"...Σε τελική ανάλυση πρέπει ως έθνος, ως πολιτεία, ως λαός να δηλώσουμε ευθαρσώς αν πιστεύουμε πως μας καθοδηγεί το όποιο «πεπρωμένο της φυλής» ή αν εμείς δίνουμε υπόσταση, ουσία και νόημα στην ιστορική μας πορεία. Αν είμαστε υποκείμενο ή αντικείμενο της μοίρας, αν μπορούμε να τρέξουμε γρηγορότερα από τη φθορά μας. Αν έχουμε κατανοήσει ότι δεν αρκεί να κατεβάζουμε (συνήθως ανεφάρμοστες) ιδέες, αλλά ότι πρέπει να βρούμε δυνάμεις για μια οργανωμένη, προγραμματισμένη, υπεύθυνη, στοχοπροσηλωμένη δουλειά...."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 20/01/18

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΝΟΥΣΗ*

«Ο κυρτωμένος μπορεί να περιβληθεί με το γόητρο του μόλις ανορθωμένου». – Βασίλης Καραποστόλης «Η ζωή σαν τιμολόγιο».

Πρέπει ως κοινωνία ν’ αποφασίσουμε, αφού υποθέτω ότι άπαντες έχουμε αναστοχαστεί μέσα στο πνεύμα των εορτών τα υπέρ και τα κατά, ποιο μέλλον μάς αξίζει (κι όχι βέβαια ποιο δικαιωματικά μας «ανήκει»).

Οι δρόμοι είναι πάντοτε δύο, όσο κι αν μερικοί διανοούμενοι ψάχνουν εδώ και χρόνια να εντοπίσουν (και να «περπατήσουν»;) τον τρίτο δρόμο.

Ακριβώς επειδή είναι δύο, γι’ αυτό και το σταυροδρόμι καθίσταται κρίσιμο. Χωρίς να είμαστε υποχρεωμένοι να διαβάσουμε ή ν’ ακολουθήσουμε, αν και μερικές φορές μας προφυλάσσουν από αδιέξοδες διαδρομές, τις ταμπέλες-οδοδείχτες, οφείλουμε (επιτέλους!) ν’ αποδεχθούμε ότι δεν μας φταίνε συνεχώς οι αντικειμενικές συνθήκες για τα πάθη και τα λάθη μας, αλλά ότι συχνά-πυκνά προκαλούμε μόνοι μας, διά πράξεων ή παραλείψεων, την αρνητική έκβαση των επιλογών μας.

Σε τελική ανάλυση πρέπει ως έθνος, ως πολιτεία, ως λαός να δηλώσουμε ευθαρσώς αν πιστεύουμε πως μας καθοδηγεί το όποιο «πεπρωμένο της φυλής» ή αν εμείς δίνουμε υπόσταση, ουσία και νόημα στην ιστορική μας πορεία. Αν είμαστε υποκείμενο ή αντικείμενο της μοίρας, αν μπορούμε να τρέξουμε γρηγορότερα από τη φθορά μας. Αν έχουμε κατανοήσει ότι δεν αρκεί να κατεβάζουμε (συνήθως ανεφάρμοστες) ιδέες, αλλά ότι πρέπει να βρούμε δυνάμεις για μια οργανωμένη, προγραμματισμένη, υπεύθυνη, στοχοπροσηλωμένη δουλειά.

Μερικοί πιστεύουν ότι είμαστε «πειρατές της Ιστορίας», μολονότι τις δύσκολες ώρες λειτουργούμε σαν τρεμάμενοι «ήρωες». Αλλοι ισχυρίζονται ότι μπορούμε να προστατεύσουμε τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του πολίτη χωρίς να σεβόμαστε (ίσως και ανεπιγνώστως να καταστρέφουμε) τη Δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου (διά της διαφθοράς και της ανομίας). Ορισμένοι τέλος αρέσκονται στο να αυτοπροσδιορίζονται ως παρασιτούντες ηττημένοι του ονείρου της διαρκούς επανάστασης, οι οποίοι έχουν αυτοκλήτως αναλάβει να διορθώσουν τα κακώς κείμενα του πολιτεύματος με κοινωνική απειθαρχία, πολιτική ανυπακοή ή και αυτονομιμοποιημένη χρήση της «καλής βίας».

Τόσο δυνατοί και τόσο αδύναμοι! Τόσο αφελείς και τόσο καχύποπτοι! Τόσο αθώοι και τόσο ένοχοι!

«Δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο να δυστυχήσει ένας λαός κουβεντιάζοντας ατελείωτα για τη δυστυχία του» (Β. Καραποστόλης).

Αυτό είμαστε άραγε; Κι αυτό κατά βάθος επιθυμούμε; Την αέναη παρηγορία από τους άλλους και την εμφάνιση του από μηχανής θεού που θα μας λυτρώνει χωρίς να μας αλλάζει;

ΥΓ.: Απρόβλεπτο, επικίνδυνο, ασταθές, σισύφειο το 2018, εκ των πραγμάτων, θα σηματοδοτήσει μια επιστροφή στην κανονικότητα ή στη μη-κανονικότητα ή στην α-κανονικότητα και, σε κάθε περίπτωση, θα μας υποχρεώσει ν’ αποβάλουμε τη βολική ανευθυνότητα και να ωριμάσουμε. Το σταυροδρόμι στέκει μπροστά μας και πίσω δεν υπάρχει τίποτα, κανένα παράδειγμα, για να μας διαφωτίσει περί του Καλού και Κακού, του Ορθού και του Λάθους, του Γνήσιου και του Ψευδούς. Διαρκής κρίση, υποβόσκουσα παρακμή, κατάρρευση ante portas; Το 2018 ως λυτρωτής ή ως τιμωρός; Απαντες ενώπιοι ενωπίοις...

ΥΓ. 2: Τα παραπάνω δεν αφορούν τόσο σε πολιτικές επιλογές όσο στην αλλαγή του πολιτιστικού/κοινωνικού/αξιακού μας προτύπου.

ΥΓ. 3: «Η Πατρίδα του εξαρτάται από το αν θέλει να τη θεωρεί Πατρίδα του» (Β. Καραποστόλης).

* Καθηγητής Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός.