"...Στο Μέγαρο Μαξίμου εξακολουθούν να θεωρούν ότι μπορούν να επιβάλουν τη δική τους ατζέντα στη συζήτηση που διεξάγεται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στις Βρυξέλλες. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και αν εν τέλει ανοίξει μια νέα σελίδα στην ιστορία των μνημονίων με την αποχώρηση του ΔΝΤ, η χώρα θα απειληθεί από διάφορα προαναγγελθέντα ατυχήματα. Για παράδειγμα, την αδυναμία έγκαιρης ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Κάτι τέτοιο θα ματαιώσει και τις ελάχιστες ελπίδες για κάποια πρόσβαση του τραπεζικού συστήματος σε φθηνό χρήμα με όποιες ευεργετικές συνέπειες θα μπορούσε αυτό να έχει στην οικονομία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση πολύ σύντομα θα κληθεί να θέσει ένα τέλος στις εκκρεμότητες και είτε να υποχωρήσει για μία ακόμη φορά στις απαιτήσεις των δανειστών προκειμένου να προχωρήσει επωμιζόμενη επιπλέον κόστος (πραγματικό και πολιτικό) είτε να κάνει το επόμενο βήμα μέσω των εκλογών..."

Από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 15/01/17 

«Απρόοπτα ατυχήματα» απειλούν την κυβέρνησηΗ αβεβαιότητα για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και η απόφαση για έκδοση των «8» καταλύτες εξελίξεωνΤου Άγγελου Κωβαίου

Με όλες τις στρατηγικές επιλογές της να οδηγούνται σε αδιέξοδο, η κυβέρνηση Τσίπρα - Καμμένου διαμορφώνει με ταχείς ρυθμούς ένα νέο περιβάλλον αβεβαιότητας. Σε αυτό κυριαρχεί η αποκλειστική προσπάθειά της για εσωτερική διαχείριση, αλλά και η ανάδειξη παραμέτρων που μπορεί να καταστήσουν ένα «ατύχημα» καταλύτη για απρόβλεπτες εξελίξεις. Τα πεδία στα οποία οι εκκρεμότητες και οι αμφιλεγόμενες μεθοδεύσεις προσλαμβάνουν πλέον διαβρωτικό χαρακτήρα είναι πολλά.

Το μέτωπο δανειστών και... ΣόιμπλεΚατ' αρχάς, η αξιολόγηση. Ολες οι κρίσιμες ημερομηνίες έχουν παρέλθει, αρχής γενομένης της 5ης Δεκεμβρίου, όπου ο Αλ. Τσίπρας είχε δεσμευθεί ότι θα κλείσει η αξιολόγηση. Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται να συμβαίνει ούτε στις 26 Ιανουαρίου, ενώ ήδη ακόμη και κυβερνητικές πηγές μιλούν για τον Φεβρουάριο ή και τον Μάρτιο. Αλλοι «βλέπουν» την παράταση να κρατά ως το καλοκαίρι.

Την ίδια στιγμή, έπειτα και από το νέο μήνυμα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε («χωρίς το ΔΝΤ, θα πρέπει να συμφωνηθεί νέο πρόγραμμα», σ.σ.: μνημόνιο), η κυβέρνηση εκδηλώνει τις πραγματικές προθέσεις της για πρώτη φορά, διά της μεθόδου του επίσημου... non paper. Σε αυτό, που διακινήθηκε την Παρασκευή, αναφερόταν: «Η άποψη ότι η Ευρώπη έχει θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης από μόνη της, δεν είναι καινούργια. Κερδίζει διαρκώς έδαφος σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και από την ελληνική πλευρά είναι εν τέλει καλοδεχούμενη, αρκεί οι πρωτοβουλίες και οι αποφάσεις να παρθούν γρήγορα».

Οπως γίνεται σαφές, στο Μέγαρο Μαξίμου εξακολουθούν να θεωρούν ότι μπορούν να επιβάλουν τη δική τους ατζέντα στη συζήτηση που διεξάγεται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στις Βρυξέλλες. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και αν εν τέλει ανοίξει μια νέα σελίδα στην ιστορία των μνημονίων με την αποχώρηση του ΔΝΤ, η χώρα θα απειληθεί από διάφορα προαναγγελθέντα ατυχήματα. Για παράδειγμα, την αδυναμία έγκαιρης ένταξης στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.

Κάτι τέτοιο θα ματαιώσει και τις ελάχιστες ελπίδες για κάποια πρόσβαση του τραπεζικού συστήματος σε φθηνό χρήμα με όποιες ευεργετικές συνέπειες θα μπορούσε αυτό να έχει στην οικονομία. Υπό αυτές τις συνθήκες, η κυβέρνηση πολύ σύντομα θα κληθεί να θέσει ένα τέλος στις εκκρεμότητες και είτε να υποχωρήσει για μία ακόμη φορά στις απαιτήσεις των δανειστών προκειμένου να προχωρήσει επωμιζόμενη επιπλέον κόστος (πραγματικό και πολιτικό) είτε να κάνει το επόμενο βήμα μέσω των εκλογών.

Ασφάλεια, Προσφυγικό και Εξάρχεια

Ενα δεύτερο πεδίο στο οποίο φαίνεται πως η κυβέρνηση είναι έρμαιο των διαθέσεων κάποιων άλλων αφορά την ασφάλεια. Η απόπειρα δολοφονίας του αστυνομικού έξω από τα γραφεία του ΠαΣοΚ την προηγούμενη Τρίτη ανέδειξε ανεπάρκειες, είτε επιχειρησιακές είτε πολιτικές. Μια τέτοια τρομοκρατική επίθεση είχε θεωρηθεί πιθανή έπειτα από τη σύλληψη της Πόλας Ρούπα και, σύμφωνα με όσα ανέφεραν αστυνομικές πηγές, την ανέμεναν. Παρά ταύτα, ο δράστης χτύπησε και διέφυγε ανενόχλητος.

Το περιστατικό αποκάλυψε για μία ακόμη φορά την αδυναμία ή απροθυμία της κυβέρνησης να παρέμβει στο «άβατο των Εξαρχείων», το οποίο εξελίσσεται σε φαινόμενο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ, ή τουλάχιστον τμήματά του, είχε στο παρελθόν προνομιακές σχέσεις με το γκέτο. Παράλληλα όμως φανέρωσε και το ενδεχόμενο μιας ασύμμετρης απειλής για την εύθραυστη σταθερότητα στη χώρα, καθώς, σύμφωνα με τις επισημάνσεις κάποιων πολιτικών παραγόντων, «κανείς δεν ξέρει τι κατάσταση θα επικρατούσε σήμερα αν η επίθεση της προηγούμενης Τρίτης είχε νεκρό».

Την ίδια στιγμή η αδράνεια στα νησιά του Αιγαίου και οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στους καταυλισμούς αποτελούν άλλο ένα σκοτεινό σημείο. Οι διεθνείς προειδοποιήσεις πυκνώνουν και το «ατύχημα» σε κάποια από τις «εγκαταστάσεις» θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Η απόφαση για τους «8»

Ενα άλλο μέτωπο από το οποίο θα μπορούσαν να προκύψουν κλυδωνισμοί και αναταράξεις είναι οι συζητήσεις για το Κυπριακό. Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται ούτως ή άλλως να παρακολουθεί τις εξελίξεις και πολύ λίγο να μπορεί να τις επηρεάσει. Ωστόσο το μεγάλο ζήτημα που ανακύπτει σχετίζεται με την παράλληλη διαδικασία στην οποία ο ίδιος ο κ. Τσίπρας έχει εμπλακεί με δηλώσεις του, ως μη όφειλε: την εκδίκαση των αιτημάτων ασύλου των οκτώ τούρκων αξιωματικών που κατέφυγαν στην Ελλάδα αμέσως μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου. Η διαδικασία, σε τρεις διαδοχικές συνεδριάσεις, ολοκληρώθηκε την Παρασκευή και απομένει πλέον η έκδοση της απόφασης από τον Αρειο Πάγο. Ωστόσο για μία ακόμα φορά οι χρονικές συμπτώσεις προξενούν προβληματισμό.

