«Ο,τι είχες να πεις/ Για τα φθινόπωρα, τα κύκνεια,/ Τις μνήμες, υδρορροές των ερώτων/ Την αλληλοκτονία των ωρών/ Των αγαλμάτων την αφερεγγυότητα / Ο,τι είχες να πεις/ Γι' ανθρώπους που σιγά σιγά λυγίζουν / Το είπες».

Από "ΤΑ ΝΕΑ" (ηλεκτρονική έκδοση)

ΤΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΣ ΜΑΡΙΝΟΥ

Με μια έννοια, ήταν όλοι φίλοι της όσοι βρέθηκαν χθες στο Α' Νεκροταφείο. Εκείνοι που τη γνώριζαν προσωπικά από τα πρώτα της βήματα στην ξεχωριστή διαδρομή. Αλλά και εκείνοι που πέρασαν ένα πρωινό ή ένα απόγευμα με την κορυφαία ποιήτρια. Οσοι είχαν επαφή μαζί της μέσα από τα διαφορετικά καλλιτεχνικά, επαγγελματικά ή θεσμικά κανάλια. Ηταν όμως - κατά εκατοντάδες - και όσοι τη γνώρισαν μέσα από την ποίησή της. Εκείνη που, όπως συνηθίζουμε να λέμε, ξέφυγε από το περίκλειστο σύμπαν της και έγινε καθημερινή. Γι' αυτό και ανάμεσα στο μέγα πλήθος ξεχώριζαν τα νεαρά παιδιά - ένα από αυτά με τατουάζ και στίχο της Κικής Δημουλά στο χέρι. Οσο κι αν ανάλογα περιστατικά μοιάζουν «εξωτικά», η νεολαία έχει ήδη εξοικειωθεί με την ποίησή της ακόμη και μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας, καθώς ποιήματά της έχουν ενσωματωθεί στη διδακτέα ύλη.

Με στίχους, όπως ήταν αναμενόμενο, την αποχαιρέτησαν αρκετοί από τους φίλους της που εκφώνησαν τους επικηδείους σε ένα συνεχές πηγαινέλα με τον χρόνο και τις αναμνήσεις του καθενός. «Ο χρόνος σου δεν τελειώνει. Θα έρχομαι κάθε μέρα, κάθε ώρα κοντά σου για να είμαι μαζί σου» ακούστηκε συγκινημένη η κόρη της ποιήτριας Ερση Δημουλά. Ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών Βασίλειος Πετράκος είπε, μεταξύ άλλων, πως η ζωή της ήταν «μία σπουδή του αναπόφευκτου» και πως η ίδια ήταν αυστηρός κριτής του εαυτού της και της τέχνης της. «Ο,τι είχες να πεις/ Για τα φθινόπωρα, τα κύκνεια,/ Τις μνήμες, υδρορροές των ερώτων/ Την αλληλοκτονία των ωρών/ Των αγαλμάτων την αφερεγγυότητα / Ο,τι είχες να πεις/ Γι' ανθρώπους που σιγά σιγά λυγίζουν / Το είπες». Με τους στίχους αυτούς από το ποίημα «Διάλογος ανάμεσα σε μένα και σε μένα» έκλεισε τον δικό της λόγο η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία, εκτός άλλων, ανέφερε: «Χαρήκαμε τον λόγο της, την παιγνιώδη της διάθεση, την κρίση της για τα σοβαρά που τα συνόδευε πάντα η ευγένεια, η ταπεινότητα και η υπομονή της. Κυρία Δημουλά, σας ευχαριστούμε που μπορούμε εμείς οι υπολειπόμενοι, μπορούν οι επόμενοι και οι επόμενοι να αφήνονται στη μαγεία των εικόνων που συνθέτουν οι στίχοι σας. Ο χρόνος υποκλίθηκε ενώπιόν σας και θα σας κρατήσει στην αιώνια αγκαλιά του». Απ' την πλευρά της η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως είπε: «Ετσι θα σε θυμόμαστε Κική Δημουλά. Να γεμίζεις σαν μικρό παιδί "το κουβαδάκι σου με τις πρώτες χαμηλές νότες της άμμου". Πνεύμα αέναα ανήσυχο. Που δεν διστάζει να αμφιταλαντεύεται διαρκώς, για να χωρέσει την ισορροπία. Που διαρκώς γεύεται, τσαλακώνεται, διυλίζει εμπειρίες και μνήμες, για να μπορεί να επιχειρεί ξανά και ξανά».

«ΑΙΩΝΙΑ ΑΞΙΑ». Η πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Aννα Μπενάκη κατέθεσε δάφνινο στεφάνι σε ένδειξη τιμής λέγοντας: «Παρηγοριά μας μένει η αιώνια αξία της ποιητικής της δημιουργίας που θα μας θυμίζει πόσο κοντά μας πέρασε ένας υπέροχος άνθρωπος». Και ο ποιητής Γιώργος Χουλιάρας, πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων, ανέφερε: «Η Κική Δημουλά γνώριζε. Ασφαλώς οι καιροί είναι δύσκολοι για την ποίηση, γιατί οι καιροί είναι πάντοτε δύσκολοι» και τόνισε ότι «έφερε νέους αναγνώστες πιο κοντά στην ποίηση» και «τους νέους ανθρώπους πιο κοντά στην ελληνική γλώσσα. Ο θάνατός της είναι τεράστια απώλεια, αλλά η ζωή και το έργο της είναι τεράστιο κέρδος για την ελληνική λογοτεχνία», καταλήγοντας στον αποχαιρετισμό: «Χαίρε ποτέ. Πάντοτε. Κική Δημουλά». Η εκπρόσωπος του εκδοτικού οίκου Ικαρος Κατερίνα Καρύδη, εξάλλου, αναφέρθηκε στην «καθημερινότητα που η Κική Δημουλά κατάφερε να κάνει ποίηση» και μίλησε για έναν άνθρωπο που «ήξερε να χτίζει αληθινές σχέσεις, έδινε απλόχερα και ξεχείλιζε ευγένεια, τρυφερότητα και κατανόηση». Ο δε ιατρός της ποιήτριας, καρδιοχειρουργός Στρατής Παττακός, την ευχαρίστησε για τη φιλία της τονίζοντας πως θα μείνει για πάντα στη σκέψη όλων.

Στην κηδεία, που έγινε δημοσία δαπάνη, παρέστησαν επίσης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η σύζυγός του Μαρέβα Μητσοτάκη, ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Γιώργος Κουμουτσάκος, ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, η Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, ο Λουκάς Παπαδήμος, ο Κώστας Γεωργουσόπουλος (που δήλωσε ότι «ήταν μια ποιήτρια που έκανε την καθημερινότητα μεταφυσική, έκανε το λίγο πολύ, έκανε αιωνιότητα τη θνητότητα»), ο Δημήτρης Λιγνάδης, ο Σωτήρης Σόρογκας, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Γιώργος και η Αννα Νταλάρα, η Λίνα Νικολακοπούλου, η Ζυράννα Ζατέλη, η Ιωάννα Καρυστιάνη, ο Νίκος Δήμου κ.ά.