Ήξερε ότι η μοίρα του ήταν το όνομά του, Μωυσής. Ο βιβλικός Μωυσής ήταν ένας πράος ηγέτης χωρίς μόρφωση, χωρίς την κατάρτιση και την επιστημοσύνη του δικού μας Μωυσή που ήταν ένας σύγχρονος πράος ηγέτης. Μοίρα του ήταν το θρήσκευμά του, εβραίος, ρωμανιώτης. Μοίρα του ήταν η σχέση με τον εβραϊσμό, με το Ισραήλ ως πολιτειακή οντότητα. Μοίρα του ήταν η ιστορία της οικογένειάς του, το ολοκαύτωμα ως βίωμα. Μοίρα του ήταν τα Γιάννενα, μοίρα του ήτανε η Ελλάδα...

 
Ευάγγελος Βενιζέλος

Αποχαιρετισμός στον Μωυσή Ελισάφ,
Ιερά Συναγωγή Ιωαννίνων, 19 Φεβρουαρίου 2023

Αναρωτιέμαι αν αυτή την πολύ δύσκολη στιγμή του αποχαιρετισμού, υπάρχει κάτι που να μας παρηγορεί.

Σκεφτόμουν πολύ τον Μωυσή σ’ αυτήν τη δύσκολη πορεία προς τον θάνατο και έβλεπα την αξιοπρέπεια, την ευγένεια, τη στοχαστικότητα με την οποία αντιμετώπιζε την κοινή ανθρώπινη μοίρα.

Τι μας παρηγορεί; Μας παρηγορεί ότι ο Μωυσής ως διανοούμενος, ως λόγιος, ως ένας φιλόσοφος της ζωής, της ιστορίας, της ανθρώπινης μοίρας ήταν έτοιμος από καιρό, από πολύ νωρίς.

Ως γιατρός, ως επιστήμονας, ως ερευνητής, είχε όλη τη γνώση, πλήρη συνείδηση της κατάστασης.

Ως μελετητής της ιστορίας, ως λόγιος, ως ένας άνθρωπος που θεολογούσε βαθιά - ήταν στην πραγματικότητα ένας πολιτικός θεολόγος και ένας θρησκειολόγος γιατί με την ίδια άνεση που μιλούσε ως εβραίος μιλούσε και ως ορθόδοξος, με βαθιά κατανόηση της παράδοσης και του δόγματος- ο Μωυσής ήξερε ποια είναι η μοίρα του.

Ήξερε ότι η μοίρα του ήταν το όνομά του, Μωυσής. Ο βιβλικός Μωυσής ήταν ένας πράος ηγέτης χωρίς μόρφωση, χωρίς την κατάρτιση και την επιστημοσύνη του δικού μας Μωυσή που ήταν ένας σύγχρονος πράος ηγέτης.

Μοίρα του ήταν το θρήσκευμά του, εβραίος, ρωμανιώτης.

Μοίρα του ήταν η σχέση με τον εβραϊσμό, με το Ισραήλ ως πολιτειακή οντότητα.

Μοίρα του ήταν η ιστορία της οικογένειάς του, το ολοκαύτωμα ως βίωμα.

Μοίρα του ήταν τα Γιάννενα, μοίρα του ήτανε η Ελλάδα.

Και βέβαια μοίρα του ήταν η σχέση με το επέκεινα που ένας άνθρωπος σαν τον Μωυσή το αντιλαμβανόταν ως σχέση με την ιστορία και ως σχέση εντέλει με το άγνωστο, που προσπαθούσε να το προσεγγίσει.

Αφήνει πολλά ο Μωυσής, δεν είναι η στιγμή να τα πούμε. Τεράστια παρακαταθήκη. Έχει υψώσει τον πήχη πάρα πολύ. Δύσκολα μπορεί κανείς να τον ξεπεράσει, αλλά νομίζω ότι αυτό που κυρίως προσέφερε είναι το παράδειγμα της ζωής του, η στάση του.

Έδωσε την ευκαιρία στους πολίτες των Ιωαννίνων να τον ψηφίσουν και να τον καταστήσουν Δήμαρχό τους. Αυτή είναι η μεγάλη προσφορά του Μωυσή στα Γιάννενα, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στην πολιτική ζωή, στον δημόσιο βίο. Αυτό το μήνυμα που ο Μωυσής με τον τρόπο του άντλησε από την κοινωνία των πολιτών, των Ιωαννιτών. Αυτή είναι μια ανυπέρβλητη προσφορά. Ανύψωσε τα Γιάννενα οικουμενικά. Αυτή είναι επιπλέον μια μεγάλη προσφορά στην Ελλάδα, στην εξωτερική πολιτική, στο κύρος της χώρας, μιας χώρας ευρωπαϊκής, δυτικής, πολιτισμένης, ανοιχτής, κάτι που δεν είναι καθόλου μα καθόλου αυτονόητο και απαιτεί καθημερινή προσπάθεια και διαρκή αντίσταση απέναντι σε προκλήσεις που εμφανίζονται εκεί που δεν τις περιμένεις.

Πρέπει να είναι πάρα πολύ υπερήφανοι η αγαπημένη του σύζυγος, όλοι του οι κοντινοί άνθρωποι, το δημοτικό συμβούλιο και όλα τα στελέχη του δήμου και εμείς οι φίλοι του που μας είχε κάνει αυτή την πολύ μεγάλη εύνοια να μας θεωρεί φίλους του.

Ήταν πάντα πιστός και τρυφερός ο Μωυσής, πάντα, πριν γίνει αυτός ο Μωυσής ο πασίγνωστος και διάσημος που το άξιζε, όταν ήταν πιο ιδιωτικός, πιο προσωπικός.

Δεν είχε να αποδείξει σε κανέναν τίποτα ο ίδιος. Αλλά έπρεπε να αποδείξει πολλά πράγματα για τους ομοθρήσκους του, για τους συμπολίτες του και βέβαια για τους Έλληνες συμπατριώτες του που είμαστε όλοι εμείς οι συναγμένοι εδώ στην Ιερά Συναγωγή των Ιωαννίνων σήμερα.

Καλό σου ταξίδι Μωυσή.

Από όποια θρησκεία και αν δει κανείς το θέμα και από όποια φιλοσοφική πεποίθηση, κοινή είναι η μοίρα και κοινή μπορεί να είναι και η προσδοκία και η ελπίδα.

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε την ακόλουθη δήλωση για τον  θάνατο του Μωυσή Ελισάφ: Ήταν κατά βάθος πάντα διδακτικός ο αγαπημένος μας Μωυσής Ελισάφ. Έδινε πάντα με τη στάση του μαθήματα αξιοπρέπειας και πολιτισμού σε όλα τα πεδία που κινήθηκε. Ένας πράος ηγέτης, όπως ο βιβλικός συνονόματός του. Και επιπλέον πανεπιστημιακός ερευνητής και δάσκαλος , θεραπευτής σωμάτων αλλά και ψυχών με  τρυφερότητα και  γνήσιο ενδιαφέρον  για τους ανθρώπους. Ένας  γνήσιος λόγιος σε διαρκή επαφή με τους σύγχρονους προβληματισμούς και ενεργό συνείδηση της ιστορίας. Ο Μωυσής ήταν διεθνούς εμβέλειας πλεονέκτημα για τη χώρα ως πολίτης, κοσμοπολίτης, Έλληνας Εβραίος, αιρετός άρχοντας των Ιωαννιτών που έστειλαν με την εκλογή του ως δημάρχου ηχηρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση. Δυστυχώς ο χρόνος δεν ήταν αρκετός. Η κοινή ανθρώπινη μοίρα που ενώνει και σαρώνει τα πάντα ήταν αυστηρή μαζί του, αφήνει όμως ισχυρή παρακαταθήκη ως παρηγοριά στους δικούς του ανθρώπους και ως υπόδειγμα και μέτρο σύγκρισης στους συμπολίτες του.