ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΚΛΙΠΟΝΤΟΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗ ΜΟΝΤΙ ΣΤΕΡΝΣ, ΠΡΕΣΒΕΩΣ ΤΩΝ ΗΠΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΟΔΟ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ...

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"-18/05/16

Μόντι Στερνς: φίλος στα δύσκολα
ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΠΑΠΑΧΕΛΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

Ο Μόντι Στερνς ήταν ένας πολύ σημαντικός διπλωμάτης και φίλος της Ελλάδος. Χειρίσθηκε τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις σε κρίσιμες στιγμές, διατηρώντας πάντοτε την ψυχραιμία και την αγγλοσαξονική του σύνεση. Γνώρισε τον Ανδρέα Παπανδρέου τη δεκαετία του 1950, όταν ο ίδιος ήταν νεαρός διπλωμάτης στην πρεσβεία της Αθήνας και ο Ανδρέας έκανε την πρώτη προσπάθεια εγκατάστασης στη χώρα μας. Αλλωστε, ο Στερνς αναφερόταν συχνά σε μια επιστολή που του είχε στείλει ο Ανδρέας εξηγώντας την απόφασή του να μην παραμείνει στην Ελλάδα και να επιστρέψει στην ακαδημαϊκή του καριέρα στις ΗΠΑ.

Από τότε απέκτησαν φιλική σχέση, η οποία οδήγησε στην τοποθέτησή του ως επικεφαλής της αμερικανικής πρεσβείας μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Δεν ήταν μια εύκολη αποστολή. Στην Αθήνα επικρατούσε ο λάβρος αντιαμερικανισμός της εποχής, τα συνθήματα για την απομάκρυνση των βάσεων ήταν δημοφιλή, όπως και τα τριτοκοσμικά ανοίγματα της τότε κυβέρνησης. Στην Ουάσιγκτον είχε εκλεγεί ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ένας υπερσυντηρητικός πρόεδρος η κυβέρνηση του οποίου αντιμετώπιζε με δυσπιστία και ενίοτε οργή τις κινήσεις του Παπανδρέου. Ηταν η περίφημη εποχή των ταξιδιωτικών οδηγιών, της κορύφωσης της τρομοκρατίας, των διαπραγματεύσεων για τις βάσεις, των σχέσεων με τον Καντάφι.

Ο Στερνς προσπαθούσε να εξηγήσει το φαινόμενο στην αμερικανική διοίκηση. Του άρεσε να διηγείται μία από τις πιο αστείες στιγμές που είχε ζήσει όταν επισκέφθηκε την Αθήνα εκτάκτως και για λίγες ώρες ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Σουλτς για να κάνει ένα πολύ αυστηρό διάβημα στον Παπανδρέου. Ανέβηκαν μαζί στο Καστρί και άρχισαν να συζητούν μαζί του. Ο Ανδρέας έστρεψε την κουβέντα στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και στην ομάδα του. Η ώρα πέρασε και ο Σουλτς ήταν ενθουσιασμένος που βρήκε ένα συνομιλητή τόσο ενημερωμένο για τα αγαπημένα του θέματα. Στο αυτοκίνητο, στον δρόμο για το αεροδρόμιο συνειδητοποίησε ότι είχε ξεχάσει να κάνει το αυστηρό διάβημα... Ο Στερνς γελούσε κάθε φορά που εδιηγείτο αυτήν την ιστορία και προσέθετε: «Είναι ευτύχημα που δεν απολύθηκα τότε».

Οι σχέσεις των δύο χωρών, πάντως, έφτασαν πολλές φορές σε οριακό σημείο. Οι αφορμές δεν έλειψαν, άλλωστε. Η αγωνία κορυφώθηκε για τον φιλοδυτικό προσανατολισμό της ελληνικής κυβέρνησης όταν δεν επανεξελέγη στην προεδρία ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, τον οποίο ο Αμερικανός διπλωμάτης γνώριζε και θαύμαζε.

Ο Στερνς έγινε πολύ γνωστός στο αμερικανικό διπλωματικό κατεστημένο για μία φράση που είπε κατά τη διάρκεια μιας κλειστής σύσκεψης στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Τα «γεράκια» της εποχής εκείνης ήθελαν να φτάσουν σε ακραίες μορφές αντιποίνων έναντι της Αθήνας. Ο Στερνς υποστήριξε με σθένος την ανάγκη αποδραματοποίησης των διμερών σχέσεων και στο τέλος είπε την ιστορική φράση: «Κύριε υπουργέ, σας παρακαλώ να προσέξετε όχι τα λόγια, αλλά τις πράξεις του Παπανδρέου» (look at his deeds, not his words). Λίγο αργότερα, ο Ανδρέας δήλωνε από το προεκλογικό μπαλκόνι ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις πρέπει να μπουν σε «ήρεμα νερά» και τα υπόλοιπα είναι γνωστά.

Με τον θάνατό του «έφυγε» ο τελευταίος μιας γενιάς ειλικρινών φιλελλήνων Αμερικανών διπλωματών που χειρίσθηκαν τις ταραγμένες σχέσεις των δύο χωρών τις πιο σκοτεινές τους περιόδους.