Μολονότι η παραμονή του «Oruc Reis» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα για περίπου ένα 24ωρο δεν εξελίχθηκε τελικά σε σοβαρότερη πρόκληση, η Αθήνα το αντιμετώπισε με τα ίδια αντανακλαστικά και τις ίδιες διαδικασίες και σχέδια που θα ακολουθούσε όπως στην περίπτωση ενός «θερμού επεισοδίου». Το Μαξίμου από τις πρώτες ώρες του συμβάντος επιχειρούσε να το υποβαθμίσει, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε ο απαιτούμενος συναγερμός μέχρι να διαπιστωθεί, το απόγευμα της Παρασκευής, πως το τουρκικό σεισμογραφικό άλλαξε ρότα και άρχισε να κατευθύνεται ανατολικά, για να βγει τελικά από την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Και συσκέψεις έγιναν και συνεχή επικοινωνία του υπουργού Αμυνας με τον Πρωθυπουργό υπήρξε....

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 03/02/20

ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗ

Σε υπερσυγκέντρωση δύναμης πυρός από πολεμικά πλοία της Ελλάδας και της Τουρκίας οδήγησε το «θρίλερ» που εκτυλίχθηκε την περασμένη Παρασκευή με το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος «Oruc Reis» στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στο Καστελλόριζο και στην Κύπρο. Το τουρκικό σκάφος επέστρεψε το Σάββατο στην κυπριακή ΑΟΖ.

Μπορεί η ένταση να ήταν ελεγχόμενη, ωστόσο γύρω από το «Oruc Reis» εξακολουθούν να βρίσκονται πολεμικά καράβια. Κοντά στο τουρκικό σκάφος, πάντοτε εντός της κυπριακής ΑΟΖ, βρίσκονται δύο τουρκικές φρεγάτες. Ταυτόχρονα, βορειοδυτικά του «Oruc Reis» κινείται η φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» με εντολή από το ΓΕΕΘΑ να παρακολουθεί στενά το ερευνητικό της Τουρκίας. Η ελληνική φρεγάτα έχει γίνει από την Παρασκευή η «σκιά» του τουρκικού σκάφους. Εκτελούσε καθήκοντα πλοίου «σκοπούντος» στην Κάρπαθο και απέπλευσε αμέσως όταν σήμανε συναγερμός στο «Πεντάγωνο» για την παρουσία του τουρκικού ερευνητικού στην ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Την ίδια ώρα στην ευρύτερη περιοχή, στα ανοιχτά της Κύπρου, πλέει και το γαλλικό αεροπλανοφόρο «Charles de Gaulle» στο πλαίσιο της απόφασης που έχει πάρει η Γαλλία να ενισχύσει την παρουσία της στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο στέλνοντας αυστηρά μηνύματα στην Τουρκία.

Μολονότι η παραμονή του «Oruc Reis» στην ελληνική υφαλοκρηπίδα για περίπου ένα 24ωρο δεν εξελίχθηκε τελικά σε σοβαρότερη πρόκληση, η Αθήνα το αντιμετώπισε με τα ίδια αντανακλαστικά και τις ίδιες διαδικασίες και σχέδια που θα ακολουθούσε όπως στην περίπτωση ενός «θερμού επεισοδίου». Το Μαξίμου από τις πρώτες ώρες του συμβάντος επιχειρούσε να το υποβαθμίσει, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξε ο απαιτούμενος συναγερμός μέχρι να διαπιστωθεί, το απόγευμα της Παρασκευής, πως το τουρκικό σεισμογραφικό άλλαξε ρότα και άρχισε να κατευθύνεται ανατολικά, για να βγει τελικά από την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Και συσκέψεις έγιναν και συνεχή επικοινωνία του υπουργού Αμυνας με τον Πρωθυπουργό υπήρξε. Μάλιστα, την Παρασκευή το απόγευμα ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος μετέβησαν στο Μαξίμου και ενημέρωσαν τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Επιπλέον, όπως σημείωναν από την πρώτη στιγμή ανώτατες στρατιωτικές πηγές, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις έκαναν αυτό που έπρεπε να κάνουν με βάση τα δεδομένα, τα οποία παρέπεμπαν σε «άσκηση σε συνθήκες επεισοδίου». Η φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς» πήρε εντολή να φύγει από την Κάρπαθο και να προσεγγίσει το «Oruc Reis». Ταυτόχρονα δε οι κινήσεις του τουρκικού ερευνητικού σκάφους είχαν μπει από την πρώτη στιγμή στο μικροσκόπιο και από άλλα μέσα και μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεων.

Σημειώνεται ότι μέχρι στιγμής οι Τούρκοι τηρούν σιγήν ιχθύος για όσα συνέβησαν την Παρασκευή με την απροειδοποίητη είσοδο του σεισμογραφικού πλοίου στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Εως χθες δεν είχε υπάρξει κάποια επίσημη δήλωση ή αναφορά στα τουρκικά ΜΜΕ. Ωστόσο και τον Οκτώβριο του 2018, όταν το ερευνητικό «Barbaros» είχε επιχειρήσει να εισβάλει στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και αποχώρησε στη θέα της ελληνικής φρεγάτας «Νικηφόρος Φωκάς», η Αγκυρα είχε αφήσει να περάσουν λίγα 24ωρα και μετά είχε επιχειρήσει να διαστρεβλώσει όσα έγιναν, ισχυριζόμενη ότι ο «Νικηφόρος Φωκάς» προσπάθησε να παρενοχλήσει το «Barbaros». Για το πλήρωμα του «Oruc Reis», άλλωστε, την Παρασκευή όλα διαδραματίστηκαν «εντός της τουρκικής ΑΟΖ»...

Οι Γάλλοι στη Μεσόγειο. Αισθητή γίνεται ήδη η αυξημένη ναυτική παρουσία της Γαλλίας στη Μεσόγειο. Η Γαλλία είναι αποφασισμένη να υψώσει «ασπίδα» απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα προκειμένου να «διασφαλιστεί πλήρως η ασφάλεια σε μια στρατηγική για την Ευρώπη περιοχή», όπως δήλωσε ο ίδιος ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και όπως διεφάνη και από το τετ α τετ με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Παρίσι. Ηδη, το γαλλικό αεροπλανοφόρο πλέει ανοιχτά της Κύπρου και είναι προγραμματισμένο να συμμετάσχει σε αεροναυτικές ασκήσεις με την Κύπρο και να δέσει στα τέλη Φεβρουαρίου στη Λεμεσό. Παράλληλα, η Γαλλία έχει ανακοινώσει ότι μια φρεγάτα της τύπου Fremm θα περιπολεί σε σταθερή βάση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Ιδιαίτερη αξία έχει όμως για την Αθήνα και το ελληνικό «Πεντάγωνο» και η συμμετοχή της Γαλλίας - για πρώτη φορά - στην άσκηση «Μέγας Αλέξανδρος» με το επιβλητικό ελικοπτεροφόρο πλοίο «Dixmude». Το γαλλικό πολεμικό πλοίο βρίσκεται αυτές τις μέρες στην περιοχή της Μαγνησίας και συμμετέχει σε αποβατικές και αεροαποβατικές ασκήσεις με έλληνες και αμερικανούς πεζοναύτες.

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΔΗΜΟΥ

Να ενισχύσει τους διπλωματικούς και οικονομικούς διαύλους στην αραβική χερσόνησο επιδιώκει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, έχοντας προγραμματίσει, σήμερα και αύριο, υψηλού επιπέδου συναντήσεις με διευρυμένη αντιπροσωπεία στο Ριάντ και το Αμπου Ντάμπι.

Τα ανοίγματα του Πρωθυπουργού στους Αραβες είχαν σχεδιαστεί πριν από τις εξελίξεις στη Λιβύη και την «εκστρατεία» για ευρύ συμμαχικό τόξο απέναντι στην προκλητική Τουρκία. Είναι βέβαιο ωστόσο ότι δεν θα επιχειρήσει να αναδείξει μόνον ευκαιρίες για αραβικά κεφάλαια στην Ελλάδα και την προοπτική συμμετοχής ελληνικών επιχειρήσεων σε κατασκευαστικά πρότζεκτ σε Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στο τραπέζι των αξιωματούχων θα μπουν οι πύραυλοι Patriot και τα τουρκολιβυκά μνημόνια, με τη στόχευση η Ελλάδα να επεκτείνει τις διεθνείς συμμαχίες της με χώρες που στέκονται στην πλευρά του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στη Λιβύη, άρα απέναντι στα μνημόνια Αγκυρας - Τρίπολης.

