«Πρέσβειρα», άντε και «Πρέσβυς»,
αλλά ποτέ «Πρέσβης»
Η συζήτηση μπορεί να φαντάζει άχαρη και επουσιώδης. Επειδή ωστόσο έχει να κάνει με λεκτικούς κανόνες που απορρέουν από την γραμματική μας, οι οποίοι δεν νοείται να γίνεται κατ’ οικονομίαν ή με «απλουστεύσεις», αυθαίρετες τις περισσότερες φορές, τότε μάλλον είναι χρήσιμο που γίνεται. Ή καλύτερα που ανανεώνεται.
Παραθέτω, λοιπόν, στη συνέχεια τη δική μου προσέγγιση σχετικώς, ανατρέχοντας και στην ιδιότητά μου του φιλολόγου, πτυχιούχου της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σε λογία γλώσσα, όχι δημοτικιά της ισοπέδωσης των πάντων κανόνων, όπου το αντίστοιχο του "Πρέσβης" είναι το "Πρέσβυς", το δεύτερο στη θηλυκή του εκδοχή είναι "πρέσβειρα", στη δημοτικιά υπάρχει το ο/η πρέσβης. Επειδή, όμως, οι διπλωμάτες ομιλούν καλώς τη λογιώτερη γλώσσα, την οποία και απολαμβάνω, προδήλως προκρίνω το Πρέσβειρα/Πρέσβυς, σε θηλυκό γένος.
Πρέσβειρα δεν προσφωνείται η σύζυγος του πρέσβεως. Στην περίπτωση μιάς τέτοιας διπλωματικής πρόσκλησης, προεξοφλώ ότι η διατύπωση θα ήταν "ο πρέσβυς και η σύζυγός του" ή "η πρέσβειρα και ο σύζυγός της", ενδεχομένως και σε εκδοχή των δύο συνιστωσών με άτομα του ιδίου φύλου ("ο πρέσβυς και ο σύζυγός του" ή "η πρέσβειρα και η σύζυγός της"). Άλλωστε ήξερα και τα σχετικά περί του πρωτοκόλλου, όταν ήμουν στο ΥΠΕΘΑ εις τα γραφεία των ΥΦΕΘΑ της περιόδου 1993-2004. Δεν μεταφέρεται μηχανιστικά, όπως το "παπαδιά", ως σύζυγός του Παπά!
Εις ό,τι αφορά εάν το "πι" πρέπει να είναι σε πεζά ή κεφαλαία, αυτό συζητείται.
Πάντως εγώ επιμένω να χρησιμοποιώ μόνον το πρέσβυς/πρέσβειρα! Και εν πάση περιπτώσει, όταν δεν πρόκειται για αυστηρή διπλωματική γλώσσα, η οποία εμπίπτει σε αυστηρούς κανόνες εκφράζεσθαι, ένα «πρεσβευτής» θα μπορούσε να τύχει κάποιας διασταλτικής εφαρμογής.
Σε επίρρωση δε των ανωτέρω, την ίδια περιπέτεια έχει υποστεί και ο όρος «Πρύτανις», τον οποίο πολλοί-δυστυχώς-θέλουν να τιμωρούν και να το γράφουν «Πρύτανης», παραπέμποντας στην…πρόοδο στην γλώσσα που ομιλούμε. Και το ερώτημα που προκύπτει αφεύκτως στους τελευταίους φαντάζει αφεύκτως αποστομωτικό: Μεταφέροντας το «Πρύτανης» στον πληθυντικό πρέπει να μάς δώσει ένα «Πρυτάνηδες» κάτι που δεν συναντάται πουθενά. Εν αντιθέσει π.χ. με τις «συνόδους των Πρυτάνεων» για τις οποίες διαβάζουμε συχνά, δηλωτικό σαφώς ότι οι μετέχοντες σε αυτές γνωρίζουν καλύτερα παντός άλλου πώς πρέπει να προσφωνούνται.
Εξ άλλου και το ίδιο ισχύει και όταν δεν μιλούμε για έναν Πρέσβυ, αλλά πλείονες του ενός, όταν συναντώνται για υπηρεσιακούς σκοπούς, το οποίο μόνον ένα «Πρέσβεις» μπορεί να δώσει στον πληθυντικό και τίποτα διαφορετικό. Σε διαφορετική περίπτωση ένα «Πρέσβηδες» από το «Πρέσβης» ηχεί ως απίστευτα κακόηχος γλωσσικός βαρβαρισμός.
Γράφοντας τέλος τα προηγούμενα, με αφορμή την άφιξη της Πρέσβειρας των ΗΠΑ, κρατώ και την «κίτρινη κάρτα» (…) γνωστής ΣΥΡΙΖΑίας δημοσιογράφου, η οποία της κατελόγισε μεταξύ άλλων:
«Το γεγονός ότι η πρώτη δημόσια εμφάνιση της νέας πρέσβειρας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα, μετά την χθεσινή της δεξίωση στο Grand Hyatt για τον εαορτασμό των 250 χρόνων από την ίδρυση του αμερικανικού σώματος των πεζοναυτών, δεν θα είναι μια επίσκεψη στον Παρθενώνα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ή σε έναν χώρο του ελληνικού πνεύματος, αλλά η παρουσία της σε μια συναυλία λαϊκής ποπ κουλτούρας δεν αποτελεί απλή σύμπτωση φίλοι και φίλες.
Είναι μια πολιτισμική δήλωση ισχύος. Η επιλογή του Αργυρού αντί του Παρθενώνα λειτουργεί ως σημειωτική μετατόπιση: η διπλωματία εγκαταλείπει τη σφαίρα της ratio και εισέρχεται στη σφαίρα της affectio. Δεν επιδιώκει πλέον την κατανόηση, αλλά την αναγνωρισιμότητα και δεν διαμεσολαβεί ανάμεσα σε πολιτισμούς, αλλά ενσαρκώνει το ίδιο το πρότυπο της επιτελεστικής παρουσίας μέσα στο παγκόσμιο spectaculum. Η πρέσβειρα δεν εισάγει απλώς την αμερικανική πολιτική, εισάγει τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική παράγεται, διακινείται και καταναλώνεται ως εμπόρευμα εικόνας»
Συνεπεία των τελευταίων, οι ΣΥΡΙΖΑίοι θα εμφανίζονται, άραγε, κουμπωμένοι απέναντι στην άρτι αφιχθείσα Πρέσβειρα των ΗΠΑ; Για να δούμε τί θα δούμε…
Σεραφείμ Χ. Μηχιώτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου