Η μεταρρυθμιστική στρατηγική των Ενόπλων Δυνάμεων επιβάλλει την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όχι ως επιλογή, αλλά ως επιταγή. Δεν είναι μόνο θέμα τεχνικών ή διοικητικών ρυθμίσεων – είναι πάνω απ’ όλα θέμα στρατηγικής κουλτούρας και ηθικής δέσμευσης, είναι μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για τη διατήρηση της εθνικής μας ασφάλειας. Και η επιτυχία αυτής της προσαρμογής εξαρτάται από όλους μας. Η πρόκληση είναι σαφώς συλλογική, αλλά δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η ευθύνη του καθενός παραμένει ατομική. Όλοι θα πρέπει να εργαστούμε με αποφασιστικότητα, συνέπεια και συλλογική συνείδηση, ώστε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να παραμείνουν και στον κομβικό αυτό τομέα δράσης πρότυπο ανθεκτικότητας, προσαρμοστικότητας και προσφοράς για ένα βιώσιμο και ελπιδοφόρο μέλλον....

 ΗΜΕΡΙΔΑ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΕΘΑ ΣΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΙΚΑΡΩΝ

«Στρατηγική Προσαρμογής των ΕΔ στην Κλιματική Αλλαγή/Προκλήσεις, Δράσεις και Προοπτικές»

Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής η Ημερίδα που διοργανώθηκε χθες, Τρίτη 1η Ιουλίου 2025, από τη Διεύθυνση Υποδομής και Προστασίας Περιβάλλοντος του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ), με θέμα «Στρατηγική Προσαρμογής των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) στην Κλιματική Αλλαγή/Προκλήσεις, Δράσεις και Προοπτικές», στην έδρα της Σχολής Ικάρων.

Την έναρξη της ημερίδας κήρυξε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δημήτριος Χούπης. 

Σκοπός της δράσης ήταν η κάλυψη θεμάτων αναφορικά με την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής για την άμυνα και ασφάλεια της χώρας, τη συνδρομή των ΕΔ σε φυσικές καταστροφές, την ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και τη περιβαλλοντική στρατηγική του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας. 

Την ημερίδα, η οποία διεξήχθη με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών από την ακαδημαϊκή κοινότητα, τις ΕΔ, τα Σώματα Ασφαλείας και λοιπούς φορείς, παρακολούθησαν ο Αρχηγός ΓΕΣ Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Δημήτριος – Ελευθέριος Κατάρας ΠΝ, ο Αρχηγός ΓΕΑ Αντιπτέραρχος (Ι) Δημοσθένης Γρηγοριάδης, εκπρόσωποι των Αρχηγών της Αστυνομίας, του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής και της Πυροσβεστικής, ανώτατοι και ανώτεροι Αξιωματικοί, σπουδαστές Στρατιωτικών σχολών, καθώς επίσης προσωπικό του ΓΕΕΘΑ και των Γενικών Επιτελείων των τριών Κλάδων των ΕΔ.

Ομιλητές στην Ημερίδα ήσαν ο Δρ Κωνσταντίνος Φίλης, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων, Δρ Ευθύμιος Λέκκας, Ομότιμος Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), Γεώργιος Παπαθεοδώρου, Καθηγητής Γεωλογικής και Περιβαλλοντικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Διευθυντής Ocean – Lab, ο Συντονιστής Επιχειρήσεων Αττικής Υποστράτηγος ΠΣ Αναστάσιος Παππάς.

Από τις εισηγήσεις που έγιναν, αναδείχθηκε ως μείζον γεγονός, πέραν του αντικειμένου καθ' εαυτού της Ημερίδας, η διάσταση της αναδεικνυόμενης εξωστρέφειας του ΓΕΕΘΑ και η βούλησή του, με αρχή από την ηγεσία του, να είναι σε διαρκή επαφή και ακρόαση με την κοινωνία και τα προβλήματά της, σε μία αμφίδρομη ροή διεργασιών, αναζητήσεων, προαεγγίσεων και χρήσιμων συμπερασμάτων.

Τί είπε ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ

Στρατηγός Δημ. Χούπης

Με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση σας καλωσορίζω, εκ μέρους του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, στην Ημερίδα με θέμα «Στρατηγική Προσαρμογής των Ενόπλων Δυνάμεων στην Κλιματική Αλλαγή: Προκλήσεις, Δράσεις και Προοπτικές», η οποία πραγματεύεται ένα ζήτημα κομβικής σημασίας για την εθνική και διεθνή ασφάλεια, τη στρατηγική σταθερότητα και την επιχειρησιακή επάρκεια των Ενόπλων Δυνάμεων: την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. 

Η παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση δεν αποτελεί πλέον μια θεωρητική ή μακρινή απειλή· είναι μια απτή πραγματικότητα, η οποία ήδη επηρεάζει πολυεπίπεδα τις επιχειρησιακές μας δυνατότητες, τη διαθεσιμότητα των μέσων, την ανθεκτικότητα των υποδομών και εντέλει την ίδια μας την αποστολή.

Η κλιματική αλλαγή λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής προϋπαρχουσών κρίσεων και ως γενεσιουργός παράγοντας νέων μορφών αστάθειας, μετασχηματίζοντας με ταχείς ρυθμούς το επιχειρησιακό περιβάλλον και, κατ’ επέκταση, το τοπίο ασφαλείας εν συνόλω. Το φάσμα των επιπτώσεων εκτείνεται από την αύξηση των φυσικών καταστροφών και την ενεργειακή αστάθεια, έως την πρόκληση γεωπολιτικών εντάσεων και μεταναστευτικών ροών και την αναζωπύρωση συγκρούσεων για φυσικούς πόρους. 

Στο πλαίσιο αυτό, οι Ένοπλες Δυνάμεις, ως θεματοφύλακες της ασφάλειας και της σταθερότητας, καλούνται άμεσα και αποτελεσματικά να αναδιαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουν, επιχειρούν, εκπαιδεύονται και υποστηρίζουν την κοινωνία, μέσα από ένα νέο πρίσμα: το πρίσμα της περιβαλλοντικής ευθύνης και της στρατηγικής ανθεκτικότητας.

Η ανταπόκριση στις νέες συνθήκες δεν περιορίζεται σε επίπεδο διακηρύξεων, αλλά υλοποιείται μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις. Σε πλήρη εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις της Πολιτικής Ηγεσίας, εκπονούμε και εφαρμόζουμε μια συγκροτημένη και ολιστική στρατηγική περιβαλλοντικής προσαρμογής, με σκοπό την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στον πυρήνα της στρατιωτικής λειτουργίας: στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, στην ενεργειακή αναβάθμιση των υποδομών μας, στην εκπαίδευση, καθώς και στον κοινωνικό ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων δια της ενσωμάτωσης αυτών στην στρατιωτική μεταρρύθμιση του ΥΠΕΘΑ, γνωστή ως «Ατζέντα 2030».

Πρωταρχική μας μέριμνα είναι η ένταξη της περιβαλλοντικής διάστασης στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Η καταγραφή και συλλογή στοιχείων και διδαγμάτων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις τρέχουσες επιχειρήσεις και τα πεδία των ενόπλων συρράξεων, μας επιτρέπουν να προβούμε σε εκτίμηση και ανάλυση της επικινδυνότητας των εν λόγω επιπτώσεων στη γεωπολιτική μας γειτονιά και στην περιοχή επιχειρησιακής μας ευθύνης, με σκοπό την ενσωμάτωση των συμπερασμάτων σε μελλοντικές ασκήσεις – επιχειρήσεις. 

Τοιουτοτρόπως, η περιβαλλοντική παράμετρος εντάσσεται πλέον συστηματικά στα σχέδια επιχειρήσεων και στις στρατιωτικές ασκήσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η ρεαλιστική εκπαίδευση των στελεχών σε συνθήκες μεταβαλλόμενου και συχνά ακραίου φυσικού περιβάλλοντος.

Επιπροσθέτως, βασική προτεραιότητα μας αποτελεί η επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία, ώστε να αναπτυχθούν τεχνολογικές λύσεις που ενισχύουν την ανθεκτικότητα, τη βιωσιμότητα και την επιχειρησιακή μας ετοιμότητα. Η στρατηγική προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή συνδυάζει την τεχνική καινοτομία με το μακροπρόθεσμο όραμα, περιλαμβάνοντας δράσεις όπως την ενεργειακή αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και υποδομών και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας, με γνώμονα την εξοικονόμηση φυσικών πόρων και τη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος. 

Μέσω της εφαρμογής πιστοποιημένων Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης, της χρήσης «πράσινων» τεχνολογιών, όπως Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μικροδικτύων και βιοκλιματικού σχεδιασμού, καθώς και της διαρκούς αξιολόγησης της ενεργειακής μας κατανάλωσης, επιχειρούμε καθοριστικά βήματα προς την εξασφάλιση της ενεργειακής αυτάρκειας και αυτονομίας των Ενόπλων Δυνάμεων, επιτυγχάνοντας, πέραν του σημαντικού επιχειρησιακού πλεονεκτήματος, και αξιοσημείωτη συρρίκνωση των ενεργειακών δαπανών.

Η καινοτομία αξιοποιείται, επίσης, στην απόκτηση πρόσβασης σε προηγμένα και αξιόπιστα εργαλεία εκτίμησης κινδύνου. Προς τούτο, ο ΣΤ’ Κλάδος του ΓΕΕΘΑ και το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ) συντονίζουν δράσεις και συνέργειες μεταξύ των ΕΔ, της βιομηχανίας και της επιστημονικής κοινότητας, με σκοπό τη μετουσίωση των επιχειρησιακών απαιτήσεων σε ερευνητικά έργα και, συνακόλουθα, τη σταδιακή υλοποίηση λύσεων προσαρμοσμένων στο μεταβαλλόμενο γεωστρατηγικό περιβάλλον.

Παράλληλα, ο κοινωνικός ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων αναδεικνύεται έτι περαιτέρω μέσω της αδιάλειπτης υποστήριξης του κοινωνικού συνόλου στην πρόληψη και διαχείριση φυσικών καταστροφών, με τη συμμετοχή μας με προσωπικό και μέσα, μεταξύ άλλων, στη δασοπυρόσβεση, στις επιχειρήσεις απεγκλωβισμού, στην αποκατάσταση υποδομών και στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πλείστες περιπτώσεις, η οποία αναβαθμίζεται έτι περαιτέρω διά της στενής συνεργασίας με την Πολιτική Προστασία, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους θεσμικούς φορείς, αποτελώντας μείζονα απόδειξη ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις στέκονται έμπρακτα αρωγός της κοινωνίας, όχι μόνο σε περιόδους κρίσης αλλά και σε συνθήκες ειρήνης.

Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και την ευαισθητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού μας. Η παρεχόμενη εκπαίδευση, ήδη από τα πρώτα στάδια των Στρατιωτικών Σχολών έως τη διαρκή επαγγελματική κατάρτιση και επιμόρφωση, περιλαμβάνει πλέον θεματικές σχετικές με την περιβαλλοντική ασφάλεια, την κλιματική ανθεκτικότητα και τη διαχείριση κινδύνων που απορρέουν από φυσικά φαινόμενα. 

Περαιτέρω, το προσωπικό ενθαρρύνεται να συμμετέχει ενεργά σε εθελοντικές δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος (π.χ. αναδάσωση, καθαρισμός ακτών και εξοικονόμηση πόρων) σε συνεργασία με τοπικούς φορείς. Τοιουτοτρόπως, η περιβαλλοντική συνείδηση αναδεικνύεται εν τοις πράγμασι ως οργανικό στοιχείο του επαγγελματισμού, της πειθαρχίας, της κουλτούρας και του ήθους του στρατιωτικού.

Η μεταρρυθμιστική στρατηγική των Ενόπλων Δυνάμεων επιβάλλει την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή όχι ως επιλογή, αλλά ως επιταγή. Δεν είναι μόνο θέμα τεχνικών ή διοικητικών ρυθμίσεων – είναι πάνω απ’ όλα θέμα στρατηγικής κουλτούρας και ηθικής δέσμευσης, είναι μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για τη διατήρηση της εθνικής μας ασφάλειας. Και η επιτυχία αυτής της προσαρμογής εξαρτάται από όλους μας.

Η πρόκληση είναι σαφώς συλλογική, αλλά δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η ευθύνη του καθενός παραμένει ατομική. Όλοι θα πρέπει να εργαστούμε με αποφασιστικότητα, συνέπεια και συλλογική συνείδηση, ώστε οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να παραμείνουν και στον κομβικό αυτό τομέα δράσης πρότυπο ανθεκτικότητας, προσαρμοστικότητας και προσφοράς για ένα βιώσιμο και ελπιδοφόρο μέλλον.

Ο χαιρετισμός

από τον ΥΕΘΑ Ν. Δένδια

Θα ήθελα απλώς να κάνω ένα μικρό σχόλιο, για να υπογραμμίσω πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα και πόσο η μεταρρύθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων επιτρέπει να είναι πολύ πιο ευαίσθητοι οι δέκτες της πραγματικότητας και κυρίως πολύ πιο εύκολοι αποδέκτες της ανάγκης για μια συνολική μεταρρύθμιση.

Κάτι που οφείλω να πω δεν είναι μέσα στη φύση ενός μηχανισμού τέτοιου όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις, όχι μόνο της Πατρίδας μας αλλά και διεθνώς.

Είχα την ευκαιρία και τον λίγο χρόνο να δώσω μια ματιά στο πρόγραμμα των ομιλιών και των τοποθετήσεων και των συζητήσεων στο πλαίσιο της Ημερίδας και θα ήθελα να σας συγχαρώ ειλικρινά γι’ αυτό. Γιατί αποδεικνύει ότι είμαστε-θα μου επιτρέψετε το είμαστε, για την ευρύτερη οικογένεια των Ενόπλων Δυνάμεων – ευαίσθητοι αποδέκτες των μηνυμάτων των καιρών. Όχι μόνο στο στενό πλαίσιο της εκπλήρωσης του βασικού καθήκοντος, του συνταγματικού καθήκοντος των Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή την προστασία της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Πατρίδας μας, της αξιοπρέπειας και της ζωής των Ελλήνων πολιτών, αλλά και των ευρύτερων αναγκών οι οποίες βρίσκονται μπροστά μας.

Οι Ένοπλες Δυνάμεις αντιλαμβάνονται το φαινόμενο, είναι φανερό από την τοποθέτηση του κ. Αρχηγού, και με τους δυο διαφορετικούς τρόπους, και με τους δυο διαφορετικούς άξονες.

Από τη μια πλευρά, είναι οι καταναλωτές περιβαλλοντικών πόρων, και υπό αυτή την έννοια πρέπει να είναι και συμμέτοχοι στην προστασία του περιβάλλοντος έχοντας αντιληφθεί τις ριζικές αλλαγές που φέρνει η Κλιματική Αλλαγή. Οι Γάλλοι το λένε «réchauffement climatique», ακούγεται στα αυτιά μου παρότι δεν μετέχω τόσο της γαλλικής κουλτούρας, ως κάτι το ιδιαίτερα απειλητικό. 

Οι Ένοπλες Δυνάμεις λοιπόν το προσλαμβάνουν και επιχειρούν ως ενσυνείδητος καταναλωτής πόρων που ανήκουν στην κοινωνία και στην ανθρωπότητα να ελαττώσουν κατά το δυνατόν την κατανάλωση αυτών των πόρων και να προστατεύσουν το περιβάλλον με ολόκληρη σειρά μέτρων και στρατηγικών, από τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, από την προστασία των κτηρίων, από τον διαφορετικό σχεδιασμό των ασκήσεων κ.λπ.

Υπάρχει, όμως, και μια δεύτερη παράμετρος που είναι πολύ κοντά στο συνταγματικό καθήκον, και αυτό είναι η προστασία της κοινωνίας πια των Ελλήνων πολίτων, αλλά θέλω να πω και συνολικά των συνάνθρωπων μας, γιατί πολλές φορές έχετε επιχειρήσει και πέρα των συνόρων της επικρατείας, η προστασία λοιπόν του ανθρώπου από τις συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής.

Έχω υπηρετήσει, όπως ίσως μερικοί από εσάς ξέρετε, τις Ένοπλες Δυνάμεις. Υπήρξα Δόκιμος Αξιωματικός, υπηρέτησα 28 μήνες, δεν θα ξεχάσω ότι κοιμόμουν με κουβέρτα – τότε δεν είχαμε sleeping bags – σε βουνά και μάλιστα πολλές φορές σε βουνά της Αττικής, με μια άσπρη πετσέτα γύρω από τον λαιμό μας προσπαθώντας να καταπολεμήσουμε επί μέρες τις πυρκαγιές που από τότε δεκαετίες πίσω ταλαιπωρούσαν τη χώρα μας. Τώρα, με την ίδρυση της ΔΙΚΑΦΚΑ, της αρμόδιας Διεύθυνσης για τις φυσικές καταστροφές και με τις δυνατότητες που έχει και τον επαγγελματισμό που χαρακτηρίζει τον Διοικητή Στρατηγό και τα στελέχη της, έχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις τη δυνατότητα να παρέχουν άλλες υπηρεσίες προστασίας στην ελληνική κοινωνία.

Κάνουμε λοιπόν και τα δυο. Πρώτον, προστατεύουμε διά του παραδείγματος, δεύτερον, εξάγουμε ασφάλεια προς την κοινωνία επιτελώντας το συνταγματικό μας καθήκον.

Αλλά, και καταλήγω, το γεγονός ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις αυτής της χώρας προσλαμβάνουν την ανάγκη να συζητήσουν στο πλαίσιο μιας Ημερίδας, μιας ανοιχτής συζήτησης, όχι ενός κλειστού συμβουλίου το οποίο βασίζεται σε μια ιεραρχική υπακοή, στη διαταγή όπως πρέπει. Στο πλαίσιο λοιπόν μια Ημερίδας για την στρατιωτική προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, θέλω να πω ότι είναι ίσως από τα πιο περήφανα πρώτα αποτελέσματα της «Ατζέντας 2030», της συνολικής μεταρρύθμισης των Ενόπλων Δυνάμεων. Γιατί υπογραμμίζουν τη δυνατότητα των ΕΔ να λειτουργούν μεν με σκληρή πειθαρχία και αποτελεσματικότητα στο πεδίο εκτέλεσης του καθήκοντος, αλλά να σκέφτονται επίσης και να προσλαμβάνουν με ανοιχτό μυαλό και με ευρύτερη δυνατότητα τα μηνύματα των καιρών.

Θα ήθελα να σας συγχαρώ και να σας ευχηθώ καλή επιτυχία.