"...Δεν είναι τόσο η κομματική στράτευση του διανοούμενου που χρειάζεται σήμερα όσο η εντιμότητα, η συνέπεια, η σωφροσύνη και εντέλει η ταπεινότητα. Ας ελπίζουμε..."

Από την "Εφ.Συν"

"Εφ.Συν", 18/07/18

Συντάκτης: 

Γιάννης Πανούσης*

Βομβιστής
ακροβολισμένος σε πολυθρόνα βεράντας
μασάει τσίχλα
κάνει φούσκες
και επιτίθεται στο μέλλον
με κολόνια σπρέι

Λιλή Ντίνα, Θυρίδα μνήμης

Επειδή πολλοί αγαπημένοι σε μένα Ελληνες διανοούμενοι [Τσουκαλάς, Μουζέλης, Δουζίνας κ.ά.] θέτουν –ο καθένας με τον δικό του τρόπο– το ζήτημα του ρόλου των πνευματικών ανθρώπων στη σημερινή Ελλάδα, θα τολμήσω να προσθέσω κι εγώ ορισμένες σκέψεις, εν είδει αποσπασματικών αφορισμών από τη μια και ευφάνταστων προσδοκιών από την άλλη.

● Τι δεν [πρέπει να] είναι ο διανοούμενος

Θεωρώ ασύμβατη την ιδιότητα [ακόμα και τον αυτοχαρακτηρισμό] κάποιου ως πνευματικού ανθρώπου με το status του γελωτοποιού [του όποιου Αρχοντα], του χρήσιμου ηλίθιου [του όποιου καθεστώτος], του κολλητού/της ουράς [του όποιου ισχυρού], του κραυγάζοντος λαϊκιστή [του όποιου καναλιού].

Επίσης ο διανοούμενος δεν επιτρέπεται να είναι «ψυχικά αδιάφορος» στα συμβαίνοντα γύρω του [να ενδιαφέρεται για τα πάντα αλλά τίποτα να μην τον ενδιαφέρει κατά βάθος], ούτε βέβαια να κυριαρχείται από «κριτικό ανορθολογισμό» [τυφλώνοντας τους αφελείς μέσω ψευτοδεσμών φωτός ή διεγείροντας φαντασιώσεις].

Δεν είναι snob [sine nobilitas] αριστερίζων, αντικομφορμιστής συντηρητικός ή καθεστωποιημένος αιρετικός. Δεν αποτελεί αδύναμο κρίκο ανάμεσα στην εξουσία και τις μάζες, ούτε ισορροπεί ανάμεσα στην αρετή του σοφού και τη βουλιμία του φιλόδοξου.

Δεν είναι επίσης νοητό ν’ αναλαμβάνει ρόλους «καλού θείου» που συμβουλεύει, χαϊδεύει, συγχωρεί τους δυνατούς και απλώς παρέχει παρηγορητική παραμυθία στους αδύναμους.

Δεν δικαιούται ν’ απευθύνεται με τη γλώσσα των σημαινόντων [langue] στον αγνοούντα λαό και να χρησιμοποιεί τα σημαίνοντα [parole] για να συνεννοηθεί με τους μυημένους.

Η εν πολλοίς πολυλογία/πολυγλωσσία/πολυσημία τους, αν δεν υποκρύπτει υποκρισία και συμμετοχή σε «κλίκες» ομογνωμούντων, σίγουρα αποπνέει τον φόβο του στομφώδους Τίποτα [που πάντοτε κάτι έχει να κρύψει από το παρελθόν του].

● Τι πρέπει να κάνει ο διανοούμενος

Επειδή σε αυτή τη χώρα άλλα λέμε, άλλα εννοούμε κι άλλα καταλαβαίνουμε, ο διανοούμενος οφείλει να ξαναδώσει νόημα και περιεχόμενο στις λέξεις, να πιέσει την Πολιτεία να μην τιμάει όσους «μοιάζουν» στους πολιτικούς αλλά όσους αξίζουν.

Οφείλει να πείσει την κοινή γνώμη ότι είναι ο πρώτος που θα θυσιάσει τα προνόμιά του για «χάρη του σκοπού», ότι αναλαμβάνει και προσωπική [ηθική έστω] ευθύνη για τα στραβά [τουλάχιστον της Μεταπολίτευσης], ότι συνοδοιπορεί με τις καθαρτήριες δυνάμεις που έχουν κληθεί ν’ αναχαιτίσουν την παρακμή.

Δεν είναι τόσο η κομματική στράτευση του διανοούμενου που χρειάζεται σήμερα όσο η εντιμότητα, η συνέπεια, η σωφροσύνη και εντέλει η ταπεινότητα.

Ας ελπίζουμε...

ΥΓ.: «Στήθια σαν τα δικά μου δεν χρειάστηκε ποτέ να τα κοσμούν παράσημα» [Ηλίας Γκρης, Σαν άλλος Οιδίποδας]

*Πρώην υπουργός