Η απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου θα εκδοθεί στις 23 Ιανουαρίου, ημερομηνία που συμπίπτει με το επόμενο στάδιο της διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό. Για τις 18 του μηνός έχει οριστεί η επόμενη συνάντηση των εμπειρογνωμόνων και αν σε αυτήν υπάρξει κάποια πρόοδος θα ακολουθήσει η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών.

Η διασύνδεση του Κυπριακού με την υπόθεση των «8» δεν είναι φανερή ούτε ομολογημένη. Ωστόσο αυτό που έχει προξενήσει εντύπωση σε κάποιους από τους συνομιλητές του κ. Τσίπρα είναι το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός σε πολύ πρόσφατες συζητήσεις του δεν έδειξε να αγωνιά για το ενδεχόμενο έκδοσής τους και τις αντιδράσεις που κάτι τέτοιο θα πυροδοτούσε εσωτερικά και διεθνώς, ούτε για το τι θα μπορούσαν αυτές να σημάνουν για τη δημοκρατία στη χώρα.

Παρακολουθούν τις εξελίξεις στη Δημοκρατική ΣυμπαράταξηΜε τις συνθήκες αβεβαιότητας και ρευστότητας να παγιώνονται, στο Μέγαρο Μαξίμου έχουν αρχίσει να παρακολουθούν και τις εξελίξεις στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Η σύμπραξη της Φώφης Γεννηματά με τον Γ. Παπανδρέου και η κοινοβουλευτική ενίσχυση της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, η οποία με την επιστροφή του Λεωνίδα Γρηγοράκου και την προσχώρηση του Αχμέτ Ιλχάν από το Ποτάμι είναι πλέον τρίτη κοινοβουλευτική δύναμη με 18 βουλευτές (όσους και η Χρυσή Αυγή), δημιουργούν νέες συνθήκες σε πολλά επίπεδα. Σύμφωνα με πληροφορίες ο Αλ. Τσίπρας αναμένεται να απευθυνθεί στο προσεχές διάστημα στη Δημοκρατική Συμπαράταξη, με κάποιον τρόπο και για πολλούς λόγους, κυρίως τακτικής. Κατ' αρχάς, επειδή φοβάται ότι μία συσπείρωση γύρω από τον χώρο του ΠαΣοΚ θα μπορούσε να προσελκύσει και κάποιους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, ειδικώς όσο συνεχίζεται η σύμπλευση και η ταύτιση με τον Π. Καμμένο.

Υπάρχει και το σενάριο σύμφωνα με το οποίο αν ο κ. Τσίπρας αισθανθεί πιεζόμενος από ένα ενδεχόμενο νέο μνημονιακό πακέτο μέτρων, θα θελήσει σε πρώτη φάση να παίξει το χαρτί της αυξημένης πλειοψηφίας στη Βουλή. Αν δεν ανταποκριθεί η Συμπαράταξη, θα επιχειρήσει εν όψει εκλογών να τη βάλει στο ίδιο κάδρο με τη ΝΔ και... τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 15/01/17

Μπρος γκρεμός (ΔΝΤ) και πίσω ρέμα (Σόιμπλε)
Παράταση του κόφτη και Ταμείο ή πλεύση σε αχαρτογράφητα νερά το δίλημμα Τσίπρα. Σοκ από τις πιέσεις για βύθιση του αφορολογήτου στις 3.500 ευρώΤου Αργύρη Παπαστάθη

Στο δίλημμα, συμμετοχή του ΔΝΤ στο υπάρχον πρόγραμμα ή Μνημόνιο 4 «διά χειρός» Σόιμπλε, καλείται να απαντήσει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Ουσιαστικά ο κ. Τσίπρας έχει να επιλέξει ανάμεσα στο κακό και στο ακόμη χειρότερο σενάριο. Το κερασάκι στην τούρτα είναι οι πιέσεις που δέχεται ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος για μείωση του αφορολογήτου στις 3.500 ευρώ και περικοπή της προσωπικής διαφοράς στις κύριες συντάξεις κατά 900 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του ενισχυμένου κόφτη.

Η κυβέρνηση παραμένει προσανατολισμένη στο κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης ως το Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου με τον περιορισμό του ΔΝΤ σε ρόλο τεχνικού συμβούλου και στόχο να εξασφαλίζει την ένταξη της συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) κατά την προγραμματισμένη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στις 9 Μαρτίου.

Παρά τις σοβαρές δυσκολίες που περιλαμβάνει αυτό το σενάριο, πολλοί φοβούνται ότι η δεύτερη εκδοχή - τέλος στο Μνημόνιο 3 και πλώρη για ευρωπαϊκό Μνημόνιο 4, όπως υπενόησε ο κ. Σόιμπλε - θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη χειρότερες εξελίξεις, όπως μια επικίνδυνη για την οικονομία παράταση των διαβουλεύσεων, απώλεια του QE αλλά και παραπομπή στις ελληνικές καλένδες των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος.

Η αναφορά του Σόιμπλε ότι ο ESM θα μπορούσε να αναλάβει την επιτήρηση αν φύγει το ΔΝΤ δεν είναι καθόλου καθησυχαστική. Διότι συνδέεται με την προειδοποίηση ότι αυτό θα γίνει μόνο αν καταργηθεί το υπάρχον πρόγραμμα, το οποίο προβλέπει τη συμμετοχή του Ταμείου. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ψηφίσει η γερμανική Βουλή ένα νέο πρόγραμμα, όταν και όποτε συμφωνηθεί. Η πολύπλοκη αυτή μανούβρα, πέρα από το κόστος για την οικονομία και τον κίνδυνο για νέες σκληρές δεσμεύσεις (βλέπε Υπερταμείο), μοιάζει απειλητική και θα μπορούσε να επαναφέρει την Ελλάδα στο χείλος της χρεοκοπίας όσο πλησιάζει ο Ιούλιος.

Τον μήνα αυτόν η κυβέρνηση θα πρέπει να καταβάλει 6,2 δισ. ευρώ για δανειακές υποχρεώσεις, κυρίως για την αποπληρωμή ομολόγων προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Αν δεν εισρεύσουν τουλάχιστον 6,1 δισ. ευρώ από τη δόση που συνδέεται με την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης του τρέχοντος προγράμματος, τότε υπάρχει ο κίνδυνος της αθέτησης πληρωμών, όπως συνέβη το 2015, όταν η χώρα κινδύνεψε με έξοδο από την ευρωζώνη.

Πέραν αυτών, στην κυβέρνηση γνωρίζουν ότι η έξωση του ΔΝΤ προς όφελος της «πρότασης» Σόιμπλε δεν οδηγεί απαραιτήτως σε λιγότερα μέτρα για το αφορολόγητο και τις συντάξεις. Αλλωστε, από τον περασμένο μήνα ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ(ξαν)άνοιξε από ευρωπαϊκής πλευράς το θέμα του Ασφαλιστικού λέγοντας ότι «κανείς δεν θα πρέπει να αποκλείει την ανάγκη για περαιτέρω βήματα».

