"....Ώς πρός τί αλήθεια εξασφα­λίζεται σήμερα ή "Ελλάδα άπό το "Αρθρο 5 τοϋ Καταστατικού τοϋ NATO πού στηρίζεται στο υποθε­τικό δόγμα αλληλεγγύης «καθένας γιά όλους, όλοι γιά ένα»; Δεν μάς καλύπτει άπό τήν υφιστάμε­νη απειλή πολέμου (casus belli) τής Τουρκίας ούτε άπό τίς εδαφικού χαρακτήρα νομικές αμφισβητή­σεις καί πολιτικές της διεκδική­σεις. Μάς καλύπτει άραγε άπό τή στρατιωτική σύμπραξη τρίτης χώρας (Λιβύης) μέ ένα ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο μας (Τουρκία);'Άς δοκι­μάσουμε νά φέρουμε πρός συζήτηση τό ζήτημα στό πλαίσιο τοϋ NATO στό πλαίσιο τοϋ Βορειο­ατλαντικού Συμβουλίου. Όταν ενέργειες τρίτης χώρας σέ απει­λούν δικαιοϋσαι νά προκαλέσεις συζήτηση. "Ας συζητήσουμε καί τήν περίπτωση εφαρμογής τοϋ Αρθρου 5. 4. Σίγουρα θά έπρεπε Ίσως νά τό είχαμε ζητήσει νωρίτερα, έδώ καί χρόνια, τήν ενεργοποί­ηση του σέ σχέση μέ τή Λιβύη. Απαιτώντας έστω γιά λόγους-σκοπιμότητας πρόσθετη προ­στασία. Στό πλαίσιο τοϋ NATO ή Ελλάδα έχει συναινέσει τήν τε­λευταία 30ετία στήν επίκληση άπό τήν Τουρκία τοΰ Άρθρου-5. Τό 1990-91 κατά τόν πόλεμο τοϋ Κόλπου (Καταιγίδα τής Ερήμου) καί τό 2003 κατά τήν αμερικανική επέμβαση στό Ίράκ. Άν ή Τουρ­κία όπως εκτιμώ διαφοροποιηθεί ή αντιταχθεί, τότε έκ νέου αυτό­ματα τίθεται πρός συζήτηση ή ερμηνεία τοϋ"Αρθρου 5. Ή Ελλά­δα έχει τή δυνατότητα νά επιφυ­λαχθεί εφεξής σέ κάθε συγκε­κριμένο αίτημα τής Τουρκίας. Ή τυχόν διαπίστωση καί ενδεχόμε­νη αναγκαστική αποδοχή άπό τή Συμμαχία τής ευχέρειας επιλε­κτικής του εφαρμογής θά επιβε­βαιώσει όσους καί στίς δύο πλευ­ρές τού Ατλαντικού παρά τίς έπετειακές διακηρύξεις φοβούνται ότι τό NATO διέρχεται υπαρξια­κού χαρακτήρα βαθιά κρίση ταυ­τότητας..."

Από την "ΕΣΤΙΑ"

επιρροής της Ευρωπαϊκής Ένω­σης οφείλεται κυρίως στην σύ­γκρουση των συμφερόντων των κρατών μελών, στην απου­σία κοινής εξωτερικής πολιτικής καί ενίοτε δυστυχώς κοινότητας άξιων. Ή συνεχιζόμενη διάσταση τών κρατών-πυλώνων της "Ενω­σης στή Λιβύη εκδηλώθηκε ηχη­ρά πρίν 9 χρόνια. Στίς 17 Μαρτί­ου 2011, στην κρίσιμη ψηφοφο­ρία στό Συμβούλιο Ασφαλείας (Απόφαση 1973) γιά τήν στρατι­ωτική επέμβαση. Ή Γερμανία τήν αποδοκίμασε καί ψήφισε αποχή. Υπερψήφισαν η Γαλλία καί τό Ηνωμένο Βασίλειο.

Η στρατιωτική επέμβαση συ­γκεκριμένων χωρών στήν Συρία έγινε μέ τήν προσχηματική επί­κληση του «διεθνούς δικαίου», στόχευε δέ στήν κατοχύρωση τών συμφερόντων τους. Οι δύο Συμφωνίες πού υπέγραψε δια­δοχικά ό Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογάν μέ τόν Αντι­πρόεδρο τών ΗΠΑ Μάικ Πένς καί μέ τόν Ρώσσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, συνιστούν τριμερή διευθέτηση μέ δύο ομόκεντρους (Τουρκία στό κέντρο) κύκλους συγκλινουσών στό μεγαλύτερο τμήμα συμφερόντων.

2. Ή εγκάρδια σχέση Πούτιν -Έρντογάν ευδοκιμεί σέ μία εποχή όπου ή πλειοψηφία τών ηγετών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης καί τού NATO μέ τήν Ρωσσική "Ομοσπον­δία υποβαθμίζουν τις σχέσεις τους μέ τήν Ρωσσία. Ενισχύο­ντας έτσι τήν σημασία τής Τουρ­κίας στήν Μόσχα.

Οι Πρόεδροι Ερντογάν καί Πούτιν μοίρασαν τό πεδίο ευθύ­νης καί στή Λιβύη. Τό συρια­κό μοντέλο τών εμπλεκομένων στή πολεμική σύγκρουση δίδυ­μου ειρηνοποιών προβάλλεται ώς αποτελεσματικό πρότυπο. Στήν Διάσκεψη τοϋ Βερολίνου μετείχαν άλλωστε μέ τήν ιδιότη­τα τού «ειρηνοποιού» καί οι ηγέ­τες χωρών πού «επηρεάζουν» κα­θόσον στηρίζουν τούς αντιμαχό­μενους.

3. Ή Λιβυο-Τουρκική Στρατι­ωτική Συμφωνία (Μνημόνιο Συ­νεργασίας) δέν περιορίζεται στά χερσαία εδάφη τής Λιβύης. Ώς πεδίο εφαρμογής έχει επίσης τά «κατά αέρα καί θάλασσα σύνο­ρα». Ή Συμφωνία (Μνημόνιο) γιά τήν Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη αγνοεί τήν εδαφική ολοκλή­ρωση καί τήν άσκηση τών κυρι­αρχικών δικαιωμάτων τής Ελλά­δος. Ή Τουρκο-Λιβυκή ερμηνεία της διμερούς Συμφωνίας (Μνη­μονίου) γιά τήν Α.Ο.Ζ. είναι ότι οι δύο χώρες αποκτούν θαλάσ­σια σύνορα ακόμη καί σέ περιο­χές πού υπάρχουν ελληνικά νη­σιά καί ελληνικά κυριαρχικά δι­καιώματα. Ή Στρατιωτική Συμφω­νία καί η Συμφωνία γιά τήν Α.Ο.Ζ. αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Ή διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρ­νηση τής Λιβύης συμπράττει μέ ένα κράτος μέλος τού NATO σέ βάρος τής κυριαρχίας ενός άλλου κράτους μέλους (!)·

Ώς πρός τί αλήθεια εξασφα­λίζεται σήμερα ή "Ελλάδα άπό το "Αρθρο 5 τοϋ Καταστατικού τοϋ NATO πού στηρίζεται στο υποθε­τικό δόγμα αλληλεγγύης «καθένας γιά όλους, όλοι γιά ένα»; Δεν μάς καλύπτει άπό τήν υφιστάμε­νη απειλή πολέμου (casus belli) τής Τουρκίας ούτε άπό τίς εδαφικού χαρακτήρα νομικές αμφισβητή­σεις καί πολιτικές της διεκδική­σεις. Μάς καλύπτει άραγε άπό τή στρατιωτική σύμπραξη τρίτης χώρας (Λιβύης) μέ ένα ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο μας (Τουρκία);'Άς δοκι­μάσουμε νά φέρουμε πρός συζήτηση τό ζήτημα στό πλαίσιο τοϋ NATO στό πλαίσιο τοϋ Βορειο­ατλαντικού Συμβουλίου. Όταν ενέργειες τρίτης χώρας σέ απει­λούν δικαιοϋσαι νά προκαλέσεις συζήτηση. "Ας συζητήσουμε καί τήν περίπτωση εφαρμογής τοϋ Αρθρου 5.

4. Σίγουρα θά έπρεπε Ίσως νά τό είχαμε ζητήσει νωρίτερα, έδώ καί χρόνια, τήν 
ενεργοποί­ηση του σέ σχέση μέ τή Λιβύη. Απαιτώντας έστω γιά λόγους-σκοπιμότητας πρόσθετη  προ­στασία. Στό πλαίσιο τοϋ NATO ή Ελλάδα έχει συναινέσει τήν τε­λευταία 30ετία στήν επίκληση άπό τήν Τουρκία τοΰ Άρθρου-5. Τό 1990-91 κατά τόν πόλεμο τοϋ Κόλπου (Καταιγίδα τής Ερήμου) καί τό 2003 κατά τήν αμερικανική επέμβαση στό Ίράκ. Άν ή  Τουρ­κία  όπως εκτιμώ διαφοροποιηθεί ή αντιταχθεί, τότε έκ νέου αυτό­ματα τίθεται πρός συζήτηση ή ερμηνεία τοϋ"Αρθρου 5. Ή Ελλά­δα έχει τή δυνατότητα νά  επιφυ­λαχθεί εφεξής σέ κάθε συγκε­κριμένο αίτημα τής Τουρκίας. Ή τυχόν διαπίστωση καί ενδεχόμε­νη αναγκαστική αποδοχή άπό τή Συμμαχία τής ευχέρειας επιλε­κτικής του εφαρμογής θά 

