ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΟΡΕΣ ΑΝΕΜΟΙ που ιερουργούνε/ που σηκώνουν το πέλαγος σαν Θεοτόκο/ που φυσούν και ανάβουνε τα πορτοκάλια/ που σφυρίζουν στα όρη κι έρχονται (...) Ο Μαΐστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος η Τραμουντάνα, η Οστρια. Στη φωτογραφία, υπό την σκέπην του Ιερού Βράχου, το Ωρολόγιον του Κυρρήστου, οι πασίγνωστοι Αέρηδες στη Ρωμαϊκή Αγορά, μαρμάρινο οκταγωνικό μνημείο, στο οποίο υπάρχουν ανάγλυφοι οι οκτώ κύριοι άνεμοι. Οι Αέρηδες, θαύμα της αρχαίας τεχνολογίας, έγιναν εχέμυθοι μάρτυρες επί σειρά αιώνων της ιστορίας της Αθήνας και της ανθρώπινης μοίρας.
Οι Αέρηδες, οι δερβίσηδες, ο τεκές και ο Ελγιν
Κύριε διευθυντά,
Από τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα, στην αρχή της οδού Αιόλου απέναντι από το Ωρολόγιον του Κυρρήστου, γνωστό και ως Αέρηδες, υπήρχε ο Μενδρεσές (Μεντρεσές), κτίσμα από το οποίο, μετά την κατεδάφισή του το 1914, διατηρείται έως σήμερα μόνο η πύλη με την επιγραφή της. Δύο από τις σημαντικότερες στιγμές του ενδιαφέροντος ιστορικού του, άγνωστες στο ευρύ κοινό, σχετίζονται με δύο ματαιώσεις, μιας σφαγής των Αθηναίων και της «μετανάστευσης» των Αέρηδων. Ο Μενδρεσές ιδρύθηκε το 1721 και ήταν μουσουλμανικό ιεροσπουδαστήριο, ένα είδος πανεπιστημίου, στο οποίο οι φοιτητές, οι λεγόμενοι σοφτάδες, διδάσκονταν ισλαμικό δίκαιο, θεολογία, φιλολογία (αραβική, περσική και τουρκική) και φιλοσοφία.
Σε αυτόν συγκεντρώνονταν οι Οθωμανοί προύχοντες για να συζητήσουν τα προβλήματα της πόλης. Τον Απρίλιο 1821, αμέσως μετά την κήρυξη της Επανάστασης, μία τέτοια σύσκεψη έτεινε να αποφασίσει την «προληπτική» σφαγή όλων των ενηλίκων χριστιανών. Τελικά, ύστερα από πρόταση του καδή Χατζή Χαλήλ εφέντη, αντί της γενικής σφαγής αποφασίσθηκε μονάχα να κρατηθούν ως όμηροι οι τρεις δημογέροντες, λόγος για τον οποίο, κατά τον Δ. Καμπούρογλου, θα έπρεπε να υπάρχει δρόμος με το όνομά του (καδής: μουσουλμάνος δικαστής που δικάζει με βάση τον ισλαμικό νόμο). Επί Οθωνος και μέχρι τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α΄ ο Μενδρεσές λειτούργησε ως φυλακή για πολλούς ληστές και πολιτικούς αντιφρονούντες, όπως ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Την παροιμιώδη πλέον έκφραση «χαιρέτα μου τον πλάτανο» την απηύθυναν στους συντρόφους τους οι αποφυλακιζόμενοι αναφερόμενοι στον πλάτανο της κεντρικής αυλής, στον οποίον απαγχονίζονταν θανατοποινίτες. Αργότερα, ο πλάτανος κατέπεσε από θύελλα.
Οι γειτονικοί Αέρηδες, ο γνωστός μαρμάρινος οκταγωνικός πύργος που συνδύαζε υδραυλικό και ηλιακό ρολόι και ανεμοδείκτη, σχεδιάστηκε και κατασκευάσθηκε τον 1ο π.χ. αιώνα από τον αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Συρίας που έζησε στην Αθήνα. Στις πλευρές του, σε μορφή ζωφόρου, υπάρχει ανάγλυφη η εικόνα και το όνομα των οκτώ κυριότερων ανέμων, εξ ου και η ονομασία Αέρηδες. Διαδοχικά, μετατράπηκε σε χριστιανικό βαπτιστήριο, σε εκκλησία και τον 18ο αιώνα σε τεκέ (μουσουλμανικό μοναστήρι). Στο εσωτερικό του, κάθε Παρασκευή λάμβανε χώρα ο τελετουργικός χορός των δερβίσηδων (μουσουλμάνοι μοναχοί). Οταν ο Τόμας Μπρους, o γνωστός μας λόρδος Ελγιν, «ορεγόταν» το ιστορικό κτίριο, οι σοφτάδες του Μενδρεσέ και οι δερβίσηδες, που θεωρούσαν το κτίριο ιερό, αντέδρασαν σθεναρά και, τελικά, αποσοβήθηκε η μεταφορά του στην Αγγλία.
[Πηγές: Θ. Γιοχάλας και Τ. Καφετζάκη, Αθήνα – Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία, Εστία (2019), Δ. Κόκκινου, Η Ελληνική Επανάσταση, Τόμος 1, Μέλισσα (1967), Αθήνα, 5.000 χρόνια Ιστορίας, Δήμος Αθηναίων (1992) και Ε. Σκιαδάς, εφημερίδα «Εστία» (25-26.06.2016).]
ΔΗΜ. ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ
Δρ Χημικός Μηχανικός
Τα παρακάτω, όμως, είναι άνω ποταμών. Πολλά από αυτά τα κορίτσια, που είχαν, σημειωτέον, απαχθεί προηγουμένως από τους αντάρτες, έπεφταν στα χέρια του εθνικού στρατού. Τα φόρτωναν, λοιπόν σε μια καρότσα φορτηγού και τα περιέφεραν ανά τας οδούς και τας ρύμας της Λαμίας, δίκην τροπαίων, ενώ ο «εθνικόφρων» όχλος του πεζοδρομίου γιουχάιζε και έβριζε. «Φτου σας, κομμούνια, παλιοπ...». «Να χάνει η σκύλα τον αφέντη»! Τέτοια ανακατωσούρα.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΘ. ΜΑΚΡΗΣ
Οι στωικοί φιλόσοφοι, αντιθέτως, διακηρύττουν ότι «πάντα καθ’ ειμαρμένη γίγνονται». Αντίληψη που οδηγεί στη μοιρολατρεία και στην αδράνεια, περιμένοντας «στωικά» κάθε κακό που μας έρχεται.
Οι Αρχαίοι δεν είχαν προχωρήσει στην επιστήμη της γενετικής, η οποία σήμερα επιτρέπει, π.χ., να ανακαλύπτουμε ότι ο καταστρεπτικός λοιμός που θανάτωσε στην αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αθήνας, οφείλεται στον τυφοειδή πυρετό. Χάρις στη μοριακή βιολογία προσδιόρισαν το ένοχο μικρόβιο στον πολφό των δοντιών που βρήκαν σε ομαδικό τάφο στον Κεραμεικό.
Αλλο παράδειγμα: Σε μερικά «γράμματα» από τα τρισεκατομμύρια που περιέχει κάθε κύτταρο, ανακάλυψαν μεταλλάξεις οι οποίες προέκυψαν στην εποχή των Φοινίκων. Με βάση αυτή την ανακάλυψη, προσδιόρισαν αν και πόσοι κάτοικοι του σημερινού Λιβάνου είναι απόγονοι των Φοινίκων.
Ωστόσο, οι Αρχαίοι κάτι είχαν μυριστεί για το γονιδίωμα και το εξέφρασαν με τον μύθο των Μοιρών. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν γεννιέται ένα παιδί, η μοίρα Κλωθώ έρχεται με δύο άλλες μοίρες, τη Λάχεση και την Ατροπο, να το «μοιρώσουν», δηλαδή να του προσδιορίσουν τη ζωή. Παρουσιάζεται με μια ρόκα (ηλακάτη) και ένα αδράχτι (άτρακτο) και πλέκει το νήμα της ζωής του νεογέννητου. Με τη σημερινή γνώση, το αντίστοιχο του γονιδιώματος.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το γονιδίωμα προκαθορίζει τη συμπεριφορά του παιδιού κατά 45% έως 75%. Το υπόλοιπο 25% έως 55% καθορίζεται από την αγωγή, το περιβάλλον, την παιδεία κ.λπ.
Κατά συνέπεια, η αλήθεια βρίσκεται στο μέσον μεταξύ της επικούρειας και της στωικής φιλοσοφίας. Με τη διαφορά ότι δεν περιμένουμε «στωικά» κάποιο κακό που προβλέπει το γονιδίωμα π.χ. προδιάθεση για εμφάνιση καρκίνου. Το πολεμάμε όταν εμφανιστεί, ακόμη και πριν εκδηλωθεί, με όσα μέσα μάς παρέχει η επιστήμη.
Στην επικούρεια φιλοσοφία, σκοπός της ζωής είναι η ευδαιμονία στηριζόμενη κυρίως στην πνευματική καλλιέργεια και στην πρακτική της αρετής. Ιδανικό του ανθρώπου πρέπει να είναι κυρίως η απόλαυση εσωτερικών αγαθών, όπως η αταραξία, η γαλήνη και η ηρεμία του βίου. Οσο για τα εξωτερικά, τα υλικά αγαθά, πρέπει ο άνθρωπος να τα απολαμβάνει με μέτρο.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
έργο του «Les aventures de Télemaque fils d’ Ulysse» (Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου, γιου του Οδυσσέα), το οποίο γνώρισε μεγάλη διάδοση (1699).
Οπως τονίζει ο κ. Γ. Κωστούλας, ο όρος χρησιμοποιήθηκε στην εκπαίδευση κυρίως από τους Αγγλοσάξονες. Μάλιστα από κύριο όνομα χρησιμοποιείται πλέον ως ουσιαστικό mentor, μέντωρ, και η λειτουργία mentoring.
Το Σώμα Ομοτίμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών και η Ευρωπαϊκή Ενωση Ομοτίμων Καθηγητών των οποίων είχα την τιμή να προεδρεύω, και η Ενωση Διάδοσης του Ιπποκράτειου Πνεύματος της οποίας είμαι μέλος, έχουν αφιερώσει πολλές δημοσιεύσεις και ομιλίες στο έργο και στη συνεισφορά των μεντόρων.
Στο Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών διοργανώθηκε στις 19-21 Ιανουαρίου μία εκπαιδευτική σειρά «Mentoring in Research».
Εντούτοις δεν υπάρχει προσαρμογή του όρου mentoring στα ελληνικά. Χρησιμοποιούνται περιγραφικοί όροι, όπως συμβουλευτική, καθοδήγηση, κ.ά.
Με απολογίες στους λαμπρούς φιλολόγους της πατρίδος μας θα ήθελα να προτείνω τον νεολογισμό-όρο «Μεντορεία» κατ’ αναλογία του ρήτωρ-ρητορεία.
Αναγνωρίζω ότι η λέξη δεν υπάρχει στα λεξικά της ελληνικής γλώσσας. Μην ξεχνάμε όμως σήμερα ότι ξένες λέξεις «πολιτογραφούνται» βαθμιαίως ως ελληνικές.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Φ. ΚΟΚΚΙΝΟΣ Ομότιμος καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακός Συνεργάτης Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών
Με θαυμασμό και θλίψη, λοιπόν. Γιατί, ως κάτοικος του κέντρου της πόλης, που έχει το μέτρο σύγκρισης των τελευταίων σαράντα πέντε χρόνων, βλέπω τη συνεχή παρακμή της σε οτιδήποτε την χαρακτηρίζει. Τους ανοιχτούς πια σκουπιδοτενεκέδες, τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα σε σημεία που δεν χωράει ανθρώπου νους, τα κατεστραμμένα πεζοδρόμια και τις συνεχείς επισκευές στις σωληνώσεις κάθε είδους ΔΕΚΟ, που έπειτα από απίστευτες δοκιμασίες των πεζών κλείνουν κακήν-κακώς με τον πιο αντιαισθητικό τρόπο. Την «ελληνική ευρεσιτεχνία» με τους πλαστικούς σωλήνες του αυτόματου ποτίσματος στα βρώμικα και εγκαταλελειμμένα παρτέρια του δήμου. Τη βρώμικη και γεμάτη σκουπίδια εμφάνιση των καταστημάτων που έχουν ξενοικιαστεί και που τα ΕΛΤΑ επιμένουν να τους επιδίδουν την αλληλογραφία τους!
Οχι, η Αθήνα είναι εδώ και χρόνια τριτοκοσμική πόλη και συνεχίζει με ραγδαίο ρυθμό να κατεβαίνει τα σκαλοπάτια, που νομίζει ότι υπάρχουν ακόμα να κατέβει.
Ομως η πόλη είναι, εκτός από τις δημόσιες υπηρεσίες, κυρίως οι πολίτες της. Και μας βαραίνει όλους, εκτός από τη θλίψη και ευθύνη.
Προσωπικά την αναλαμβάνω συχνά ενοχλώντας με e-mails όσους ενέχονται και δεν ενεργούν. Σταγόνα στον ωκεανό, θα μου πείτε, αλλά μια σταγόνα είμαι και ως σταγόνα ενεργώ.
Α. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου