι ό αποδιδόμενος στον Γρηγόριο Ναζιανζηνό: «Νίψον άνομήματα μή μόναν όψιν».

Ιδιαίτερη επίδοση στή σύνθεση καρκινικών στίχων είχε ό αυτοκράτορας Λεών ΣΤ' ό Σοφός (886-912). Ενθυμούμαι τόν πιό γνωστό: «Ώ γένος έμόν έν ω μέσω εγώ».

Μόνο πού κατά τήν αντίστροφη ανάγνωση δέν πρέπει νά ληφθεί υπόψη η ορθογραφία. Αυτό πού δέν είναι ιδιαίτερα γνωστό, ακόμη καί σέ πολλούς γραμματολόγους μας, είναι πώς τό 1802 ένας μοναχός, ό Αμβρόσιος Πάμπερις, έξέδωκε στή Βιέννη ολόκληρο βιβλίο μέ καρκινικούς στίχους. Καταγράφω τόν πλέον σοφό: «Σοφά τε καίμή, γή μία καί τάφος».

Ο αναγνώστης, πού δέν έχει αγανακτήσει μέ τά περί άνακυκλικών καί καρκινικών στίχων λεγόμενα, ασφαλώς θά αναρωτηθεί ποια σχέση έχουν όλα αυτά μέ τήν σημερινή φλεγμαίνουσα -έτσι θά τήν έλεγε ό Πλάτων- κατάσταση. Απαντώ: Στον αστερισμό του καρκίνου δέν βρισκόμαστε έδώ καί καιρό; Στό ερώτημα «πώς πάμε;» ή συνηθέστερη απάντηση είναι «Σάν τό κάβουρα». Άρα;

Κι ακόμη, πώς ξαφνικά εξατμίστηκαν σχεδόν κατά τό ήμισυ οι απολαυές καί οι οικονομίες μας, καί πολλών μάλιστα ολοσχερώς; Οι αρχαίοι είχαν μιά λαβίδα μέ σκέλη καμπύλα πού τήν έλεγαν «καρκίνο». Μέ τή λαβίδα αυτή, πού είχε μέγεθος ικριώματος, άνέσυραν λίθους άπό τό έδαφος καί τους ανέβαζαν ψηλά κατά τήν οικοδόμηση κτηρίων. Βεβαίως, μπορεί άπό τους κυβερνώντες νά χρησιμοποιούνται ποικίλοι φορολογικοί καρκίνοι, αλλά ούτε κτήρια ούτε εργοστάσια κτίζονται. Στην ερώτηση «γιατί;» η απάντηση είναι απλή: η οικονομία μας πάσχει άπό καρκινοπάθεια. Κι είναι φυσικό νά πάσχει, διότι όταν λέγονταν ή γράφονταν κάποια προειδοποιητικά, πολίτες καί πολιτικοί «φουμάρανε στης αμέλειας τό χαβά». Κι ακόμη όλη ή μεταπολιτευτική πολιτική μας μήπως δέν μαγειρεύθηκε κατά τή συνταγή τών άνακυκλικών στίχων; Τί έγιναν οι μυριάδες πολίτες, πού κρατούσαν τά πανώ καί τίς σημαίες κατά τίς υποδοχές του Παττακού; Έκαναν μιά άνακυκλική μεταπήδηση καί εντάχθηκαν σέ διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς. Κύριες δεξαμενές τών όμβρίων πολιτικών υδάτων η Ν.Δ. καί τό ΠΑΣΟΚ, που ήταν ανακύκλωση τών προδικτατορικών κομμάτων, τής ΕΡΕ καί τής Ενώσεως Κέντρου. Βέβαια κάποιοι νεαροί γιά ν' άποκτήσουν πείρα επαναστατικής πρακτικής ή ακόμη καί γιά συγκάλυψη του πρότερου φιλοδικτατορικού παρελθόντος τους (αυτό κυρίως ίσχυσε γιά καλλιτέχνες καί συγγραφείς), παρατάχθηκαν στίς επάλξεις του ασάλευτου πύργου του ΚΚΕ καί ιδιαίτερα στην πανίσχυρη τότε ΚΝΕ, πού ήλεγχε σχολεία καί σχολές. Κάποιοι στεγάστηκαν καί στό καχεκτικό ΚΚΕ Εσωτερικού, πού διαρκώς μεταβαλλόμενο καί μετασχημάτιζαμενο έπί τό αυτό μεταξελίχθηκε στον πανίσχυρο έπί μία τριετία ΣΥΡΙΖΑ καί δημιούργησε μία νέα πολιτική κουλτούρα, όμοηχούσα καί όμοιορροπούσα προς τή θολούρα.

Αυτό, πού χυδαϊστί λέγεται «Συριζαριό», είναι μιά ανακύκληση έπί τό αυτό ενός προτέρου φυράματος (μέ τήν αρχική του όρου σημασία) πού λεγόταν «Πασοκάριο» ή «Πασοκαρία». Ακόμη καί αυτή ή λεγόμενη «Αριστερή πλατφόρμα» είναι πολιτική ανακύκληση τών έπαναστικών πυρήνων τών πρώτων μεταδικτατορικών ήμερων που πίστευαν -ίσως καί πιστεύουν- ότι έκεΐ όπου απέτυχε ό Τρότσκυ θά πετύχουν αυτοί.

Οσο γιά τους λεγόμενους «αναρχοαυτόνομους» (ό όρος θαρρώ πώς είναι του Χαρ. Φλωράκη), αυτοί προέκυψαν άπό κατεψυγμένα ιδεολογικά σπέρματα ενός πρώην τσαρικού αξιωματικού, τοϋ Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Μπακούνιν (1814-1876). Έδώ κι άν έχουμε άνακυκλική πολιτική! Όπως ό Μπακούνιν ήταν γυιός διπλωμάτη καί πρώην τσαρικός αξιωματικός, όμοια καί στό στρατηγείο του άναρχισμού, δηλαδή στά Εξάρχεια καί στους πέριξ χώρους, συρρέουν παιδιά ανωτάτων δημοσίων υπαλλήλων, ανωτάτων στρατιωτικών, επιφανών πλουτοκρατών, πού άφού κάνουν τήν επαναστατική τους θητεία κάνουν μιά «γυροβολιά» καί επανέρχονται στά Ίδια. Από τέτοιους «επαναστάτες» ξεπήδησαν-έδώ κι άλλού –οί λεγόμενοι «Γιάππις» καί «Γκόλντεν Μπόυς», που είναι πρόθυμοι νά υπηρετήσουν κάθε κόμμα πού τούς προσφέρει θέσεις καί χρήμα, καί κατά κύριο λόγο νά υπηρετήσουν τά κόμματα εξουσίας.

Ήταν φυσικό, μέσα στην «χαλασιά» πού έφερε η οικονομική μας χρεοκοπία, νά προκύψουν καί άλλοι πολιτικοί σχηματισμοί, όπως ή «Χρυσή Αυγή», πού έχει ως «γκρουπούσκουλο» κάποιες δεκαετίες ζωής μέ ολοκληρωτικές ιδεολογικές καταβολές. Όπως καί στή Γερμανία στά χρόνια τής ανόδου τοϋ Χίτλερ, όμοια καί στήν Ελλάδα οι περισσότεροι ψηφοφόροι αλλά καί στελέχη τής «Χρυσής Αυγής» έχουν αριστερή καταγωγή.Όσο γιά τό «Ποτάμι» αυτό είναι ακόμη θολό, γιά νά εκφέρουμε κρίση. Άπ' ό,τι φαίνεται είναι ποτάμι πού σχηματίζεται άπό διαρρέοντα ύδατα προϋπαρχόντων ποταμών. Δέν έχει δική του πηγή ούτε σταθερή ροή. Άπό πολλές απόψεις μού θυμίζει «στρωματέα». "Ετσι έλεγαν οι αρχαίοι ένα σύγγραμμα μέ ποικίλη ύλη αντλημένη άπό πολλές πηγές. Τέτοιο σύγγραμμα ήσαν οι «Στρωματείς» του Κλήμη Άλεξανδρέα.

Συμπέρασμα: Ουδέν καινόν στον πολιτικό ορίζοντα τής Ελλάδος. Όλα ξαναγυρίζουν στό αυτό. Καί λειώνουμε μέσα σ' αυτό. Ζητούμενον παραμένει τό όντως καινόν, άρκεί αύτό νά μή συντάσσεται μέ καινά δαιμόνια.

*Ιστορικός, συγγραφέας

www.sarantoskargakos.gr