επιβε­βαιώσει όσους καί στίς δύο πλευ­ρές τού Ατλαντικού παρά τίς έπετειακές  διακηρύξεις φοβούνται ότι τό NATO διέρχεται υπαρξια­κού χαρακτήρα βαθιά κρίση ταυ­τότητας.

5. Αν ή "Ελλάδα ένιωθε εξα­σφαλισμένη άπό τό Άρθρο 5 τοϋ NATO -στό βαθμό τουλάχιστον πού νιώθουν οι σύμμαχοι τής Τουρκίας συμπεριλαμβανομέ­νης- ουδείς λόγος θά υπήρχε νά υπογραμμίζουμε τή χρησιμότητα ήδη άπό τό 1975 (πρακτικό συνο­μιλιών 29ης Μαΐου 1975 Κωνστα­ντίνου Καραμανλή μέ Πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ) Αμερικανικών διαβεβαιώσεων. Εκδηλώθηκαν μέ ισχυρό τρόπο μέ τήν επιστο­λή Χένρυ Κίσσιντζερ (10 Απριλί­ου 1976). Ή επιστολή τού Αμερι­κανού ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο πρός τόν κ. Πρωθυπουργό συνδέεται άμεσα μέ τήν κύρωση στήν Βου­λή τών "Ελλήνων τής Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας. "Ερχε­ται ώς επιστέγασμα τής καλής εικόνας τής επίσκεψης τοϋ κυρί­ου Πρωθυπουργού στήν Ουάσιν­γκτον. Σέ εποχή κατά τήν οποία οί συμμαχίες δέν είναι
δεδομέ­νες καί ή εκδήλωση εταιρικής αλληλεγγύης συχνά θεωρητι­κή. "Εν μέσω κυρίως τής σοβαρό­τερης μετά τό 1996 κλιμάκωσης τών τουρκικών απειλών καί καθη­μερινών εκδηλώσεων στρατιωτικοποίησης τής κρίσης τόσο στό . Αιγαίο όσο καί στήν περιοχή πού ανέκαθεν ή Τουρκία αποκαλούσε Ανατολική Μεσόγειο.

6. Ή "Αγκυρα προτάσσει συστηματικά τήν άποστρατιωτικοποίηση συγκεκριμένων νήσων τοϋ Άρχιπελάγους καί αμφισβη­τεί τήν κυριαρχία πολλών άλλων. "Ηδη στίς 23 "Ιανουαρίου 1975 (!) ανακοίνωση τοϋ τούρκικου ΥΠΕΞ ανέφερε ότι «τό μισό Αιγαίο ανή­κει στήν Τουρκία καί τό άλλο μισό στήν Ελλάδα». Επιπλέον, σταθερά τό ζήτημα τής λεγόμενης
συνεκ­μετάλλευσης καί τής αποστρα­τιωτικοποίησης ετίθετο ώς όρος ήδη άπό τό 1975 μετά τήν υπα­ναχώρηση τής Τουρκίας άπό τήν κατ' αρχήν συμφωνία γιά υπογρα­φή συνυποσχετικού γιά τήν Χά­γη (Κοινό Ανακοινωθέν Συνάντη­σης Κωνσταντίνου Καραμανλή καί Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, Βρυξέλ­λες, 31 Μαίου 1975). Τό πεδίο τών όρων/άπαιτήσεων της Αγκύρας έχει τώρα μονομερώς διευρυνθεί.

7. Προτάσσοντας τήν αδιαμ­φισβήτητη στρατιωτική της ισχύ ή Τουρκία αυτοπροβάλλεται ώς μία περιφερειακή υπερδύναμη μέ παγκόσμιο ταυτόχρονα ρόλο (μετέχει τών G20). Θεωρεί ότι ό κίνδυνος καί ή απειλή πολέμου (casus belli) τής αποφέρουν ήδη πλεονεκτήματα έναντι γειτόνων της. Ακυρώνει ή έστω εξασθενί­ζει τήν ψυχολογία τής ασφάλει­ας καί τήν αυτοπεποίθηση. Τό δί­λημμα «συνθηκολόγηση/υποτα­γή ή σύγκρουση» δέν είναι νέο. Είναι τόσο παλιό, όσο καί αυτός έδώ ό τόπος. Στίς Θερμοπύλες καί στήν Σαλαμίνα. Ποτέ δέν μάς φόβισε ή αλαζονεία ή ή έξ ανα­τολών αριθμητική υπεροπλία. "Ας θυμηθούμε τά λόγια τού Άγγελιοφόρου στους «Πέρσες». Ή ύπό συνθήκες φόβου, μοιρολατρίας ή δημόσιας ομολογίας αδυναμί­ας προσαγωγή σέ μία συνολική 
δι­απραγμάτευση αποτελεί ασφαλή μέθοδο γιά διπλωματική/πολιτική ήττα. Ανάξια "ιστορικών επετείων.

8. Σέ άρθρο μου στήν ΕΣΤΙΑ τόν Ιανουάριο τοϋ 2017 έγρα­φα: «... Ή αποτροπή καί ή ανα­χαίτιση -μέ τήν ευρεία δηλαδή έννοια- είναι άρχές άναπόφευκτες καί αναγκαίες. Συμπληρωμα­τικές τών προσπαθειών  συνεννό­ησης, συνεργασίας καί διαλόγου στήν βάση τοϋ διεθνούς δικαίου μέ τήν Τουρκία. Βασίζονται στήν άρχή τής ειρηνικής επίλυσης τών διαφορών. Ώς βέλτιστη εφικτή επιλογή άνεδείχθη ή πολιτική τής «υπομονής καί επιμονής». Τήν διαμόρφωσε ένας πρώην "Υπουρ­γός Εξωτερικών, άπό τούς ελά­χιστους «σοφούς» πού διαθέτει ή "Ελλάδα. Στόν αντίποδα, όλοι εκείνοι πού διαχρονικά πιστεύουν οτι μπορούν με άσκηση προ­σωπικής πολιτικής καί γοητεί­ας νά ταράξουν τά «λιμνάζοντα ύδατα»....

Αναγκαίο καί βαθιά δημοκρα­τικό είναι ότι οι σχολές αυτές -όπως καί άλλες άγνωστου πατρό­τητας καί μητρότητας- νά επιχει­ρηματολογούν γιά τήν αξιολόγη­ση τής πολιτικής μας έναντι τής Τουρκίας.

9. Γνωρίζοντας έκ τών έσω άπό καίριες γιά τήν εθνική μας πολιτική θέσεις ευθύνης τήν κα­τάσταση καί όχι άπό τήν ζηλευτή θέση τοϋ βαθυστόχαστου ακαδη­μαϊκού αναλυτή, φοβούμαι ότι ή τελική απόφαση πού θά ληφθεί δέν μπορεί νά στηριχτεί αποκλει­στικά στήν «άρχή τής δεδηλωμένης». Τόσο στήν αφετηρία, κυρί­ως όμως στήν κατάληξη, πρέπει νά τύχει τής «δεδηλωμένης στή­ριξης» τοϋ μεγαλύτερου δυνα­τού τμήματος τών πολιτικών δυ­νάμεων. Αυτή είναι ή αναγκαία καί ελπίζω ικανή προϋπόθεση γιά νά στηριχτεί άπό τή κοινή γνώ­μη. Δέν μπορούμε νά δώσου­με αποτελεσματική διπλωματική μάχη έχοντας ηττηθεί στό μέτω­πο τής «εσωτερικής νομιμοποίη­σης». Ή επισήμανση δέν γίνεται τυχαία. Αφορά καί στήν ερμηνεία τοϋ Άρθρου 28 τοϋ Συντάγματος.

10. Δύσκολη ή επικράτηση τοϋ μέτρου. Ό φόβος, ή ανασφά­λεια, ή  αύτοενοχοποίηση καί ή αίσθηση αδυναμίας πού άστοχα καί άσκοπα θέλω νά πιστεύω καλ­λιεργούνται, είναι ανησυχητικά συμπτώματα. "Οπως καί τά άκρι­τα συνθήματα ,καί οι έπικίνδυνες ιαχές περί πολέμου καί τών  κα­θημερινών τηλεοπτικών ευφά­νταστων σεναρίων περί ισχυρών στρατιωτικών συμμαχιών καί αξό­νων. Εξαιρώ τήν στενή συνεργα­σία μέ τήν Γαλλία.

*Πρέσβυς έπί τιμή