"...Ολες οι πράξεις που έχουν τελεστεί μέχρι σήμερα διέπονται από τον νόμο αυτό, εφόσον είναι επιεικέστερος, είτε ανασταλεί είτε όχι, εφόσον ίσχυσε. Από εκεί και πέρα οι πράξεις που θα τελεστούν από αύριο μέχρι την ημέρα που θα υπάρξει νεότερος νόμος θα υπάγονται στον επανερχόμενο σε ισχύ παλιό κώδικα, εκτός και αν ο νεότερος νόμος που θα ισχύσει τελικά είναι επιεικέστερος. Αρα εφόσον μεταξύ της τέλεσης της πράξης και της εκδίκασής της ίσχυσε ένας ευμενέστερος νόμος ισχύει πάντα ο ευμενέστερος. Αυτή είναι μια θεμελιώδης αρχή. Η διελκυστίνδα όμως αυτή θίγει τον πυρήνα του κράτους δικαίου. Ολα αυτά δηλαδή είναι παρακινδυνευμένα από πλευράς ασφάλειας δικαίου και το ορθότερο είναι να εξεταστούν από μια νέα επιτροπή παρακολούθησης και αξιολόγησης...."

Από την "Εφ.Συν"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ

Μια συζήτηση για ζητήματα νομοθεσίας με τον Ευάγγ. Βενιζέλο έχει προφανώς πολύ ενδιαφέρον, ακόμα κι αν στη συγκεκριμένη συγκυρία περισσότερο ενδιαφέρον θα είχαν οι απαντήσεις που ο ίδιος θα δώσει σχετικά με τις προθέσεις του και το πολιτικό του μέλλον.

Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τοποθετήθηκε ξεκάθαρα στο ζήτημα των ποινικών κωδίκων και μάλιστα το έκανε όχι μόνο πριν αλλά και τη μέρα της ψήφισης, όταν το πρώην κόμμα του αποχώρησε από τη Βουλή: «Εντυπωσιακή έξοδο έκανε χθες, όμως, μιλώντας και για την ουσία του περιεχομένου των κωδίκων ο κ. Βενιζέλος. Η εκτός ΚΙΝ.ΑΛΛ. θέση του και κυρίως η συνέπεια με τη σαφή προηγούμενη τοποθέτησή του για την ανάγκη άμεσης ψήφισης των ποινικών κωδίκων, του έδωσαν την ευκαιρία να κάνει τη χθεσινή τοποθέτησή του» («Εφ.Συν.» 7/6/2019).

Σήμερα ο κ. Βενιζέλος δίνει τις δικές του απαντήσεις σχετικά με τα όσα ακούγονται περί αναστολής ή άμεσης τροποποίησης του νέου Ποινικού Κώδικα.

● Ακούγονται και γράφονται τις τελευταίες ημέρες απόψεις για προσωρινή αναστολή λειτουργίας των ποινικών κωδίκων πέρα από τις συνεχείς αναφορές σε αλλαγές από την επόμενη μέρα της ψήφισής τους. Ποια είναι η δική σας άποψη στο ζήτημα αυτό, δεδομένου ότι είχατε εκφραστεί καθαρά για την αναγκαιότητα ψήφισης των κωδίκων μέσα κι έξω από τη Βουλή;

Οι κώδικες εφαρμόζονται από την 1η Ιουλίου και φυσικά δεν έχουν ακόμα συναχθεί συμπεράσματα. Θα ήταν πολύ βεβιασμένο. Βεβαίως μπορεί να υπάρχουν σημεία που είναι προβληματικά. Δεν είχα εκφραστεί επί των σημείων, δεν είμαι άλλωστε ποινικολόγος. Είχα μιλήσει για την ανάγκη συστηματοποίησης, φιλελευθεροποίησης και εκσυγχρονισμού μιας ποινικής νομοθεσίας που ήταν πεπαλαιωμένη και δυσανάλογη και της οποίας έχει διαρραγεί η συστηματική ενότητα. Εάν προκύψει κάποιο πρόβλημα στο ένα ή στο άλλο σημείο -όπως είχε προκύψει με τον βιασμό, για παράδειγμα, που οδήγησε σε τροποποίηση της σχετικής διάταξης επί τόπου μέσα στα Βουλή- βεβαίως και πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες παρεμβάσεις. Αυτό προϋποθέτει ότι θα συγκροτηθεί μια επιτροπή παρακολούθησης και αξιολόγησης. Αν υπάρχουν κάποιες διατάξεις που επιβάλλουν να γίνει μια σημειακή παρέμβαση, τότε προφανώς αυτή ας έρθει στη Βουλή και ας γίνει χωρίς να θίγεται ο συστηματικός χαρακτήρας που πρέπει να έχει ένας κώδικας.

Η συνολική αναστολή όμως θα δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα, ιδίως σε ό,τι αφορά τον Ποινικό Κώδικα (δηλαδή το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο) διότι ήδη έχει ισχύσει ο νόμος. Από τη στιγμή που ίσχυσε, ακόμα κι αν ανασταλεί, τα αποτελέσματα επέρχονται για όλες τις πράξεις οι οποίες έχουν τελεστεί μέχρι την αναστολή. Εάν δε επανέλθει σε ισχύ θα ισχύει και για το διάστημα της αναστολής.

● Από μια ενδεχόμενη αναστολή δεν θα υπάρξουν έννομες αφορμές για να γίνουν προσφυγές;

Θα προκύψουν προβλήματα συνταγματικότητας, τα οποία δεν ξέρω αν τα ελληνικά δικαστήρια θα τα δεχτούν, αλλά μπορεί να προκύψουν και προβλήματα σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Πρακτικά δημιουργείται πρόβλημα ασφάλειας δικαίου και σεβασμού των κανόνων που απορρέουν από το άρθρο 7 του Συντάγματος* και τις αντίστοιχες διατάξεις της ΕΣΔΑ. Διότι αν πούμε ότι αναστέλλεται ο ουσιαστικός ποινικός νόμος (Ποινικός Κώδικας) σήμερα 18 Ιουλίου. Ολες οι πράξεις που έχουν τελεστεί μέχρι σήμερα διέπονται από τον νόμο αυτό, εφόσον είναι επιεικέστερος, είτε ανασταλεί είτε όχι, εφόσον ίσχυσε. Από εκεί και πέρα οι πράξεις που θα τελεστούν από αύριο μέχρι την ημέρα που θα υπάρξει νεότερος νόμος θα υπάγονται στον επανερχόμενο σε ισχύ παλιό κώδικα, εκτός και αν ο νεότερος νόμος που θα ισχύσει τελικά είναι επιεικέστερος. Αρα εφόσον μεταξύ της τέλεσης της πράξης και της εκδίκασής της ίσχυσε ένας ευμενέστερος νόμος ισχύει πάντα ο ευμενέστερος. Αυτή είναι μια θεμελιώδης αρχή. Η διελκυστίνδα όμως αυτή θίγει τον πυρήνα του κράτους δικαίου. Ολα αυτά δηλαδή είναι παρακινδυνευμένα από πλευράς ασφάλειας δικαίου και το ορθότερο είναι να εξεταστούν από μια νέα επιτροπή παρακολούθησης και αξιολόγησης.

● Να υποθέσω συνοψίζοντας ότι μια ενδεχόμενη αναστολή θα δημιουργήσει ένα αδιέξοδο και επί της ουσίας θα είναι δώρον άδωρον;

Θα υπάρξει, όπως είπα, θέμα ασφάλειας δικαίου και ενδεχόμενης παραβίασης του άρθρου 7 του Συντάγματος και φυσικά, ναι, θα είναι δώρον άδωρον.

● Θα ήθελα και την άποψή σας για τη νέα εκλογή από άλλο πλέον υπουργικό συμβούλιο της ηγεσίας του Αρείου Πάγου. Τι θα συμβεί αν κάποιος από τους υποψήφιους ή κάποιος τρίτος -για παράδειγμα κάποιος από τα μέλη της διάσκεψης των προέδρων της προηγούμενης Βουλής- με έννομο συμφέρον προσφύγει στο ΣτΕ;

Η άποψή μου είναι γνωστή και τελικά, όπως είδατε, υιοθετήθηκε από όλους και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Παυλόπουλο. Μπορεί φυσικά να προσφύγει κάποιος από τους δικαστικούς λειτουργούς που τυχόν θα παραλειφθούν. Νομίζω όμως ότι θα κριθεί πολύ αυστηρά το θέμα του έννομου συμφέροντος. Δεν νομίζω ότι θεμελιώνεται έννομο συμφέρον για τα μέλη της διάσκεψης των προέδρων της προηγούμενης Βουλής. Ισως υπάρχει έννομο συμφέρον για δικηγορικούς συλλόγους αν τυχόν προσφύγουν.

● Δεν έχει ξανασυμβεί όμως μέσα σε λίγες ημέρες δύο διαφορετικά υπουργικά συμβούλια να έχουν ορίσει διαφορετικές ηγεσίες για τον Αρειο Πάγο;

Αυτές οι πράξεις περιβάλλονται από τον θώρακα του απαραδέκτου της προσβολής τους με αίτηση ακυρώσεως που προβλέπεται στο άρθρο 90 παρ. 6** του Συντάγματος. Επειδή υπάρχει λοιπόν αυτός ο κανόνας του απαραδέκτου το ΣτΕ αντιμετωπίζει διαχρονικά με προσοχή και συστολή τις σχετικές πρόσφυγες. Στη νομολογία υπάρχει συμπτωματικά χθεσινή απόφαση της Ολομέλειας (1304/2019) που θεωρεί ότι ο παραλειφθείς έχει μεν έννομο συμφέρον, αλλά μόνο για λόγους ακύρωσης που αφορούν τον σεβασμό των προϋποθέσεων που περιλαμβάνονται ρητά στο άρθρο 90 παρ. 5 του Συντάγματος. Εν τέλει δε η προσφυγή απορρίφθηκε ως αβάσιμη.

---

* αρ.7 Εγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της. Ποτέ δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που προβλεπόταν κατά την τέλεση της πράξης.

** αρ. 90 Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο. Το άρθρο αναφέρει αναλυτικά τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων, ενώ η παράγραφος 6 αναφέρει ότι δεν προσβάλλονται στο ΣτΕ όταν έχει προηγηθεί προεδρικό διάταγμα (σ.σ. στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπως είναι γνωστό, δεν υπέγραψε το Π.Δ.)