"...Καλό θα είναι νά έπικαλούμεθα πού και πού τους προγόνους μας. Αλλ' όχι να ζούμε μέ τους τόκους αυτών. Ο Πλάτων στον «Μενέξενο» είναι κατηγορηματικός: "Ανδρί οιομένω τι είναι ούκ έστιν αίσχιον ούδέν ή παρέχειν εαυτόν τιμώμενον μη δι’ εαυτόν αλλά διά δόξαν προγόνων” Που σημαίνει: Γιά έναν άνθρωπο που νομίζει ότι έχει κάποια αξία, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ντροπή από το να θέλει να τιμάται όχι γιά την αξία του την προσωπική, αλλά γιά τη δόξα των προγόνων του. Αλλ' εμείς, ενώ λέμε ότι είμαστε κληρονόμοι ενός Σωκράτους κι ενός Πλάτωνος, έχουμε -τουλάχιστον στην πολιτική- κληρονομήσει την πονηριά και την κατεργαριά του Μπερτόδουλου...."

Aπό την "ΕΣΤΙΑ"

"ΕΣΤΙΑ", 08/07/16

«Δεν χάθηκα• βρέθηκα»! 

του Σαραντου Ι. Καργάκου*

ΘΑΡΡΩ πως ο Κων. Καβάφης μάς έχει αφήσει με το ποίημα «Όσο μπορείς», μιά υπέροχη συμβουλή, που, αν την είχαμε κάνει κανόνα ζωής, τότε η βιοτή μας θα ήταν πιό ομαλή. Λέγει ό ποιητής, πώς

«Κι άν δεν μπορείς να κάμεις
τη ζωή σου όπως τη θέλεις,
 τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην τήν εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες τες πολλές κινήσεις και ομιλίες».

Και προσθέτει παρακάτω, να μην εκθέτουμε τη ζωή μας

«στων σχέσεων και συναναστροφών
την καθημερινή ανοησία,
ως που να γίνη σα μιά ξένη φορτική».

Δυστυχώς, στην πατρίδα μας η κοσμικότητα έφαγε την κοσμιότητα, οι λαοσυνάξεις, τα λαομαζώματα, οι πολύβουες συγκεντρώσεις έφαγαν και την  κοινωνικότητα. Ένας Βραζιλιανός συγγραφέας και μουσουργός, ο Μario de Andrade έχει πει κάτι υπέροχο: «Δεν θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωϊσμοί»! Είναι δύσκολο μέσα σ’ ένα συρφετό να ακουστεί η φωνή της λογικής, η φωνή της αλήθειας. Η μάζα θέλει ν' ακούει ό,τι γι’ αυτή είναι αρεστό. “Μερικές φορές (Σημ. εγώ προσθέτω πάμπολλες) οι άνθρωποι δεν θέλουν ν’ ακούσουν την αλήθεια, γιατί δέν θέλουν να καταστρέψουν τις ψευδαισθήσεις τους», γράφει ο Νίτσε. Αυτό εξηγεί και τις αλλεπάλληλες νίκες, τις εκλογικές εννοώ, του πρωθυπουργού, παρ' ότι σημειώνει παντού παταγώδεις αποτυχίες. Και αυτό όλα τα στραβά, πού γίνονται στον τόπο αυτό, τα ρίχνουν οι οπαδοί του στους Ευρωπαίους και στους Αμερικανούς. Κάποιοι και στούς Ρώσους. Πάντως, όχι στή δική μας στραβομάρα.

Παλαιότερα κάποιοι μνησίκακοι μού είχαν κρεμάσει και την ταμπέλλα του άντιευρωπαϊστή και του ελληνομανούς. Ασφαλώς, πιστεύω στις ελληνικές αξίες, πιστεύω στην πολυδυναμία της ελληνικής γλώσσας καί γραφής, αλλά αφιέρωσα όλη μου τη ζωή στη σπουδή -και με σεβασμό- όλων των ανθρώπινων πολιτισμών, τουλάχιστον των πιό σημαντικών. Και αυτό φαίνεται σε όλα σχεδόν τα βιβλία και σε πλήθος άρθρα που έχω γράψει. Τώρα βλέπω ότι πολλοί λάτρεις του «θαυματουργού», ευρωπαϊκού εικονίσματος έχουν γίνει... εικονομάχοι! Από εύρωλάτρες έγιναν ευρωπαιομάχοι. Και πρόμαχοι της Ελληνικότητας, της ελληνικής αξιοπρέπειας, όπως τουλάχιστον την εννοούν αυτοί. Αλλά αφού το θέλουν έτσι (αύριο πιθανώς θα το θέλουν αλλιώς), γιατί δεν κάνουν μιά σταυροφορία γιά την αποκατάσταση της ελληνικής γλώσσας και γραφής; Βλέπει κανείς συχνά ελληνική επιγραφή; Ακόμη καίστίς στρούγκες και στα μαντριά έχουμε αναρτήσει ξενικές επιγραφές. Ο κ. Τσίπρας πήγε δύο φορές στη Μόσχα. Είδε πουθενά ξενική επιγραφή; Κι αν είδε, αυτή ήταν κάτω από την ρωσική. Μόνο στην Ελλάδα, που δήθεν αγωνίζεται να μείνει Ελλάδα (έτσι δεν μάς λένε;) η ελληνική επιγραφή έχει γίνει φολκλορικό  αξιοπερίεργο. Έχω δει τουρίστες να τις φωτογραφίζουν, όπως κάποιοι ερευνητές με ειδικούς τηλεφακούς φωτογραφίζουν κάποια σπάνια ζώα.

Γι’ αυτό κατανοώ απολύτως κάποιους γνωστούς μου, που ανάμεσα σ' αυτούς ο πιό γνωστός είναι... ο εαυτός μου, που αποστρέφονται τον συναγελασμό με την άγνωμη και θορυβώδη μάζα. Και είναι ντροπή γιά τους πολιτικούς μας να χρησιμοποιούν, προκειμένου περί του λαού, τη λέξη «μάζα». Η λέξη «λαός» παράγεται από το άρχαϊο «λας-λάας», που σημαίνει πέτρα. Η μάζα είναι υδαρής, ρευστή και προσλαμβάνει το σχήμα του περιέχοντος δοχείου. Δοχείο είναι κι ένας κομματικός σχηματισμός, πού όσο περισσότερο ηχηρός, τόσο γίνεται πιό εντυπωσιακός. Vasa inania platinum sonant, έλεγαν οί Λατίνοι. Δηλαδή, τa κενά δοχεία ηχούν περισσότερο. Σκέπτομαι μe φρίκη τούτους (αλλά καi παλαιότερους) πολιτικούς ποy πηγαίνουν στό εξωτερικό και μιλούν γιά Ελλάδα, όταν δέν έχουν ουτε γνώση ούτε έγνοια Ελλάδος. Ανατριχιάζω στην ιδέα ότι μπορεί κάποιος καλλικέλαδος δικός μας νά αναφερθεί στό όνομα του Σωκράτους και του Πλάτωνος και να δεχθεί από κάποιον «βάρβαρο» Ευρωπαίο το απλό ερώτημα: «Κύριε συνάδελφε, μήπως ξέρετε άπό ποιόν δήμο ήταν ο Σωκράτης;». Ή, τό χειρότερο: «Κύριε συνάδελφε, έχετε δει σέ ποια χάλια έχει περιέλθει ο περικαλλής κάποτε χώρος της Ακαδημίας Πλάτωνος;» Τι πιθανώτερο είναι ο δικός μας να μην ξέρει ούτε πού πέφτει η Ακαδημία Πλάτωνος.

Καλό θα είναι νά έπικαλούμεθα πού και πού τους προγόνους μας. Αλλ' όχι να ζούμε μέ τους τόκους αυτών. Ο Πλάτων στον «Μενέξενο» είναι κατηγορηματικός:

"Ανδρί οιομένω τι είναι ούκ έστιν αίσχιον ούδέν ή παρέχειν εαυτόν τιμώμενον μη δι’ εαυτόν αλλά διά δόξαν προγόνων”

Που σημαίνει: Γιά έναν άνθρωπο που νομίζει ότι έχει κάποια αξία, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ντροπή από το να θέλει να τιμάται όχι γιά την αξία του την προσωπική, αλλά γιά τη δόξα των προγόνων του. Αλλ' εμείς, ενώ λέμε ότι είμαστε κληρονόμοι ενός Σωκράτους κι ενός Πλάτωνος, έχουμε -τουλάχιστον στην πολιτική- κληρονομήσει την πονηριά και την κατεργαριά του Μπερτόδουλου. Τον τελευταίο καιρό έχω κλειστεί στον εαυτό μου με συντροφιά τους καλύτερους φίλους μου, τους αρχαίους συγγραφείς. Πολλοί, όταν με βλέπουν, με ερωτούν: “Πού χάθηκες;» Απαντώ: «Δεν χάθηκα• βρέθηκα»!

*Ιστορικός, συγγραφέας
www.sarantoskargakos.gr