οι κηπουροι τησ αυγησ

Δευτέρα 30 Οκτωβρίου 2017

"...Το υπουργείο καταδικάζει ως παρατηρητής και επιλεκτικά τη βία - δεν καταδίκασε, π.χ., τον προπηλακισμό και τη στοχοποίηση του καθηγητή Συρίγου στο Πάντειο - και συνηθίζει να παραπέμπει τα δύσκολα θέματα σε επιτροπές. Εχει ήδη φτιάξει επιτροπή για την εκκλησιαστική περιουσία, για τα οικονομικά των πανεπιστημίων, για τις συγχωνεύσεις ΤΕΙ, για τα επαγγελματικά δικαιώματα, για τον έλεγχο του κόστους των μεταπτυχιακών, για τις αλλαγές στο Λύκειο, και βέβαια επιτροπή σχετικά με το άσυλο, σε μια προσπάθεια υπεκφυγής από το βάρος των προβλημάτων. Υπάρχουν κοινωνικοί επιστήμονες σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα για να μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα. Οι υπουργοί και πανεπιστημιακές διοικήσεις δεν είναι μελετητές, έχουν ευθύνη για το πεδίο που εποπτεύουν και διοικούν. Οι πρυτάνεις μπορούν να δηλώσουν τη βούλησή τους να εξαλείψουν τα φαινόμενα βίας στα ιδρύματα και να ζητήσουν τη συνδρομή της πολιτείας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας..."

Από "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ" και 
την  "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ", 28-29/120/17
 H βία στα πανεπιστήμια και οι πρυτάνεις

Της Βάσως Κιντή*

Ο πρύτανης του ΟΠΑ κ. Εμμανουήλ Γιακουμάκης (ΕΓ) απάντησε την προηγούμενη Κυριακή στο «Βήμα» σε κείμενο του Απόστολου Δοξιάδη που αναρωτιόταν τι κάνει ο πρύτανης όταν ασκείται φυσική βία στα πανεπιστήμια ακόμα και σε άτομα ΑμΕΑ, όπως συνέβη προ καιρού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Θα προσπεράσω την απαξιωτική αναφορά του ΕΓ σε «σχολάζουσα διανόηση», που θέλω να ελπίζω ότι έγινε από παραδρομή, διότι δεν μπορεί ένας ακαδημαϊκός δάσκαλος να θεωρεί είτε εν γένει τη διανόηση σχολάζουσα (θυμίζει τη ρήση για τους ποιητές-λαπάδες του Σωτήρη Κούβελα) είτε αργόσχολους τους εκτός πανεπιστημίου διανοουμένους είτε αργόσχολο τον Απόστολο Δοξιάδη, έναν έλληνα διανοούμενο με πραγματικά διεθνές κύρος και απήχηση, που είναι πάντα στις επάλξεις για κάθε σοβαρό θέμα που απασχολεί τη χώρα. Είναι επικίνδυνος λαϊκισμός, στη λογική του αντιελιτισμού, να απαξιώνεται με τέτοιον τρόπο η διανόηση ή να θεωρείται ότι μπορεί να παράγεται διανοητικό έργο υψηλής ποιότητας σχολάζοντας.
Για το επίδικο, ο πρύτανης θεωρεί ότι το ενδεδειγμένο ερώτημα δεν είναι τι κάνει ο πρύτανης για τη βία αλλά τι μπορεί να κάνει ο πρύτανης. Δεν μπορεί να τη σταματήσει ο ίδιος ως άτομο, δεν έχει μηχανισμό φύλαξης, δεν τον βοηθά το ισχύον θεσμικό πλαίσιο που απαιτεί μεγάλους χρόνους σε σχέση με την ταχύτητα των φαινομένων και περιορίζεται από τις κυρίαρχες αντιλήψεις στην κοινωνία περί μεθόδων αποτροπής της βίας. Οπότε, «εκ των πραγμάτων», όπως λέει, αυτό που μπορεί να κάνει είναι «να επιχειρεί την εκτόνωση των φαινομένων αυτών».

Δηλαδή, να αποδεχθούμε όσα συμβαίνουν, να αποδεχθούμε ότι δεν μπορούμε να τα αποτρέψουμε και να μεριμνούμε για τον μετριασμό των συνεπειών τους: να συνεχίζεται η ακαδημαϊκή λειτουργία και να μην πολλαπλασιάζεται η ένταση. Οι τραμπούκοι θα σπάνε και θα χτυπούν και οι πρυτανικές αρχές θα μαζεύουν τα ράκη του πανεπιστημίου από το πάτωμα για να τα κρύψουν στην αποθήκη.

Για να δούμε όμως αυτά που λέει ο πρύτανης του ΟΠΑ.
  • Πρώτον, ο νέος νόμος Γαβρόγλου επιτρέπει στα πανεπιστήμια να συνάπτουν συμβάσεις για φύλαξη (άρθρο 13 και 59). Γιατί τα πανεπιστήμια δεν τον ενεργοποιούν
  • Δεύτερον, γιατί δεν διαμαρτυρήθηκαν και δεν κινητοποιήθηκαν οι πρυτάνεις όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε το θεσμικό πλαίσιο σχετικά με το άσυλο κάνοντας ακόμα πιο χρονοβόρα και δύσκολη την κλήση της Αστυνομίας για παράνομες πράξεις εντός των πανεπιστημίων; Ο πρύτανης ισχυρίζεται πως «το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει με διάφορες παραλλαγές τα τελευταία 40 χρόνια κατ' ουσίαν δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα». Κι όμως! Ο νόμος Διαμαντοπούλου δεν έβαζε κανέναν περιορισμό στην παρέμβαση της Αστυνομίας σε περίπτωση τέλεσης παράνομων πράξεων στα πανεπιστήμια. Γιατί, ωστόσο, συνεχίστηκε η βία και με εκείνο το πλαίσιο; Οχι γιατί ο νόμος δεν προέβλεπε επιχειρησιακό σχεδιασμό, όπως γράφει ο πρύτανης - κανένας νόμος δεν εξασφαλίζει με το γράμμα του την εφαρμογή του -, αλλά γιατί οι πρυτανικές αρχές δεν τόλμησαν να διαταράξουν τις ισορροπίες που παγίωσαν ένα status quo κατειλημμένων χώρων, βίαιων ενεργειών και αυθαίρετων/παράνομων πράξεων. Παλαιά έκρυβαν όπως μπορούσαν τις καταστροφές που συνέβαιναν στα πανεπιστήμια ενώ αργότερα, όταν το κλίμα στην κοινωνία ως προς το άσυλο άρχισε να αλλάζει, κατάλαβαν ότι η Αστυνομία, ακόμα και αν κληθεί χρειάζεται πολιτική κάλυψη για να επέμβει. Δεν θα ανταποκριθεί εάν δεν έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργού. Με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ οι πρυτάνεις αισθάνονται μόνοι. Το Πρυτανικό Συμβούλιο του ΑΠΘ ζήτησε τη συνδρομή του εισαγγελέα και της Αστυνομίας για τη διακίνηση ναρκωτικών στους χώρους του και δέχθηκε, όχι την υποστήριξη, αλλά την αποδοκιμασία του υπουργού.
  • Τρίτον, τι είδους ακαδημαϊκή λειτουργία είναι αυτή που πρέπει να προστατευθεί όταν διεξάγεται σε ένα περιβάλλον βίας, φόβου και απειλών; Σε ποιο μέρος του κόσμου συμβαίνουν έστω και λίγα απ' όσα συμβαίνουν στη χώρα μας; Σε κανένα, όπως αναγνωρίζει ο πρύτανης. Συμβιβαζόμαστε, και εν τέλει αποδεχόμαστε, να ζούμε και να εργαζόμαστε με το χειρότερο και να υποδεχόμαστε πρωτοετείς φοιτητές με όνειρα και φιλοδοξίες, που τόσο μόχθησαν για να κερδίσουν τη θέση τους στα ελληνικά ΑΕΙ, σε ένα περιβάλλον που μας προσβάλλει όλους. Τι τους μαθαίνουμε ως δάσκαλοι; Συμβιβαστείτε; Αποδεχθείτε την αυθαιρεσία; Κλείστε τα μάτια και κοιτάξτε άρον-άρον να πάρετε το πτυχίο σας και να φύγετε από 'δώ, να πάτε σε ένα κανονικό πανεπιστήμιο;
Τι μπορεί όμως να γίνει; Η λύση προφανώς δεν είναι ένα ρωμαλέο φοιτητικό κίνημα, όπως πρότεινε ο υπουργός. Ούτε είναι λύση να διαπιστώσουμε πρώτα το πρόβλημα, να συμφωνήσουμε μετά στη λύση και ύστερα να την εφαρμόσουμε, όπως πρότεινε ο ΕΓ. Δεν χρειάζεται να διαπιστώσουμε τίποτε. Το πρόβλημα βοά. Το ξέρουμε. Η λύση επίσης είναι προφανής. Πρέπει η βία και αυθαιρεσία να σταματήσουν. Κι αυτό που χρειάζεται για την εφαρμογή δεν είναι παρά σθένος και πολιτική βούληση. Το λέει και ο ίδιος ο πρύτανης: «Αυτά που απαιτούνται είναι θέληση και... η κατάλληλη επιλογή των ανθρώπων που θα ηγηθούν». Προσθέτει ότι απαιτείται και χρόνος, αλλά δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο. Ολα τα σοβαρά προβλήματα είναι σύνθετα και έχουν κοινωνικές αιτίες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να δρούμε για να τα αντιμετωπίσουμε. Αν ήταν έτσι, θα έπρεπε αντί, π.χ., να αστυνομεύουμε το έγκλημα να στήνουμε επιτροπές για να το μελετάμε.

Το υπουργείο καταδικάζει ως παρατηρητής και επιλεκτικά τη βία - δεν καταδίκασε, π.χ., τον προπηλακισμό και τη στοχοποίηση του καθηγητή Συρίγου στο Πάντειο - και συνηθίζει να παραπέμπει τα δύσκολα θέματα σε επιτροπές. Εχει ήδη φτιάξει επιτροπή για την εκκλησιαστική περιουσία, για τα οικονομικά των πανεπιστημίων, για τις συγχωνεύσεις ΤΕΙ, για τα επαγγελματικά δικαιώματα, για τον έλεγχο του κόστους των μεταπτυχιακών, για τις αλλαγές στο Λύκειο, και βέβαια επιτροπή σχετικά με το άσυλο, σε μια προσπάθεια υπεκφυγής από το βάρος των προβλημάτων. Υπάρχουν κοινωνικοί επιστήμονες σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα για να μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα. Οι υπουργοί και πανεπιστημιακές διοικήσεις δεν είναι μελετητές, έχουν ευθύνη για το πεδίο που εποπτεύουν και διοικούν. Οι πρυτάνεις μπορούν να δηλώσουν τη βούλησή τους να εξαλείψουν τα φαινόμενα βίας στα ιδρύματα και να ζητήσουν τη συνδρομή της πολιτείας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας. Πρέπει να ηγηθούν και να μας κινητοποιήσουν. Πριν είναι πολύ αργά.

*Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.
"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 28-29/10/17

Τα πανεπιστήμια της επόμενης μέρας

Του Αχιλλέα Γράβανη*

Μετά τη Μεταπολίτευση και παρά τη συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η χώρα προσανατόλισε την οικονομία της προς ένα κρατικοδίαιτο, κομματικό-πελατειακό μοντέλο. Οι νέοι επιστήμονες επεδίωκαν την απόκτηση πτυχίου κατεξοχήν για να εργαστούν στο Δημόσιο. Η ισχυρή επικράτηση του κρατισμού μπόλιασε όλο το πολιτικό σύστημα, με αποτέλεσμα η φιλελεύθερη οικονομική σκέψη και πράξη, η ιδιωτική πρωτοβουλία και η επιχειρηματικότητα να υποχωρήσουν, θεωρούμενες από τους περισσότερους νέους Ελληνες σχεδόν ως αμαρτία. Η επακόλουθη καθίζηση της παραγωγικής Ελλάδας, ο συντεχνιακός κρατισμός και ο καταναλωτισμός με δανεικά οδήγησαν τελικά στη χρεοκοπία. Η χώρα δεν παρήγαγε, δεν επένδυε στο μέλλον, κατανάλωνε τα έτοιμα και εύκολα δανεικά.

Είναι περισσότερο από εμφανές πλέον ότι για την έξοδο από την πολύπλευρη σημερινή κρίση χρειάζεται η ανασύσταση, σχεδόν εξαρχής, της δημιουργικής και παραγωγικής Ελλάδας. Ο αναπροσανατολισμός της χώρας προς μια αληθινά φιλελεύθερη, ανοιχτή κοινωνία και οικονομία που θα δώσει στους ταλαντούχους νέους Ελληνες πολλές και διατηρήσιμες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα και θα τους κρατήσει εδώ, είναι μονόδρομος για την επόμενη κυβέρνηση, πιθανότατα μία συνεργατική φιλελεύθερη κυβέρνηση με κορμό τη Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ.). Τα πανεπιστήμια, με το σημαντικό σε γνώση ανθρώπινο δυναμικό τους, οφείλουν να συμβάλουν καθοριστικά προς αυτή την κατεύθυνση. Οφείλουν να βοηθήσουν στην αλλαγή, στη διόρθωση των νοοτροπιών που οδήγησαν στη χρεοκοπία.

Το προηγούμενο Σάββατο προσκλήθηκα από την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου της Ν.Δ., στο 2ο προσυνέδριό της που ήταν αφιερωμένο στους νέους. Συμμετείχα στη συζήτηση για τα πανεπιστήμια ως πόλοι έρευνας, καινοτομίας και αριστείας. Η πρώτη έκπληξη από την εκδήλωση ήταν ότι η συντριπτική πλειονότητα των προσκεκλημένων ομιλητών δεν ήταν μέλη της Ν.Δ., αλλά έμπειροι και καταξιωμένοι στον χώρο τους εκπαιδευτικοί και επιστήμονες, με εξαιρετικής ποιότητας εισηγήσεις και ενδιαφέρουσες προτάσεις στις συζητήσεις που ακολούθησαν με τους συνέδρους. Με έκπληξη επίσης διαπίστωσα, ότι τα παρόντα στελέχη της Ν.Δ., ο πρόεδρος και οι αντιπρόεδροί της περισσότερο άκουσαν, παρόντες σε όλη τη διάρκεια του 2ου προσυνεδρίου, ενώ μίλησαν ελάχιστα. Στο 2ο προσυνέδριο έγιναν πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις για τα πανεπιστήμια της επόμενης μέρας. Συνοπτικά, οι βασικότερες ήταν οι παρακάτω:

Αυτόνομα και αυτοδιοίκητα ΑΕΙ: ο εσωτερικός κανονισμός και ο οργανισμός τους να διασφαλίζει την ευελιξία λειτουργίας τους και την ιδιομορφία στους στόχους και τις προτεραιότητες κάθε ιδρύματος.

Ανοικτά ΑΕΙ σε όλους: νέους, επαγγελματίες, επιχειρηματίες, ξένους φοιτητές, σε ένα πλαίσιο προκαθορισμένο, για κάθε ίδρυμα από τον εσωτερικό κανονισμό του. Διαρκής εκπαίδευση των πολιτών στις νέες δεξιότητες που απαιτεί μια σύγχρονη, διεθνώς ανταγωνιστική οικονομία.

Διαρκής και αξιοκρατική αξιολόγηση και πιστοποίηση όλων των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων. Επιβράβευση των αρίστων με περαιτέρω χρηματοδότηση και ενίσχυση αυτών που υστερούν με επαναξιολόγηση. Πλήρης στελέχωση και αναδιοργάνωση της ανεξάρτητης αρχής αξιολόγησης και πιστοποίησης των ΑΕΙ και του πολύ σημαντικού για τον σχεδιασμό εκπαιδευτικής πολιτικής Κέντρου Τεκμηρίωσης και Ερευνας της ΑΔΙΠ.

Προώθηση της αριστείας και της αξιοκρατίας ως στάση ζωής, ως προσπάθεια αναβάθμισης όλων. Βασικός στόχος η ανύψωση της ποιότητας του μέσου όρου που κάνει τη διαφορά στην ποιότητα του συνόλου.

Προστασία της ελευθερίας του λόγου και της δημόσιας περιουσίας των ΑΕΙ, με τους σχετικούς νόμους που ισχύουν για όλη την ελληνική επικράτεια να ισχύουν και σε αυτά.

Συμμετοχή της κοινωνίας (γονείς, πτυχιούχοι alumni, δωρητές) στα οικονομικά των ΑΕΙ και στη διοίκησή τους, όπως είθισται διεθνώς. Ανασύσταση των Συμβουλίων Ιδρύματος.

Εξωστρέφεια των ΑΕΙ στη διοίκηση, στη μάθηση, στην επιστήμη, στην καινοτομία με διεθνείς συνεργασίες σε εκπαίδευση και έρευνα. Νέα σύγχρονα και διεπιστημονικά αγγλόφωνα προγράμματα σπουδών σε συνεργασία με κορυφαία διεθνή ΑΕΙ, με δίδακτρα.

Αξιοποίηση της περιουσίας των ΑΕΙ για την αύξηση των πόρων τους και τη χρηματοδότηση της αναβάθμισης των υποδομών τους και τη χορήγηση υποτροφιών στους άριστους και δίχως πόρους φοιτητές και στους νέους ερευνητές.

Προώθηση της επιχειρηματικότητας μέσω της εκπαίδευσης και αλλαγή της νοοτροπίας των νέων επιστημόνων με αναπροσανατολισμό τους προς τον ιδιωτικό τομέα. Προώθηση των καινοτόμων επιχειρήσεων νέων επιστημόνων.

Ενας νέος νόμος για τα ΑΕΙ με βάση τον 4009/2011 (είχε ψηφιστεί από 255 βουλευτές), με τις αναγκαίες διορθώσεις και επικαιροποιήσεις. Ψήφισή του στους πρώτους μήνες της επόμενης κυβέρνησης και κατάργηση των αναχρονιστικών νόμων Μπαλτά/Γαβρόγλου.

Αμεσος σχεδιασμός των συνταγματικών αλλαγών για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων με ταυτόχρονη ενίσχυση των δημοσίων και τη δημιουργία ενός σύγχρονου και συναγωνιστικού ακαδημαϊκού οικοσυστήματος, με στόχο τη συνολική άνοδο της ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Ερευνας.

Αναβάθμιση των ΑΕΙ σε διεθνή κέντρα μάθησης, έρευνας και καινοτομίας, σε συνεργασία με κορυφαίους Ελληνες επιστήμονες της Διασποράς και τα ιδρύματά τους, καθώς και τον εγχώριο και διεθνή παραγωγικό τομέα και τις επιχειρήσεις.

* Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου