"...Ολα ξεκίνησαν τέλη Δεκεμβρίου, όταν μια 31χρονη γυναίκα έβγαλε το χιτζάμπ της στην κεντρική οδό της Τεχεράνης Ενκελάμπ. «Το Κορίτσι της Οδού Ενκελάμπ» - κατά κόσμον Βίντα Μοβαχέντ - συνελήφθη και παρέμεινε υπό κράτηση σχεδόν έναν μήνα, μολονότι την ίδια περίοδο οι Αρχές είχαν ανακοινώσει ότι δεν θα προχωρούσαν στη σύλληψη γυναικών που δεν τηρούν τον παραδοσιακό ενδυματολογικό κώδικα. Η Μοβαχέντ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλές συμπατριώτισσές της, αλλά και συμπατριώτες της, που έβαλαν σε ένδειξη συμπαράστασης μετά τη σύλληψή της ως εικόνα προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα τη φωτογραφία της και κοινοποίησαν ένα hashtag που στα φαρσί σημαίνει «Το Κορίτσι της Οδού Ενκελάμπ». ..."

Από "ΤΑ ΝΕΑ"

"ΤΑ ΝΕΑ", 02/02/18

Πετώντας τις μαντίλες της καταπίεσης
Ολοένα και περισσότερες γυναίκες στο Ιράν βγάζουν δημοσίως τα χιτζάμπ τους αντιδρώντας στη στέρηση των κοινωνικών και πολιτικών ελευθεριών τους

Tης Δομίνας Διαμαντοπούλου

Ολο και περισσότερες γυναίκες στο Ιράν εκφράζουν την αγανάκτησή τους για τη στέρηση των κοινωνικών και πολιτικών ελευθεριών τους με έναν τρόπο συμβολικό αλλά και ουσιαστικό. Φωτογραφίες και βίντεο στα οποία απεικονίζονται να έχουν βγάλει τα χιτζάμπ - τις μαντίλες που φορούν υποχρεωτικά στο κεφάλι - και να τα κυματίζουν πάνω σε κλαριά έχουν κατακλύσει τα κοινωνικά δίκτυα.

Σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο, που τέθηκε σε ισχύ στο Ιράν μετά την επανάσταση του 1979, οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες να καλύπτουν το κεφάλι τους με μαντίλα και να φορούν φαρδιά ρούχα σε δημόσιους χώρους, αλλά και παρουσία ανδρών που δεν ανήκουν στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον τους, ώστε να μη διαγράφονται οι γραμμές του σώματός τους. Οσες γυναίκες παραβαίνουν τον νόμο επιπλήττονται δημοσίως, τους επιβάλλεται πρόστιμο ή συλλαμβάνονται.

Ολα ξεκίνησαν τέλη Δεκεμβρίου, όταν μια 31χρονη γυναίκα έβγαλε το χιτζάμπ της στην κεντρική οδό της Τεχεράνης Ενκελάμπ. «Το Κορίτσι της Οδού Ενκελάμπ» - κατά κόσμον Βίντα Μοβαχέντ - συνελήφθη και παρέμεινε υπό κράτηση σχεδόν έναν μήνα, μολονότι την ίδια περίοδο οι Αρχές είχαν ανακοινώσει ότι δεν θα προχωρούσαν στη σύλληψη γυναικών που δεν τηρούν τον παραδοσιακό ενδυματολογικό κώδικα. Η Μοβαχέντ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλές συμπατριώτισσές της, αλλά και συμπατριώτες της, που έβαλαν σε ένδειξη συμπαράστασης μετά τη σύλληψή της ως εικόνα προφίλ τους στα κοινωνικά δίκτυα τη φωτογραφία της και κοινοποίησαν ένα hashtag που στα φαρσί σημαίνει «Το Κορίτσι της Οδού Ενκελάμπ».

Η πράξη αντίστασης της Μοβαχέντ συνέπεσε χρονικά με ένα κύμα διαδηλώσεων που σάρωσε τη χώρα και, παρότι δεν ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτήν, αποτέλεσε την ενσάρκωση των προσδοκιών πολλών, νέων κυρίως, Ιρανών για τη γέννηση ενός κινήματος ενάντια στην κοινωνική καταπίεση. Μολονότι αφορμή για τις διαδηλώσεις έδωσε η οικονομική κρίση, η πράξη της Μοβαχέντ τροφοδότησε το αίσθημα λαϊκής οργής που απαιτούσε την παραίτηση του ανώτατου πνευματικού ηγέτη της χώρας Αλί Χαμενεΐ.

Από τότε ολοένα και περισσότερες γυναίκες, κυρίως στην ιρανική πρωτεύουσα, αρνούνται να φορέσουν χιτζάμπ ενόσω οδηγούν, με το επιχείρημα ότι το αυτοκίνητο είναι ιδιωτικός χώρος και μέσα σε αυτό τους επιτρέπεται λιγότερο αυστηρή αμφίεση.

«Παλεύουμε ενάντια στην πιο εμφανή μορφή καταπίεσης» λέει η Μασίχ Αλινετζάντ, δημοσιογράφος και διαχειρίστρια της ιστοσελίδας #My Stealthy Freedom (#Η Μυστική μου Ελευθερία), όπου γυναίκες αναρτούν φωτογραφίες στις οποίες ανεμίζουν ανέμελες τα χιτζάμπ.

«Αυτές οι γυναίκες λένε: "Αρκετά! Στον 21ο αιώνα ζούμε και θέλουμε να είμαστε ο εαυτός μας". Δεν αποτινάσσουν από πάνω τους ένα κομμάτι ύφασμα. Αποτινάσσουν την ιδεολογία που βρίσκεται πίσω από την υποχρεωτική χρήση του χιτζάμπ» δήλωσε στο Reuters η Αλινετζάντ, η οποία εξαιτίας της διαδικτυακής της εκστρατείας έχει δεχθεί απειλές κατά της ζωής της και ζει αυτοεξόριστη στη Νέα Υόρκη.

«Ξυπνάω κάθε μέρα και βλέπω τις δυνατές φωνές αυτών των γυναικών στα εισερχόμενα μηνύματά μου». Είπε χαρακτηριστικά: «Είμαι πολύ αισιόδοξη. Η αντίσταση είναι το πρώτο βήμα για τη νίκη μας».

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΙΡΑΝ
Του Ιωάννη Ν. Γρηγοριάδη

Οι διαδηλώσεις σε σειρά ιρανικών πόλεων τις τελευταίες εβδομάδες εξέπληξαν την πλειονότητα των ειδικών περί το Ιράν και τη Μέση Ανατολή. Η απουσία του Ιράν τα τελευταία χρόνια από τον κατάλογο των χωρών της Μέσης Ανατολής όπου σημειώθηκαν εξεγέρσεις δεν σήμαινε βεβαίως ότι το καθεστώς της «ισλαμικής δημοκρατίας» απελάμβανε απολύτου λαϊκής υποστηρίξεως. Ας μην ξεχνούμε ότι μείζονες και αιματηρές διαδηλώσεις είχαν λάβει χώρα το 2009, όταν αμφισβητήθηκε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών και η νίκη του συντηρητικού Αχμαντινετζάντ επί του μετριοπαθούς Μουσαβί. Η εκλογή του μετριοπαθούς Ρουχανί το 2013 και η επανεκλογή του το 2017 λειτούργησε κατευναστικώς για τις αντικαθεστωτικές ομάδες εντός της ιρανικής κοινωνίας. Από την άλλη η κυβέρνηση Ρουχανί απέτυχε να ενισχύσει τη νομιμοποίηση της ισλαμικής δημοκρατίας και να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής.

Οι συνθήκες οι οποίες συνέβαλαν στην αποδυνάμωση των αυταρχικών καθεστώτων στη Συρία, τη Λιβύη, την Τυνησία και την Υεμένη ισχύουν και στο Ιράν. Η αύξηση του πληθυσμού και ιδίως του αριθμού των νέων σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, η πρόσβαση στο Διαδίκτυο και σε διεθνή μέσα ενημερώσεως εξασθένησαν τον έλεγχο του καθεστώτος επί της ιρανικής κοινωνίας. Παράλληλα η αδυναμία του καθεστώτος να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας είναι πλέον κραυγαλέα. Τούτο μετατρέπει την οικονομική κατάσταση αλλά και την κοινωνική ειρήνη της χώρας σε έρμαιο των διεθνών τιμών ενεργείας. 

Το φαινόμενο του «κράτους εισοδηματία» (rentier state) με τις κοινωνικοοικονομικές του προεκτάσεις έχει μελετηθεί σε όλες τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες του Κόλπου. Σε αυτές το «κοινωνικό συμβόλαιο» προϋπέθετε γενναιόδωρες κρατικές παροχές προς τους πολίτες σε αντάλλαγμα για την κοινωνική ειρήνη παρά την απουσία δημοκρατικών δικαιωμάτων. Τούτο όμως προϋπέθετε υψηλές τιμές αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η μείωση των διεθνών τιμών της ενεργείας τα τελευταία χρόνια σημαίνει ότι η δυνατότης των κυβερνήσεων να εξευμενίσουν με παροχές τα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα έχει περιορισθεί δραστικώς. Είναι χαρακτηριστική στις πρόσφατες διαδηλώσεις η αυξημένη συμμετοχή όχι της μεσαίας αλλά των φτωχοτέρων πολιτών οι οποίοι καταβάλλουν και δυσανάλογο τίμημα της κρατικής αβελτηρίας στον τομέα της οικονομίας.

Η δυσαρέσκεια στο εσωτερικό δεν μετριάζεται από την κατά γενική ομολογία επιτυχή ιρανική εξωτερική πολιτική. Οι διαδοχικές διπλωματικές και στρατιωτικές επιτυχίες και η ενίσχυση της ιρανικής επιρροής παρά την αμερικανική και ισραηλινή αντίδραση σε Ιράκ, Λίβανο, Παλαιστίνη, Συρία και Υεμένη δεν φαίνεται να απασχολούν ιδιαιτέρως τους ιρανούς διαδηλωτές. Η διάθεση σημαντικών οικονομικών πόρων για την προώθηση της ιρανικής επιρροής στην αραβική Μέση Ανατολή βρίσκει αντίθετα μεγάλα τμήματα της ιρανικής κοινής γνώμης που διαπιστώνουν την αδυναμία του καθεστώτος να ανταποκριθεί στις στοιχειώδεις προσδοκίες τους και διαφωνούν με αυτήν την ιεράρχηση προτεραιοτήτων.

Οι Αρχές στην Τεχεράνη βεβαίως έχουν έναν ανέλπιστο σύμμαχο πέραν του Ατλαντικού. Η εξωτερική πολιτική του προέδρου Τραμπ στη Μέση Ανατολή επιβεβαίωσε τις πλέον απαισιόδοξες των εκτιμήσεων και ενισχύει τον αντιαμερικανισμό σε όλη τη Μέση Ανατολή. Οπως η πρόσφατη απόφαση μεταφοράς της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ συσπείρωσε το σύνολο της ιρανικής κοινωνίας, έτσι και οι δηλώσεις υποστηρίξεως των διαδηλώσεων και η υπόσχεση αμερικανικής βοηθείας εκθέτουν τους υποστηρικτές των οικονομικών και δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων ενώπιον της ιρανικής κοινής γνώμης.