Από "ΤΑ ΝΕΑ" και την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"
![]() |
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 25/02/20 |
![]() |
"ΤΑ ΝΕΑ", 25/02/20 |
Έτσι συνέβαινε πάντα σε πολέμους, επαναστάσεις, λιμούς και λοιμούς, σε κάθε είδους κρίση· και στη δική μας κρίση που ακόμα διανύουμε, είδαμε ανθρώπους να κάνουν τα πάντα για να σώσουν τις οικονομίες τους, τη δουλειά τους, το μαγαζί τους αλλά και αυτούς που προσπαθούσαν να επωφεληθούν από τον φόβο της απώλειας. Κυρίως είδαμε πολιτικούς να υπόσχονται ότι είχαν το ελιξίριο που θεράπευε όλα τα δεινά: θα ξαναβρίσκαμε δουλειά, θα σώζονταν οι οικονομίες, θα άνοιγαν ξανά οι επιχειρήσεις, θα αυξάνονταν πάλι οι συντάξεις. Περνούσαν μήνες και χρόνια, οι συγκρούσεις βάθαιναν την κρίση, αυξάνονταν οι απώλειες - αλλά κάποιοι σταδιοδρομούσαν υποσχόμενοι τη σωτηρία. Και σταδιοδρομούν ακόμα.
Τώρα τα πράγματα είναι πολύ σοβαρότερα γιατί δεν διακυβεύονται υλικά αγαθά αλλά το ύψιστο: η ζωή μας, οι ζωές των αγαπημένων μας. Ίσως σε χώρες με αναπτυγμένα συστήματα υγείας, με κράτη ισχυρά, με θεσμούς και ηγεσίες σοφές και ισορροπημένες, τα πράγματα να μη γίνουν ακραία. Αλλά εκεί που αυτά δεν είναι εγγυημένα, σε χώρες όπου η πληροφόρηση είναι λειψή, οι ηγεσίες τυχοδιωκτικές κα τυχάρπαστες, οι θεσμοί υποχείρια της πολιτικής βούλησης και τα μέσα λειψά - εκεί θα υπάρξουν μείζονα προβλήματα, ακόμη και το ακραίο «ο θάνατός σου, η ζωή μου».
Η Ιταλία είναι χώρα αναπτυγμένη, κράτος ισχυρό, μέλος των G7 - τα όσα διαβάζουμε ότι συνέβησαν με τους πρώτους θανάτους από τον covid-19 δεν είναι ενθαρρυντικά: φοβούνται πάρα πολλοί, πάρα πολύ. Μένει να δούμε πώς θα αντιδράσει το πολιτικό σύστημα, οι οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Πόσο και σε ποιο βαθμό θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την κρίση είτε για να κερδοσκοπήσουν πάνω στους πολλούς είτε για να τη χρησιμοποιήσουν εναντίον των αντιπάλων τους.
Και όσα συμβούν εκεί θα προαναγγέλλουν τι θα συμβεί σε εμάς που στα κρίσιμα θέματα των θεσμών, του πολιτικού προσωπικού, της ισχύος του κράτους μάλλον υπολειπόμαστε ενώ υπερέχουμε στα μαντζούνια. Ας ελπίσουμε όμως ότι η επιδημία ούτε είναι τόσο επικίνδυνη ούτε θα διαρκέσει όσο φοβόμαστε - και επομένως δεν θα δούμε την απανθρωπιά να γίνεται κανονικότητα.
![]() |
"ΤΑ ΝΕΑ", 25/02/20 |
Την εποχή του κορωνοϊού
Κι άλλες φορές ο παγκοσμιοποιημένος κόσμος, ο δικός μας κόσμος, έχει αντιμετωπίσει επιδημίες. Αυτή τη φορά, υπάρχουν κάποιες διαφορές, που σε έναν βαθμό δικαιολογούν το αυξημένο ενδιαφέρον των πληθυσμών. Το ενδιαφέρον, όχι τον φόβο και τον πανικό, επειδή ο πανικός είναι ο χειρότερος σύμβουλος στην αντιμετώπιση υπαρκτών κινδύνων.