Kυβερνητικοί κύκλοι στέκονται και στις γεωπολιτικές διαστάσεις του συγκεκριμένου ταξιδιού, επιμένοντας ότι «μέσα από την περιφερειακή συνεργασία περνά και η εμπέδωση της σταθερότητας σε Μεσόγειο, Μέση Ανατολή και στον Κόλπο εν μέσω εξελίξεων που απαιτούν συντονισμό».

Η ΣΥΣΤΟΙΧΙΑ PATRIOT. Εξελίξεις, ενδεχομένως και ανακοινώσεις, αναμένονται σε ό,τι αφορά την αποστολή εκ μέρους της ελληνικής πλευράς μίας συστοιχίας του κινητού αντιαεροπορικού συστήματος Patriot. Η απόφαση θεωρείται «κλειδωμένη», ωστόσο μένει να ξεκαθαριστούν λεπτομέρειες για το πότε και πώς θα μεταφερθούν στο Ριάντ το αμυντικό οπλικό σύστημα και προσωπικό της Πολεμικής Αεροπορίας.

Το πρώτο ραντεβού του Πρωθυπουργού θα είναι με τον πρίγκιπα διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας (και αναπληρωτή πρωθυπουργό του βασιλείου) Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ενώ γεύμα θα του παραθέσει ο βασιλιάς Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ. Σύμφωνα με το περιβάλλον Μητσοτάκη, ο ίδιος «θέλει να προχωρήσει ταχύτατα την εξομάλυνση των διαδικασιών που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών» ενώ στις συζητήσεις θα συμμετέχουν ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης και ο υφυπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για την οικονομική διπλωματία Κώστας Φραγκογιάννης. Το πρωθυπουργικό «τιμ» συμπληρώνουν ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Αλέξανδρος Διακόπουλος, ο επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος Αλέξης Πατέλης και ο αναπληρωτής διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Πρωθυπουργού Γρηγόρης Δελαβέκουρας.

Μεταξύ άλλων, η κυβέρνηση θεωρεί κομβικές τις συναντήσεις με τον υπουργό Εμπορίου και Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας Μαγίντ μπιν Αμπντουλάχ Αλ Κασάμπι και με αξιωματούχους του Public Investment Fund.

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ: Τελικά, πού μπήκε την περασμένη Παρασκευή το τουρκικό σεισμογραφικό; Στα ελληνικά χωρικά ύδατα; Οχι βέβαια, αφού αυτά επεκτείνονται στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή και το «Ορουτς Ρέις» εθεάθη καμιά 200αριά χιλιόμετρα από το Καστελλόριζο. Στην ελληνική υφαλοκρηπίδα; Ούτε, αφού ουδέποτε έχει οριοθετηθεί. Στην ελληνική ΑΟΖ; Ούτε κι εδώ, για τον ίδιο λόγο. Xρησιμοποιήθηκε λοιπόν επισήμως για την περίπτωση το «FIR Αθηνών», που παραπέμπει στον θαλάσσιο χώρο Ερευνας και Διάσωσης, που προφανώς δεν έχει σχέση με το θέμα μας αλλά εν πάση περιπτώσει κάπως πρέπει να συνεννοηθούμε. Να συνεννοηθούμε, αλλά να μην παρασυρόμαστε από κλισέ, γιατί πολλές φορές τα κλισέ δεν είναι αθώα. Η τουρκική προκλητικότητα είναι δεδομένη. Και γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη όσο επικρατεί μια ασάφεια γύρω από το νομικό καθεστώς της θάλασσας και του αέρα που χωρίζουν τις δύο χώρες. Η άποψη ότι η διατήρηση αυτής της ασάφειας «μέχρι να έρθουν καλύτερες μέρες» υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα έχει διαψευστεί από την πραγματικότητα. Το θερμό επεισόδιο, που για κάποιον περίεργο λόγο έχει αρχίσει να θεωρείται περίπου αναπόφευκτο, πρέπει να αποτραπεί. Ιδού η Ρόδος, ιδού και η Χάγη!

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΚΛΙΚΗ

Εχοντας ξεκινήσει να κινείται στα τεμάχια 4 και 5 της Κυπριακής Δημοκρατίας, το ερευνητικό «Ορούτς Ρέις» πέρασε στην περιοχή της ελληνικής ΑΟΖ. Οπως ανακοινώθηκε, το τουρκικό σκάφος κινήθηκε το πρωί της περασμένης Παρασκευής στην ελληνική ΑΟΖ έχοντας προχωρήσει σε «παρέαση» (εκτύλιξη) καλωδίων στην επιφάνεια της θάλασσας, ενέργεια ενδεικτική προθέσεων για έρευνα στη συγκεκριμένη περιοχή. Τελικά, δεν πραγματοποιήθηκαν ηχοβολισμοί επί του βυθού από συσκευές που βρίσκονται στα καλώδια του πλοίου και γι' αυτό δεν έγινε λόγος για παραβίαση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

H Αθήνα ορθώς παρακολούθησε εκ του σύνεγγυς, με τη φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς», τις κινήσεις του τουρκικού ερευνητικού ευρισκόμενη σε ετοιμότητα προκειμένου να ζητήσει την απομάκρυνση του τουρκικού πλοίου αν αυτό άρχιζε να προβαίνει σε παραβιάσεις.

Αν και λέχθηκε ότι η συγκεκριμένη πλεύση στην ελληνική ΑΟΖ οφειλόταν μάλλον σε παρέκκλιση ή στον μη ευνοϊκό καιρό, δεν αποκλείσθηκε η Αγκυρα να στάθμιζε για άλλη μια φορά τις ελληνικές διαθέσεις, δεδομένου ότι η παρέαση καλωδίων αποτελεί το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της έρευνας επί του βυθού.

Και στην περίπτωση αυτή, η νηφαλιότητα και η ψυχραιμία έναντι των τουρκικών κινήσεων αποδείχθηκαν στοιχεία τα οποία δρουν υπέρ της ελληνικής πλευράς που αναδεικνύει και με αυτόν τον τρόπο τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζει την ασφάλεια των ελληνικών δικαιωμάτων, καθώς και την ασφάλεια της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

Το «Ορούτς Ρέις» απομακρύνθηκε τελικά και το συμβάν θεωρήθηκε λήξαν. Βεβαίως, ο τούρκος κυβερνήτης απάντησε στην επισήμανση της ελληνικής φρεγάτας ότι βρισκόταν επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δηλώνοντας πως έπλεε στην τουρκική ΑΟΖ. Ακολουθούσε κατά γράμμα τη γραμμή που εγκαινίασε η Αγκυρα με την υπογραφή των μνημονίων με την κυβέρνηση της Τρίπολης.

Μπορεί το γεγονός να έληξε χωρίς παρενέργειες και το τουρκικό ερευνητικό να άλλαξε ρότα. Η δραστηριότητά του όμως στην περιοχή είναι ενδεικτική της αυξανόμενης προκλητικότητας της Αγκυρας έναντι της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με την τακτική αυτή η τουρκική πλευρά προωθεί σε ένα ευρύτατο πεδίο της μεσογειακής σκακιέρας τα πιόνια της και επιχειρεί να επιβάλει με δυναμικό τρόπο τα σχέδιά της, δείχνοντας παράλληλα την ενόχλησή της για την, από πλευράς Ελλάδας, προβολή των διαρκών τουρκικών παραβιάσεων της νομιμότητας που οδηγούν την Ανατολική Μεσόγειο σε επικίνδυνο αναβρασμό. Οι προκλήσεις κατά της Ελλάδας και της Κύπρου στη μεσογειακή λεκάνη και η παραβίαση του εμπάργκο του Βερολίνου, με τη συνέχιση της δύσκολα αποκρυπτόμενης αποστολής πολεμικού υλικού στη Λιβύη, καθιστούν καταφανές ότι η Τουρκία όχι μόνο δεν συνετίζεται και δεν τιμά την υπογραφή της αλλά, αντίθετα, είναι διατεθειμένη να συνεχίσει την αλόγιστη πορεία της τόσο ενάντια στα δικαιώματα των χωρών που εννοούν να ακολουθούν τις επιταγές του διεθνούς δικαίου όσο και ενάντια στην τόσο επιθυμητή, από τη διεθνή κοινότητα, σταθερότητα της περιοχής.

ΤΟΥ Π.Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ

Μια από τις κεντρικές θέσεις μας σε σχέση με τα ελληνοτουρκικά που - όπως διατυπώνεται - δεν φαίνεται να διευκολύνει μια διαπραγματευτική διαδικασία είναι αυτή που λέγει ότι η Ελλάδα έχει μόνο μία διαφορά με την Τουρκία: την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη). Ετσι ζητήματα όπως η επέκταση των χωρικών υδάτων (σε 12 μίλια, κάτι που θεωρεί η Τουρκία, αν και παρανόμως, αιτία πολέμου - casus belli), ο εναέριος χώρος, το εύρος και η αρμοδιότητα της «περιοχής πτήσεων» (FIR - Flying Internatioal Region), η κάλυψη ευθυνών για θέματα έρευνας και διάσωσης, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών (Αν. Αιγαίου, Δωδεκανήσων) που θέτει η Τουρκία και οι απαράδεκτες αξιώσεις για τις «γκρίζες ζώνες» (αμφισβήτηση κυριαρχίας ελληνικών νησίδων ή βράχων) θεωρούμε ότι είναι σχεδόν ανύπαρκτα ζητήματα ως «μονομερείς διεκδικήσεις» της Τουρκίας. Τα θεωρούμε δημοσίως ανύπαρκτα αν - και τούτο είναι το περίεργο - τα έχουμε σε κάποιον βαθμό συζητήσει στο πλαίσιο των διερευνητικών συνομιλιών ανάμεσα στις δύο χώρες. Ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρά είναι τα επιχειρήματα της κάθε πλευράς (και πολλά από τα τουρκικά επιχειρήματα είναι εντελώς έωλα σύμφωνα με τις συνθήκες και το διεθνές δίκαιο), θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα για την πολλαπλότητα των διαφορών.

Και εδώ έχει σημασία να επισημανθεί ότι ο (μεγάλος) Κ. Καραμανλής είχε δεχθεί ότι υπάρχουν περισσότερες διενέξεις ανάμεσα στις δύο χώρες από το 1978. Συγκεκριμένα σε λόγο του στη Βουλή στις 16 Μαρτίου 1978 σε προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση και απαντώντας στον τότε αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Α.Γ. Παπανδρέου τόνισε:

«... την διένεξη, κάθε διένεξη μπορεί να τη δημιουργήση οποιοσδήποτε διαφωνών μαζί σας, αμφισβητών το δίκιο σας και επιθυμών να σας αδικήση. Από την στιγμή αυτή δημιουργείται πρόβλημα, το οποίον δεν μπορείτε να αγνοήσετε. Είστε υποχρεωμένος να το αντιμετωπίσετε. Αλλο το θέμα είναι με ποιον τρόπο θα το αντιμετωπίσετε. Αλλά δεν δύνασθε να αγνοήσετε την ύπαρξη του προβλήματος».

Επικαλέστηκε μάλιστα τον μεγάλο τραγικό, τον Ευριπίδη, για να θεμελιώσει τη θέση αυτή, παραπέμποντας στο «αν το σωστό και το δίκαιο ήταν το ίδιο για όλους δεν θα υπήρχαν στον κόσμο διενέξεις». Οντως (βλέπε Κ. Καραμανλής, Αρχείο, τόμος 10, σελ. 145). Η αναγνώριση της ύπαρξης διαφορών/διενέξεων πέραν της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ σε καμιά περίπτωση βέβαια δεν προδικάζει ότι η μια ή άλλη πλευρά έχει όλο ή μερικό δίκιο. Αυτό είναι το αντικείμενο διαπραγματεύσεων, και πολύ περισσότερο της Διεθνούς Δικαιοσύνης. Ούτε η Ελλάδα χρειάζεται να κάνει κάποια υποχώρηση. Απλώς, όπως τόνισε και ο Κ. Καραμανλής, «δεν δύνασθε να αγνοήσετε την ύπαρξη του προβλήματος». Κι όμως, πάνω από σαράντα χρόνια μετά εμείς επιμένουμε να αγνοούμε ή προσποιούμεθα ότι αγνοούμε «την ύπαρξή του». Και να επιμένουμε ότι «η μόνη διαφορά που υφίσταται μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας».

Ωστόσο με τον τρόπο αυτόν δεν προστατεύονται αποτελεσματικά τα ελληνικά συμφέροντα, κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, και ούτε αντιμετωπίζεται «στη ρίζα του το κακό». Και επιπλέον δεν πείθεται και η διεθνής κοινή γνώμη από το ελληνικό επιχείρημα, ενώ ακούγεται περισσότερο δελεαστικό αυτό της Τουρκίας που λέγει «ελάτε να συζητήσουμε όλες τις διαφορές μας», έστω κι αν εκκινά από εξωφρενικές αξιώσεις ή παράλογες θέσεις (που πρέπει βέβαια να εγκαταλείψει σε μια προοπτική λύσης).