Με αυτά τα δεδομένα, η απάντηση κύκλων του υπουργείου Οικονομικών στις δηλώσεις του γερμανού υπουργού Οικονομικών ήταν ιδιαίτερα προσεκτική. «Η πιθανότητα συνέχισης του προγράμματος χωρίς το ΔΝΤ ή με παρουσία του χωρίς χρηματοδότηση, και άρα χωρίς κεντρικό ρόλο, είναι μια εξέλιξη που μπορεί να αποτελέσει διέξοδο στο δομικό πρόβλημα ασυμφωνίας μεταξύ των θεσμών που αποτελεί διαρκή τροχοπέδη για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, χωρίς νέα μέτρα και την επιτυχή ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος. Η άποψη ότι η Ευρώπη έχει θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης από μόνη της, δεν είναι καινούργια. Κερδίζει διαρκώς έδαφος σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και από την ελληνική πλευρά είναι εν τέλει καλοδεχούμενη, αρκεί οι πρωτοβουλίες και οι αποφάσεις να παρθούν γρήγορα» ανέφεραν.

Μέσα στην εβδομάδα ο κ. Τσακαλώτος συναντήθηκε με τον υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας Μισέλ Σαπέν και τον αρμόδιο επίτροπο της Κομισιόν Πιέρ Μοσκοβισί. Και οι δύο στήριξαν την κυβέρνηση στην προσπάθειά της για το κλείσιμο της αξιολόγησης, ενώ ο κ. Μοσκοβισί είπε ότι «παραμένουν στο τραπέζι η ενεργειακή μεταρρύθμιση, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και η ορθή αξιολόγηση του δημοσιονομικού κενού». Ερωτηθείς σχετικά με το ΔΝΤ ο κ. Τσακαλώτος σημείωσε ότι το Ταμείο «πρέπει να λάβει την απόφασή του για το επίπεδο της συμμετοχής του στο πρόγραμμα», ενώ ο Επίτροπος επανέλαβε ότι η παρουσία του είναι... καθησυχαστική για μερίδα κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Λίστα ή QE;
Μετά το άκαρπο Euroworking Group της περασμένης Πέμπτης η κυβέρνηση περιμένει ένα θετικό ανακοινωθέν στο Eurogroup της 26 Ιανουαρίου, το οποίο θα ανοίγει τον δρόμο για την επιστροφή των Θεσμών στην Αθήνα με στόχο να κλείσει η αξιολόγηση και να συγκεκριμενοποιηθεί το περιεχόμενο του ενισχυμένου κόφτη που θα ισχύει μετά το 2018. Αν συμφωνηθούν όλα ως τις 20 Φεβρουαρίου, στις 9 Μαρτίου ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι θα ανοίξει την κάνουλα της φθηνής ρευστότητας μέσω QE για τις ελληνικές τράπεζες κατά την προγραμματισμένη συνεδρίαση της ΕΚΤ.

«To προσεχές Eurogroup θα προσπαθήσει να επιλύσει τα πολιτικά εμπόδια που σχετίζονται με τη συμμετοχή του ΔΝΤ, τους δημοσιονομικούς στόχους, τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και το επόμενο στάδιο της ελάφρυνσης χρέους» εξηγεί στο «Βήμα» στέλεχος των Θεσμών. Αυτό σημαίνει ότι είναι ακόμη ανοιχτό το ενδεχόμενο για μια συνολική λύση τον επόμενο μήνα.

Σε πολιτικό επίπεδο, αναλυτές συνδέουν το ορόσημο της 20ής Φεβρουαρίου με τις εισηγήσεις που φέρεται να δέχτηκε ο Πρωθυπουργός για να ζητήσει την ψήφιση από τη Βουλή της παράτασης κόφτη με ενισχυμένη πλειοψηφία 180 ψήφων, με το επιχείρημα ότι τα μέτρα θα δεσμεύουν και την επόμενη κυβέρνηση, όποια κι αν είναι αυτή. Η θεωρούμενη ως βέβαιη άρνηση της Νέας Δημοκρατίας τροφοδοτεί σενάρια ακόμη και για την προκήρυξη εκλογών πριν η μετά το Eurogroup στις 20/2, οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν τον Μάρτιο με λίστα. Επί του παρόντος, κυβερνητικά στελέχη επιμένουν ότι αυτά τα σενάρια ανήκουν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.

Ακονίζουν τον κόφτη ως το 2023

Μέσα σε αυτό το κλίμα ο κ. Τσακαλώτος αντιμετωπίζει πιέσεις για βύθιση του αφορολόγητου ορίου που ισχύει σήμερα για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι η πλευρά των θεσμών επιθυμεί τη μείωσή του από τις 8.636 ευρώ που είναι σήμερα το έμμεσο αφορολόγητο ακόμη και κάτω από τις 3.500 ευρώ μέσω του ψαλιδίσματος της επιστροφής φόρου από τα 1.900 ευρώ σε μόλις 700 ευρώ.

Σύμφωνα με την ίδια γραμμή πληροφόρησης κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποφέρει επιπλέον έσοδα 2% του ΑΕΠ (3,6 δισ. ευρώ) μέσω του κόφτη για πέντε ως επτά χρόνια μετά το 2018, ως το 2023 ή το 2025. Επιπλέον 0,5% του ΑΕΠ θα πρέπει να βρεθεί από την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς σε κύριες συντάξεις, ώστε συνολικά να προκύψει όφελος της τάξης των 4,5 δισ. ευρώ, όπως ζητεί το ΔΝΤ.

Ως γνωστόν, ο σκοπός του κόφτη, ή αλλιώς του μηχανισμού αυτόματης δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι η διατήρηση του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018 και τα επόμενα χρόνια. Στο πλαίσιο της ίδιας συζήτησης το ΔΝΤ φέρεται να απορρίπτει την πρόταση για αύξηση του μεσαίου συντελεστή ΦΠΑ από το 13% στο 15%.

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 15/01/17 

Αγκάθια στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος
Για να δώσει η Ευρωτράπεζα «πράσινο φως» για την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση θα πρέπει να υπάρχει έστω και λεκτική δέσμευση των εταίρων

Του Γιώργου Παπαϊωάννου

Στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου αναμένεται να εγκριθούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος που επεξεργάζονται από κοινού ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) και ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) στο πλαίσιο της συμφωνίας της 5ης Δεκεμβρίου. Ως το τέλος Ιανουαρίου το Διοικητικό Συμβούλιο του ESM προβλέπεται να έχει εγκρίνει την εφαρμογή των μέτρων και παράλληλα το Ελληνικό Δημόσιο και οι τράπεζες να έχουν καταλήξει στο πλαίσιο ανταλλαγής των ομολόγων EFSF που κατέχουν τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα.

Ταυτόχρονα έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τον προσδιορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, καθώς, όπως εγκαίρως έχει γράψει «Το Βήμα» (11.12.2016, «Στον αέρα και η ένταξη στο πακέτο Ντράγκι»), για να εντάξει η ΕΚΤ τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), απαιτείται δέσμευση των Ευρωπαίων ότι θα προχωρήσουν στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Και τούτο διότι η Φρανκφούρτη θεωρεί ανεπαρκή τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για να προχωρήσει σε Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους, η οποία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποδοχή των ελληνικών τίτλων στο QE. Ετσι, για να δώσει η Ευρωτράπεζα το «πράσινο φως» για την ένταξη της χώρας στο QE, εκτός από την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης θα πρέπει να υπάρχει έστω και λεκτική δέσμευση των Ευρωπαίων για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα.

Περίπλοκη διαδικασία

Αν και αυτά αφορούν κατά κύριο λόγο την επιστροφή των κερδών που έχουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των χωρών-μελών της ευρωζώνης από τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων SMP και ANFA της ΕΚΤ, η διαδικασία δεν είναι απλή.

Πρόκειται για ελληνικά ομόλογα που αγόρασαν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες το 2010 προκειμένου να στηρίξουν την Ελλάδα. Στην ουσία στήριξαν τις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες που «ξεφόρτωναν» τους «τοξικούς» ελληνικούς τίτλους. Τα ομόλογα αυτά εξαιρέθηκαν από το «κούρεμα» του PSI για να μην πληγούν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες, αλλά, επειδή είχαν αγοραστεί σε τιμή χαμηλότερη της ονομαστικής τους αξίας και στη λήξη τους το Ελληνικό Δημόσιο τα εξοφλούσε στην ονομαστική αξία, τον Νοέμβριο του 2012 είχε συμφωνηθεί στο Eurogroup οι κεντρικές τράπεζες να επιστρέψουν τα κέρδη τους στην Ελλάδα. Αυτό ήταν να γίνει στα τέλη του 2014. Ωστόσο οι Ευρωπαίοι αθέτησαν τη συμφωνία με το πρόσχημα ότι η Ελλάδα τότε βάδιζε σε εκλογές. Το ζήτημα επανήλθε και η επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών συμπεριελήφθη στην απόφαση του Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου 2016.

Ωστόσο η σημερινή συγκυρία είναι διαφορετική από αυτήν του Νοεμβρίου του 2012. Ετσι αντικείμενο των διαπραγματεύσεων σήμερα είναι να προσδιοριστεί ποιες χώρες θα συμμετέχουν στην επιστροφή των κερδών. Και τούτο διότι κάποιες αγόρασαν ομόλογα αργότερα από κάποιες άλλες ή ορισμένες (Πορτογαλία, Ιρλανδία και Κύπρος) ήταν ήδη ή μπήκαν στην πορεία σε Μνημόνιο και άλλες έγραψαν τα κέρδη στους προϋπολογισμούς τους, τα ξόδεψαν και τώρα θα πρέπει να αναζητήσουν ισοδύναμα. Ολα αυτά περιπλέκουν την κατάσταση.

Οσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, την περασμένη εβδομάδα το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ESM, Ολλανδός Κάλιν Ανεφ Γιάνσε δήλωσε ότι βρίσκονται σε «διαδικασία έγκρισης» και ότι «ο ESM αναμένεται να δώσει το "πράσινο φως" ως το τέλος Ιανουαρίου». Για να καλυφθούν οι επιπλέον ανάγκες σε ρευστότητα, που σχετίζονται με την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, είπε πως ο ESM αναμένεται να δανειστεί εφέτος 14% περισσότερα κεφάλαια από τις αγορές από ό,τι αρχικώς είχε προβλέψει.

Συμφωνία με τις τράπεζες
Επίσης ως το τέλος Ιανουαρίου αναμένεται να επέλθει συμφωνία με τις ελληνικές τράπεζες για τη συμμετοχή τους στα βραχυπρόθεσμα μέτρα με την ανταλλαγή των ομολόγων EFSF που κατέχουν με τα νέα που θα εκδώσει ο ESM. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς υπολογίζεται ότι από την ανταλλαγή των ομολόγων οι τράπεζες θα έχουν απώλειες από τη μελλοντική τους κερδοφορία ύψους 750 εκατ. ευρώ που προέρχεται από τη διαφορά επιτοκίων, καθώς τα ομόλογα EFSF που κατέχουν έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο, το οποίο σε βάθος χρόνου εκτιμάται ότι θα τους αποφέρει περισσότερα έσοδα από το χαμηλό σταθερό επιτόκιο των νέων ομολόγων. Οι τράπεζες ζητούν αποζημίωση και συγκεκριμένα οι τίτλοι που κατέχουν να αποτιμηθούν με τη μέθοδο mark to market, ενώ ο ESM με το book value. Σε κάθε περίπτωση, η όποια απόφαση θα πρέπει να είναι νομικά δικαιολογημένη και προς την κατεύθυνση αυτή δεν αποκλείεται να υπάρχει νομοθετική ρύθμιση αν επιλεγεί η αποζημίωση των τραπεζών.