"...Στις μέρες μας πολύ συχνά το δημοψήφισμα τίθεται ως μάχη του καλού ενάντια στο κακό. Αυτήν τη χονδροειδή, άκρως υποκριτική «επιστράτευση» της έννοιας της αέναης πάλης των δυνάμεων του καλού με το κακό, που εισδύει σε όλες τις φιλοσοφίες, όλες τις θρησκείες, όλες τις λαϊκές παραδόσεις, κάνουν συχνά οι πολιτικοί, με στόχο την ταύτιση του καλού με τους ίδιους και του κακού με τους εχθρούς τους. «Ο εφιάλτης είναι να πιστεύεις ότι το κακό είναι αλλού, στους άλλους», λέει ο Αμος Οζ. Ομως ελάχιστοι πολιτικοί διακρίνουν στο περιεχόμενο της ρήσης το φως που φωτίζει τα προφανή ολισθήματα... Και προσκρούουν σε αδιέξοδα..."

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"



                                                     "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"- 01/07/16

Το κακό δεν είναι πάντα αλλού: Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Το δημοψήφισμα δεν είναι παιχνίδι με διαμορφώσιμο αποτέλεσμα. Εντούτοις για τον κ. Κάμερον (όπως και για τον κ. Τσίπρα) έδειξε ότι ήταν μάλλον τακτικισμός – και από τους δύο πρωθυπουργούς χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως εργαλείο πολιτικής συσπείρωσης και όπλο κατά των εξωτερικών (ή εσωτερικών) πολιτικών εχθρών. Κι αυτή μοιάζει να είναι ίσως η μόνη ομοιότητα ανάμεσα στα δύο δημοψηφίσματα. Διότι οι διαφορές είναι πολλές. Το ελληνικό προκηρύχθηκε και διεξήχθη σε ελάχιστο χρόνο, το βρετανικό οργανώθηκε με μεγάλα χρονικά περιθώρια, η ελληνική κυβέρνηση πήρε θέση υπέρ του «όχι», η βρετανική υπέρ του «ναι», το ελληνικό ερώτημα έκρυβε υπονοούμενα, το βρετανικό ήταν σαφές (μέσα ή έξω). Του ελληνικού αποτελέσματος ακολούθησε κωλοτούμπα, επί του βρετανικού δεν υπήρξε αναδίπλωση (άλλωστε, πώς;).

Στην Ελλάδα δεν έχουμε παράδοση στα δημοψηφίσματα. Στην νεότερη ιστορία έχουν καταγραφεί, πλην εκείνου της 5ης Ιουλίου 2015, υπέρ ή κατά της πρότασης των θεσμών, 7 δημοψηφίσματα, από τα οποία μόνο το ένα (το 1968, επί χούντας) δεν έθετε πολιτειακό δίλημμα –βασιλευομένη ή αβασίλευτη δημοκρατία– αλλά την υιοθέτηση συνταγματικού κειμένου, και από τα υπόλοιπα έξι, τα τρία «προέκυψαν» υπέρ, ενώ τα άλλα τρία ήταν κατά της βασιλείας.

Ομως γενικώς δεν είναι εύκολη υπόθεση. Καλείσαι να απαντήσεις με ένα «ναι» ή ένα «όχι» σε ζητήματα συχνά περίπλοκα, που έχουν λειανθεί από τις πολιτικές σκοπιμότητες ή έχουν καταστεί απειλητικά από τον φόβο. Πόσο ανόθευτο μπορεί να είναι ένα δημοψήφισμα σε συνθήκες ισχυρού επηρεασμού της κοινής γνώμης;

Τα δημοψηφίσματα συνήθως οργανώνουν αυτοί που πιστεύουν ότι θα τα κερδίσουν, που θεωρούν ότι θα βγουν από αυτά ισχυρότεροι. Το δημοψήφισμα δημιουργεί συνθήκες άμεσης δημοκρατίας στο πλαίσιο της έμμεσης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Ομως ίσως, τελικά, να πρόκειται για ψευδαίσθηση. Διότι ένα δημοψήφισμα δεν είναι μόνο μία αμεσοδημοκρατική διαδικασία, απαιτεί και ενδελεχή, ακριβή, αντικειμενική, ψύχραιμη ενημέρωση του κόσμου, μακριά από εκστρατείες τρομοκράτησης ή παραπλάνησής του (με έναν βομβαρδισμό ξενοφοβικής κινδυνολογίας, αλλά και ελάσσονος σημασίας ανεδαφικά ευτράπελα, όπως η αφίσα με τη φωτογραφία της γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου και τη λεζάντα «υπάρχουν 35 εκατομμύρια λακκούβες στη Βρετανία... όμως τα λεφτά σου ξοδεύονται για να φτιαχτούν γέφυρες σαν αυτήν στην Ελλάδα»).


Στις μέρες μας πολύ συχνά το δημοψήφισμα τίθεται ως μάχη του καλού ενάντια στο κακό. Αυτήν τη χονδροειδή, άκρως υποκριτική «επιστράτευση» της έννοιας της αέναης πάλης των δυνάμεων του καλού με το κακό, που εισδύει σε όλες τις φιλοσοφίες, όλες τις θρησκείες, όλες τις λαϊκές παραδόσεις, κάνουν συχνά οι πολιτικοί, με στόχο την ταύτιση του καλού με τους ίδιους και του κακού με τους εχθρούς τους. «Ο εφιάλτης είναι να πιστεύεις ότι το κακό είναι αλλού, στους άλλους», λέει ο Αμος Οζ. Ομως ελάχιστοι πολιτικοί διακρίνουν στο περιεχόμενο της ρήσης το φως που φωτίζει τα προφανή ολισθήματα... Και προσκρούουν σε αδιέξοδα

.