Εν όψει της αβεβαιότητας, όμως, που μπορεί να φέρει η πιθανότητα έλευσης του ιού στη χώρα, έχει νόημα, πριν ακόμα και από τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις για την ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού, να απευθυνθεί κανείς σε υπεύθυνους ανθρώπους. Προσωπικώς, απευθύνθηκα σε ειδικό λοιμωξιολόγο μεγάλου δημόσιου νοσοκομείου της πρωτεύουσας, με συντονιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση πιθανής επιδημίας σε περίπτωση διάδοσης του ιού. Τον εμπιστεύομαι ως ειδικό, και πάντα χρειάζονται οι ειδικοί για να διαλύουν τις πλάνες και να αποκαθιστούν στο πραγματικό μέγεθός τους τα πράγματα. Μου εξήγησε λιτά τι συμβαίνει με τον κορωνοϊό, ζητώντας να μη γραφεί το όνομά του, επειδή δεν τον ενδιαφέρει η δημοσιότητα. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να ξέρουν ακριβώς τι συμβαίνει όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες.
Το βασικό πρόβλημα της ιογενούς λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός, λέει ο γιατρός, δεν είναι η πιθανότητα θανάτων. Η πιθανότητα αυτή είναι λίγο μεγαλύτερη από τον ιό της γρίπης, είναι μικρότερη από τη θνησιμότητα που προκαλεί ο SARS (ο οποίος επίσης είναι κορωνοϊός). Το βασικό πρόβλημα είναι η ευκολία με την οποία μεταδίδεται. Ετσι, και παρά τις προφυλάξεις που μπορεί να παίρνει κανείς, υπάρχει πιθανότητα ταχύτατης διάδοσής του σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Αυτό είναι πρόβλημα όχι μόνο όσων νοσήσουν, αλλά κυρίως πρόβλημα των υποδομών υγείας. Μια εκτεταμένη εκδήλωση των συμπτωμάτων του ιού σε περίπου 100.000 ανθρώπους στη διάρκεια μιας εβδομάδας θα επιβαρύνει ιδιαίτερα τα νοσοκομεία, τα οποία πρακτικά θα φρακάρουν - και αυτό θα συνέβαινε σε κάθε περίπτωση με τις υπάρχουσες υποδομές, που δεν είναι λίγες, όσο προετοιμασμένη και αν είναι η πολιτεία.
Υπ' αυτές τις συνθήκες, και με δεδομένο τον τρόπο με τον οποίο ακόμα και στην πιο ψύχραιμη και πιο συγκρατημένη σύγχρονη κοινωνία ο φόβος καθορίζει τις ανθρώπινες συμπεριφορές, το πιο μεγάλο πρόβλημα με την πιθανότητα επιδημίας κορωνοϊού είναι ο πολλαπλασιασμός της εύλογης ανησυχίας σε πανικό. Η εκδήλωση του πανικού είναι ανεξέλεγκτη, διότι συντονίζεται σε έναν βαθμό στην πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης και διότι αποθεώνεται στο βαθύ Ιντερνετ. Αλλά κυρίως επειδή ακολουθεί τη ροπή σε ανορθολογισμούς και θεωρίες συνωμοσίας, την εύκολη κριτική σε θεσμούς και δομές, την εύκολη απαξίωση του κράτους και των συστημάτων υγείας: υποτίθεται ότι όλα είναι χάλια, κι ότι επειδή όλα είναι χάλια δεν είναι σωστό το κράτος να προσπαθεί να κατευνάσει τον πανικό. Πρέπει να λέει ότι τίποτα δεν είναι σωστό κι ότι ο σώζων εαυτόν σωθήτω...
Ευτυχώς, παρά την ευρεία διάδοση αυτής της λογικής, η προετοιμασία για την υποδοχή του ιού μοιάζει ουσιαστική. Ο καθηγητής των οικονομικών της υγείας, π.χ., Ηλίας Μόσιαλος, συμβούλευσε την κυβέρνηση να προσλάβει νοσηλευτές και γιατρούς για να ανοίξουν άμεσα όλα τα κλειστά κρεβάτια των ΜΕΘ. «Ακόμη και αν δεν υπάρξει πρόβλημα με τον κορωνοϊό θα έχουμε μεγάλο κέρδος για το σύστημα υγείας», είπε. Το κράτος φαίνεται να ανταποκρίνεται σε αυτές τις υποδείξεις - κι αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα.
ΕΛΤΑ: χαμένη μάχη;
Σε κεντρικό ταχυδρομικό κατάστημα, χθες το πρωί, οι δύο όλοι κι όλοι υπάλληλοι ιδροκοπούν για να ανταποκριθούν στη ζήτηση. Μια κυρία ρωτά αν και πότε θα λάβει ένα συστημένο από Αμερική που περιέχει ένα χαρτί απαραίτητο για να διεκδικήσει σύνταξη, αλλά δεν μπορούν να της κάνουν τίποτα επειδή από τις 13 Φεβρουαρίου οι ταχυδρομικοί διανομείς κάνουν απεργία.
Ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Γιώργος Γεωργαντάς επιβεβαίωσε αυτό το χάλι περιγράφοντας με μελανά χρώματα το μέλλον των Ταχυδρομείων, τα οποία επιδοτήθηκαν με 15 εκατομμύρια ευρώ. Εχει δίκιο ο υφυπουργός, όντως το 2014 τα ΕΛΤΑ παραδόθηκαν με 15 εκατομμύρια ευρώ κέρδη και 38 εκατομμύρια ευρώ ίδια κεφάλαια, ενώ σήμερα έχουν 115 εκατομμύρια ευρώ συσσωρευμένες ζημιές.
Σε ένα πράγμα όμως δεν έχει δίκιο: δεν αρκεί να επιρρίπτει ευθύνες στις κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ. Οπως και σε άλλα ζητήματα της καθημερινότητας του πολίτη, που εξαρτάται από τη λειτουργία του Δημοσίου (π.χ. συγκοινωνίες), η νέα κυβέρνηση δεν είχε σχέδιο ούτε για τα Ταχυδρομεία. Πρακτικά, απλώς διαχειρίζεται την κατάρρευση επωμιζόμενη το κόστος της εύλογης γκρίνιας.
Αλλά δεν εκλέξαμε τροχονόμους. Εκλέξαμε οραματιστές της μεταρρύθμισης. Κι αν αυτό δεν το δουν οι πολίτες, στο μέλλον θα είναι περισσότερο κουρασμένοι. Και περισσότερο επιφυλακτικοί σε παχιά λόγια που δεν μεταφράζονται σε λύσεις – ή στη δρομολόγησή τους.
Οπως ο θάνατος είναι το όριο της ζωής, έτσι ο φόβος του θανάτου, ο προπομπός του (είτε ιός, είτε νόμος, είτε πόλεμος) διαμορφώνει τα όρια της ελευθερίας. Η εξάπλωση του νέου κορωνοϊού που ξέσπασε στην Κίνα τον Δεκέμβριο δείχνει πόσο ευάλωτοι είμαστε, ως άτομα και ως κοινωνίες. Εκεί που ασχολούμασταν με την «υψηλή πολιτική» των διεθνών σχέσεων και τις επιπτώσεις της πολιτικής Τραμπ στην παγκόσμια οικονομία, η ξαφνική εμφάνιση ενός μικροσκοπικού οργανισμού, που φέρεται να γεννήθηκε από τη βίαιη «συνύπαρξη» άγριου ζώου και ανθρώπου στην αγορά μιας κινεζικής πόλης, προκαλεί κάθετη πτώση του παγκόσμιου εμπορίου, ταραχή στις αγορές, τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και τη στέρηση της ελευθερίας πολλών εκατομμυρίων, αλλά και τη διεθνή ανασφάλεια.
Ενώ τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες υπάρχει μια έντονη τάση επιστροφής προς τις διαχωριστικές γραμμές, στα σύνορα και στους δασμούς, με την αναβίωση του εθνικισμού και του προστατευτισμού, ο COVID-19 μας αποδεικνύει πως είμαστε όλοι ίδιοι. Το ίδιο ευάλωτοι ως άτομα, το ίδιο αδύναμοι ως κοινωνίες, όταν ούτε τείχη ούτε δοκιμασμένες συμπεριφορές μπορούν να μας προστατέψουν. Η ραγδαία εξάπλωση του ιού εκτός Κίνας τις τελευταίες ημέρες, με την απότομη άνοδο σε κρούσματα και θανάτους, δείχνει ότι τα μέτρα περιορισμού που εφαρμόστηκαν έως τώρα δεν επαρκούν. Επίσης, δεν υπάρχει εμβόλιο, ούτε θεραπεία. Ούτε είναι γνωστή η συμπεριφορά του ιού: μπορεί στην αρχή τα συμπτώματα να είναι ήπια και ξαφνικά να επιδεινώνονται και να οδηγούν στον θάνατο. Ενώ είμαστε προγραμματισμένοι είτε να σταθούμε και να δώσουμε μάχη ή να τραπούμε σε φυγή, αναγκαζόμαστε να ζούμε με τον φόβο, να βλέπουμε τον θάνατο χωρίς δρόμο διαφυγής.
Ας σκεφτούμε μόνο τον εφιάλτη που έζησαν οι 2.666 επιβάτες και 1.045 μέλη του πληρώματος του κρουαζιερόπλοιου «Diamond Princess», που αναγκάστηκαν να παραμείνουν σε καραντίνα στο πλοίο στη Γιοκοχάμα για πάνω από δύο εβδομάδες, με αποτέλεσμα 634 να νοσήσουν και δύο να πεθάνουν.
Η πολυήμερη συνύπαρξη τόσων ανθρώπων σε περιορισμένο χώρο ίσως επιδείνωσε την κατάσταση. «Είμαστε κλεισμένοι σε ένα κουτί που ήταν ήδη μολυσμένο», σχολίασε ένα μέλος του πληρώματος στους New York Times.
Η ελευθερία μας, όμως, δεν μετριέται μόνο από το εάν είμαστε μεταξύ των δυστυχισμένων που βρίσκονται σε καθεστώς καραντίνας χωρίς να γνωρίζουν πότε θα λήξει, χωρίς να μπορούν να απομακρυνθούν από την άμεση απειλή και τον φόβο. Η ελευθερία αφορά και τη δυνατότητά μας να ταξιδέψουμε, να διασχίσουμε σύνορα, να επιστρέψουμε στη χώρα μας και ας έτυχε να είχαμε περάσει από «ύποπτη» ή «επικίνδυνη» περιοχή. Πάνω από 70 χώρες εφαρμόζουν περιορισμούς σε «επαφές» με την Κίνα, στην οποία ισχύει αυστηρός αποκλεισμός 50 εκατ. ανθρώπων. Εως χθες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε καταγράψει 77.042 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 2.445 θανάτους στην Κίνα, και 1.769 κρούσματα και 17 θανάτους σε άλλες 28 χώρες. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο κίνδυνος στην Κίνα είναι «πολύ υψηλός», ενώ παγκοσμίως είναι «υψηλός». Το γεγονός, όμως, ότι έως την Παρασκευή ο ΠΟΥ είχε καταγράψει τρία κρούσματα και κανέναν θάνατο στην Ιταλία, ενώ μέχρι χθες το μεσημέρι η χώρα μετρούσε έξι νεκρούς και 203 κρούσματα, δείχνει ότι ούτε οι προφυλάξεις επαρκούν ούτε οι αριθμοί που ισχύουν τη μία ημέρα θα ισχύουν την επομένη.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι φυσικό οι άνθρωποι να χάνουν την εμπιστοσύνη τους. Στην Κίνα, οι πωλήσεις αυτοκινήτων έπεσαν σχεδόν στο μηδέν τον Φεβρουάριο (κατά 92%). Προφανώς, δεν είναι μόνο αυτοί που τελούν υπό καθεστώς περιορισμού που δεν αγοράζουν· ουδείς τολμάει να ξοδέψει αποταμιεύσεις ή να δανειστεί για την αγορά αυτοκινήτου. Οι συνέπειες για την ευρωπαϊκή βιομηχανία αυτοκινήτων (και άλλων) θα είναι σημαντικές και πιθανώς να προκαλέσουν προβλήματα στην Ευρώπη. Η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής στην Κίνα θα επηρεάσει βιομηχανίες και την κατανάλωση σε όλο τον κόσμο. Προβλήματα στη ναυτιλία, ο περιορισμός του τουρισμού (σε απρόβλεπτο ακόμη βαθμό), της κατανάλωσης και της αγοράς ακινήτων από Κινέζους πολίτες θα βλάψουν πολλούς τομείς και χώρες, μεταξύ αυτών τη δική μας.
Είναι προφανές ότι ο COVID-19 απειλεί όχι μόνο την υγεία αλλά και τους πυλώνες της οικονομίας μας. Απειλεί, όμως, και την αίσθηση ασφάλειας στον πυρήνα του εαυτού μας, όταν αισθανόμαστε ότι ο κίνδυνος έρχεται αλλά ό,τι κι αν κάνουμε δεν μπορούμε να τον αποτρέψουμε. Και μετά, όταν βρίσκεται δίπλα μας, να μην μπορούμε να φύγουμε. Ετσι, παρά τον πρωτόγονο φόβο, παρά την υπαγωγή μας σε μέτρα στα οποία δεν έχουμε εμπιστοσύνη, είμαστε ελεύθεροι να ελπίζουμε σε ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε, στη διεθνή συνεργασία που θα οδηγήσει σε θεραπεία ή εμβόλιο. Γι’ αυτόν τον ιό, για τον επόμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου