Oι Παλαιστίνιοι είχαν κράτος του οποίου είχαν αναλάβει την αποκλειστική διοίκηση, με πληθυσμό 2.500.000 κατοίκους και μια μαγευτική ακτογραμμή στη Μεσόγειο. Και αντί να επιδιώξουν την ευημερία τους, δαπάνησαν δισεκατομμύρια δολάρια σε τούνελ -σχεδόν ενάμισι χρόνο μετά, οι Ισραηλινοί ακόμα ανατινάσσουν σήραγγες- σε όπλα και στη συντήρηση ενός ολόκληρου στρατού. Σήμερα αυτό το κράτος, με αποκλειστικά δική τους ευθύνη, δεν υπάρχει. Φανατισμένοι ηγέτες πίστεψαν πως θα άλλαζαν τον ρου της Ιστορίας μετά την 7η Οκτωβρίου 2023. Όντως, τα κατάφεραν, αλλά σε βάρος τους. Ο χάρτης της ευρύτερης περιοχής αναδιαμορφώνεται όχι με τη δική τους σφραγίδα, αλλά με αυτήν των εχθρών τους...

Γνωρίζουμε 

γιατί πολεμούν

 οι Παλαιστίνιοι;

Μήπως για να αποκτήσουν δική τους πατρίδα; Ή μήπως για να καταστρέψουν το Ισραήλ; Ή μήπως πολεμούν για να αποκτήσουν δική τους πατρίδα επάνω στις στάχτες του Ισραήλ; Πόσες αριστερές ψυχούλες που φορούν την παλαιστινιακή μαντίλα γνωρίζουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των Παλαιστινίων ουδέποτε, μα ουδέποτε, είχε αποδεχθεί την ύπαρξη δύο κρατών; Μια κατάσταση που επικρατεί και στις μέρες μας. Ήθελαν και θέλουν ένα παλαιστινιακό κράτος, με μια θρησκευτική, εβραϊκή μειονότητα.

Δε χρειάζονται πολλά λόγια. Ας διαβάσουμε τις δηλώσεις όσων ηγετικών στελεχών της Χαμάς έχουν επιζήσει -προς το παρόν- για να διαπιστώσουμε πως το πρόβλημά τους δεν είναι η ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, αλλά η εξαφάνιση του Ισραήλ από τον χάρτη. Τον ίδιο ακριβώς στόχο έχουν και οι ένοπλες οργανώσεις των Παλαιστινίων που δρουν στη Δυτική Όχθη και επιχειρούν πλήγματα σε μεμονωμένους Ισραηλινούς πολίτες. Έδρα τους η Τζενίν.

Η προοπτική των δύο κρατών εισήχθη έξωθεν και όταν αυτή η προοπτική έφτασε πολύ κοντά στην πραγμάτωσή της, συγκρούστηκε με την πραγματικότητα. Μετά τις συμφωνίες του Όσλο, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι παλαιστινιακές οργανώσεις που αντιδρούσαν στη συμφωνία των δύο κρατών, έσπειραν τον θάνατο σε πόλεις του Ισραήλ εξαπολύοντας τις επιθέσεις αυτοκτονίας σε στάσεις λεωφορείων, σε νυκτερινά κέντρα και σε πολυσύχναστους χώρους. Φυσικά, η δράση έφερε και την αντίδραση.

Άλλωστε, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι Παλαιστίνιοι είχαν κράτος του οποίου είχαν αναλάβει την αποκλειστική διοίκηση, με πληθυσμό 2.500.000 κατοίκους και μια μαγευτική ακτογραμμή στη Μεσόγειο. Και αντί να επιδιώξουν την ευημερία τους, δαπάνησαν δισεκατομμύρια δολάρια σε τούνελ -σχεδόν ενάμισι χρόνο μετά, οι Ισραηλινοί ακόμα ανατινάσσουν σήραγγες- σε όπλα και στη συντήρηση ενός ολόκληρου στρατού. Σήμερα αυτό το κράτος, με αποκλειστικά δική τους ευθύνη, δεν υπάρχει. Φανατισμένοι ηγέτες πίστεψαν πως θα άλλαζαν τον ρου της Ιστορίας μετά την 7η Οκτωβρίου 2023. Όντως, τα κατάφεραν, αλλά σε βάρος τους. Ο χάρτης της ευρύτερης περιοχής αναδιαμορφώνεται όχι με τη δική τους σφραγίδα, αλλά με αυτήν των εχθρών τους.

Γιατί τα γράφω αυτά; Για να πω στις αριστερές ψυχούλες πως η λύση των δύο κρατών αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει στο τραπέζι. Θα υπάρξει με εκείνους τους όρους που θα εξασφαλίζουν στο 100% την ασφάλεια όλων των πολιτών του Ισραήλ, και αυτό θα γίνει με την εγγύηση και την επιστασία του Ισραήλ. Μέχρι τότε υπάρχει δρόμος μακρύς, διότι για να συμβεί αυτό θα πρέπει όλοι οι Παλαιστίνιοι να επανεκπαιδευτούν, ώστε οι επόμενες γενιές τους να αποβάλουν από την ψυχή τους το μίσος για τους Ισραηλινούς και από το μυαλό τους τη βία ως μέσο επίλυσης των διαφορών. Μπορεί να γίνει αυτό;

*Ειρήσθω εν παρόδω, μέχρι το 1968, δηλαδή επί 20 χρόνια, η Γάζα ανήκε στην Αίγυπτο και η Δυτική Όχθη στην Ιορδανία. Ουδείς Ισραηλινός κατοικούσε σε αυτές τις περιοχές. Και για να μην ξεχνιόμαστε, ο πρώτος αραβοϊσραηλινός πόλεμος (1948-1949) δεν αφορούσε την ίδρυση Παλαιστινιακού κράτους. Οι στρατοί των αραβικών κρατών επιτέθηκαν στο Ισραήλ για να το σβήσουν από τον χάρτη και να μοιραστούν τα εδάφη που κατείχε.

Τους επόμενους μήνες αναμένεται να ξεκινήσει η υλοποίηση της πρώτης φάσης των κατασκευαστικών εργασιών με προϋπολογισμό 650 εκατ. ευρώ για την επέκταση του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», ώστε να είναι σε θέση να υποδεχθεί 33 εκατ. επιβάτες έως το 2028. Οι εργασίες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την επέκταση του υφιστάμενου τερματικού σταθμού κατά περίπου 81.000 τ.μ., την κατασκευή πρόσθετων θέσεων στάθμευσης αεροσκαφών, όπως και τη δημιουργία του νέου πολυώροφου κτιρίου στάθμευσης οχημάτων. Για τον σχεδιασμό και την κατασκευή των δύο τελευταίων έργων, συνολικού προϋπολογισμού 188 εκατ. ευρώ, η διοίκηση του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) πραγματοποιεί διαγωνισμό με καταληκτική ημερομηνία υποβολής προσφορών την Παρασκευή 10 Ιανουαρίου..

 Από την "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

"ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 04/01/25

Η σημαντική αύξηση των επενδύσεων, η οποία τροφοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, αποτελεί βασικό παράγοντα διαφοροποίησης από το 2024. Η ώθηση που θα δοθεί σε τομείς όπως η ψηφιακή μετάβαση και η πράσινη ανάπτυξη αναμένεται να δημιουργήσει ένα νέο τοπίο στην ελληνική οικονομία. Η σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού σε συνδυασμό με την ομαλή υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργούν ένα ευνοϊκότερο μακροοικονομικό περιβάλλον σε σχέση με το 2024. Επιπλέον, η προσδοκώμενη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) κάτω του 5% θα αποτελέσει σημαντική διαφοροποίηση για τον τραπεζικό τομέα το 2025, ενισχύοντας την κεφαλαιακή του επάρκεια. Η αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας αναμένεται να είναι πιο έντονες το 2025, λόγω της δυναμικής που θα προσδώσει στην οικονομία το Ταμείο Ανάκαμψης...

 Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ/Οικονομία"

Γιατί το 2025 θα διαφέρει 

στην Ελλάδα από το 2024

Ευκαιρίες και κίνδυνοι συνυπάρχουν, καθώς η χώρα κινείται ανάμεσα στην ανάπτυξη, τις γεωπολιτικές αναταράξεις και το δημογραφικό πρόβλημα

ΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΣΚΟΥΦΟΥ,

        ΠΕΤΡΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ

        ΚΑΙ ΛΕΩΝΙΔΑ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

Το 2025 αναμένεται να είναι μια χρονιά – ορόσημο για την ελληνική οικονομία, σηματοδοτώντας μια σημαντική στροφή σε σχέση με το 2024. Η αισιοδοξία για δυναμική ανάπτυξη πηγάζει από μια σειρά παραγόντων, με κυριότερο την πλήρη ενεργοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Η ώθηση που θα δοθεί σε στρατηγικούς τομείς, όπως οι υποδομές, η ψηφιακή μετάβαση και η πράσινη ανάπτυξη, διαμορφώνει ένα νέο τοπίο, πλούσιο σε ευκαιρίες. Παράλληλα, η σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας δημιουργούν ένα ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα εισέρχεται σε μια νέα εποχή δυναμικής ανάπτυξης, με ρυθμό που προβλέπεται να ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Κεντρικό ρόλο σε αυτή την ανοδική πορεία θα διαδραματίσει το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο θα διοχετεύσει περίπου 30 δισεκατομμύρια ευρώ στην ελληνική οικονομία, καλύπτοντας περίπου το 16% του ΑΕΠ. 

Τα κεφάλαια αυτά θα κατευθυνθούν σε έργα υποδομών, ψηφιακού μετασχηματισμού και πράσινης μετάβασης, ενισχύοντας τις επενδύσεις, που προβλέπεται να φτάσουν τα 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με ρυθμό 2,3% το 2025, ενώ το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) εκτιμά τον ρυθμό ανάπτυξης στο 2%.

Γιατί το 2025 διαφέρει; Η σημαντική αύξηση των επενδύσεων, η οποία τροφοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, αποτελεί βασικό παράγοντα διαφοροποίησης από το 2024. Η ώθηση που θα δοθεί σε τομείς όπως η ψηφιακή μετάβαση και η πράσινη ανάπτυξη αναμένεται να δημιουργήσει ένα νέο τοπίο στην ελληνική οικονομία. 

Η σταδιακή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού σε συνδυασμό με την ομαλή υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης δημιουργούν ένα ευνοϊκότερο μακροοικονομικό περιβάλλον σε σχέση με το 2024. Επιπλέον, η προσδοκώμενη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) κάτω του 5% θα αποτελέσει σημαντική διαφοροποίηση για τον τραπεζικό τομέα το 2025, ενισχύοντας την κεφαλαιακή του επάρκεια. Η αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας αναμένεται να είναι πιο έντονες το 2025, λόγω της δυναμικής που θα προσδώσει στην οικονομία το Ταμείο Ανάκαμψης.

Οικονομία: Ανάπτυξη 2%-2,5%. Οι προβλέψεις για την ελληνική οικονομία το 2025 από τους εγχώριους και διεθνείς οργανισμούς συγκλίνουν σε μια θετική πορεία, με ρυθμό ανάπτυξης που αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 2% και 2,5%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,3% και πληθωρισμό 2,5%, ενώ το ΔΝΤ εκτιμά τον ρυθμό ανάπτυξης στο 2% και τον πληθωρισμό στο 2,4%. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,5% και πληθωρισμό 2,1%, ενώ το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,3% και πληθωρισμό 2,8%.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ελληνική οικονομία αναμένεται να επωφεληθεί από την αύξηση των επενδύσεων, η οποία προβλέπεται να φτάσει το 7,9% το 2025, καθώς και από την ανάκαμψη του τουρισμού. Παράλληλα, η Επιτροπή εκτιμά ότι η ανεργία θα συνεχίσει να μειώνεται, φτάνοντας στο 10,8% το 2025. Από την πλευρά του, το ΔΝΤ επισημαίνει ότι η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην αντιμετώπιση των μακροχρόνιων ανισορροπιών, αλλά χρειάζεται συνεχής πολιτική δράση για να διασφαλιστούν η ισχυρή ανάπτυξη και η δημοσιονομική βιωσιμότητα. Το Ταμείο υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας και θα προσελκύσουν ξένες επενδύσεις.

Επιχειρήσεις: Θετικές προοπτικές. Το 2025 αναμένεται να είναι μια χρονιά με θετικές προοπτικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Η αύξηση των επενδύσεων, η ανάκαμψη του τουρισμού και η ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξή τους. 

Σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ), οι πωλήσεις των επιχειρήσεων αναμένεται να αυξηθούν κατά 3% σε αποπληθωρισμένους όρους το 2025. Η Alpha Bank προβλέπει αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων κατά 5%, ενώ η Eurobank εκτιμά ότι η αύξηση των επενδύσεων θα φτάσει το 8%. Η πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία και ευκαιρίες, χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης, θα ενισχύσει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, παρά τις προκλήσεις που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν, όπως η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και η γραφειοκρατία. 

Για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων κρίνεται απαραίτητη η επένδυση στην καινοτομία και την τεχνολογία, καθώς και η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα το 2024, η χώρα κατατάσσεται χαμηλά στις διεθνείς κατατάξεις για την ευκολία διεξαγωγής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα μπορούσε να συμβάλει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και στην ενίσχυση της ανάπτυξης.

Παράλληλα, η ManpowerGroup Ελλάδας, σε έρευνα που διεξήγαγε το φθινόπωρο του 2024, διαπίστωσε ότι οι προσδοκίες απασχόλησης στην Ελλάδα υποχωρούν σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο, αλλά διατηρούν το ισχυρό διψήφιο ποσοστό τους. Αυτό δείχνει ότι οι επιχειρήσεις, παρά τις προκλήσεις, διατηρούν την αισιοδοξία τους και σχεδιάζουν να προσλάβουν νέο προσωπικό. Συγκεκριμένα, το 42% των εργοδοτών στην Ελλάδα προτίθεται να αυξήσει το προσωπικό του κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025, ενώ μόλις το 7% αναμένει μείωση. Οι κλάδοι με τις υψηλότερες προσδοκίες απασχόλησης είναι η πληροφορική, οι τηλεπικοινωνίες και η ενέργεια.

Νοικοκυριά: Αύξηση εισοδημάτων. Η οικονομική ανάπτυξη και η βελτίωση της αγοράς εργασίας αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και της απασχόλησης, βελτιώνοντας την κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 10,8% το 2025, η οποία θα οφείλεται κυρίως στην αύξηση της απασχόλησης. Παράλληλα, εκτιμάται αύξηση των πραγματικών μισθών κατά 1,5% το 2025. 

Ωστόσο, τα ελληνικά νοικοκυριά εξακολουθούν να καλούνται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις, όπως η υψηλή φορολογία και το αυξημένο κόστος διαβίωσης. Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος αναμένεται να οδηγήσει σε ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία θα στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τη Eurostat, η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,8% το 2025. Η αύξηση της κατανάλωσης θα οφείλεται κυρίως στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος αλλά και στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος. 

Επιπλέον, η κατανάλωση θα ωφεληθεί και από τη μείωση του πληθωρισμού, η οποία θα ενισχύσει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση της κατανάλωσης αναμένεται να διαδραματίσει και η μείωση της φορολογίας, η οποία θα αφήσει περισσότερα χρήματα στη διάθεση των νοικοκυριών. Η αγορά εργασίας πιστεύεται ότι θα παρουσιάσει περαιτέρω βελτίωση το 2025, με την αύξηση της απασχόλησης να συνεχίζεται και το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται. 

Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα το 2024, η ανεργία αναμένεται να διαμορφωθεί στο 10,1% το 2025. Η μείωση της ανεργίας θα οφείλεται κυρίως στην αύξηση της απασχόλησης, η οποία θα ενισχυθεί από την οικονομική ανάπτυξη και την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων. Παράλληλα, η έκθεση αναφέρει ότι οι μισθοί θα αυξηθούν, ενισχύοντας το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση της απασχόλησης αναμένεται να διαδραματίσουν και τα προγράμματα κατάρτισης και επαγγελματικής εκπαίδευσης, τα οποία θα βοηθήσουν τους ανέργους να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Ακίνητα: Ισχυρή ζήτηση. Η αγορά ακινήτων στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει την ανοδική της πορεία και το 2025, με τη ζήτηση για κατοικίες να παραμένει ισχυρή. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι η αύξηση των τιμών των ακινήτων θα συνεχιστεί, αλλά με ηπιότερους ρυθμούς σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Η Πειραιώς προβλέπει αύξηση των τιμών των ακινήτων κατά 4%, ενώ η Scope εκτιμά ότι η αύξηση θα φτάσει το 5%. Η αύξηση των επιτοκίων ενδέχεται να επηρεάσει την αγορά ακινήτων το 2025, οδηγώντας σε ηπιότερους ρυθμούς ανόδου τιμών. 

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η ζήτηση για ακίνητα στην Ελλάδα αναμένεται να παραμείνει ισχυρή και το 2025. Η ζήτηση για κατοικίες θα πρέπει να υποστηρίζεται από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος και την ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας. Η ζήτηση για εμπορικά ακίνητα θα πρέπει να ενισχύεται από την ανάπτυξη του τουρισμού και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.

Τράπεζες: Σε πορεία ανάκαμψης.Ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει την πορεία ανάκαμψης και το 2025, με βελτίωση των οικονομικών μεγεθών και ενίσχυση της κερδοφορίας. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι η κερδοφορία των τραπεζών θα ενισχυθεί περαιτέρω, υποστηριζόμενη από την αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και την αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης. 

Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και η αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης θα συμβάλουν στην ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας και της ανθεκτικότητας του τραπεζικού συστήματος. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η μείωση των ΜΕΔ θα πρέπει να συνεχιστεί και το 2025, με τον δείκτη ΜΕΔ να υποχωρεί κάτω του 5%. Η Τράπεζα αναφέρει ότι η μείωση των ΜΕΔ θα πρέπει να στηρίζεται στην υλοποίηση σχεδίων εξυγίανσης, στην πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων και στην αναδιάρθρωση δανείων.

Η Τράπεζα της Ελλάδος τονίζει ότι η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης θα πρέπει να συνεχιστεί και το 2025, με τον ρυθμό αύξησης των δανείων να διαμορφώνεται στο 5%. Η Τράπεζα αναφέρει ότι η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης θα πρέπει να στηρίζεται στην ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης θα πρέπει να συνεχιστεί και το 2025, με το μέσο επιτόκιο των δανείων να υποχωρεί κάτω του 4%. Η Τράπεζα αναφέρει ότι η αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης θα πρέπει να στηρίζεται στη μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ και στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στον τραπεζικό κλάδο.

Συνολικά, ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα αναμένεται να συνεχίσει την πορεία ανάκαμψης και το 2025, με βελτίωση των οικονομικών μεγεθών και ενίσχυση της κερδοφορίας. Η μείωση των ΜΕΔ, η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και η αποκλιμάκωση του κόστους χρηματοδότησης θα συμβάλουν στην ενίσχυση της κεφαλαιακής επάρκειας και της ανθεκτικότητας του τραπεζικού συστήματος. Ωστόσο, η αύξηση των επιτοκίων ενδέχεται να επηρεάσει την κερδοφορία των τραπεζών, οδηγώντας σε περιορισμό της πιστωτικής επέκτασης.

Δημογραφικό: Η μεγάλη πρόκληση. Το δημογραφικό πρόβλημα αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία. Η γήρανση του πληθυσμού και η μείωση των γεννήσεων επιβαρύνουν το ασφαλιστικό σύστημα και περιορίζουν το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό. Για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μια σειρά από μέτρα, όπως η ενίσχυση των οικογενειακών επιδομάτων και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα και το δημογραφικό πρόβλημα εξακολουθεί να υφίσταται.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο πληθυσμός της Ελλάδας αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2025. Η μείωση του πληθυσμού θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, καθώς θα περιορίσει το διαθέσιμο εργατικό δυναμικό και θα επιβαρύνει το ασφαλιστικό σύστημα. Για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος κρίνεται απαραίτητη η λήψη πρόσθετων μέτρων, όπως η ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών και η προσέλκυση μεταναστών. Η προσέλκυση μεταναστών θα μπορούσε να συμβάλει στην κάλυψη των αναγκών της αγοράς εργασίας και στην αναζωογόνηση της οικονομίας.

Η ΣΑΦΗΣ ΥΠΕΡΟΧΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΕΝΑΝΤΙ ΑΥΤΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΗΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΝΙΚΟΥ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗ, ΜΕ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΝ ΕΚΦΕΡΟΜΕΝΟ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΣ ΔΗΜΟΣΙΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥΣ....

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 04-05/01/25

Η σημασία της εκφοράς του λόγου

ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ

Εχετε ποτέ αναρωτηθεί γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει καθιερώσει τις εβδομαδιαίες ανασκοπήσεις με τα βίντεο που ανεβάζει στο ΤικΤοκ; Δεν είναι κανένα μυστικό η απάντηση: επειδή βγαίνει πάντα πολύ καλός σε αυτά τα βίντεο. Λέει κάθε φορά αυτό που έχει να πει με το κατάλληλο ύφος, η άρθρωσή του είναι πάντα άψογη, ο λόγος του απλός, καθαρός και σαφής, ενώ επίσης έχει και τον πλήρη έλεγχο των λεγόμενων εξωγλωσσικών στοιχείων του προφορικού λόγου (επιφωνήματα, παύσεις, μορφασμοί του προσώπου κ.λπ.). Εν ολίγοις, ο κ. Μητσοτάκης είναι ένας, αν όχι καλός, οπωσδήποτε επαρκής ηθοποιός. Για τον λόγο αυτόν τα βίντεό του έχουν απήχηση και ο ίδιος έχει καθιερώσει αυτή τη μορφή εβδομαδιαίας επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους. Ωστόσο, ο κ. Μητσοτάκης δεν ήταν πάντα έτσι, θυμίζω. Δεν ήταν πάντα το ίδιο «χαρισματικός» στον δημόσιο λόγο του. Για την ακρίβεια, δεν ήταν καθόλου χαρισματικός. Δούλεψε για να βελτιώσει την εκφορά του λόγου του (και σε επίπεδο ορθοφωνίας και υποκριτικής) ώστε να φτάσει στο σημείο που είναι σήμερα.

Στην εποχή μας, με την ταχύτητα μετάδοσης των ειδήσεων, την εκμηδένιση των γεωγραφικών αποστάσεων και την έλλειψη του απαραίτητου χρόνου για την επεξεργασία του όγκου των πληροφοριών που δεχόμαστε, δεν υπάρχει άλλος τρόπος μαζικής επικοινωνίας για όσους πολιτεύονται. Το σύντομο μήνυμα με εικόνα και ήχο, που μεταδίδεται μέσω των σόσιαλ, είναι το αποτελεσματικότερο μέσο. Και, επειδή το περιεχόμενο του μηνύματος παύει να έχει αξία, εφόσον δεν εκπέμπεται με τον κατάλληλο τρόπο, είναι αυτονόητο ότι η εκφορά του λόγου γίνεται πρωταρχικής σημασίας για έναν πολιτικό, ιδίως αν έχει κυβερνητικές αξιώσεις. Με τον τρόπο αυτόν, λοιπόν, φτάνω στην περίπτωση του Νίκου Ανδρουλάκη.

Μια και μπήκαμε στο νέο έτος και είθισται να συνδυάζουμε την αλλαγή του χρόνου με αποφάσεις που υποτίθεται ότι αλλάζουν τη ζωή μας, το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει ο κ. Ανδρουλάκης φέτος θα ήταν να δουλέψει την εκφορά του λόγου του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ΠΑΣΟΚ έχει στις τάξεις των φίλων του εκλεκτούς επαγγελματίες ηθοποιούς που μπορούν να βοηθήσουν, ας διαλέξει εκείνον που του πάει για να το δουλέψει. Ξέρετε, δεν είναι καμία ντροπή αν το κάνει, ούτε θίγω κάτι ιδιωτικής φύσεως. Για τη φωνή του μιλάω, δηλαδή το κύριο μέσο που έχει ο καθένας μας για να επικοινωνεί με τους γύρω του. Ο χειρισμός της είναι μια δεξιότητα που τη χρειάζεται στη δουλειά του. Και ο πολιτικός, ο κάθε πολιτικός με αξιώσεις, εκτός από επαγγελματίας της πολιτικής, στις μέρες μας οφείλει να είναι και ηθοποιός. Τι να κάνουμε; Μας αρέσει, δεν μας αρέσει, έτσι είναι και μην το παιδεύουμε.

Στο ΠΑΣΟΚ, είμαι βέβαιος ότι έχουν επίγνωση του θέματος. Αν δεν είχαν, τότε δεν θα έβγαζαν στις τελευταίες ευρωεκλογές ένα ραδιοφωνικό σποτάκι, στο οποίο η φωνή του κ. Ανδρουλάκη ήταν ελαφρώς «πειραγμένη», ώστε να μαλακώσει η βαριά προφορά. Αν λοιπόν το δουλέψει με τη βοήθεια ειδικών, θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα, με τη διαφορά ότι θα είναι μόνιμο και φυσικό. Σε τελευταία ανάλυση, εκτός της Αννας Διαμαντοπούλου, το ΠΑΣΟΚ δεν διαθέτει προσωπικότητες κύρους, για να βγαίνουν μπροστά και να εκπροσωπούν το κόμμα ευπροσώπως. Συνεπώς, η εικόνα και ο λόγος του αρχηγού του είναι το ισχυρότερο στοιχείο για την προβολή των θέσεών του. Ας τα βελτιώσει λοιπόν…

ΤΡΥΠΑ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

Τεσσερισήμισι ώρες κράτησε η συζήτηση της διεθνούς κατάστασης των ηγετών της ΕΕ στο τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Από αυτές, οι τέσσερις ώρες ήταν για την Ουκρανία και τη στάση της Ευρώπης, ενώ η Συρία ήταν τα υπόλοιπα τριάντα λεπτά. Μπορείτε να φανταστείτε πού κατέληξαν οι ηγέτες ύστερα από τέσσερις ώρες; Στη διαπίστωση ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οπότε, θα περιμένουν να δουν ποια θα είναι η πολιτική στο Ουκρανικό της νέας κυβέρνησης στη Ουάσιγκτον και αναλόγως θα κρίνουν. Αν, δηλαδή, θέλουμε να συνοψίσουμε τέσσερις ώρες σύσκεψης σε τέσσερις λέξεις, θα λέγαμε: μια τρύπα στο νερό. Αυτή είναι, λοιπόν, η Ευρώπη από την οποία κάποιοι ονειροπόλοι και αιθεροβάμονες απαιτούν κοινή αμυντική πολιτική. Ευτυχώς, δηλαδή, που υπάρχει το ΝΑΤΟ. Διαφορετικά, αφήστε καλύτερα…

Η συγκεκριμένη πρόταση απευθύνεται κυρίως στη νέα ηγεσία των ΗΠΑ. Λέει ο Κύπριος πρόεδρος στον νεοεκλεγέντα Ντόναλντ Τραμπ: Εμείς οι Κύπριοι θέλουμε να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ, πίεσε εσύ την Τουρκία ώστε να βρεθεί μια έντιμη λύση, αποδεκτή από όλους. Τώρα, ποια λύση θεωρείται έντιμη, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Ομως είναι αυτονόητο πως η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ περνάει υποχρεωτικά μέσα από τη λύση του Κυπριακού και αυτό το υπογραμμίζει ο κ. Χριστοδουλίδης. Βέβαια, ουδείς γνωρίζει τις προτεραιότητες του Τραμπ και ουδείς γνωρίζει πώς θα χειριστεί συνολικά τον Ταγίπ Ερντογάν. Το μόνο σίγουρο, επί του παρόντος, είναι πως Ελλάδα και Κύπρος έχουν μια ισχυρή πρόσβαση προς τον Αμερικανό πρόεδρο: τον Νετανιάχου. Φυσικά η προοπτική ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δεν θα αρέσει στους πολλούς φίλους του «ξανθού γένους» σε Ελλάδα και Κύπρο, οι οποίοι και θα αποπειραθούν να την υπονομεύσουν από τα θεμέλιά της. Δηλαδή βάζοντας δυναμίτη σε οποιαδήποτε ουσιαστική προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού, όπως έκαναν το 2017 στο Κραν Μοντανά, όταν όλες οι πλευρές βρέθηκαν μια ανάσα από τη συμφωνία, αλλά η ελληνοκυπριακή πλευρά υπαναχώρησε...

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", και...

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 04/01/25

Η Κύπρος και το ΝΑΤΟ

ΤΟΥ ΣΑΚΗ ΜΟΥΜΤΖΗ

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δύο φορές αναφέρθηκε πρόσφατα στην ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, ένα θέμα που αποτελούσε ταμπού για το σοβιετόφιλο και μετά ρωσόφιλο κατεστημένο της Μεγαλονήσου. Βέβαια ο ίδιος αναγνώρισε και το προφανές: την άρνηση της Τουρκίας σε αυτό το ενδεχόμενο. Εδώ ταλαιπώρησε ο Ταγίπ Ερντογάν το ΝΑΤΟ με την ένταξη της Σουηδίας, μετατρέποντας μια τυπική πράξη σε μια μακρά διαπραγμάτευση, δεν θα βάλει εμπόδια στην ένταξη ενός κράτους του οποίου δεν αναγνωρίζει τη διεθνή οντότητα; Τότε γιατί ο Κύπριος πρόεδρος έχει ανοίξει ένα ζήτημα το οποίο γνωρίζει πως, εν τοις πράγμασι, δεν υφίσταται; Για ζύμωση; Για λόγους επικοινωνιακούς; Ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;

Ισως κάτι από όλα αυτά. Πρώτα πρώτα ο κ. Χριστοδουλίδης θέλει να αντιδιαστείλει την πολιτική του, επί του συγκεκριμένου θέματος, από αυτή των προκατόχων του. Οι κυπριακές ελίτ από το 1964 και μετά έτρεφαν μια αλλεργία προς κάθε λύση του κυπριακού προβλήματος που αναπόφευκτα θα ενέτασσε την Κύπρο στο ΝΑΤΟ. Οι λόγοι σήμερα είναι γνωστοί. Συνεπώς η πρόταση του Κύπριου προέδρου αποτελεί μια τομή στην Ιστορία της πατρίδας του. Γιατί έκανε αυτή τη θεαματική στροφή; Διότι διάβασε με καθαρή ματιά πώς διαμορφώνονται οι συσχετισμοί δυνάμεων στην περιοχή και επέλεξε τη σωστή πλευρά. Και αυτή την επιλογή του θέλει να την ολοκληρώσει με την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ.

Συγχρόνως, και αυτό είναι το «ζουμί» της υπόθεσης, η συγκεκριμένη πρόταση απευθύνεται κυρίως στη νέα ηγεσία των ΗΠΑ. Λέει ο Κύπριος πρόεδρος στον νεοεκλεγέντα Ντόναλντ Τραμπ: Εμείς οι Κύπριοι θέλουμε να ενταχθούμε στο ΝΑΤΟ, πίεσε εσύ την Τουρκία ώστε να βρεθεί μια έντιμη λύση, αποδεκτή από όλους. Τώρα, ποια λύση θεωρείται έντιμη, αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα. Ομως είναι αυτονόητο πως η ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ περνάει υποχρεωτικά μέσα από τη λύση του Κυπριακού και αυτό το υπογραμμίζει ο κ. Χριστοδουλίδης. Βέβαια, ουδείς γνωρίζει τις προτεραιότητες του Τραμπ και ουδείς γνωρίζει πώς θα χειριστεί συνολικά τον Ταγίπ Ερντογάν. Το μόνο σίγουρο, επί του παρόντος, είναι πως Ελλάδα και Κύπρος έχουν μια ισχυρή πρόσβαση προς τον Αμερικανό πρόεδρο: τον Νετανιάχου.

Φυσικά η προοπτική ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ δεν θα αρέσει στους πολλούς φίλους του «ξανθού γένους» σε Ελλάδα και Κύπρο, οι οποίοι και θα αποπειραθούν να την υπονομεύσουν από τα θεμέλιά της. Δηλαδή βάζοντας δυναμίτη σε οποιαδήποτε ουσιαστική προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού, όπως έκαναν το 2017 στο Κραν Μοντανά, όταν όλες οι πλευρές βρέθηκαν μια ανάσα από τη συμφωνία, αλλά η ελληνοκυπριακή πλευρά υπαναχώρησε. Σήμερα, βέβαια, το πολιτικό κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό, όχι μόνο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, αλλά πρωτίστως σε ολόκληρη την περιοχή μας. Οπότε τίποτα δεν αποκλείεται.

...από το "ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ"

Ο τέταρτος άγνωστος Χ αφορά την ίδια τη δυτική δημοκρατία καθώς αντιμετωπίζει ήδη μια πρόκληση πραγματικά καινούργια και σχετικά άγνωστη. Ο πρωταγωνιστής της άλλωστε το δηλώνει ευθέως μετονομάζοντας το Τwitter σε Χ. Πρόκειται για την ανάδυση μιας Τεχνολογικής Ακροδεξιάς που εμφανίζεται σαν συμμαχία του τραμπισμού με πρωταγωνιστές της Σίλικον Βάλεϊ όπως ο Μασκ. Εκπρόσωποι μιας απίστευτης οικονομικής εξουσίας στις αγορές, κυρίαρχοι της παγκόσμιας ψηφιακής υποδομής, ελεγκτές κατά πρωτοφανή τρόπο της ιδιωτικής ζωής και της συμπεριφοράς των ανθρώπων, εισβάλλουν πλέον ευθέως στην Πολιτική. Διεκδικούν να είναι οι αναγεννητές ενός ξεπερασμένου Κόσμου όπως απέδειξαν ότι είναι στην τεχνολογία. Πρωταθλητές της ταχύτητας των κλικ που θα απαλλάξουν τη δημοκρατική Πολιτική από τις γραφειοκρατικές και εργώδεις μαζικές διαδικασίες. Ευαγγελιστές ενός φουτουριστικού πολιτικού μέλλοντος που ως εκ τούτου αξίζουν τη συγκατάθεσή μας. Αυτή η αναδυόμενη Τεχνολογική Ακροδεξιά προσωποποιείται στη συμμαχία Τραμπ – Μασκ, η οποία μπορεί να αποδειχτεί πρόσκαιρη. Το φαινόμενο όμως υπερβαίνει τα πρόσωπα και προεκτείνεται στο μέλλον. Θα είναι το μείζον πολιτικό πρόβλημα της νέας εποχής. Που υπενθυμίζει ωστόσο μια κεκτημένη γνώση την οποία επώδυνα μάθαμε τον προηγούμενο αιώνα. Οτι η σχέση Καπιταλισμού και Δημοκρατίας κατά περιόδους γίνεται αντιφατική και συγκρουσιακή.

 Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ". 04-05/01/25

Αγνωστοι Χ σε γνωστό σκοτεινό φόντο

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ*

Λίγες αφορμές για αισιοδοξία μάς προσέφεραν τα αφιερώματα που παραδοσιακά κατακλύζουν τα μαζικά μέσα ενημέρωσης για την αλλαγή του χρόνου. Τόσο εκείνα που αφορούσαν το κλείσιμο του 2024, όσο και οι προβλέψεις για το 2025 περιέγραφαν ένα παγκόσμιο τοπίο σκοτεινό. Υπάρχουν οι προφανείς παράγοντες που τροφοδοτούν την ένταση και την αβεβαιότητα στον Κόσμο, αλλά αυτοί οι παράγοντες κάθονται πάνω σε βαθύτερες αιτίες που σκοτεινιάζουν το φόντο. Στους πρώτους, τους προφανείς, προεξάρχουν τέσσερις άγνωστοι Χ που θα δρομολογήσουν τις εξελίξεις όχι μόνο το 2025 αλλά σε μακρύτερο ορίζοντα – ας αφήσουμε εκτός τη Συρία και τη Μέση Ανατολή όπου η κατάσταση είναι ακόμα τελείως απρόβλεπτη.

Ο πρώτος είναι ασφαλώς ο Τραμπ που αναλαμβάνει καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου. Αγνωστος Χ; Σε αρκετό βαθμό ναι. Το ερώτημα που αφορά πρωτίστως τους ίδιους τους αμερικανούς πολίτες είναι αν οι θεσμοί θα ελέγξουν και θα πειθαρχήσουν τις ακρότητες του τραμπισμού. Τον υπόλοιπο όμως Κόσμο αφορά περισσότερο το ερώτημα τι είδους διεθνή πολιτική θα ακολουθήσει ο νέος πρόεδρος, τι από όσα έχει πει θα εφαρμόσει ή θα τον αφήσουν να εφαρμόσει; Η κεντρική κατεύθυνση «πρώτα η Αμερική» σημαίνει έτσι κι αλλιώς μια στροφή στον εθνικισμό, στον απομονωτισμό, στον προστατευτισμό, στην αντιμεταναστευτική ατζέντα. Συνεπώς την εγκατάλειψη των προσπαθειών και των δεσμεύσεων των ΗΠΑ να περισώσουν τα υπόλοιπα της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης που καθιερώθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Είναι σαφές ότι η Αμερική δεν έχει πλέον την ισχύ να λειτουργήσει ως ηγεμονική δύναμη στον Κόσμο, συνεχίζει όμως να έχει καθοριστική επιρροή στο παγκόσμιο σκηνικό. Ο Τραμπ πρεσβεύει μια πολιτική αντίληψη σχέσεων που βασίζονται στην ωμή ισχύ και στις μεμονωμένες συναλλαγές με συμμάχους και αντιπάλους, χωρίς να είναι σαφές το στρατηγικό πλαίσιο που προκρίνει πέρα από το επιφανειακό «πρώτα η Αμερική». 

Αν αυτή θα είναι η πρακτική του, τότε θα τροφοδοτήσει τη διεθνή αστάθεια ενός ήδη επικίνδυνα ασταθούς Κόσμου. Επίσης, θα υποσκάψει ακόμα περισσότερο την ενότητα και τη δυνατότητα της Δύσης ως συνόλου, να πρωταγωνιστήσει στην καθιέρωση ενός νέου διεθνούς ρυθμιστικού πλαισίου που θα δαμάσει τους σημερινούς οξυμμένους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς. Οσο και αν κατηγορείται για υποκρισία, ο διεθνής ρόλος της Δύσης βασιζόταν στη διακηρυγμένη πρόθεσή της να συνδυάσει την Ισχύ με τους Κανόνες και την υποστήριξη της Δημοκρατίας ανά τον Κόσμο. Μια Αμερική, και μια Δύση, απογυμνωμένη από τις ηθικές προϋποθέσεις της δυτικής δημοκρατίας, θα είναι οριστική επικύρωση ενός Κόσμου βίας και διεθνούς αναρχίας.

Ο δεύτερος επίκαιρος άγνωστος Χ είναι η Ουκρανία. Θα σταματήσει ο πόλεμος και πώς; Ποιος θα θεωρηθεί νικητής σε στρατηγικό και συμβολικό πολιτικό επίπεδο; Η Ουκρανία έδωσε έναν ηρωικό αγώνα κατά της βάρβαρης ρωσικής ιμπεριαλιστικής εισβολής. Δίνοντάς τον, «κατασκεύασε» τον εαυτό της. Από διαιρεμένο έθνος σφυρηλάτησε μια ισχυρή εθνική ταυτότητα. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο «ηθοποιός» όπως υποτιμητικά τον αποκαλούν συχνά οι διάφοροι πουτινιστές, αναδείχθηκε σε αυθεντικό εθνικό-λαϊκό ηγέτη αυτής της συλλογικής μεταμόρφωσης. 

Ταυτόχρονα όμως η Ουκρανία αγωνίστηκε για όλη την Ευρώπη και για όλους όσους αντιτίθενται στον ιστορικό αναθεωρητισμό, στη βίαιη αλλαγή των συνόρων και στις επεκτατικές μεθόδους παλιάς κοπής. Τώρα η σύγκρουση φτάνει στο λεπτό σημείο. Ο Πούτιν έχει υποστεί ήδη στρατηγικού επιπέδου ήττες. Η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» κατέληξε σε τρίχρονο πόλεμο, η οικονομία της Ρωσίας στρατιωτικοποιήθηκε, η εξάρτηση από την Κίνα αυξήθηκε κατακόρυφα, το ΝΑΤΟ ισχυροποιήθηκε, ενώ το πουτινικό καθεστώς αναγκάζεται να εισάγει στρατιώτες από τη Β. Κορέα σε έναν πόλεμο που υποτίθεται ότι θα είχε πατριωτικό χαρακτήρα «όπως εκείνος ο παλιός». 

Τον τελευταίο ωστόσο χρόνο η Ρωσία κερδίζει έδαφος, γεγονός που κάνει τον Πούτιν να διαπραγματεύεται πιο σκληρά και πιο απειλητικά, ενώ την ίδια στιγμή η Ουκρανία αποδέχεται ως αναπόφευκτη την απώλεια εδαφών της. Είναι προφανές ότι το κλειδί των εξελίξεων βρίσκεται στα χέρια της Αμερικής, της Ευρώπης και της Δύσης. Θα εγκαταλείψουν την Ουκρανία υποχρεώνοντάς την σε μια ταπεινωτική υποχώρηση; Θα της προσφέρουν επαρκείς εγγυήσεις ασφάλειας ή θα την αφήσουν έκθετη στην επόμενη εισβολή της Ρωσίας;

Η πορεία της Ευρώπης συνιστά έτσι και αλλιώς τον τρίτο άγνωστο Χ. Πόσω μάλλον που οι σχέσεις της με τη Ρωσία στο ορατό μέλλον αποκλείεται να γυρίσουν στην κατάσταση πριν από την εισβολή του 2022. Η επεκτατική πολιτική του πουτινικού καθεστώτος, ο υβριδικός πόλεμος που εξαπέλυσε κατά της Ευρώπης, έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Στην περίπτωση αυτή ο άγνωστος Χ είναι αν θα αισθανθεί τον κίνδυνο η Ευρώπη. 

Η πρόκληση πλέον για αυτήν είναι υπαρξιακού χαρακτήρα. Αντιμετωπίζει απειλές στα ανατολικά σύνορά της την ίδια στιγμή που ο Τραμπ θέτει υπό αμφισβήτηση την εγγύηση ασφάλειας που παρέχει η ενότητα του ΝΑΤΟ και της Δύσης. Οπως μάς θυμίζει η ιστορική κοινωνιολογία, το σκηνικό παραπέμπει στις συνθήκες που οδήγησαν στην οικοδόμηση των σύγχρονων εθνικών κρατών όταν ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός τα υποχρέωσε να ορίσουν και να διασφαλίσουν τα σύνορά τους, όπως επίσης να βρουν τα λεφτά για να το κάνουν. 

Στο σημείο αυτό βρίσκεται η «Ευρώπη». Η υπόστασή της στον νέο συγκρουσιακό Κόσμο εξαρτάται από το αν θα κάνει ένα άλμα στην πολιτική-δημοσιονομική της ενοποίηση για λόγους γεωπολιτικούς και όχι πια με τους αργούς ρυθμούς της «από τα κάτω» οικονομικής αλληλεπίδρασης. Αυτό ήταν άλλωστε το βαθύτερο νόημα της Εκθεσης Ντράγκι. Ομως το μέγεθος της πρόκλησης είναι αντιστρόφως ανάλογο της κατάστασης των μεγάλων χωρών της ηπείρου και του επιπέδου των πολιτικών ηγεσιών τους. Πώς λοιπόν να μην είναι η Ευρώπη ο μεγάλος άγνωστος Χ;


Ο τέταρτος άγνωστος Χ αφορά την ίδια τη δυτική δημοκρατία καθώς αντιμετωπίζει ήδη μια πρόκληση πραγματικά καινούργια και σχετικά άγνωστη. Ο πρωταγωνιστής της άλλωστε το δηλώνει ευθέως μετονομάζοντας το Τwitter σε Χ. Πρόκειται για την ανάδυση μιας Τεχνολογικής Ακροδεξιάς που εμφανίζεται σαν συμμαχία του τραμπισμού με πρωταγωνιστές της Σίλικον Βάλεϊ όπως ο Μασκ. 

Εκπρόσωποι μιας απίστευτης οικονομικής εξουσίας στις αγορές, κυρίαρχοι της παγκόσμιας ψηφιακής υποδομής, ελεγκτές κατά πρωτοφανή τρόπο της ιδιωτικής ζωής και της συμπεριφοράς των ανθρώπων, εισβάλλουν πλέον ευθέως στην Πολιτική. Διεκδικούν να είναι οι αναγεννητές ενός ξεπερασμένου Κόσμου όπως απέδειξαν ότι είναι στην τεχνολογία. Πρωταθλητές της ταχύτητας των κλικ που θα απαλλάξουν τη δημοκρατική Πολιτική από τις γραφειοκρατικές και εργώδεις μαζικές διαδικασίες. Ευαγγελιστές ενός φουτουριστικού πολιτικού μέλλοντος που ως εκ τούτου αξίζουν τη συγκατάθεσή μας. 

Αυτή η αναδυόμενη Τεχνολογική Ακροδεξιά προσωποποιείται στη συμμαχία Τραμπ – Μασκ, η οποία μπορεί να αποδειχτεί πρόσκαιρη. Το φαινόμενο όμως υπερβαίνει τα πρόσωπα και προεκτείνεται στο μέλλον. Θα είναι το μείζον πολιτικό πρόβλημα της νέας εποχής. Που υπενθυμίζει ωστόσο μια κεκτημένη γνώση την οποία επώδυνα μάθαμε τον προηγούμενο αιώνα. Οτι η σχέση Καπιταλισμού και Δημοκρατίας κατά περιόδους γίνεται αντιφατική και συγκρουσιακή.

Βρισκόμαστε ακριβώς στην αυγή μιας τέτοιας περιόδου.

-Ο Γιάννης Βούλγαρης είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Στα τέλη Ιουλίου 1770 τα ρωσικά πλοία εισήλθαν στον ιστορικό λιμένα του Μούδρου Λήμνου και οι Ρώσοι κατέλαβαν όλο το νησί πλην του Κάστρου της πρωτεύουσας Μύρινας. Η τουρκική φρουρά οχυρώθηκε στο Κάστρο, με τις οικογένειές τους και μερικούς πρόκριτους Λημνιούς για ομήρους, ενώ οι Ρώσοι εγκατέστησαν τα πυροβόλα τους στον απέναντι λόφο της Ντάπιας. Ενώ όμως επέκειτο η συμφωνία παραδόσεως των Τούρκων, έφθασε για βοήθειά τους στρατός τουρκικός 4.000 ανδρών υπό τον Χασάν Τζεζαερλί, ο οποίος έλυσε την πολιορκία. Οι Ρώσοι φοβήθηκαν και υποχώρησαν στον Μούδρο, μπήκαν στα πλοία τους και έφυγαν παρά τις ικεσίες των Λημνιών να μη φύγουν αλλά να αγωνιστούν. Μόνον ελευθέρωσαν τους ομήρους. Οι Λημνιοί πλήρωσαν ακριβά τη λύσσα των Τούρκων. Τριακόσιοι (300) προεστοί κατασφάγηκαν, ανάμεσά τους και ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Β΄ ο Χίος, ο οποίος απαγχονίστηκε μπροστά στον Ναό της Αγίας Τριάδος, που γκρεμίστηκε, και ο γηραιός δάσκαλος. Το μέγεθος της τραγωδίας αποκαλύπτεται από την αφήγηση του Πατριάρχη Μελετίου. Κάθε χρόνο το καλοκαίρι έρχεται στη Λήμνο ρωσικό πλοίο με στρατιωτικούς και νεανική χορωδία και αποτίει φόρο τιμής στους πεσόντες Ρώσους κατά τα Ορλωφικά και εμείς τους υποδεχόμαστε με τις αντίστοιχες τιμές. Φυσικά κάθε καλοκαίρι είμαι στη Λήμνο....

 Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

«Μα ούτε καφεδάκι;Εναν φρέσκο, τονωτικό χυμούλη; Οχι; Καλά, θα σας φτιάξω ένα τοστάκι. Είσθε από το πρωί νηστικός». Ας μειδιάσουμε υπεύθυνα, καθώς οι εξελίξεις στη ρομποτική και ευρύτερα στον αστερισμό της τεχνητής νοημοσύνης τρέχουν με ταχύτητες που ξεπερνούν κάθε φαντασία – επιστημονική και μη. Οχι πως δεν υπάρχουν και «παρατράγουδα»...

Οταν οι... κοτσάνες της ΑΙ 

χαρίζουν (και) γέλιο

Kύριε διευθυντά,

Ορμώμενη από τις διάφορες συζητήσεις και άρθρα αναφορικά με την ΑΙ (ΤΝ, Τεχνητή Νοημοσύνη), σκέφτηκα να μοιραστώ με τους αναγνώστες σας διάφορες «κοτσάνες» της ΑΙ στη μετάφραση. Ιδού μερικά μαργαριτάρια που χρειάστηκε να αντιμετωπίσω πρόσφατα:

Μια Ιαπωνέζα με ανεμιστήρα (fan) στέκεται πίσω από την οθόνη της (screen) και προσέχει το μωρό της που μόλις σηκώνεται από την υπνάλωσή του (getting up from a nap). Πιο πέρα, η φίλη της κρατώντας έναν ιαπωνικό ανεμοστρόβιλο (Japanese fan), παρατηρεί στον καθρέφτη την κουπαστική της (coiffure) στο κατακόκκινο κεφάλι της (red headwear).

Σε έναν πίνακα, βλέπουμε την Παναγία στα νιάτα της (Holy Virgin in her Youth) και τον Ιησού να πειράζεται στην έρημο (Jesus tempted). Σε άλλον πίνακα θαυμάζουμε την Καθοδήγηση του Χριστού (Αποκαθήλωση), τη Δανάη λαμβάνοντας την Απόχυση του Χρυσού (receiving the shower of gold) και έναν αρσενικό άγυμνο (male nude). Τρομάζουμε πολύ βλέποντας τον πίνακα με την κεφαλοτομία (αποκεφαλισμό), ευτυχώς όμως η ιχθυόσκαλα του Monet (fishpond) στο φροντιστήριο βατραχιών (Grenouillere) με τα νούφαρα μας δίνει μια αίσθηση ηρεμίας, ενώ διερωτώμεθα τι θα γίνει με την Κρίση του Παρισιού (Επιλογή του Πάρι, Τρωικός Πόλεμος). 

Και βέβαια συμπάσχουμε βλέποντας τον σπαστήρα πέτρας (stone breaker), που εργάζεται σκληρά και ζει στο τροχόσπιτό του (caravan). Στην εξοχή όμως, βλέπουμε Βρετονικές υπαίθριες γυναίκες (Breton peasant women) με πλυντήρια στον ήλιο (doing laundry in the sun). Στο μεταξύ, ο Ιωσήφ και η Μαρία αναπαύονται κατά την πτήση προς την Αίγυπτο (Flight to Egypt). Ευτυχώς τους κάνει παρέα ο Παν, παρακινώντας τους να ακούσουν τις γλυκιές του σωληνώσεις (sweet pipings) και να χαρούν στην πισίνα στο δάσος (small pond in the woods). 

Σε άλλο κεφάλαιο βλέπουμε ένα νεαρό κορίτσι με φόρεμα μπάλας (ball gown) να ετοιμάζεται στο επιτραπέζιο ντύσιμό της (dressing table), ενώ δίπλα της ένα αγόρι παίζει με την περιστρεφόμενη μπλούζα του (σβούρα). Θα πάει σ’ ένα χαγιάτι (theatre loge) με τον σύζυγό της που φοράει μια σομπρέρα σαλονιού (top hat). Μετά το θέατρο θα πάνε εκδρομή με το Κόμμα των Σκαφών (Boating Party), με την ελπίδα ότι περνώντας δίπλα από το τοπίο με τις κυράτσες (cypresses), δεν θα τους βρει κανένα ξαφνικό ανοιξιάτικο ντους (spring shower). Προορισμός τους, το Λιμενοθέατρο Ρίβερσαϊντ (Riverside Yacht Club). 

Και ξαφνικά προβάλλει από τον ψεκασμό της θάλασσας (sea mist) η Αφροδίτη! Βλέπει ένα κυνηγόσκυλο να φρουρεύει το νεκρό παιχνίδι (hunting dog guarding dead game) και από την τρομάρα της τρέχει στο ναό, όπου η σορός ενός αγίου βρίσκεται σε κατάσταση αναπαύσεως (resting). Στην άλλη άκρη του κόσμου, ο Γκαγκουάιν (Gauguin) συζητάει με τον Γκόγια, τον ζωγράφο του δικαστηρίου (της αυλής). Ζωγραφίζουν και οι δύο ένα ιπποειδές με έλξη (harnessed horse) ... Στη λιμνούλα κολυμπούν αμέριμνα πάπιες μανταρίνι (mandarin ducks). Αντίθετα στην πόλη, κάποιος σχεδιάζει φιγούρες και καπότες (επικαλύψεις) και μια αναδευτική σκάλα (spiral staircase) που καταλήγει σε ένα υπέροχο σκιτσόμετρο κιγκαλερίας (tapestry sketch).

Και όσο γίνονται όλα αυτά... μια Μαυρομάτα γυναίκα εγκαταλείπει το λουτρό στο Σεράγεβο (Moorish woman finishing her bath at the seraglio).

Το θέμα είναι να μην καταλήξει κανείς στο τρελάριο (τρελοκομείο) μετά απ’ αυτά!

Ελπίζω να διασκεδάσατε όσο και εγώ. Εύχομαι σε όλους Χρόνια Πολλά με υγεία και άφθονο γέλιο...

ΣΟΦΙΚΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ 

Γ.Κ. ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ Α.Ε. Αθήνα

Μπαχ, ο πέμπτος Ευαγγελιστής...

Κύριε διευθυντά

Είμαι λάτρης της κλασικής μουσικής, αλλά όχι και ειδικός περί αυτήν. Ωστόσο, στο άρθρο του εξαίρετου συνεργάτη σας κ. Ηλία Μαγκλίνη (28/12/2024) για τον Μπαχ θα ήθελα να προσθέσω τα εξής ολίγα:

Ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750), αυτός ο πρίγκιπας της μουσικής και γλυκύτατος άνθρωπος, μια «τερατώδης» μεγαλοφυΐα, είναι ο μουσικός που αγκάλιασε ολόκληρη την οικουμένη και συγκέντρωσε μέσα του όλες τις αντιμαχόμενες τάσεις πολλών αιώνων. Το έργο και η ποικιλία της μουσικής του είναι τεράστια: πρελούντια, χωρικά, καντάτες, σουίτες, λειτουργίες, μοτέτα, φούγκες, τοκάτες, ορατόρια, μουσικές δωματίου, έργα για πιάνο κ.λπ. και πάνω απ’ όλα βέβαια το συναρπαστικό του έργο για εκκλησιαστικό όργανο.

Ο Μπαχ, μυστικιστής, λυρικός, ρομαντικός και βέβαια πολύ ερωτικός, είχε λησμονηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα για να ανακαλυφθεί σιγά σιγά αργότερα και να περάσει μέσα από τα κείμενα σαν βιβλική μορφή. Τον χαρακτήρισαν ως τον πέμπτο Ευαγγελιστή του Ιησού, που πήρε τη θέση ενός νέου μαθητή του με τα Πάθη κατά Ιωάννη και τα Πάθη κατά Ματθαίο. Η Μεγάλη Λειτουργία του είναι ένα από τα αριστουργήματα της κλασικής μουσικής, αλλά και το Ορατόριο των Χριστουγέννων, που παίζεται αυτές τις μέρες παντού στο ραδιόφωνο, σε σπίτια, σε καταστήματα, σε πλατείες, αεροδρόμια και σταθμούς, αποτελεί μία από τις καταπληκτικότερες συνθέσεις της παγκόσμιας μουσικής. Το έργο αυτό το ολοκλήρωσε το 1734 και είναι μια δημιουργία μεγάλων διαστάσεων, μια σουίτα από έξι καντάτες, προορισμένη να παίζεται στις έξι συνεχόμενες λειτουργίες της γιορτής των Χριστουγέννων.

Ο Μπαχ είναι πολύ μεγάλος, είναι γεμάτος μουσική, είναι η ίδια η μουσική! Αλλά και το όνομά του, B - A - C - H (Si bemol- La - Do - Si) δεν είναι κι αυτό μουσική; Ο ίδιος το ήξερε πολύ καλά και το χρησιμοποίησε –μόνο ο ίδιος– στο ημιτελές κύκνειο άσμα του: Η Τέχνη της Φούγκας που σταματά στο τέλος της φούγκας 18 και το υπογράφει με νότες: B - A - C - H!

Με εκτίμηση, ευχόμενος εγκάρδια σε όλους σας Καλή Χρονιά!

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΟΥΡΜΟΥΣΗΣ

Εκπαίδευση γιατρών και αναβάθμιση ΕΣΥ

Κύριε διευθυντά

Πρόσφατη μελέτη τού Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, που δημοσιεύθηκε στην «Κ» της 20ής/12, διαπιστώνει σημαντικές διαφορές στη θνησιμότητα του πληθυσμού μεταξύ διαφόρων περιοχών της Αττικής. 

Χωρίς να συσχετίσει τη θνησιμότητα των διαφόρων κοινωνικών ομάδων με όλους τους παράγοντες που την επηρεάζουν, αποδίδει αυτές τις διαφορές (αποκλειστικώς) σε «κοινωνικοοικονομικές ανισότητες». Και συμπεραίνει ότι τα «τμήματα των εργαζομένων και των φτωχότερων στρωμάτων έχουν σαφώς πιο αυξημένους δείκτες θνησιμότητας σε σχέση με τα πλουσιότερα και ανώτερα μεσαία στρώματα». Ομως το συμπέρασμα του ινστιτούτου αδυνατεί να εξηγήσει τις σημειωθείσες τεράστιες διαφορές θνησιμότητας μεταξύ των ασθενών με COVID-19, που νοσηλεύθηκαν σε όλα τα νοσοκομεία της επικράτειας. Αυτή η θνησιμότητα, που κυμάνθηκε μεταξύ 30% και 100%, δεν επηρεάστηκε από τις πράγματι υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες.

Καθορίστηκε κυρίως από το επίπεδο της επιστημονικής και επαγγελματικής επάρκειας των γιατρών που υπηρετούν στο κάθε νοσοκομείο. Η οποία επάρκεια εξαρτάται εν πολλοίς από την ιατρική εκπαίδευση για ειδίκευση. Εναν τομέα στον οποίο έχουμε τεράστιες ελλείψεις. Διότι εκτός των άλλων δεν έχουμε θεσπίσει ελάχιστα κριτήρια, τα οποία πρέπει να πληρούν όλοι οι παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή την εκπαίδευση. Με επακόλουθο να λαμβάνουν άδεια άσκησης επαγγέλματος ειδικού γιατρού όχι μόνον οι επαρκείς γιατροί, αλλά και αρκετοί ανεπαρκείς. 

Για παράδειγμα, δεν έχει καθοριστεί ελάχιστος αριθμός εγχειρήσεων που πρέπει να εκτελέσει κάθε ειδικευόμενος γιατρός, πριν του επιτραπεί να μετάσχει σε εξετάσεις για απόκτηση του τίτλου του χειρουργού. Ετσι διαθέτουμε μεν αρκετούς άριστα εκπαιδευμένους χειρουργούς, που κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους έχουν εκτελέσει τριάντα ή πενήντα κολεκτομές, αλλά και μερικούς, που δεν έχουν εκτελέσει ούτε μία τέτοια επέμβαση. Αναπόφευκτο αποτέλεσμα: τεράστιες διαφορές στην εγχειρητική θνητότητα μεταξύ αυτών των χειρουργών.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, αποσκοπώντας στην παροχή ιατρικής περίθαλψης υψηλού επιπέδου σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες της, έχει εκδώσει σχετικές οδηγίες και συστάσεις. Τις οποίες όμως εμείς αρνούμαστε να εφαρμόσουμε. Επιπλέον, η Ενωση Ευρωπαίων Ειδικευμένων Ιατρών, γνωστή ως UEMS (Union Europeenne des Medecins Specialistes), έχει οργανώσει τα ευρωπαϊκά Boards κατά το πρότυπο των αμερικανικών.

Και έχει θεσπίσει ελάχιστα κριτήρια για την παροχή ιατρικής εκπαίδευσης σε κάθε ειδικότητα. Μόνον όσοι γιατροί έχουν εκπαιδευτεί σε Κέντρα που πληρούν τα προκαθορισμένα ελάχιστα κριτήρια, μπορούν να μετάσχουν σε ειδικές εξετάσεις. Οσοι επιτύχουν στις εξετάσεις λαμβάνουν τον τίτλο του εταίρου (fellow) των ευρωπαϊκών Boards. H UEMS πιστοποιεί ότι οι εταίροι της μπορούν να παράσχουν υψηλού επιπέδου ιατρική περίθαλψη. Οι Ελληνες γιατροί, εταίροι των ευρωπαϊκών Boards, πιθανολογείται ότι δεν υπερβαίνουν το 20% των ασκούντων το επάγγελμα.

Μεταξύ των στόχων που ο σημερινός υπουργός Υγείας έχει θέσει για αναβάθμιση του ΕΣΥ, εύχομαι να περιλάβει και την εφαρμογή και στη χώρα μας των ευρωπαϊκών οδηγιών και συστάσεων για την ιατρική εκπαίδευση αρχίζοντας από την Council Directive 5/363/ EEC 16.06.1975, η οποία, σημειωτέον, εκδόθηκε σχεδόν πριν από μισόν αιώνα. 

ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΔΟΣΙΟΣ 

Χειρουργός θώρακος, καρδιάς, αγγείων Τέως εκπρόσωπος της χώρας μας στη Συμβουλευτική Επιτροπή της Κομισιόν


Τα αδέλφια, ο Νομπελίστας 

και η μεταμόσχευση

Κύριε διευθυντά,

Σχετικά με την πρώτη παγκοσμίως μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου (νεφρού) τα Χριστούγεννα του 1954 στη Βοστώνη, μεταξύ δύο γενετικά πανομοιότυπων αδελφών («Καθημερινή», ηλεκτρονική έκδοση 23 Δεκ.), είναι ενδιαφέρουσες δύο ακόμη πληροφορίες. 

Δεν υπήρχε τρόπος να ελέγξουν την ιστοσυμβατότητα, γι’ αυτό προσπάθησαν να συλλέξουν οποιαδήποτε χρήσιμη πληροφορία. Το αστυνομικό τμήμα της περιοχής τους διαβεβαίωσε ότι τα δακτυλικά αποτυπώματα των δύο αδελφών ήταν ακριβώς ίδια. Για να σιγουρευτούν περισσότερο πριν από τη μεταμόσχευση του νεφρού, έκαναν μεταμόσχευση δέρματος μεταξύ δότη και δέκτη, η οποία δεν έδειξε απόρριψη. Ο επικεφαλής της ομάδας δρ Τζόζεφ Μάρεϊ ήταν πλαστικός χειρουργός με μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση εγκαυματιών του στρατού, οι οποίοι συχνά χρειάζονταν μεταμόσχευση δέρματος. Ο άρρωστος έζησε με τον νεφρό του αδελφού του 8 χρόνια. 

Και βέβαια το 1990 ο Μάρεϊ βραβεύθηκε με το Νομπέλ Ιατρικής και φυσιολογίας. Πριν από 25 χρόνια περίπου, τον άκουσα στο συνέδριο νεφρολογίας στο Σαν Φρανσίσκο να δίνει μιαν ανεπανάληπτη διάλεξη στα θέματα αυτά. Η ομιλία άρχισε στις 7 το πρωί (οι χειρουργοί ξυπνούν αχάραγο...) και η αίθουσα χωρητικότητας άνω των 1.000 ατόμων ήταν ήδη φίσκα. Ετσι έγιναν τα πράγματα.

Β. ΠΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ 

Επιτάλιο Ηλείας


Η Τσαρίνα, οι Ορλώφ και γιατί οργίστηκα

Κύριε διευθυντά

Είναι πολύ χρήσιμα τα ένθετα της Τρίτης «ΠΡΟΣΩΠΑ+ΙΣΤΟΡΙΕΣ» και τα διαβάζω με πολλή προσοχή, όπως και όλη την εφημερίδα. Σας ευχαριστώ για την προσφορά αυτή. Ωστόσο για το ένθετό της αφιερωμένο στην προσωπικότητα του Αλεξίου Ορλώφ, έχω να πω ότι με εξόργισε το περιεχόμενό του, ιδίως όταν διάβασα την επιστολή της Μεγάλης Αικατερίνης προς τον Αλέξιο Ορλώφ (η οποία δημοσιεύεται κατά Κ.Α. Παλαιολόγο στο περιοδικό «Παρνασσός), και στην οποία δικαιολογεί τη ματαίωση της εκστρατείας στην Ελλάδα, ότι οφείλεται στη φυσική δειλία, προδοσία και ευπιστία των Ελλήνων και όχι στην κακή προετοιμασία και ανεπάρκεια του στρατεύματος των αδελφών Ορλώφ. 

Θα παραπονεθώ διότι στο όλο κείμενο δεν αναφέρεται καθόλου η καίρια συμβολή του Ιωάννη Βαρβάκη στη νίκη των Ρώσων στη Ναυμαχία του Τσεσμέ και για το ότι παραλείπεται η συμφορά την οποία εβίωσαν οι κάτοικοι της Λήμνου εξαιτίας των Ορλωφικών. 

Συγκεκριμένα, στα τέλη Ιουλίου 1770 τα ρωσικά πλοία εισήλθαν στον ιστορικό λιμένα του Μούδρου Λήμνου και οι Ρώσοι κατέλαβαν όλο το νησί πλην του Κάστρου της πρωτεύουσας Μύρινας. Η τουρκική φρουρά οχυρώθηκε στο Κάστρο, με τις οικογένειές τους και μερικούς πρόκριτους Λημνιούς για ομήρους, ενώ οι Ρώσοι εγκατέστησαν τα πυροβόλα τους στον απέναντι λόφο της Ντάπιας. Ενώ όμως επέκειτο η συμφωνία παραδόσεως των Τούρκων, έφθασε για βοήθειά τους στρατός τουρκικός 4.000 ανδρών υπό τον Χασάν Τζεζαερλί, ο οποίος έλυσε την πολιορκία. 

Οι Ρώσοι φοβήθηκαν και υποχώρησαν στον Μούδρο, μπήκαν στα πλοία τους και έφυγαν παρά τις ικεσίες των Λημνιών να μη φύγουν αλλά να αγωνιστούν. Μόνον ελευθέρωσαν τους ομήρους. Οι Λημνιοί πλήρωσαν ακριβά τη λύσσα των Τούρκων. Τριακόσιοι (300) προεστοί κατασφάγηκαν, ανάμεσά τους και ο Μητροπολίτης Ιωακείμ Β΄ ο Χίος, ο οποίος απαγχονίστηκε μπροστά στον Ναό της Αγίας Τριάδος, που γκρεμίστηκε, και ο γηραιός δάσκαλος. Το μέγεθος της τραγωδίας αποκαλύπτεται από την αφήγηση του Πατριάρχη Μελετίου.

Κάθε χρόνο το καλοκαίρι έρχεται στη Λήμνο ρωσικό πλοίο με στρατιωτικούς και νεανική χορωδία και αποτίει φόρο τιμής στους πεσόντες Ρώσους κατά τα Ορλωφικά και εμείς τους υποδεχόμαστε με τις αντίστοιχες τιμές. Φυσικά κάθε καλοκαίρι είμαι στη Λήμνο. 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΡΑΒΙΑ–ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΔΟΥ
Συνταξιούχος συμβολαιογράφος


Ο διαγωνισμός, κριτές και αμιλλώμενοι

Κύριε διευθυντά

Η φωνή της Ελλάδας ηχεί απ’ άκρη σ’ άκρη του κόσμου. Σε κάθε καρδιά που πάλλεται, όπου κι αν βρίσκεται στον κόσμο μας, σ’ αυτόν «τον κόσμο τον μικρό, τον μέγα», ζει πάντα μια κρυφή ή ίσως και φανερή Ελλάδα.

Δεν θα μιλήσω γι’ αυτήν, γιατί δεν έχω ασφαλώς ούτε τη γνώση ούτε τη δύναμη. Θέλω εδώ να πω για μια άλλη «Φωνή της Ελλάδας», την τραγουδιστική. Αυτή που παρουσιάζει η τηλεόραση του ΣΚΑΪ με τεράστια θεαματικότητα. Νέοι με όραμα και φιλοδοξία, τραγουδιστές του δρόμου, αγωνιστές της ζωής, ερασιτέχνες και επαγγελματίες, αφοσιωμένοι στην Ευτέρπη και την Καλλιόπη, παρελαύνουν για να συγκρίνουν τα ταλέντα τους, να πραγματώσουν και να κατακτήσουν τα όνειρά τους, να νικήσουν ή να αποδεχθούν τη νίκη του άλλου: Να αμιλλώνται. Μας χαρίζουν στιγμές ανάπαυλας, απόλαυσης και ξενοιασιάς, αλλά συχνά και μεγάλη συγκίνηση με τη διήγηση προσωπικών βιωμάτων.

Φέτος είχαν τέσσερις κριτές που στη συνέχεια έγιναν δάσκαλοί τους. Ολοι τους καταξιωμένοι τραγουδιστές: Οι κ. Μαζωνάκης, Μάστορας, Μουζουράκης και η κυρία Παπαρίζου. Η συναδελφικότητα αναμεταξύ τους, η αγάπη, η τρυφερότητα, η εκτίμηση και ο σεβασμός του ενός προς τον άλλο είναι παραδείγματα προς μίμηση, για τη συνθετικότητα και συνεκτικότητα που παράγουν. Εντυπωσιακή η δικαιοσύνη τους και η επιχειρηματολογία τους για τις επιλογές τους, τις επιλογές των αρίστων και μελλοντικά υποσχόμενων. Και η ευγένειά τους. Αλλά και κάτι ακόμη: Οι κριτές και δάσκαλοι αυτοί έχουν υπερβεί κατά πολύ το καλλιτεχνικό αντικείμενό τους.

Εκφράζονται ενίοτε, πάντοτε με μέτρο και φειδώ, και χωρίς καμία επιτήδευση, με βαθιά σκέψη, αποφθεγματικά, δηλαδή με βάση τις «πρώτες αρχές», φιλοσοφικά.

Εύγε τους! Και εύγε και στον κ. Καπουτζίδη, τον παρουσιαστή της εκπομπής, που ο λόγος, η χάρη, η παιδεία του και η ευγένειά του σκλαβώνουν!

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Αθήνα

Η κυρία Σακελλαροπούλου, την οποία πολλοί και διάφοροι, τάχα έμπειροι και έγκυροι, δημοσιολογούντες εμφάνιζαν ως τα τέλη του περασμένου χρόνου ως «τελειωμένη», όσο πλησιάζουμε την «ώρα μηδέν» κατά την οποία ο πρόεδρος Κυριάκος θα δημοσιοποιήσει την πρότασή του για την επόμενη 5ετία στην Ηρώδου Αττικού, ακούγεται πλέον ως το απόλυτο φαβορί. Είναι μια υποψηφιότητα η οποία μπορεί να συγκεντρώσει ή και ξεπεράσει ακόμη και τις 200 ψήφους στη Βουλή, καθώς πλην της ΝΔ σίγουρα θα την υπερψηφίσει το ΠΑΣΟΚ, διάφοροι ανεξάρτητοι από την Αριστερά, και πιθανόν και ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν υλοποιήσουν αυτή τη βλακώδη ημι-απόφαση που έχουν λάβει, για υποστήριξη δικής τους υποψηφιότητας. Πέραν αυτών, η πρόταση για μία επιπλέον θητεία της κυρίας Σακελλαροπούλου απαλλάσσει τον πρόεδρο Κυριάκο από την υποχρέωση να εξηγήσει ευκρινώς και χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις, γιατί η νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέτυχε κατά την άσκηση των καθηκόντων της. Επειδή εμφανής λόγος για την αντικατάστασή της δεν υπάρχει. Ούτε καν πολιτικός...

 Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 04-05/01/24

Το απόλυτο φαβορί

Η κυρία Σακελλαροπούλου, την οποία πολλοί και διάφοροι, τάχα έμπειροι και έγκυροι, δημοσιολογούντες εμφάνιζαν ως τα τέλη του περασμένου χρόνου ως «τελειωμένη», όσο πλησιάζουμε την «ώρα μηδέν» κατά την οποία ο πρόεδρος Κυριάκος θα δημοσιοποιήσει την πρότασή του για την επόμενη 5ετία στην Ηρώδου Αττικού, ακούγεται πλέον ως το απόλυτο φαβορί. Είναι μια υποψηφιότητα η οποία μπορεί να συγκεντρώσει ή και ξεπεράσει ακόμη και τις 200 ψήφους στη Βουλή, καθώς πλην της ΝΔ σίγουρα θα την υπερψηφίσει το ΠΑΣΟΚ, διάφοροι ανεξάρτητοι από την Αριστερά, και πιθανόν και ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν υλοποιήσουν αυτή τη βλακώδη ημι-απόφαση που έχουν λάβει, για υποστήριξη δικής τους υποψηφιότητας. Πέραν αυτών, η πρόταση για μία επιπλέον θητεία της κυρίας Σακελλαροπούλου απαλλάσσει τον πρόεδρο Κυριάκο από την υποχρέωση να εξηγήσει ευκρινώς και χωρίς αστερίσκους και υποσημειώσεις, γιατί η νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας απέτυχε κατά την άσκηση των καθηκόντων της. Επειδή εμφανής λόγος για την αντικατάστασή της δεν υπάρχει. Ούτε καν πολιτικός.

Μια σοβαρή και σεμνή παρουσία

Οι άλλοι, μπορεί να έχουν. Θα ήθελαν ίσως από εκείνη, να καταγγέλλει Τρίτη – Πέμπτη – Σάββατο την κυβέρνηση για υποβάθμιση των θεσμών, εξαιτίας ας πούμε του σκανδάλου των υποκλοπών. Και Δευτέρα – Τετάρτη – Παρασκευή για την κατάσταση στη Δικαιοσύνη. Ή να αναλάβει… νομική σύμβουλος του συλλόγου της κυρίας Καρυστιανού για τα Τέμπη, και να καταγγέλλει επίσης κάθε τρεις και λίγο την κυβέρνηση για πράξεις ή παραλείψεις στη διερεύνηση του δυστυχήματος. Ή ακόμη χειρότερα γιατί δεν είναι ψηλή, νέα, ωραία, με διαστάσεις μοντέλου, για να παρίσταται στις εκδηλώσεις, και επίσης δεν συντηρεί με την εν γένει παρουσία της το lifestyle, αλλά αντιθέτως είναι σοβαρή, σεμνή και απολύτως προσηλωμένη στα καθήκοντά της.

Αυτά για να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι, και να μη δημιουργούνται παραπλανητικές εντυπώσεις με βάση το ποια εικόνα έχει ο καθένας στο μυαλό του…

Η πρόταση της Κουμουνδούρου

Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει στην υπόδειξη ενός προσώπου το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «προοδευτική υποψηφιότητα» για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Δηλαδή δεν είναι πλάκα αυτά που λέγονται. Εχει ήδη έτοιμη την πρόταση, και θα είναι η πρόταση αυτή, όπως μου είπε προχθές ο άνθρωπός μου στην Κουμουνδούρου, «τέτοια που δεν θα μπορεί η Νέα Αριστερά να την απορρίψει, αλλά μόνο να την υποστηρίξει». Περισσότερες λεπτομέρειες δεν ήταν σε θέση (ή δεν ήθελε, πράγμα και το πιθανότερο) ο δικός μου να μου αναφέρει. Τον καταλαβαίνω.

Μου είπε μόνο «επειδή γράφεις για Τσίπρα, ούτε κατά διάνοια δεν συζητείται κάτι τέτοιο, ούτε για πλάκα». Και μου αράδιασε μερικούς λόγους για τους οποίους η πρόταση για «υποψηφιότητα» του προέδρου Αλέξη, του παλαίμαχου, του βετεράνου, ούτε ως πλάκα (που έκανα εγώ την Πέμπτη) μπορεί να εκληφθεί. «Ολη η προσπάθεια που γίνεται με την υποψηφιότητα, είναι να εμφανιστεί ως κοινή πρόταση της Αριστεράς. Αν μάλιστα συναινέσει και η Πλεύση Ελευθερίας, τότε θα μιλάμε για μια μεγάλη επιτυχία γιατί θα εμφανιστεί ότι ακόμη και κατακερματισμένη, η Αριστερά στην Ελλάδα υπάρχει και μπορεί να κάνει εμφανή την παρουσία της στις εξελίξεις».

Ονειρα…

Τρεις παράμετροι

Ωραία είναι όλα αυτά, αλλά φευ, για τους σχεδιασμούς, υπάρχουν μερικές παράμετροι, οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν καταλυτικές για την υλοποίησή τους. Για παράδειγμα, γιατί τώρα η Νέα Αριστερά να συνταχθεί με την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ όποια κι αν είναι αυτή, όταν έναν μήνα νωρίτερα, όταν ο πρόεδρος Χαρίτσης πρότεινε ως υποψήφιο πρόεδρο τον επικεφαλής της ΑΔΑΕ κ. Ράμμο, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο πρώτος που έστριψε στη γωνία, πριν καν προλάβει να τοποθετηθεί κανένας άλλος;

Παράμετρος δεύτερη, πώς είναι δυνατόν να αποφασίζει ο ΣΥΡΙΖΑ μόνος του, χωρίς να έχουν προηγηθεί διαβουλεύσεις με τους υπολοίπους, σχετικά με το ποιον θα προτείνει για την Προεδρία της Δημοκρατίας;

Παράμετρος τρίτη: υπάρχει ποτέ περίπτωση να ακολουθήσει και να υποστηρίξει πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ η Ζωή Κωνσταντοπούλου;

Ακόμη κι αν ο ΣΥΡΙΖΑ πάθει… κωνσταντοπουλίαση και προτείνει για πρόεδρο τον πατέρα της Νίκο, η Ζωή, κάτι θα βρει για να απορρίψει την πρόταση. Πολύ απλά γιατί είναι η Ζωή, και κανείς δεν τη ρώτησε να προτείνει τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, αν υποθέσουμε ότι υπήρχε ποτέ στον ορίζοντα κάτι τέτοιο…

Αστοχία στο «Σπίτι μου 2»

Παρατηρητικός αναγνώστης μου, μου επισήμανε μια αστοχία όσον αφορά τους δικαιούχους του προγράμματος «Σπίτι μου 2», η οποία ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα σε ανθρώπους που θα χρηματοδοτηθούν, καθώς ενδέχεται να τους ζητηθούν πίσω τα χρήματα που θα έχουν λάβει. Αφορά τους δικαιούχους ετών 50 – μια αρκετά σημαντική, στον αριθμό, ομάδα, η οποία θα σπεύσει να επωφεληθεί από το όντως επιβοηθητικό πρόγραμμα. Τι αναφέρει η κυβέρνηση, σχετικά με τους ανθρώπους αυτούς; Οτι εάν είσαι 50 ετών και μερικών μηνών, μπορείς να αιτηθείς τη βοήθεια, χωρίς θέμα. Τι αναφέρει όμως η Κοινή Υπουργική Απόφαση (με αρ. 189973 ΕΞ 2024 /16-12-24) στο άρθρο 3, Παρ. 2; Οτι:

«Δικαιούχοι του Προγράμματος είναι φυσικά πρόσωπα που συμπληρώνουν, κατά την 31η Δεκεμβρίου του έτους υποβολής της αίτησης, το εικοστό πέμπτο (25) έτος της ηλικίας κατ’ ελάχιστο και το πεντηκοστό (50) έτος ηλικίας κατά μέγιστο ή σύζυγοι ή πρόσωπα που συνδέονται… κ.λπ.».

Τι σημαίνει αυτό; Οτι ένας πολίτης ο οποίος γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου του 1974 και στις 15 Ιανουαρίου του 2025, οπότε ανοίγει το πρόγραμμα, καταθέσει την αίτησή του, θα είναι ακριβώς πενήντα (50) χρονών και μερικών ημερών και θεωρείται από την κυβέρνηση δικαιούχος, σύμφωνα με τη διατύπωση της ΚΥΑ, στις 31 Δεκεμβρίου του 2025 – έναν χρόνο μετά!!! – , που θα ελεγχθεί η ηλικία του και θα είναι πια 51 χρονών, θα καθίσταται μη δικαιούχος και θα αποβάλλεται από το πρόγραμμα!!!…

Κατά τον σοβαρό αναγνώστη μου, πρέπει άμεσα να γίνει η διόρθωση, ώστε: ή θα τεθεί ως όρος, για τα φυσικά πρόσωπα, να συμπληρώνουν, κατά την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους υποβολής της αίτησης, το 50ό έτος ή τουλάχιστον, να τεθεί ως όρος, να συμπληρώνουν τα 50, κατά την ημέρα υποβολής της αίτησής τους.

Συνηγορώ, ανεπιφύλακτα.

«Το εκκρεμές της Μεταπολίτευσης»

Και συνέδρια έγιναν (το τελευταίο, το δικό μας, πολύ επιτυχημένο, για την εξωτερική πολιτική της χώρας), και βιβλία γράφτηκαν και εκπομπές πραγματοποιήθηκαν – όλα για να φωτίσουν τον μισό αιώνα της Μεταπολίτευσης. Τα 50 χρόνια Δημοκρατίας, μετά την 7χρονη καταστροφική λαίλαπα της χούντας των συνταγματαρχών. Το βιβλίο, υπό τον τίτλο «Το εκκρεμές της Μεταπολίτευσης», που θα προτείνω σήμερα, στην αυγή του 2025, οπότε και μετράμε 51 χρόνια από τη Μεταπολίτευση, είναι ένα βιβλίο που γράφτηκε πριν από μερικούς μήνες και αποτελεί μια συνοπτική καταγραφή της πορείας της χώρας όλα αυτά τα χρόνια. Ο συγγραφέας είναι ο γνωστός συνταγματολόγος Κώστας Μποτόπουλος, ο οποίος το προσδιορίζει ως «μια συνομιλία» με αναγνώστες-πολίτες με βάση τα γεγονότα και πυξίδα «τις αξίες μιας δημοκρατίας που κατακτήθηκε αλλά δεν είναι ποτέ δεδομένη». Οπως σημειώνει για τη Μεταπολίτευση δε, «πρόκειται για μία μακρά, δαιδαλώδη και συναρπαστική πορεία που αποκαλύπτει μία χώρα Ιανό με δύο πρόσωπα και εγγενείς αντιφάσεις, αλλά και Ικαρο με τα φτερά για τη σκληρή μοίρα της».

«Το εκκρεμές της Μεταπολίτευσης», που εμπεριέχει και ένα συνοπτικό ημερολόγιο όλων όσων – σοβαρών – συνέβησαν αυτήν την 50ετία, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική.

Ένα στα πέντε παιδιά κινδυνεύει να αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο λειτουργικά αναλφάβητο. Τι σημαίνει αυτό; Δεν θα μπορεί να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων, όπως ορίζει η UNESCO τον λειτουργικό αναλφαβητισμό. Αυτό επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ) για το 2024. Πρόκειται για επισήμανση που προέκυψε από την ανάλυση των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν στην ΣΤ΄ Τάξη Δημοτικού και στην Γ΄ Τάξη Γυμνασίου τα τελευταία έτη στα γνωστικά αντικείμενα της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Η έκθεση μάλιστα προτείνει να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Τάξη Δημοτικού στη χώρα....

 Aπό την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" 
(κύριο θέμα+εσωτερικό θέμα)

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", κύριο θέμα, 04/01/25

                                "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 04/01/25

Μαθητές δεν κατανοούν τι διαβάζουν

Λειτουργικά αναλφάβητος ένας στους πέντε

στην υποχρεωτική εκπαίδευση, σύμφωνα με έκθεση

ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΛΑΚΑΣΑ

ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΗ ΑΝΑΦΟΡΑ:

Ενα σημαντικό ποσοστό μαθητών, που ξεπερνά το 20% κατά την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην κατανόηση του σχολικού γραπτού λόγου και σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό στην παραγωγή γραπτού λόγου, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ) για το 2024. Αντίστοιχες διαπιστώσεις καταγράφονται και για τα μαθηματικά, με τις δυσκολίες να μην είναι αμιγώς μαθηματικές, αλλά και γλωσσικές. Ουσιαστικά, ένα στα πέντε παιδιά κινδυνεύει να αποφοιτήσει από το γυμνάσιο λειτουργικά αναλφάβητο. Δεν θα μπορεί να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:

Ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών, που ξεπερνά το 20% κατά την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην κατανόηση του σχολικού γραπτού λόγου και σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό στην παραγωγή γραπτού λόγου. Αντίστοιχες διαπιστώσεις καταγράφονται και για τα Μαθηματικά, με τις δυσκολίες να μην είναι αμιγώς μαθηματικές, αλλά και γλωσσικές.

Ουσιαστικά, ένα στα πέντε παιδιά κινδυνεύει να αποφοιτήσει από το Γυμνάσιο λειτουργικά αναλφάβητο. Τι σημαίνει αυτό; Δεν θα μπορεί να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών του δεξιοτήτων, όπως ορίζει η UNESCO τον λειτουργικό αναλφαβητισμό.

Αυτό επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ) για το 2024. Πρόκειται για επισήμανση που προέκυψε από την ανάλυση των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών εξετάσεων που διενεργήθηκαν στην ΣΤ΄ Τάξη Δημοτικού και στην Γ΄ Τάξη Γυμνασίου τα τελευταία έτη στα γνωστικά αντικείμενα της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Η έκθεση μάλιστα προτείνει να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Τάξη Δημοτικού στη χώρα.

Ειδικότερα, οι αναφορές στην «Κ» του προέδρου της Αρχής Ηλία Ματσαγγούρα (πρόσωπο με μεγάλη πείρα και εγνωσμένο έργο καθώς είναι ομότιμος καθηγητής διδακτικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής των ετήσιων διαγνωστικών εξετάσεων για το επίπεδο των μαθητών στο τέλος του Δημοτικού και του Γυμνασίου) αποτυπώνουν το πρόβλημα.

«Υπάρχει ένα ποσοστό μαθητών Δημοτικού και Γυμνασίου που αδυνατεί να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις πρώτου επιπέδου δυσκολίας και πολύ περισσότερο να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις δευτέρου και τρίτου βαθμού δυσκολίας. Η κατηγορία των εν λόγω μαθητών πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης εκπαιδευτικής προσέγγισης και να ληφθούν εγκαίρως τα αναγκαία μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης».

Και αυτό διότι σε αντίθετη περίπτωση ένα ποσοστό μαθητών που αγγίζει το 20% του μαθητικού πληθυσμού κινδυνεύουν να αποφοιτήσουν από το Γυμνάσιο, όπου ολοκληρώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση, ως λειτουργικά αναλφάβητοι σε σημαντικούς τομείς της Γλώσσας και των Μαθηματικών. «Συναφές είναι το θέμα του τρόπου βαθμολόγησης των μαθητών, που έχει καθιερωθεί στη χώρα μας», παρατηρεί ο κ. Ματσαγγούρας.

Σύμφωνα με τον ίδιο, «ιδιαίτερα προβληματίζουν οι δυσκολίες που εντοπίζονται στις ανοικτές ερωτήσεις της Γλώσσας και των Μαθηματικών της ΣΤ΄ Δημοτικού και της Γ΄ Γυμνασίου, προβλήματα βεβαίως που δεν ανακύπτουν αιφνιδίως σε αυτές τις τάξεις, αλλά έχουν τις ρίζες τους σε πρακτικές του εκπαιδευτικού συστήματος και στη μη έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των μαθητικών δυσκολιών κατά την εμφάνισή τους στην Α΄ Δημοτικού. Αποτέλεσμα αυτού είναι να εδραιώνονται και να οξύνονται οι εν λόγω δυσκολίες στις επόμενες τάξεις, επειδή δεν ελήφθησαν μέτρα έγκαιρης πρόληψης και αντιμετώπισής τους».

Η έκθεση παρατηρεί πως «τόσο τα προβλήματα που διαπιστώνονται στις επιδόσεις των μαθητών, μέσω των διαγνωστικών εξετάσεων, στην ΣΤ΄ Τάξη Δημοτικού και αργότερα οξυμμένα στην Γ΄ Τάξη Γυμνασίου όσο και οι λύσεις τους έχουν τις αρχές τους στο Νηπιαγωγείο και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού. Η έγκαιρη παρέμβαση δεν εξαλείφει βέβαια όλα τα προβλήματα αλλά τα καθιστά διαχειρίσιμα και συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός πλαισίου αποτελεσματικότερης διαχείρισής τους στις επόμενες τάξεις.

Επομένως, πρέπει προγραμματισμένα και εστιασμένα να εμπλέκονται στις διαδικασίες πρόληψης και εκπαιδευτικής διαχείρισης νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές, με τον συντονισμό από την ιεραρχία των στελεχών της εκπαίδευσης, που ευθύνεται για τον σχεδιασμό δράσεων πρόληψης και διαχείρισης των εκπαιδευτικών καταστάσεων. Η συστηματική και στοχευμένη εμπλοκή του εκπαιδευτικού προσωπικού όλων των βαθμίδων –νηπιαγωγών, δασκάλων και καθηγητών– καθίσταται επιτακτική, υπό τον συντονισμό της εκπαιδευτικής ιεραρχίας, η οποία φέρει την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προληπτικών και διαχειριστικών εκπαιδευτικών παρεμβάσεων». Οπως τόνισε στην «Κ» ο κ. Ματσαγγούρας, σε αυτή τη συγκυρία είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα απέκτησε Περιφερειακούς Επόπτες Ποιότητας, που θα βοηθήσουν στη διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος.

Για την πρόληψη του φάσματος του λειτουργικού αναλφαβητισμού, ο κ. Ματσαγγούρας αναφέρει ότι μεταξύ άλλων το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι εγγραφόμενοι μαθητές στην Α΄ Δημοτικού έχουν ήδη κατακτήσει τον αναγκαίο βαθμό μαθησιακής, γλωσσικής, γνωστικής (ή νοητικής) και κοινωνικοσυναισθηματικής ετοιμότητας, προκειμένου να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της πρώτης γραφής και ανάγνωσης, καθώς και του δεκαδικού συστήματος αρίθμησης και της εκτέλεσης μαθηματικών πράξεων.

Εισηγήσεις

Εχουν ήδη γίνει σχετικές εισηγήσεις προς το υπουργείο Παιδείας, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η πρόταση για εγγραφή μαθητών στην Α΄ Δημοτικού μετά τη συμπλήρωση της ηλικίας των έξι ετών, η οποία είναι η μικρότερη ηλικία που συναντάται στις χώρες της Ε.Ε. Πρέπει λοιπόν να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα. Σήμερα οι μαθητές μπορούν να εγγραφούν στην Α΄ Δημοτικού όταν έχουν συμπληρώσει την ηλικία των πέντε ετών και οκτώ μηνών. Τότε θεωρείται ότι έχουν αποκτήσει σχολική ετοιμότητα.

Ο κ. Ματσαγγούρας προτείνει το όριο να ανέβει στα έξι χρόνια – απόφαση που δεν έχει δημοσιονομικό κόστος. Οι νηπιαγωγοί σε συνεργασία με τους σχολικούς ψυχολόγους εάν κρίνουν ότι ένα παιδί δεν έχει την απαραίτητη σχολική ετοιμότητα για το Δημοτικό να το επισημαίνουν σε τριμελή επιτροπή (αποτελούμενη από έναν επόπτη ποιότητας, έναν σχολικό σύμβουλο και ένα μέλος του αρμόδιου ΚΕΔΑΣΥ), που θα αποφαίνεται εάν το παιδί θα παρακολουθεί ένα ενδιάμεσο πρόγραμμα στα σημεία που υστερεί – πιθανότατα παράλληλα με τις κανονικές ώρες του νηπιαγωγείου.

Σε δεύτερη φάση, κρίνεται αναγκαία η παρακολούθηση της πορείας των μαθητών Α΄ και Β΄ Δημοτικού. Μάλιστα, ο πανεπιστημιακός προτείνει η αντιμετώπισή τους να γίνει οργανωμένα με τη στήριξη του Περιφερειακού Συμβουλίου Εποπτών Ποιότητας, το οποίο να οργανώσει ένα Τμήμα Αλφαβητισμού και Λειτουργικού Εγγραμματισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές Α΄ και Β΄ Δημοτικού που παρουσιάζουν δυσκολίες στους εν λόγω τομείς πρέπει να στηριχθούν, μέσω εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων, ενισχυτικής διδασκαλίας και διαφοροποιημένης μάθησης.

                        "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 04/01/25


Προβλήματα στην κατανόηση κειμένου παρά τις παρεμβάσεις


Προβληματισμό προκαλεί ότι, παρά τις αλλαγές των τελευταίων ετών, οι παθογένειες παραμένουν. Ειδικότερα, όπως αναφέρει η έκθεση της ΑΔΙΠΠΔΕ, «τόσο στα υπό αντικατάσταση προγράμματα σπουδών του 2003 και τα συνοδευτικά σχολικά εγχειρίδια (2006), όσο στα νέα προγράμματα σπουδών (2022) και τα αντίστοιχα Βιβλία Εκπαιδευτικού (2022) και τις συνακόλουθες επιμορφώσεις που στηρίζουν την εφαρμογή των προγραμμάτων, υιοθετήθηκε η κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου. Η εν λόγω προσέγγιση θέτει ως κεντρικό της στόχο την κατάκτηση της σχολικής γλώσσας από τους μαθητές μέσω της οποίας διασφαλίζεται η κατανόηση της διδασκόμενης γνώσης και συνεπακόλουθα την ανάπτυξη της κριτικής και της δημιουργικής σκέψης». Ωστόσο, τα προβλήματα στην κατανόηση κειμένου παραμένουν, με επιπτώσεις και στα υπόλοιπα μαθήματα αφού «η κατανόηση του γραπτού λόγου, στη σχολική του εκδοχή, αποτελεί προϋπόθεση για όλα τα γνωστικά αντικείμενα», όπως λέει η έκθεση.

Η ΑΔΙΠΠΔΕ παρατηρεί ότι, «όπως διαπιστώνεται από σειρά σχετικών ερευνών, η κειμενοκεντρική προσέγγιση στη διδακτική πράξη αξιοποιήθηκε σε μικρό βαθμό και μάλλον επιφανειακά, σύμφωνα και με πρόσφατη δημοσίευση του καθηγητή Γλωσσολογίας Δ. Κουτσογιάννη και συνεργατών του. Η περιορισμένη αυτή εφαρμογή μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην απουσία συστηματικών επιμορφωτικών δράσεων εργαστηριακού χαρακτήρα και στην έλλειψη επαρκούς ανατροφοδότησης των υπηρετούντων τότε εκπαιδευτικών και κυρίως των μετέπειτα διορισθέντων. Επιπλέον, δεν διαμορφώθηκε κατάλληλο και αποτελεσματικό υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό της κειμενοκεντρικής προσέγγισης για τους τρόπους εφαρμογής στη σχολική τάξη. Συγκεκριμένα, απουσίαζε επαρκές υλικό εστιασμένο σε αυθεντικά κείμενα των σχολικών εγχειριδίων, το οποίο θα συνέβαλλε στην αποσαφήνιση και λειτουργική κατανόηση των πέντε θεμελιωδών αρχών της κειμενοκεντρικής προσέγγισης.

Οι πολυποίκιλες ελλείψεις στην ουσιαστική υποστήριξη των εκπαιδευτικών, που έχουν ανάγκη από εργαστηριακής μορφής επιμορφώσεις, εικάζεται βάσιμα ότι είναι ένας βασικός λόγος για τα προαναφερθέντα μαθησιακά αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων του 2022 και του 2023, και μάλιστα στην κατανόηση του κειμένου της Γλώσσας.

Η έκθεση επισημαίνει ότι «κειμενοκεντρικές προσεγγίσεις, παρόμοιας με της χώρας μας μορφής, αξιοποιήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στα εκπαιδευτικά συστήματα αρκετών χωρών όλων των ηπείρων, συνήθως όμως μετά από εκτενή και συνεχή επιμόρφωση και ανάλογη διδακτική εφαρμογή, με ικανοποιητικά κατά κανόνα αποτελέσματα, παρά το γεγονός ότι συχνά εφαρμόστηκαν σε σχολεία πολυπολιτισμικής σύνθεσης.

Είναι ενθαρρυντικό ότι προβλήματα στα μαθησιακά αποτελέσματα με αυτά που εντοπίζονται στη χώρα μας παρατηρούνται και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης; «Αυτό δεν μετριάζει ποσώς τη σοβαρότητα και τις επιπτώσεις του προβλήματος. Αντιθέτως, καθιστά επιτακτική την ανάγκη άμεσης παρέμβασης για την ελαχιστοποίηση του εν λόγω εκπαιδευτικού προβλήματος, που έχει μάλιστα κοινωνικο-πολιτισμικό πρόσημο, με τεράστιες επιπτώσεις σε μαθητές και στην κοινωνία», τονίζει η ΑΔΙΠΠΔΕ.

Η Αρχή κάνει σειρά προτάσεων για την κατανόηση και την ορθή εφαρμογή σε συνθήκες τάξης εκπαιδευτικών, διδακτικών και μαθησιακών πρακτικών που σχετίζονται με την ανάπτυξη του σχολικού εγγραμματισμού, καθώς και της κριτικής και δημιουργικής σκέψης στο σχολείο. Είναι εξειδικευμένες, μια και αφορούν τις διδακτικές μεθόδους και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Ομως, καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που επισημαίνεται το πρόβλημα –όχι μόνον από τους έγκριτους επιστήμονες της ΑΔΙΠΠΔΕ–, μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε για τους λόγους που οι προτεινόμενες λύσεις αποδεικνύονται αναποτελεσματικές;