"...Η Τουρκία δεν τηρεί, ούτε κατά προσέγγιση, τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Έπρεπε να ήσασταν σε κάποια γωνιά να ακούσετε ποιες είναι πλέον οι απόψεις κρατών μελών της ΕΕ που πριν ήταν υποστηρικτές της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Αυτό το ξέρει η Άγκυρα. Νομίζω η ηγεσία της είναι αρκετά έξυπνη για να μην εθελοτυφλεί. Δεν παίρνει όμως κανείς την πρωτοβουλία να αποφασίσει τη διακοπή της ενταξιακής πορείας. Επικαλούνται αμφότεροι αυτή την ουτοπική ενταξιακή διαδικασία για να την κρατήσουν στον αναπνευστήρα. Καταλύτης για επίλυση του Κυπριακού θα ήταν εάν όλα τα κράτη μέλη ήσαν ειλικρινή υπέρ της ένταξης της Τουρκίας και εάν η Τουρκία διαφοροποιούσε τη νοοτροπία της ότι επειδή είναι μεγάλη χώρα είναι συνάμα και απαραίτητη στην ΕΕ να καταστεί μέλος της και μάλιστα με τους δικούς της όρους και όχι αυτούς της ΕΕ..."

Η συνέντευξη, από το "Φιλελεύθερο" Λευκωσίας

Στον Ανδρέα Πιμπίσιη

-Αυτή την πενταετία, η Κύπρος απέκτησε τελικά τη δική της διακριτή ταυτότητα εξωτερικής πολιτικής. Είχαμε πει από την αρχή και το πετύχαμε, η πολιτική μας να είναι συνδεδεμένη με τη γεωγραφία της Κύπρου, με μια εξειδικευμένη περιφερειακή πολιτική που να παρέχει προστιθέμενη αξία επί της κοινής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τριμερείς με τέσσερα αραβικά κράτη και με το Ισραήλ μας έδωσαν την ευχέρεια να μιλούμε στους διάφορους σχηματισμούς της ΕΕ και να μας αποδέχονται οι εταίροι μας ως βαθείς γνώστες και κοινωνούς των πολιτικών που θα πρέπει να ακολουθεί η ΕΕ στην περιοχή μας. Μέσα από το ίδιο όχημα, αναβαθμίσαμε και τις σχέσεις μας με τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αξιοποιώντας ακριβώς τη γεωγραφική μας θέση και θα ήθελα να σημειώσω μεταξύ άλλων, τις συνεργασίες μας επί της ασφάλειας και σταθερότητας, καταπολέμησης της τρομοκρατίας και ασύμμετρων απειλών, την ειδική σχέση με τη Ρωσία, την προώθηση των σχέσεων μεταξύ Κίνας και ΕΕ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Απέρριψε ο ΟΗΕ την πρόταση Τραμπ για Ιερουσαλήμ
Κλείδωσαν οι τριμερείς με Ισραήλ και Ιορδανία

- Συνήθως η μεζούρα με την οποία μετρούνται τα πράγματα στην Κύπρο είναι το Κυπριακό πρόβλημα. Πόσο έχει επηρεάσει –θετικά ή αρνητικά– τις εξελίξεις στο Κυπριακό η εξωτερική πολιτική;

- Ασφαλώς όλοι γνωρίζουν ότι για να λυθεί το Κυπριακό χρειάζονται δύο, εκ των οποίων ο ένας είναι σίγουρα η Τουρκία. Σε αυτές τις προσπάθειες, αλλιώς αντικρίζεται η Κύπρος αν η εξωτερική της πολιτική περιορίζεται στην ενασχόληση με το εθνικό θέμα ως χώρα-θύμα εισβολής και κατοχής χωρίς άλλη ιδιότητα και διαφορετικά αντικρίζεται μια χώρα εάν σε ένα πλέγμα αστάθειας σε μια περιοχή όπως τη Μέση Ανατολή αποδεικνύει ενεργά τη χρησιμότητά της ως σταθεροποιητικός παράγοντας. Ένα από τα θέματα που προβάλλουμε ως κύριο χαρακτηριστικό μιας επανενωμένης Κύπρου είναι η ανάγκη να είμαστε ένα φυσιολογικό κράτος με μια εξωτερική πολιτική που δεν θα την κηδεμονεύει μια άλλη χώρα, σε αυτή την περίπτωση η Τουρκία, για αυτούς ακριβώς του λόγους.

- Καταγράφεται μια πρωτοφανής αλλαγή στις σχέσεις της Κύπρου με το Ισραήλ. Τι ήταν αυτό που συνέβαλε σ’ αυτή την αλλαγή των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών για να φτάσουμε στο σημείο να διεξάγονται και κοινές ασκήσεις;

- Έχω αναφερθεί προηγουμένως στη γεωγραφική σημασία της Κύπρου. Δόγμα της εξωτερικής πολιτικής μας είναι οι καλές σχέσεις με τους γείτονες μας. Η σχέση με το Ισραήλ έχει πλέον αποκτήσει στρατηγική σημασία και για εμάς και για το Ισραήλ. Η συνεργασία για ασφάλεια και σταθερότητα, τα κοινά κοιτάσματα της Λεβαντίνης, οι επαφές σε επίπεδο κοινωνιών, η συνεργασία σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής όπως υγεία, τεχνολογία, καινοτομία, παιδεία, περιβάλλον και πολιτική προστασία αποδεικνύουν πόσο καρποφόρα είναι μια τέτοια συνεργασία. Ο τομέας της Άμυνας δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Οι κοινές ασκήσεις βοηθούν την εκπαίδευση, την απόκτηση εμπειριών και η κάθε πλευρά έχει να προσφέρει κάτι στην άλλη. Η Κύπρος αποδεικνύεται αξιόπιστος εταίρος για το Ισραήλ, σε μια εποχή που η Τουρκία του Ερντογάν με τις διακυμάνσεις της αποδεικνύεται πλήρως αναξιόπιστη και απρόβλεπτη.

- Αυτή η βελτίωση στις σχέσεις της Κύπρου με το Ισραήλ πόσο επηρέασε τις σχέσεις με άλλες χώρες της περιοχής και ιδιαίτερα στον αραβικό κόσμο;

- Παράλληλα με τις σχέσεις με το Ισραήλ, έχουν αναπτυχθεί και εμβαθυνθεί οι σχέσεις της Κύπρου με τον αραβικό κόσμο, τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και με τις χώρες του Κόλπου. Οι σχέσεις αναπτύσσονται χωρίς κανέναν επηρεασμό όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ. Όλες οι πλευρές κατανοούν τη χρησιμότητα αυτών των καλών σχέσεων. Απεναντίας, κάποτε είναι και χρήσιμες αυτές οι σχέσεις, αναφορικά με τις σχέσεις του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο. Όσον αφορά το Παλαιστινιακό, δεν αλλάξαμε ούτε ένα ιώτα από τις θέσεις αρχών που διαχρονικά στήριζε η Κύπρος, θέσεις αρχών που αντανακλούν και επί του δικού μας προβλήματος κατοχής, εποικισμού, εκτοπισμού, διαιρεμένης πρωτεύουσας κτλ.

- Ζούμε σε μια περιοχή με πολλά προβλήματα. Μπορεί η Κύπρος να παίξει κάποιον ρόλο και ως κράτος μέλος της ΕΕ ή έχει τα δικά της ζητήματα και είναι καλύτερα να μην ανακατεύεται αλλού;

- Αν δεν πρέπει να εμπλέκεται αλλού, λόγω του δικού της προβλήματος, τότε δεν πρέπει να έχει την απαίτηση να ενδιαφέρονται οι άλλοι για το δικό μας πρόβλημα. Ρωτάτε ποιο ρόλο μπορούμε να διαδραματίσουμε. Έχουμε ρόλο ως μέλος της ΕΕ αλλά με πλήρη επίγνωση του μεγέθους μας και της επιρροής μας. Εκεί που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες οι γίγαντες της διεθνούς σκηνής, δεν έχουμε κανένα ρόλο να διαδραματίσουμε και δεν μας κατατρέχει η μεγαλομανία, η folie de grandeur. Αυτό δεν μας εμποδίζει να έχουμε θέσεις που βοηθούν τους φίλους και γείτονές μας και που προωθούν τη σταθερότητα στις χώρες τους μέσω διαφόρων διμερών ενεργειών είτε μέσω της ΕΕ, παραδείγματος χάριν στις σχέσεις ΕΕ-Αιγύπτου, την αρωγή ΕΕ προς Ιορδανία και Λίβανο για αντιμετώπιση του προσφυγικού, για τις σχέσεις ΕΕ-Ισραήλ αλλά και άλλες ενέργειες που δεν μπορούν να αναφερθούν δημόσια. Άλλο παράδειγμα είναι οι πρωτοβουλίες που αναλάβαμε για προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, θλιβερά βιώματα που ζήσαμε εμείς στην Κύπρο και που βιώνει τώρα η Μέση Ανατολή, και ο ρόλος που διαδραματίσαμε στην ολοκλήρωση της Σύμβασης της Λευκωσίας, της σύμβασης που ποινικοποιεί για πρώτη φορά την εμπορία πολιτιστικών αγαθών που προέρχονται από εστίες συγκρούσεων.

- Ο παράγοντας ενέργεια-φυσικό αέριο πόσο έχει βοηθήσει, εάν βοήθησε, την εξωτερική πολιτική της Κύπρου τόσο στον χώρο της Ευρώπης όσο και αλλού;

- O παράγοντας φυσικό αέριο αποτελεί σίγουρα εργαλείο εξωτερικής πολιτικής, για τις σχέσεις με τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, είτε θετικά είτε αρνητικά στην περίπτωση της Τουρκίας. Είναι ένα υποσχόμενο εργαλείο για το μέλλον όταν και εφόσον ανακαλυφθούν σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου. Έχοντας μόνο τις εκτιμήσεις για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή μας, έχει έλθει στο προσκήνιο κάτι που πριν ήταν ανύπαρκτο, ένας άλλος ενεργειακός διάδρομος. Ο τρίτος διάδρομος, μετά το βόρειο και το νότιο (μέσω Τουρκίας), ο μεσογειακός διάδρομος μπαίνει στους σχεδιασμούς για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ. Το βλέπουμε από τον EastMed αλλά και από άλλα έργα.

Οι 6 παράμετροι θα έδιναν ελπίδα

- Όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι μετά τις εκλογές θα επανέλθει το Κυπριακό σε τροχιά διαπραγματεύσεων. Από ποιο σημείο θα εκκινήσουν και προς ποια κατεύθυνση;

- Μπορώ να μιλήσω μόνο για την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν μπορώ να μιλήσω για την Τουρκία και τον κ. Ακιντζί για να προσδιορίσω το σημείο και την κατεύθυνση των ενδεχόμενων νέων συνομιλιών. Εάν ξεκινήσουν από το μηδέν, με τους όρους που δηλώνει η Τουρκική πλευρά και για τη μεθοδολογία και τη διάρκεια, τότε θα πελαγοδρομούμε χωρίς πυξίδα. Για εμένα, οι γνωστές έξι παράμετροι του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, αν γίνουν αποδεκτές από όλες τις πλευρές συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, θα έδιδαν ελπίδα και προοπτική για σύντομη και αίσια κατάληξη.

- Μπορεί να υπάρξει πρόοδος όπως ζητά η ελληνοκυπριακή πλευρά ή θα κινηθούμε εντός του πλαισίου που θέλει η Άγκυρα;

- Τί θέλει η Τουρκία δεν είναι ξεκάθαρο και πολλές φορές είναι και αντιφατικό. Αυτό θα διαφανεί μετά τις εκλογές. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μιλά για την ανάγκη καλής προετοιμασίας διαμέσου έντονης διπλωματικής κινητικότητας. Εκείνο που έλειπε από τις διασκέψεις στη Γενεύη και το Κραν Μοντάνα, ήταν ο διάλογος Ελλάδος – Τουρκίας για τα θέματα Ασφάλειας όπως διατυπώνονται σε δύο παραμέτρους του Αντόνιο Γκουτέρες. Αυτός ο διάλογος θα πρέπει αυτή τη φορά να επιδιωχθεί και να λάβει χώρα. Το θέμα της Ασφάλειας, στο οποίο έχει μετατοπιστεί το κέντρο βάρους για την επίλυση του Κυπριακού, έχει μεγάλη σημασία για τον κυπριακό λαό. Η δική μας γενιά υπόκειται εδώ και τέσσερις δεκαετίες τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής. Υποχρέωση της δικής μας γενιάς σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού είναι να διασφαλίσει ότι τα παιδιά και εγγόνια μας δεν θα έχουν την ίδια τύχη. Οι πρώτες δύο παράμετροι Γκουτέρες επιλύουν ακριβώς το πρόβλημα εισβολής και κατοχής και καθιστούν την Κυπριακή Δημοκρατία ένα φυσιολογικό κράτος. Ένα κράτος για το καλό και το συμφέρον του οποίου θα εργάζεται όλος ο κυπριακός λαός και των δύο κοινοτήτων.

Να ανασκευάσουμε την προσέγγισή μας όσον αφορά τη θεωρία του «καταλύτη»

- Πρόσφατα εκφράσατε την άποψη ότι η Τουρκία δεν μπαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι όλες αυτές οι ελπίδες ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας θα συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού, πάνε περίπατο;

- Με εκπλήττει που η εκτίμησή μου πως η Τουρκία δεν μπαίνει στην ΕΕ αντιμετωπίζεται από πολλούς συναδέλφους σας ως αποκάλυψη και εύρημα του παρόντος. Αν ήμουν ο Αρχιεπίσκοπος, θα σας ρώταγα αν θέλετε παπά να σας το πει. Αυτό μου ήταν βεβαίως γνωστό από τότε που ήμουν ευρωβουλευτής. Από τότε που ξεκινούσαν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας. Γιατί κράτη όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία έχουν καθιερώσει τη διενέργεια δημοψηφίσματος για επικύρωση της όποιας ενδεχόμενης ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ; Γιατί η Καγκελάριος Μέρκελ, μήνες μετά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας είχε μεταβεί στην Άγκυρα και με παρρησία τόνισε στις τουρκικές Αρχές ότι η Γερμανία στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και στο τέλος θα πρέπει να συναφθεί μια ειδική σχέση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, αφού η χώρα της αντιτίθεται στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ; Σίγουρα μέσα στην ΕΕ υπάρχουν χώρες που υποστηρίζουν την ένταξη της Τουρκίας. Μια από αυτές είναι το Ηνωμένο Βασίλειο που δεν θα είναι όμως πλέον στην ΕΕ. Το κύριο επιχείρημα τότε, το 2004, που οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν μετά από γνωμάτευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι τα κριτήρια της Κοπεγχάγης δεν τηρούνται πλήρως αλλά αρκετά και πως η Τουρκία είναι παράδειγμα δημοκρατίας προς μίμηση από τον μουσουλμανικό κόσμο. Ως επιπρόσθετο επιχείρημα ήταν «μην βλέπετε πως είναι η Τουρκία σήμερα αλλά πώς θα μετεξελιχθεί διά μέσου της ενταξιακής της πορείας». Με αυτό εννοούσαν την πλήρη τήρηση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης και πλήρη εκδημοκρατικοποίηση της υποψήφιας χώρας. Η πάροδος του χρόνου απέδειξε ότι συνέβη το ακριβώς αντίθετο και σήμερα η Τουρκία δεν τηρεί, ούτε κατά προσέγγιση, τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Έπρεπε να ήσασταν σε κάποια γωνιά να ακούσετε ποιες είναι πλέον οι απόψεις κρατών μελών της ΕΕ που πριν ήταν υποστηρικτές της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Αυτό το ξέρει η Άγκυρα. Νομίζω η ηγεσία της είναι αρκετά έξυπνη για να μην εθελοτυφλεί. Δεν παίρνει όμως κανείς την πρωτοβουλία να αποφασίσει τη διακοπή της ενταξιακής πορείας. Επικαλούνται αμφότεροι αυτή την ουτοπική ενταξιακή διαδικασία για να την κρατήσουν στον αναπνευστήρα. Καταλύτης για επίλυση του Κυπριακού θα ήταν εάν όλα τα κράτη μέλη ήσαν ειλικρινή υπέρ της ένταξης της Τουρκίας και εάν η Τουρκία διαφοροποιούσε τη νοοτροπία της ότι επειδή είναι μεγάλη χώρα είναι συνάμα και απαραίτητη στην ΕΕ να καταστεί μέλος της και μάλιστα με τους δικούς της όρους και όχι αυτούς της ΕΕ. Έχουν παρέλθει δεκατρία χρόνια ενταξιακής πορείας και ο καταλύτης δεν λειτούργησε. Πρέπει και εμείς να καταλήξουμε στις δικές μας εκτιμήσεις και να ανασκευάσουμε την προσέγγισή μας όσον αφορά τη θεωρία του «καταλύτη».

Οι Κύπριοι δεν θέλουν να δουν την Κύπρο να γυρίζει πίσω σε περιόδους απομονωτισμού

- Με δεδομένη τη στήριξή σας στο Νίκο Αναστασιάδη, θα ήθελα να μου πείτε για ποιους λόγους –στα θέματα εξωτερικής πολιτικής– θα πρέπει οι πολίτες να τον ψηφίσουν ξανά. 

- Σας ανάπτυξα στην αρχή της συνέντευξής μου κάποια από τα επιτεύγματα της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου αυτή την πενταετία. Επιτεύγματα ακριβώς της πολιτικής του Προέδρου Αναστασιάδη. Είμαι σίγουρος ότι οι Κύπριοι νιώθουν μεγάλη ικανοποίηση για τη σημασία που απέκτησε η Κύπρος και που έλειπε προηγουμένως, στη διεθνή σκηνή. Για το γεγονός ότι ο Πρόεδρος τυγχάνει εκτίμησης εντός του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, υποδέχεται ηγέτες ξένων χωρών και γίνεται δεκτός ο ίδιος από τους πρωταγωνιστές του κόσμου, ενώ καλείται παρασκηνιακά να συμβάλει σε διενέξεις τρίτων.
Δεν νομίζω οι Κύπριοι να θέλουν να δουν την Κύπρο να γυρίζει πίσω περιόδους απομονωτισμού ή απώλειας εκτίμησης. Με τον ένα ανθυποψήφιο, με τις προϋποθέσεις που θέτει οι συνομιλίες δεν θα ξεκινήσουν ποτέ ενώ στα άλλα θέματα υπάρχει κακή εκτίμηση του κόσμου που μας περιβάλλει, ενώ με τον άλλο ανθυποψήφιο μια πολιτική ιδεοληψιών που θα μας οδηγήσει σε κακοτοπιές και περιπέτειες τύπου Μαρί.

- Έχετε ήδη ανακοινώσει πως στο τέλος Φεβρουαρίου ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος θα αποχωρήσετε από το ΥΠΕΞ. Τι κρατάτε από την εδώ παρουσία σας όλα αυτά τα χρόνια;

- Ο κάθε πολιτικός πρέπει να διαλέγει τον χρόνο της εξόδου του, όχι από το ΥΠΕΞ απλώς αλλά από την πολιτική γενικά, γιατί πρέπει να δοθεί χώρος και ευκαιρίες για τις νέες γενιές να αναδειχθούν. Ο Πρόεδρος είχε τη σοφία να περιτριγυριστεί από Υπουργούς της γενιάς των σαραντάρηδων και έτσι είναι το σωστό και πρέπει να σταματήσω να είμαι εγώ η εξαίρεση. Τώρα που φεύγω ευχαριστημένος, ικανοποιημένος για την παρουσία μου στα κοινά όλα αυτά τα χρόνια και με εκλογικές επιτυχίες και έργο στην κρίση του καθενός, επέλεξα πως είναι ώρα να φύγω.

- Συζητήσατε καθόλου με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ποιος θα μπορούσε να ήταν άξιος διάδοχός σας στο υπουργείο;

- Όχι, δεν κάναμε καμία συζήτηση επί τούτου. Πρώτο, το θέμα είναι αποκλειστικό του δικαίωμα σύμφωνα με το Σύνταγμα και δεύτερο, ο Πρόεδρος την ώρα που οι κάλπες δεν έχουν κλείσει, δεν κάνει τέτοιου είδους συζητήσεις με κανένα. Είναι δημοκράτης.

- Οι σχέσεις με τη Ρωσία πού βρίσκονται σήμερα; Έχουν επηρεαστεί λόγω των τουρκορωσικών σχέσεων;

- H δεύτερη επίσκεψη του Προέδρου Αναστασιάδη στη Μόσχα, η σταθερή στάση της Ρωσίας στο Κυπριακό ιδιαίτερα σαν μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν επιτρέπουν σε κανένα να θεωρήσει ότι σήμερα, και τονίζω τη λέξη «σήμερα», οι σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας είναι καλές και θα ανατραπεί η πάγια θέση της Ρωσίας όσον αφορά την Κύπρο και θα εισέλθουμε σε λογική που λέει ότι ο φίλος του εχθρού σου γίνεται και δικός σου εχθρός.