Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", την "ΕΣΤΙΑ" και "ΤΑ ΝΕΑ"
«Είμαστε όλοι Κωνσταντινουπολίτες»;
Του Παντελή Μπουκάλα
Σχεδόν από την πρώτη στιγμή τα μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν «Μπατακλάν της Κωνσταντινούπολης» το μακελειό στο νάιτ κλαμπ «Ρέινα», επί του Βοσπόρου, υπενθυμίζοντας το μακελειό στο παρισινό κέντρο διασκέδασης τον Νοέμβριο του 2015. Παρά τις πρόδηλες αναλογίες των δύο τραγικών συμβάντων ωστόσο, δύσκολα θα ισχυριζόταν κανείς ότι στην καθ’ ημάς Δύση προβλήθηκαν στην ίδια έκταση και με την ίδια ψυχική ένταση ή ότι εκλύθηκαν μαζικώς τα ίδια συναισθήματα. Χρησιμοποιήθηκε βέβαια ευρέως το κλισέ «το μακελειό σκίασε το οικουμενικό εορταστικό κλίμα της Πρωτοχρονιάς» –το σόου μιας εν μέρει πλαστής ή καταναγκαστικής ευτυχίας, που δεν είναι τόσο οικουμενικό όσο βιαζόμαστε να συμπεράνουμε–, ίσως όμως τα πράγματα ήταν ανάποδα: για να μην πληγεί το «εορταστικό κλίμα», για να μείνει απείραχτη η κατασκευή της αισιοδοξίας, η τραγωδία του Βοσπόρου πέρασε αρχικά σε δεύτερη μοίρα, σαν δεύτερη είδηση, μετά τα πρωτοχρονιάτικα βεγγαλικά. Και δεν συνοδεύτηκε από επίσημες ή λαϊκές δηλώσεις του είδους «Είμαστε όλοι Κωνσταντινουπολίτες» (ή Τούρκοι), κατά το «Είμαστε όλοι Παρισινοί» (ή Γάλλοι - ή Βέλγοι ή Γερμανοί) και ό,τι άλλο παραπλήσιο ακούστηκε έπειτα από τρομοκρατική επίθεση σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Το γιατί συνέβη αυτό ή μάλλον το γιατί συνέβη εκ νέου, έπειτα από μία επιπλέον τρομοκρατική ενέργεια στην Τουρκία (ή στη Συρία, το Ιράκ, το Πακιστάν, τη Νιγηρία κ.ο.κ.), δεν έχει εύκολη απάντηση. Οπωσδήποτε, δεν θα ήταν απλώς αστόχαστο αλλά ανήθικο και υβριστικό να εξηγηθεί αυτή η φανερή απροθυμία ταύτισης με βάση τον αριθμό των νεκρών (ογδόντα στο «Μπατακλάν», οι μισοί στη «Ρέινα»), το είδος της μουσικής που παιζόταν σε κάθε κέντρο (ροκ εδώ, ποπ εκεί) ή την πιθανολογούμενη ταξική υπόσταση και οικονομική επιφάνεια των διασκεδαζόντων (πλούσιοι στην Πόλη, σαφώς φτωχότεροι στο Παρίσι). Οι δολοφονημένοι είναι πάντα δολοφονημένοι, ανεξαρτήτως του αριθμού τους. Και τα αθώα θύματα είναι πάντα αθώα θύματα, άσχετα με τις μουσικές τους προτιμήσεις ή την οικονομική τους δύναμη.
Μιας και ο λόγος περί αθώων ή μη πάντως, ίσως το στερεότυπο της αθωότητας που κυριαρχεί στη Δύση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα κάποιο κλειδί για να ερμηνευτεί η λειψή συμπόνια της για όσους χάνουν άδικα στη ζωή τους στην Ανατολή. Παρά την πολιτική της και τους πολέμους της, η Δύση συνεχίζει να νιώθει –και να δηλώνει– αθώα για ό,τι συμβαίνει στην Ασία ή την Αφρική και εξαιτίας της δικής της δράσης, όχι τόσο άδολης όπως η ίδια την απεικονίζει· θεωρεί λοιπόν αδιανόητη την τρομοκρατία στα δικά της εδάφη, ενώ την κρίνει φυσική οπουδήποτε αλλού. Και παρότι δηλώνει κύριος μέτοχος (αν όχι αποκλειστικός ιδιοκτήτης) του Ουμανισμού, συνεχίζει να υπολογίζει με διαφορετικά σταθμά τους δικούς της νεκρούς και τους νεκρούς κατώτερης υποτίθεται καταγωγής. Μάλλον λοιπόν ένα κουβάρι πολιτικών και πολιτισμικών λόγων ευθύνεται που δεν ακούμε πως «Είμαστε όλοι Τούρκοι» ή Σύροι ή Νιγηριανοί.
"ΤΑ ΝΕΑ", 03/1/17
Το ISIS, ο Αϊ-Βασίλης και η Τουρκία
Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στην Κωνσταντι-νούπολη – ισλαμιστές και κοσμικοί ερίζουν για τα αίτια της τραγωδίας
Της Κίττυς Ξενάκη
Από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι σήμερα οι τουρκικές Αρχές έχουν επιρρίψει στην οργάνωση Ισλαμικό Κράτος την ευθύνη για τουλάχιστον οκτώ επιθέσεις με θύματα αμάχους. Το ίδιο το ISIS, ωστόσο, αντίθετα με τη συνήθειά του στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, δεν είχε αναλάβει την ευθύνη για χτύπημα στην Τουρκία. Το έκανε για πρώτη φορά χθες, διακηρύσσοντας πως «ένας ηρωικός στρατιώτης του χαλιφάτου», που παρέμενε και χθες άφαντος, βρίσκεται πίσω από την επίθεση με τους 39 νεκρούς - οι 25 ξένοι -, στο κλαμπ Reina της Κωνσταντινούπολης λίγο μετά την έλευση του νέου χρόνου.
Στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στα σόσιαλ μίντια το ISIS χαρακτηρίζει το ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς «παγανιστική γιορτή» και καταγγέλλει την Τουρκία ως «προστάτη του σταυρού», σύμμαχο δηλαδή των χριστιανών, επισημαίνοντας πως η επίθεση έγινε σε «αντίποινα» για τις επιχειρήσεις της Αγκυρας εναντίον της οργάνωσης στη Συρία. Σύνδεση με τη Συρία, όπου η Τουρκία έστειλε πριν από τέσσερις μήνες τεθωρακισμένα και ειδικές δυνάμεις προκειμένου να απωθήσει τους τζιχαντιστές από τα σύνορά της και να εμποδίσει τους κούρδους μαχητές να καταλάβουν τα εδάφη που αυτοί εγκαταλείπουν, έκανε χθες και ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς διαβεβαιώνοντας πως η Τουρκία παραμένει «αποφασισμένη» να συνεχίσει τη μάχη εναντίον της «τρομοκρατίας» στο νότιο τμήμα της χώρας.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ. Η κεμαλική αντιπολίτευση, πάντως, καθώς και ο αντιπολιτευόμενος Τύπος, προκρίνουν μια άλλη διάσταση της επίθεσης στο Reina, ένα πολυτελές νάιτ κλαμπ δημοφιλές στη νεαρή, δυτικότροπη ελίτ της Κωνσταντινούπολης - σύμβολο της κοσμοπολίτικης πλευράς της πόλης. «Είναι μια επίθεση εναντίον ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής» επεσήμανε ο Ακίφ Καμζατζεμπί, βουλευτής του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ενός τρόπου ζωής στον οποίο στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να έχουν κηρύξει πλέον τον πόλεμο και οι ίδιοι οι υποστηρικτές του πολιτικού Ισλάμ.
Για πρώτη φορά φέτος, φυλλάδια διανεμήθηκαν σε πολλές επαρχιακές πόλεις, με συστάσεις προς τους πολίτες να μη γιορτάσουν ούτε τα Χριστούγεννα ούτε την Πρωτοχρονιά. Στη Σμύρνη, μάλιστα, πόλη με μάλλον άτονο θρησκευτικό στοιχείο, η διανομή φυλλαδίων προκάλεσε την οργή των κατοίκων που παραλίγο να έρθουν στα χέρια με τους ισλαμιστές, προτού παρέμβει τελικά η αστυνομία. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος επέδειξε από την πλευρά του φέτος μια επιθετικότητα άνευ προηγουμένου έναντι των χριστουγεννιάτικων στολισμών και εορτασμών. «Αγιοβασίληδες» βρέθηκαν τις τελευταίες ημέρες πολλές φορές στο στόχαστρο: μέλη της (υπερεθνικιστικής) Ενωσης Νεολαίας της Ανατολίας έκαναν πρόσφατα περιτομή (!) σε έναν φουσκωτό Αγιο Βασίλη στη διάρκεια «δημόσιας δράσης» που οργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης προτού τον μαχαιρώσουν. Μια άλλη ομάδα νεαρών εθνικιστών πραγματοποίησε στις 29 Δεκεμβρίου στο Αϊντίν, στη Δυτική Τουρκία, προσομοίωση εκτέλεσης ενός άνδρα μεταμφιεσμένου σε Αγιο Βασίλη.
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΚΑΤΑΔΙΚΗΣ. Και οι ιμάμηδες όμως έπαιξαν τον ρόλο τους. Σύμφωνα με τον Μετίν Φεϊζιόγλου, τον πρόεδρο της Ενωσης Δικηγόρων της Τουρκίας, την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου αφιέρωσαν τα κηρύγματά τους στην καταδίκη του εορτασμού των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τον οποίο περιέγραψαν ως «χαράμ» («αμαρτία»). Αυτός ο ειδικός στο ποινικό δίκαιο απηύθυνε μάλιστα είκοσι ερωτήματα στον Ερντογάν για την ανησυχητική τροπή των γεγονότων∙ ένα από αυτά αφορά τα κηρύγματα της Παρασκευής.
Επισημαίνοντας τη «δηλητηριώδη ατμόσφαιρα» που επικρατεί στην Τουρκία, ο αρθρογράφος της «Χουριέτ» Μουράτ Γετκίν κατήγγειλε την ασυλία που απολαμβάνουν όσοι κηρύσσουν την αδιαλλαξία και το μίσος. «Ενώ απαγγέλλονται με τόση συχνότητα κατηγορίες εις βάρος των μέσων ενημέρωσης που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, ούτε η αστυνομία ούτε η δικαιοσύνη έχουν αναλάβει την οποιαδήποτε δράση εναντίον εκείνων που καλούν στη διάπραξη εγκλημάτων ή διασπείρουν το μίσος μεταξύ των πολιτών» έγραψε στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο της εφημερίδας.
«Επίθεση σε έναν κοσμικό, δυτικό, τρόπο ζωής»
Η διάσημη συγγραφέας Ελίφ Σαφάκ μιλάει για τη χώρα της και το φονικό χτύπημα στο κλαμπ Reina
«Από γεωπολιτική άποψη η Τουρκία έχει γίνει ένα νέο μέτωπο για το Ισλαμικό Κράτος. Ο πόλεμος στη Συρία έχει άμεση σχέση, τα σύνορά μας είναι ανασφαλή, για μεγάλο διάστημα έμπαιναν στη χώρα όλων των ειδών οι συριακές οργανώσεις. Κάποτε η πατρίδα μου ήταν η πύλη, η πολιτισμική γέφυρα ανάμεσα στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Τώρα δεν είναι πια. Είμαστε μια κοινωνία σε κατάθλιψη, αναστατωμένη, πληγωμένη».
Αυτά λέει σε συνέντευξή της στη «Ρεπούμπλικα» η Ελίφ Σαφάκ, η συγγραφέας με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην Τουρκία, πολυμεταφρασμένη και στην Ελλάδα. Οι ελίτ που κυβερνούν την Τουρκία, τονίζει, «μιλούσαν πάντα για «εξωτερικούς εχθρούς» και «διεθνή λόμπι» που μας ζήλευαν και ήθελαν το κακό μας. Αυτή τη φορά, όμως, είναι αναγκασμένες να επικεντρωθούν στην «εσωτερική δημοκρατία» μας. Εδώ και πολύ καιρό η χώρα είναι πολωμένη. Η κυβέρνηση άργησε να καταλάβει ότι οι φονταμενταλιστικές, ισλαμιστικές οργανώσεις στην άλλη πλευρά των συνόρων μια μέρα θα κτυπούσαν».
Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ. «Οταν ήμουν μικρή και ζούσα στην Αγκυρα», συνεχίζει η Σαφάκ, «αλλά και στα νεανικά μου χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, το να γιορτάζουμε το νέο έτος ήταν κάτι φυσιολογικό. Ο κόσμος ψώνιζε, στην τηλεόραση βλέπαμε χορούς της κοιλιάς, στην αλλαγή του χρόνου αγκαλιαζόμασταν και φιλιόμασταν. Αυτά τέλειωσαν. Σήμερα, οι ισλαμιστικές οργανώσεις μοιράζουν προκηρύξεις στους δρόμους που λένε ότι οι μουσουλμάνοι δεν γιορτάζουν τα Χριστούγεννα. Και ο ίδιος ο υπουργός Θρησκευτικών Υποθέσεων χαρακτηρίζει παράνομους τους γιορτασμούς της Πρωτοχρονιάς. Ολα αυτά βέβαια είναι ανοησίες. Ο καθένας γιορτάζει ό,τι θέλει. Αυξάνεται όμως έτσι η πολιτισμική και πολιτική πίεση στους κοσμικούς, στον μοντέρνο τρόπο ζωής».
ΦΙΜΩΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ. Η Τουρκία είναι σήμερα η μεγαλύτερη φυλακή δημοσιογράφων στον κόσμο, συνεχίζει η Σαφάκ. Εκατόν σαράντα τρεις δημοσιογράφοι έκαναν Πρωτοχρονιά στη φυλακή. Τις προάλλες συνέλαβαν τον Αχμέτ Σικ, έναν γενναίο δημοσιογράφο που αναζητεί την αλήθεια. Το να μιλάς και να γράφεις είναι όλο και πιο δύσκολο. Ασκείται τεράστια πίεση στους διανοούμενους που έχουν κριτικές απόψεις. Μόλις πεις κάτι που δεν αρέσει στην κυβέρνηση, κινδυνεύεις να σε χαρακτηρίσουν προδότη. Αντί να κυνηγάει τους τρομοκράτες, η τουρκική αστυνομία συλλαμβάνει δημοσιογράφους, συγγραφείς και σκιτσογράφους.
Με την επίθεση στο κλαμπ Reina οι τρομοκράτες ήθελαν τελικά να πλήξουν ένα σύμβολο της κοσμικότητας; «Διάλεξαν έναν συμβολικό στόχο και επιτέθηκαν σε έναν κοσμικό, δυτικό, κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής. Εναν τόπο όπου μουσουλμάνοι και χριστιανοί, άνδρες και γυναίκες, συναντιούνται, γιορτάζουν, πίνουν μαζί. Δεν ήταν σύμπτωση. Αυτό θέλουν οι φανατικοί: το μίσος, τον φόβο, τον διαχωρισμό».
Μια δύσκολη εξίσωση με τρεις άγνωστες παραμέτρους
Η διεκδίκηση της ευθύνης για μια επίθεση στην Τουρκία από το ISIS, για πρώτη φορά, δείχνει πόσο έχει αλλάξει η σχέση ανάμεσα στην Αγκυρα και τη τζιχαντιστική οργάνωση. Για καιρό η Τουρκία άφηνε τους τζιχαντιστές να διασχίζουν τα σύνορά της. Η χώρα είχε κεφαλαιώδη σημασία για το ISIS τόσο ως διαμετακομιστικός κόμβος μετάβασης μαχητών του στη Συρία και στο Ιράκ όσο και ως πεδίο στρατολόγησης. «Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, ωστόσο, τα δεδομένα άλλαξαν. Η Τουρκία έκλεισε τα σύνορά της, ενίσχυσε τη μάχη της εναντίον του ISIS και οι τούρκοι στρατιώτες πολεμούν σήμερα τους τζιχαντιστές στη Βόρεια Συρία», επισημαίνει ο Κουεντέν Ραβερντί, απεσταλμένος του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού France 3 στην Τουρκία. Τουρκικός στρατός και σύροι αντάρτες επιχειρούν επί του παρόντος να ανακαταλάβουν, με βαριές απώλειες, την πόλη Αλ-Μπαμπ, προπύργιο του ISIS στη Βόρεια Συρία.
ΚΑΛΕΣΜΑ ΕΠΙΘΕΣΗΣ. Στις 5 Δεκεμβρίου ο Αμπί Χασάν Αλ-Μουχατζέρ, ο νέος εκπρόσωπος της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, κάλεσε τους οπαδούς της να στοχοποιήσουν ειδικά την Τουρκία και την κυβέρνηση «αποστατών» της. Στην ανακοίνωση με την οποία ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στο Reina η τζιχαντιστική οργάνωση επαναλαμβάνει «την προσταγή του εμίρη των πιστών για επιθέσεις στην Τουρκία». Σύμφωνα με τη «Χουριέτ», ο δράστης της επίθεσης, ενδεχομένως να κατάγεται από το Κιργιστάν ή το Ουζμπεκιστάν και να ανήκει στον ίδιο τρομοκρατικό πυρήνα που ευθύνεται για την επίθεση με τους 45 νεκρούς στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο. Οι πληροφορίες τον θέλουν να πήρε ταξί από τη συνοικία Ζεϊτίνμπουρνου, στα νότια της Κωνσταντινούπολης, αλλά να διήνυσε πεζή τα τελευταία τέσσερα λεπτά της διαδρομής μέχρι την είσοδο του κλαμπ λόγω κίνησης. Εβγαλε, στην άκρη του δρόμου το Καλάσνικοφ μέσα από μια βαλίτσα, άνοιξε πυρ εναντίον όσων στέκονταν στην είσοδο και εισβάλλοντας πέταξε, σύμφωνα με τη «Χαμπερτούρκ», δύο χειροβομβίδες πριν αδειάσει περισσότερες από 180 σφαίρες πάνω στους θαμώνες - εκτελώντας συχνά τα θύματά του με μια σφαίρα στο κεφάλι.
«ΕΧΕΙ ΧΑΣΕΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ». «Με αυτή την επίθεση, οι τρομοκράτες θέλουν να μας πουν ότι θα συνεχίσουν να αποτελούν έναν εφιάλτη για την Τουρκία, που έζησε μια δύσκολη χρονιά το 2016» δήλωσε χθες ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς. «Εμείς όμως τους λέμε αυτό: όπου και να είστε θα σας κυνηγήσουμε». «Είναι σαφές πως η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος έχει γίνει πλέον απόλυτη προτεραιότητα της Αγκυρας» επισημαίνει στη «Λιμπερασιόν» ο Ζαν-Φρανσουά Περούς, διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Μελετών της Ανατολίας στην Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος εκτιμά ωστόσο πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης όσον αφορά την ασφάλεια της χώρας: «Μιλάει πολύ - υπερβολικά - προκειμένου να δώσει την εντύπωση πως ελέγχει την κατάσταση αλλά ο έλεγχος σε μεγάλο βαθμό τού διαφεύγει». Πόσω μάλλον αφού έχει απέναντί του «μία εξίσωση με τρεις άγνωστες παραμέτρους»: τον Φετουλάχ Γκιουλέν, το PKK και το ISIS: «Από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου κι εφεξής ο τούρκος πρόεδρος δεν μοιάζει πλέον ικανός να αναλύσει με διαύγεια τα δεδομένα, να ιεραρχήσει σωστά τις απειλές. Ολα μπερδεύονται. Η κυβέρνηση ποινικοποιεί τους αντιπάλους της - πολιτικούς, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς - ακριβώς όπως και τους ένοπλους εχθρούς. Αυτή η ισοπέδωση καθιστά τις ενέργειές του δυσανάγνωστες και ελάχιστα αποτελεσματικές».
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύρια πρωτοσέλιδη φωτογραφία, 03/01/17 |
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 03/01/17 |
«Είμαστε όλοι Κωνσταντινουπολίτες»;
Του Παντελή Μπουκάλα
Σχεδόν από την πρώτη στιγμή τα μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν «Μπατακλάν της Κωνσταντινούπολης» το μακελειό στο νάιτ κλαμπ «Ρέινα», επί του Βοσπόρου, υπενθυμίζοντας το μακελειό στο παρισινό κέντρο διασκέδασης τον Νοέμβριο του 2015. Παρά τις πρόδηλες αναλογίες των δύο τραγικών συμβάντων ωστόσο, δύσκολα θα ισχυριζόταν κανείς ότι στην καθ’ ημάς Δύση προβλήθηκαν στην ίδια έκταση και με την ίδια ψυχική ένταση ή ότι εκλύθηκαν μαζικώς τα ίδια συναισθήματα. Χρησιμοποιήθηκε βέβαια ευρέως το κλισέ «το μακελειό σκίασε το οικουμενικό εορταστικό κλίμα της Πρωτοχρονιάς» –το σόου μιας εν μέρει πλαστής ή καταναγκαστικής ευτυχίας, που δεν είναι τόσο οικουμενικό όσο βιαζόμαστε να συμπεράνουμε–, ίσως όμως τα πράγματα ήταν ανάποδα: για να μην πληγεί το «εορταστικό κλίμα», για να μείνει απείραχτη η κατασκευή της αισιοδοξίας, η τραγωδία του Βοσπόρου πέρασε αρχικά σε δεύτερη μοίρα, σαν δεύτερη είδηση, μετά τα πρωτοχρονιάτικα βεγγαλικά. Και δεν συνοδεύτηκε από επίσημες ή λαϊκές δηλώσεις του είδους «Είμαστε όλοι Κωνσταντινουπολίτες» (ή Τούρκοι), κατά το «Είμαστε όλοι Παρισινοί» (ή Γάλλοι - ή Βέλγοι ή Γερμανοί) και ό,τι άλλο παραπλήσιο ακούστηκε έπειτα από τρομοκρατική επίθεση σε ευρωπαϊκή πρωτεύουσα.
Το γιατί συνέβη αυτό ή μάλλον το γιατί συνέβη εκ νέου, έπειτα από μία επιπλέον τρομοκρατική ενέργεια στην Τουρκία (ή στη Συρία, το Ιράκ, το Πακιστάν, τη Νιγηρία κ.ο.κ.), δεν έχει εύκολη απάντηση. Οπωσδήποτε, δεν θα ήταν απλώς αστόχαστο αλλά ανήθικο και υβριστικό να εξηγηθεί αυτή η φανερή απροθυμία ταύτισης με βάση τον αριθμό των νεκρών (ογδόντα στο «Μπατακλάν», οι μισοί στη «Ρέινα»), το είδος της μουσικής που παιζόταν σε κάθε κέντρο (ροκ εδώ, ποπ εκεί) ή την πιθανολογούμενη ταξική υπόσταση και οικονομική επιφάνεια των διασκεδαζόντων (πλούσιοι στην Πόλη, σαφώς φτωχότεροι στο Παρίσι). Οι δολοφονημένοι είναι πάντα δολοφονημένοι, ανεξαρτήτως του αριθμού τους. Και τα αθώα θύματα είναι πάντα αθώα θύματα, άσχετα με τις μουσικές τους προτιμήσεις ή την οικονομική τους δύναμη.
Μιας και ο λόγος περί αθώων ή μη πάντως, ίσως το στερεότυπο της αθωότητας που κυριαρχεί στη Δύση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα κάποιο κλειδί για να ερμηνευτεί η λειψή συμπόνια της για όσους χάνουν άδικα στη ζωή τους στην Ανατολή. Παρά την πολιτική της και τους πολέμους της, η Δύση συνεχίζει να νιώθει –και να δηλώνει– αθώα για ό,τι συμβαίνει στην Ασία ή την Αφρική και εξαιτίας της δικής της δράσης, όχι τόσο άδολης όπως η ίδια την απεικονίζει· θεωρεί λοιπόν αδιανόητη την τρομοκρατία στα δικά της εδάφη, ενώ την κρίνει φυσική οπουδήποτε αλλού. Και παρότι δηλώνει κύριος μέτοχος (αν όχι αποκλειστικός ιδιοκτήτης) του Ουμανισμού, συνεχίζει να υπολογίζει με διαφορετικά σταθμά τους δικούς της νεκρούς και τους νεκρούς κατώτερης υποτίθεται καταγωγής. Μάλλον λοιπόν ένα κουβάρι πολιτικών και πολιτισμικών λόγων ευθύνεται που δεν ακούμε πως «Είμαστε όλοι Τούρκοι» ή Σύροι ή Νιγηριανοί.
 |
| "ΕΣΤΙΑ", πρωτοσέλιδο, 03/01/17 |
 |
| "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", γράφημα, 03/01/1 |
"ΤΑ ΝΕΑ", 03/1/17
Το ISIS, ο Αϊ-Βασίλης και η Τουρκία
Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στην Κωνσταντι-νούπολη – ισλαμιστές και κοσμικοί ερίζουν για τα αίτια της τραγωδίας
Της Κίττυς Ξενάκη
Από τον Ιούνιο του 2015 μέχρι σήμερα οι τουρκικές Αρχές έχουν επιρρίψει στην οργάνωση Ισλαμικό Κράτος την ευθύνη για τουλάχιστον οκτώ επιθέσεις με θύματα αμάχους. Το ίδιο το ISIS, ωστόσο, αντίθετα με τη συνήθειά του στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, δεν είχε αναλάβει την ευθύνη για χτύπημα στην Τουρκία. Το έκανε για πρώτη φορά χθες, διακηρύσσοντας πως «ένας ηρωικός στρατιώτης του χαλιφάτου», που παρέμενε και χθες άφαντος, βρίσκεται πίσω από την επίθεση με τους 39 νεκρούς - οι 25 ξένοι -, στο κλαμπ Reina της Κωνσταντινούπολης λίγο μετά την έλευση του νέου χρόνου.
Στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στα σόσιαλ μίντια το ISIS χαρακτηρίζει το ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς «παγανιστική γιορτή» και καταγγέλλει την Τουρκία ως «προστάτη του σταυρού», σύμμαχο δηλαδή των χριστιανών, επισημαίνοντας πως η επίθεση έγινε σε «αντίποινα» για τις επιχειρήσεις της Αγκυρας εναντίον της οργάνωσης στη Συρία. Σύνδεση με τη Συρία, όπου η Τουρκία έστειλε πριν από τέσσερις μήνες τεθωρακισμένα και ειδικές δυνάμεις προκειμένου να απωθήσει τους τζιχαντιστές από τα σύνορά της και να εμποδίσει τους κούρδους μαχητές να καταλάβουν τα εδάφη που αυτοί εγκαταλείπουν, έκανε χθες και ο εκπρόσωπος της τουρκικής κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς διαβεβαιώνοντας πως η Τουρκία παραμένει «αποφασισμένη» να συνεχίσει τη μάχη εναντίον της «τρομοκρατίας» στο νότιο τμήμα της χώρας.
ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ. Η κεμαλική αντιπολίτευση, πάντως, καθώς και ο αντιπολιτευόμενος Τύπος, προκρίνουν μια άλλη διάσταση της επίθεσης στο Reina, ένα πολυτελές νάιτ κλαμπ δημοφιλές στη νεαρή, δυτικότροπη ελίτ της Κωνσταντινούπολης - σύμβολο της κοσμοπολίτικης πλευράς της πόλης. «Είναι μια επίθεση εναντίον ενός συγκεκριμένου τρόπου ζωής» επεσήμανε ο Ακίφ Καμζατζεμπί, βουλευτής του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ενός τρόπου ζωής στον οποίο στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να έχουν κηρύξει πλέον τον πόλεμο και οι ίδιοι οι υποστηρικτές του πολιτικού Ισλάμ.
Για πρώτη φορά φέτος, φυλλάδια διανεμήθηκαν σε πολλές επαρχιακές πόλεις, με συστάσεις προς τους πολίτες να μη γιορτάσουν ούτε τα Χριστούγεννα ούτε την Πρωτοχρονιά. Στη Σμύρνη, μάλιστα, πόλη με μάλλον άτονο θρησκευτικό στοιχείο, η διανομή φυλλαδίων προκάλεσε την οργή των κατοίκων που παραλίγο να έρθουν στα χέρια με τους ισλαμιστές, προτού παρέμβει τελικά η αστυνομία. Ο φιλοκυβερνητικός Τύπος επέδειξε από την πλευρά του φέτος μια επιθετικότητα άνευ προηγουμένου έναντι των χριστουγεννιάτικων στολισμών και εορτασμών. «Αγιοβασίληδες» βρέθηκαν τις τελευταίες ημέρες πολλές φορές στο στόχαστρο: μέλη της (υπερεθνικιστικής) Ενωσης Νεολαίας της Ανατολίας έκαναν πρόσφατα περιτομή (!) σε έναν φουσκωτό Αγιο Βασίλη στη διάρκεια «δημόσιας δράσης» που οργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης προτού τον μαχαιρώσουν. Μια άλλη ομάδα νεαρών εθνικιστών πραγματοποίησε στις 29 Δεκεμβρίου στο Αϊντίν, στη Δυτική Τουρκία, προσομοίωση εκτέλεσης ενός άνδρα μεταμφιεσμένου σε Αγιο Βασίλη.
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΚΑΤΑΔΙΚΗΣ. Και οι ιμάμηδες όμως έπαιξαν τον ρόλο τους. Σύμφωνα με τον Μετίν Φεϊζιόγλου, τον πρόεδρο της Ενωσης Δικηγόρων της Τουρκίας, την Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου αφιέρωσαν τα κηρύγματά τους στην καταδίκη του εορτασμού των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τον οποίο περιέγραψαν ως «χαράμ» («αμαρτία»). Αυτός ο ειδικός στο ποινικό δίκαιο απηύθυνε μάλιστα είκοσι ερωτήματα στον Ερντογάν για την ανησυχητική τροπή των γεγονότων∙ ένα από αυτά αφορά τα κηρύγματα της Παρασκευής.
Επισημαίνοντας τη «δηλητηριώδη ατμόσφαιρα» που επικρατεί στην Τουρκία, ο αρθρογράφος της «Χουριέτ» Μουράτ Γετκίν κατήγγειλε την ασυλία που απολαμβάνουν όσοι κηρύσσουν την αδιαλλαξία και το μίσος. «Ενώ απαγγέλλονται με τόση συχνότητα κατηγορίες εις βάρος των μέσων ενημέρωσης που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, ούτε η αστυνομία ούτε η δικαιοσύνη έχουν αναλάβει την οποιαδήποτε δράση εναντίον εκείνων που καλούν στη διάπραξη εγκλημάτων ή διασπείρουν το μίσος μεταξύ των πολιτών» έγραψε στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο της εφημερίδας.
«Επίθεση σε έναν κοσμικό, δυτικό, τρόπο ζωής»
Η διάσημη συγγραφέας Ελίφ Σαφάκ μιλάει για τη χώρα της και το φονικό χτύπημα στο κλαμπ Reina
«Από γεωπολιτική άποψη η Τουρκία έχει γίνει ένα νέο μέτωπο για το Ισλαμικό Κράτος. Ο πόλεμος στη Συρία έχει άμεση σχέση, τα σύνορά μας είναι ανασφαλή, για μεγάλο διάστημα έμπαιναν στη χώρα όλων των ειδών οι συριακές οργανώσεις. Κάποτε η πατρίδα μου ήταν η πύλη, η πολιτισμική γέφυρα ανάμεσα στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. Τώρα δεν είναι πια. Είμαστε μια κοινωνία σε κατάθλιψη, αναστατωμένη, πληγωμένη».
Αυτά λέει σε συνέντευξή της στη «Ρεπούμπλικα» η Ελίφ Σαφάκ, η συγγραφέας με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην Τουρκία, πολυμεταφρασμένη και στην Ελλάδα. Οι ελίτ που κυβερνούν την Τουρκία, τονίζει, «μιλούσαν πάντα για «εξωτερικούς εχθρούς» και «διεθνή λόμπι» που μας ζήλευαν και ήθελαν το κακό μας. Αυτή τη φορά, όμως, είναι αναγκασμένες να επικεντρωθούν στην «εσωτερική δημοκρατία» μας. Εδώ και πολύ καιρό η χώρα είναι πολωμένη. Η κυβέρνηση άργησε να καταλάβει ότι οι φονταμενταλιστικές, ισλαμιστικές οργανώσεις στην άλλη πλευρά των συνόρων μια μέρα θα κτυπούσαν».
Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ. «Οταν ήμουν μικρή και ζούσα στην Αγκυρα», συνεχίζει η Σαφάκ, «αλλά και στα νεανικά μου χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, το να γιορτάζουμε το νέο έτος ήταν κάτι φυσιολογικό. Ο κόσμος ψώνιζε, στην τηλεόραση βλέπαμε χορούς της κοιλιάς, στην αλλαγή του χρόνου αγκαλιαζόμασταν και φιλιόμασταν. Αυτά τέλειωσαν. Σήμερα, οι ισλαμιστικές οργανώσεις μοιράζουν προκηρύξεις στους δρόμους που λένε ότι οι μουσουλμάνοι δεν γιορτάζουν τα Χριστούγεννα. Και ο ίδιος ο υπουργός Θρησκευτικών Υποθέσεων χαρακτηρίζει παράνομους τους γιορτασμούς της Πρωτοχρονιάς. Ολα αυτά βέβαια είναι ανοησίες. Ο καθένας γιορτάζει ό,τι θέλει. Αυξάνεται όμως έτσι η πολιτισμική και πολιτική πίεση στους κοσμικούς, στον μοντέρνο τρόπο ζωής».
ΦΙΜΩΜΕΝΟΣ ΤΥΠΟΣ. Η Τουρκία είναι σήμερα η μεγαλύτερη φυλακή δημοσιογράφων στον κόσμο, συνεχίζει η Σαφάκ. Εκατόν σαράντα τρεις δημοσιογράφοι έκαναν Πρωτοχρονιά στη φυλακή. Τις προάλλες συνέλαβαν τον Αχμέτ Σικ, έναν γενναίο δημοσιογράφο που αναζητεί την αλήθεια. Το να μιλάς και να γράφεις είναι όλο και πιο δύσκολο. Ασκείται τεράστια πίεση στους διανοούμενους που έχουν κριτικές απόψεις. Μόλις πεις κάτι που δεν αρέσει στην κυβέρνηση, κινδυνεύεις να σε χαρακτηρίσουν προδότη. Αντί να κυνηγάει τους τρομοκράτες, η τουρκική αστυνομία συλλαμβάνει δημοσιογράφους, συγγραφείς και σκιτσογράφους.
Με την επίθεση στο κλαμπ Reina οι τρομοκράτες ήθελαν τελικά να πλήξουν ένα σύμβολο της κοσμικότητας; «Διάλεξαν έναν συμβολικό στόχο και επιτέθηκαν σε έναν κοσμικό, δυτικό, κοσμοπολίτικο τρόπο ζωής. Εναν τόπο όπου μουσουλμάνοι και χριστιανοί, άνδρες και γυναίκες, συναντιούνται, γιορτάζουν, πίνουν μαζί. Δεν ήταν σύμπτωση. Αυτό θέλουν οι φανατικοί: το μίσος, τον φόβο, τον διαχωρισμό».
Μια δύσκολη εξίσωση με τρεις άγνωστες παραμέτρους
Σε εφιάλτη για την Τουρκία και τον Ερντογάν έχουν εξελιχθεί το PKK, το ISIS, αλλά και ο Φετουλάχ Γκιουλέν
Η διεκδίκηση της ευθύνης για μια επίθεση στην Τουρκία από το ISIS, για πρώτη φορά, δείχνει πόσο έχει αλλάξει η σχέση ανάμεσα στην Αγκυρα και τη τζιχαντιστική οργάνωση. Για καιρό η Τουρκία άφηνε τους τζιχαντιστές να διασχίζουν τα σύνορά της. Η χώρα είχε κεφαλαιώδη σημασία για το ISIS τόσο ως διαμετακομιστικός κόμβος μετάβασης μαχητών του στη Συρία και στο Ιράκ όσο και ως πεδίο στρατολόγησης. «Τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, ωστόσο, τα δεδομένα άλλαξαν. Η Τουρκία έκλεισε τα σύνορά της, ενίσχυσε τη μάχη της εναντίον του ISIS και οι τούρκοι στρατιώτες πολεμούν σήμερα τους τζιχαντιστές στη Βόρεια Συρία», επισημαίνει ο Κουεντέν Ραβερντί, απεσταλμένος του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού France 3 στην Τουρκία. Τουρκικός στρατός και σύροι αντάρτες επιχειρούν επί του παρόντος να ανακαταλάβουν, με βαριές απώλειες, την πόλη Αλ-Μπαμπ, προπύργιο του ISIS στη Βόρεια Συρία.
ΚΑΛΕΣΜΑ ΕΠΙΘΕΣΗΣ. Στις 5 Δεκεμβρίου ο Αμπί Χασάν Αλ-Μουχατζέρ, ο νέος εκπρόσωπος της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος, κάλεσε τους οπαδούς της να στοχοποιήσουν ειδικά την Τουρκία και την κυβέρνηση «αποστατών» της. Στην ανακοίνωση με την οποία ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στο Reina η τζιχαντιστική οργάνωση επαναλαμβάνει «την προσταγή του εμίρη των πιστών για επιθέσεις στην Τουρκία». Σύμφωνα με τη «Χουριέτ», ο δράστης της επίθεσης, ενδεχομένως να κατάγεται από το Κιργιστάν ή το Ουζμπεκιστάν και να ανήκει στον ίδιο τρομοκρατικό πυρήνα που ευθύνεται για την επίθεση με τους 45 νεκρούς στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο. Οι πληροφορίες τον θέλουν να πήρε ταξί από τη συνοικία Ζεϊτίνμπουρνου, στα νότια της Κωνσταντινούπολης, αλλά να διήνυσε πεζή τα τελευταία τέσσερα λεπτά της διαδρομής μέχρι την είσοδο του κλαμπ λόγω κίνησης. Εβγαλε, στην άκρη του δρόμου το Καλάσνικοφ μέσα από μια βαλίτσα, άνοιξε πυρ εναντίον όσων στέκονταν στην είσοδο και εισβάλλοντας πέταξε, σύμφωνα με τη «Χαμπερτούρκ», δύο χειροβομβίδες πριν αδειάσει περισσότερες από 180 σφαίρες πάνω στους θαμώνες - εκτελώντας συχνά τα θύματά του με μια σφαίρα στο κεφάλι.
«ΕΧΕΙ ΧΑΣΕΙ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ». «Με αυτή την επίθεση, οι τρομοκράτες θέλουν να μας πουν ότι θα συνεχίσουν να αποτελούν έναν εφιάλτη για την Τουρκία, που έζησε μια δύσκολη χρονιά το 2016» δήλωσε χθες ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς. «Εμείς όμως τους λέμε αυτό: όπου και να είστε θα σας κυνηγήσουμε». «Είναι σαφές πως η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος έχει γίνει πλέον απόλυτη προτεραιότητα της Αγκυρας» επισημαίνει στη «Λιμπερασιόν» ο Ζαν-Φρανσουά Περούς, διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Μελετών της Ανατολίας στην Κωνσταντινούπολη. Ο ίδιος εκτιμά ωστόσο πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει χάσει τον έλεγχο της κατάστασης όσον αφορά την ασφάλεια της χώρας: «Μιλάει πολύ - υπερβολικά - προκειμένου να δώσει την εντύπωση πως ελέγχει την κατάσταση αλλά ο έλεγχος σε μεγάλο βαθμό τού διαφεύγει». Πόσω μάλλον αφού έχει απέναντί του «μία εξίσωση με τρεις άγνωστες παραμέτρους»: τον Φετουλάχ Γκιουλέν, το PKK και το ISIS: «Από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου κι εφεξής ο τούρκος πρόεδρος δεν μοιάζει πλέον ικανός να αναλύσει με διαύγεια τα δεδομένα, να ιεραρχήσει σωστά τις απειλές. Ολα μπερδεύονται. Η κυβέρνηση ποινικοποιεί τους αντιπάλους της - πολιτικούς, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς - ακριβώς όπως και τους ένοπλους εχθρούς. Αυτή η ισοπέδωση καθιστά τις ενέργειές του δυσανάγνωστες και ελάχιστα αποτελεσματικές».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου