"...Η εγγενής αίσθηση δικαιοσύνης του Τσακύρακη είχε το εξής μαγνητικό χαρακτηριστικό: άφηνε τον Σταύρο να υπερασπίζεται ακομπλεξάριστα και μάλιστα παθιασμένα, ακόμα και ανθρώπους ή φορείς που έβρισκε κατά τα άλλα αφόρητους. Αυτό άλλους τους ξάφνιαζε, άλλους τους εξόργιζε, άλλους τους, ή καλύτερα μας, μάγευε. Πώς γινόταν να υπερασπίζεται τα δικαιώματα ανθρώπων για τους οποίους η κοινή γνώμη είχε αποφασίσει την ενοχή και την ανάγκη καταδίκης τους με απόλυτη βεβαιότητα; Κανείς δεν θα έπρεπε να πέσει «θύμα της δικαστικής αυθαιρεσίας που στέλνει ανθρώπους στη φυλακή χωρίς δικαστική απόφανση περί της ενοχής τους, μόνο επειδή ο ανακριτής και ο εισαγγελέας τους θεωρούν ενόχους». Από το Βατοπέδι μέχρι τη 17 Νοέμβρη, αρκετές και μάλιστα αμφιλεγόμενες ήταν οι περιπτώσεις που υπερασπίστηκε επ' αυτού. Αλλά ο Σταύρος κουβέντα δεν δεχόταν: «Η απόδοση ευθυνών μόνο με διαδικασίες δικαιοσύνης αξίζει. Ολα τα άλλα προσβάλλουν το κράτος δικαίου και συμβάλλουν στη υποβάθμιση του πολιτισμού μας». Το τόσο απλό που τόσο δύσκολο στην υιοθέτησή του μπορεί να γίνει...."

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 24-25/08/19

ΤΗΣ ΔΟΜΝΑΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ

Το Σταύρο τον ξέρω από το μηδέν. Δηλαδή από το μείον - πολύ μείον. Αγαπημένος, ίσως . Ο αγαπημένος, φίλος των γονιών μου από τα 20 τους. Τον ζούσα στην Αθήνα, σε παιδικά ταξίδια στην Ιταλία, στις επισκέψεις του σε μαθητές του σε Λονδίνο (τρύπωνα κι εγώ) και στο Cambridge σε εμένα. Τον ζούσα και ευχαριστιόμουν τις ακούραστες βραδιές στο Salοοn, στα Σκαλάκια, αλλά και κάθε χρόνο σπίτι του - του Σταυρού με Πόπη, μαθητές, pizza και βασιλόπιτα (το φλουρί της οποίας βέβαια πάντα γλυκοκοίταζα αλλά ποτέ δεν κέρδισα).

Τρία στοιχεία με έμαθε να αγαπώ ο Σταύρος. Είναι τα στοιχεία που ζηλεύω. Αυτά που όταν συνειδητοποιώ ότι μου λείπουν, ή ότι δεν τους είμαι συνεπής, συχνά κρύβομαι από τον εαυτό μου με πίστη στο ότι σιωπηρά τα δουλεύω και καλυτερεύω.

Η αφοσίωσή του στο απλό, το χάρισμά του στη διδασκαλία και η έμφυτη αίσθηση δικαιοσύνης που έχει.

Το πρώτο του Τσακυράκη που αγαπώ είναι η αγάπη του για τα απλά - τα σχεδόν βουκολικά. Ο Σταύρος αγαπά τα απλά όχι τα καθημερινά ούτε και τα μουντά. Αλλά τα τρυφερά. Τα κατσικάκια του στη Μυτιλήνη, τις άνυδρες ροδιές του, το Saloon και τους συγκινητικούς στον επαγγελματισμό τους σερβιτόρους του. Στην αγάπη του για τα απλά επίσης αγαπώ την ικανότητά του να κάνει τα σύνθετα απλά. Να μιλά απλά για έννοιες και ιδέες η φύση των οποίων μας μπερδεύει και μας προβληματίζει. Δεν ήταν μόνο ο λόγος και η γραφή του απλή. Σε αυτό που ξεχώριζε ήταν η ικανότητά του να περιγράφει, και μετά να εξηγεί τα πιο σύνθετα, σε όλους μας. Σχετικούς και ασχέτους. Από άλλους διάβασα, αλλά από τον Σταύρο κατάλαβα τη πρωταρχική θέση του Ρολς αλλά και την αναστοχαστική ισορροπία. Αυτό του το χάρισμα είναι που τον έκανε δάσκαλο. Δάσκαλο ικανό και αγαπητό.


Το χάρισμα και την αγάπη του Σταύρου για διδασκαλία από μικρή κατάλαβα, από μικρή εμπνεύστηκα και την τελευταία δεκαετία προσπαθώ να υιοθετήσω. Ο Σταύρος αγαπάει τη διδασκαλία αλλά αγαπάει την επαφή, όχι τη ρητορεία. Από τον Σταύρο κατάλαβα τη μεγάλη διαφορά μεταξύ τού να μεταφέρεις πληροφορία στους μαθητές σου και να διασφαλίζεις ότι η πληροφορία αυτή τους ενδιαφέρει, τους προβληματίζει αλλά και τους δελεάζει να επεξεργαστούν. 

Ξεκίνησα τη διδασκαλία θεωρώντας ότι δεδομένου του νεαρού της ηλικίας μου και της εγγύτητάς μου με τους μαθητές θα ήταν εύκολο να κάνω το μάθημά μου ενδιαφέρον. Μάταια. Τις πρώτες εβδομάδες γύριζα από το αμφιθέατρο απογοητευμένη. Με άκουγαν οι φοιτητές; Τους άρεσε το μάθημα; Βρήκαν κάτι ενδιαφέρον; Τους έδωσα να καταλάβουν τον συσχετισμό γενικών μακροοικονομικών θεωριών με την καθημερινότητά τους; Κατέληξα πως όχι και πως το νεαρό της ηλικίας μου και η αγάπη μου για την οικονομική θεωρία δεν ήταν αρκετά. Προσπάθησα πολύ. Εκανα πρόβα σε κάθε παράδοση, έτρεχα όλο το Ιντερνετ να βρω επίκαιρα παραδείγματα, έσπαγα το κεφάλι μου να εφεύρω σχετικά αστεία. 

Με τον Σταύρο το πρωτομοιράστηκα και ο Σταύρος με κατάλαβε αμέσως: «ε βέβαια, δεν είναι εύκολο πράγμα να αγαπήσουν το μάθημα οι φοιτητές, να τους λες ιστορίες για να μπορούν να κάνουν συσχετισμούς. Πώς γίνεται αλλιώς;» Ο Σταύρος δεν «έλεγε μάθημα», αλλά μαγνήτιζε το ενδιαφέρον όλων μας με ιστορίες. Ιστορίες και παραδείγματα απλά, τα οποία όμως με μια αβίαστη απλότητα επικεντρώνονταν στον πυρήνα του αντικειμένου του. Μάθαινες, αγαπούσες, χόρταινες φιλοσοφία δικαίου χωρίς να κουραστείς από το σύνηθες θεωρητικό βάρος της και σε αυτό συνηγορούσε η έμφυτη αίσθηση δικαιοσύνης του Σταύρου.

Η εγγενής αίσθηση δικαιοσύνης του Τσακύρακη είχε το εξής μαγνητικό χαρακτηριστικό: άφηνε τον Σταύρο να υπερασπίζεται ακομπλεξάριστα και μάλιστα παθιασμένα, ακόμα και ανθρώπους ή φορείς που έβρισκε κατά τα άλλα αφόρητους. Αυτό άλλους τους ξάφνιαζε, άλλους τους εξόργιζε, άλλους τους, ή καλύτερα μας, μάγευε. Πώς γινόταν να υπερασπίζεται τα δικαιώματα ανθρώπων για τους οποίους η κοινή γνώμη είχε αποφασίσει την ενοχή και την ανάγκη καταδίκης τους με απόλυτη βεβαιότητα; Κανείς δεν θα έπρεπε να πέσει «θύμα της δικαστικής αυθαιρεσίας που στέλνει ανθρώπους στη φυλακή χωρίς δικαστική απόφανση περί της ενοχής τους, μόνο επειδή ο ανακριτής και ο εισαγγελέας τους θεωρούν ενόχους». Από το Βατοπέδι μέχρι τη 17 Νοέμβρη, αρκετές και μάλιστα αμφιλεγόμενες ήταν οι περιπτώσεις που υπερασπίστηκε επ' αυτού. Αλλά ο Σταύρος κουβέντα δεν δεχόταν: «Η απόδοση ευθυνών μόνο με διαδικασίες δικαιοσύνης αξίζει. Ολα τα άλλα προσβάλλουν το κράτος δικαίου και συμβάλλουν στη υποβάθμιση του πολιτισμού μας». Το τόσο απλό που τόσο δύσκολο στην υιοθέτησή του μπορεί να γίνει.

Η απλότητα, η αγάπη στη διδασκαλία και η έμφυτη αίσθηση δικαιοσύνης είναι οι τρεις κληρονομιές του Σταύρου που εγώ αγαπώ. Αλλά είναι οι τρεις πρώτες. Αυτών έπονται πολλές ακόμα. Για τις οποίες φίλοι και γνωστοί έχουν μιλήσει και είμαι σίγουρη ότι θα συνεχίσουν να συζητούν για καιρό πολύ.

-H Δόμνα - Μαρία Μιχαηλίδου είναι υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης