"...Ο καλπασμός της τεχνολογίας - ισχυρίζομαι - συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό. Αφενός διότι τα μυαλά ανοίγουν. Απαλλάσσονται από προκαταλήψεις και φανατισμούς. Ερχονται σε επαφή με το διαφορετικό, μαθαίνουν να σχετικοποιούν και να ανέχονται. Αργά αλλά σταθερά...Πενήντα χρόνια μετά το μικρό βήμα του Νιλ Αρμστρονγκ, η ανθρωπότητα καλπάζει. Παραπατάει, σκοντάφτει, βάζει τρικλοποδιές στον εαυτό της, όμως καλπάζει. Οποιος το αρνείται είναι λειτουργικά τυφλός..."

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 20-21/07/19

"ΑΣΤΑΘΜΗΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ",

του Χρήστου Χωμενίδη

Εσείς πού ήσασταν όταν ο άνθρωπος πάτησε το φεγγάρι;»

«ΤΑ ΝΕΑ» έθεσαν το ερώτημα με τη συμπλήρωση μισού αιώνα από την προσσελήνωση του «Apollo 11» σε σαράντα έναν διακεκριμένους Ελληνες που η ηλικία τους τούς επιτρέπει να θυμούνται την 20ή Ιουλίου 1969. Διάβασα τις απαντήσεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς όλοι σχεδόν έδιναν ένα σκίτσο της εποχής, έκαναν ένα νοσταλγικό ή παιγνιώδες σχόλιο.

Στάθηκα σε δύο. Του Γιώργου Βέλτσου και του Σταμάτη Κραουνάκη. Αμφότεροι αρνούνταν όχι το γεγονός αυτό καθαυτό - όπως οι απανταχού συνωμοσιολόγοι, το κίνημα της επίπεδης Γης και ο μητροπολίτης Ανθιμος - αλλά τη σημασία του. Ο μεν Βέλτσος δεν είχε, λέει, καμιά σκασίλα τότε αν οι Αμερικάνοι είχαν πατήσει στο φεγγάρι, καθόσον δύο χρόνια νωρίτερα είχαν πατήσει με το πραξικόπημα στην Ελλάδα και τον είχαν εξορίσει στα φλιπεράδικα του Παρισιού. Ο δε Κραουνάκης θυμάται τη φράση του πατέρα του «πεταμένα λεφτά» και φρονεί ότι επιβεβαιώθηκε στο ακέραιο. Αφού η γη εξακολουθεί να συνθλίβεται από τη βία, το επίτευγμα δεν φτούρησε καθόλου για την ευτυχία των ανθρώπων.

Η άποψη είναι τόσο εξόφθαλμα εσφαλμένη, ώστε κανονικά θα την προσπερνούσες με ένα χαμόγελο, επιεικές ή σκωπτικό. Τι να πεις στον παρεμβατικό διανοούμενο και στον ταλαντούχο τραγουδοποιό; Οτι η διαστημική τεχνολογία εκλαϊκεύτηκε, βρήκε αναρίθμητες εφαρμογές στην καθημερινότητα και έκανε τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων πιο ασφαλή, πιο εύκολη, πιο διασκεδαστική ακόμα ακόμα; Οτι η ιατρική, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, η Εκπαίδευση και η ψυχαγωγία ωφελήθηκαν τα μάλα; Πως δίχως το μικρό βήμα του αστροναύτη - το όντως δαπανηρότερο βήμα που έχει κάνει ποτέ άνθρωπος -, δίχως τη σκυλίτσα Λάικα και τον αδικοχαμένο Γιούρι Γκαγκάριν, δεν θα είχαμε ίσως σήμερα Διαδίκτυο, νανοχειρουργική, τεχνητούς δορυφόρους να προβλέπουν τα καιρικά φαινόμενα αλλά και να μας καθοδηγούν μέσω του GPS όποτε χανόμαστε στα στενά της Κυψέλης; Οτι και μετά την «κατάκτηση» της Σελήνης, οι ερωτευμένοι εξακολουθούν να ρομαντζάρουν στη φεγγαράδα, πράγμα που αποδεικνύει πως το φαντασιακό μας ουδόλως απειλείται από την επιστήμη, ότι ο εντός μας θαυμαστός κόσμος -το συναίσθημα, το όνειρο - μπορεί να θάλλει και στο φως του λυχναριού και στη λάμψη των λέιζερ προβολέων; «Ομως σήμερα, το λέω, βρίσκω το καλό κι ωραίο σε μια σπορ Αλφα Ρομέο» θα τους αποστόμωνε ο Οδυσσέας Ελύτης.

Το πρόβλημα είναι ότι η αντιπάθεια απέναντι στην τεχνολογία που εκφράζουν ο Βέλτσος και ο Κραουνάκης, υιοθετείται από μια υπολογίσιμη μερίδα της κοινωνίας, η οποία περνιέται μάλιστα για προοδευτική.

«Πληθυσμοί ολόκληροι μαστίζονται από πείνα και επιδημίες, ξεριζώνονται από τις πατρίδες τους και ο ανεπτυγμένος κόσμος κάνει ουρές για να ψωνίσει το τελευταίο μοντέλο τάμπλετ!» εξανίστανται οι «ευαίσθητοι» πολίτες. Εάν ξεκολλούσαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πήγαιναν σε ένα στρατόπεδο προσφύγων, θα διαπίστωναν - τι έκπληξη! - ότι χάρη στο σύστημα αυτόματης μετάφρασης που υπάρχει στα κινητά, οι ξένοι νιώθουν λιγότερο ξένοι, καθώς μπορούν να συνεννοηθούν με τους ντόπιους. Ναι, έχουν κινητά. Και στην Υποσαχάρια Αφρική έχουν κινητά. Το κινητό θεωρείται παντού είδος πρώτης ανάγκης. Καθώς δε εξελίσσεται, πέφτει το κόστος του. «Σταμάτησαν μήπως, χάρη στην τεχνολογία, οι πόλεμοι;» θα σου αντιγυρίσουν. «Η στρατιωτική, ίσα ίσα, βιομηχανία παράγει ολοένα και αποτελεσματικότερες μηχανές θανάτου!». Το επιχείρημα έχει βάση. Μια κυβέρνηση που διαθέτει βομβαρδιστικά ρομπότ εισβάλλει πιο εύκολα σε μια ξένη χώρα, καθώς δεν θα πρέπει να απολογηθεί στην κοινή γνώμη για τους φαντάρους που θα επαναπατρίζονται μέσα σε φέρετρα.

Ομως ο πόλεμος αποτελεί πολιτική απόφαση, σωστά; Οσο πιο δημοκρατική είναι μια κοινωνία, τόσο πιο δύσκολα τον εγκρίνει ή τον επιτρέπει. Ο καλπασμός της τεχνολογίας - ισχυρίζομαι - συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό. Αφενός διότι τα μυαλά ανοίγουν. Απαλλάσσονται από προκαταλήψεις και φανατισμούς. Ερχονται σε επαφή με το διαφορετικό, μαθαίνουν να σχετικοποιούν και να ανέχονται. Αργά αλλά σταθερά.

Αφετέρου, επειδή ένας κόσμος που ο πλούτος του είναι οι ιδέες, οι καινοτομίες, η γόνιμη σκέψη δεν έχει περιθώριο για κοινωνικούς αποκλεισμούς. Αναζητά το ταλέντο παντού. Για το δικό του όφελος, θα δώσει στο παιδί από την παραγκούπολη την ευκαιρία να σπουδάσει. Θα ενσωματώσει τον οικονομικό μετανάστη προκειμένου να αξιοποιήσει όχι πλέον τα χέρια του, αλλά τη νοημοσύνη του. Οι περιπτώσεις του Μπιλ Κλίντον και του Μπαράκ Ομπάμα - που σε παλαιότερες ιστορικές περιόδους θα είχαν πεθάνει όπως γεννήθηκαν, παρίες - αποδεικνύουν το πρώτο. Οι φοιτητές από την Κίνα που κατακλύζουν και διαπρέπουν στα πανεπιστήμια της Δύσης πιστοποιούν το δεύτερο.

Πενήντα χρόνια μετά το μικρό βήμα του Νιλ Αρμστρονγκ, η ανθρωπότητα καλπάζει. Παραπατάει, σκοντάφτει, βάζει τρικλοποδιές στον εαυτό της, όμως καλπάζει. Οποιος το αρνείται είναι λειτουργικά τυφλός.