Είναι δέκα, είναι δεκαπέντε, είναι τριάντα οι μπάχαλοι που σπάνε τζαμαρίες και ποδοπατάνε ζέρμπερες και τουλίπες; Οσοι κι αν είναι, έχουν επαναφέρει το κλίμα φόβου και τρομοκρατίας στη γειτονιά. Το καταλαβαίνει κανείς από τον τόνο της φωνής, την άρνηση, το βιαστικό κλείσιμο του τηλεφώνου όταν ζητάει από τα θύματα να μιλήσουν, να τοποθετηθούν γι’ αυτό που τους συνέβη. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, χάνεται η ουσία και θολώνει το πραγματικό πρόβλημα: ο βίαιος σε πολλές περιπτώσεις εξευγενισμός περιοχών που αναπλάθονται, η διαρκής άνοδος της τιμής των ενοικίων, η επέλαση του τουρισμού που δεν αφήνει χώρο για πολλές άλλες χρήσεις, η επιβολή πολιτικών χωρίς διαβούλευση, χωρίς σχέδιο, με οδηγό μόνο τους οικονομικούς δείκτες. Αυτοί, όμως, που θέλουν να «πολεμήσουν» το πρόβλημα, γίνονται οι ίδιοι μεγαλύτερο πρόβλημα....

Από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

                                                    "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/02/24

Της ΓΙΟΥΛΗΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

Επειτα από μια περίοδο σχετικής ηρεμίας και κανονικότητας, η ένταση επιστρέφει στα Εξάρχεια και τα στόματα κλείνουν. Κανείς δεν θέλει να μιλήσει, να διαμαρτυρηθεί, φοβάται ότι το δικό του μαγαζί, το δικό του γραφείο, θα είναι ο επόμενος στόχος. Τους καταλαβαίνω. Δεν νιώθουν ασφάλεια. Αλλωστε, η παράλογη βία είναι παλιά και πονεμένη ιστορία στα Εξάρχεια.

Θυμάμαι, για παράδειγμα, εκείνη την ανεκδιήγητη ομάδα που υπέγραφε ως «Μέτωπο Απελευθέρωσης Ζώων - Αντισπισιστικός Πυρήνας Σφυροφόρων Καταδρομέων» και την επίθεσή της σε κρεοπωλείο της Καλλιδρομίου. Ηταν το 2017, μεσάνυχτα Σαββάτου, όταν ο οικο-ακτιβισμός κατέκτησε νέες κορυφές. Οι αντισπισιστές, οπλισμένοι με σφυριά, έκαναν θρύψαλα την τζαμαρία της επιχείρησης και ενός μικρού φορτηγού που είχαν οι άνθρωποι για να κάνουν τη δουλειά τους. Ανθρωποι του μεροκάματου, όχι τίποτα ιδιοκτήτες βιομηχανίας κρέατος. Πρόσφατα πάλι, κτίριο του 1874 στην οδό Μπενάκη, το οποίο αφού πέρασε διάφορες φάσεις τα χρόνια της κρίσης –«δημόσιο» ουρητήριο, κατάληψη μεταναστών, πιάτσα ναρκωτικών– ανακαινίστηκε με μεγάλο κόπο και προσωπική εργασία από τον ιδιοκτήτη του και διατίθεται για βραχυχρόνια μίσθωση, βανδαλίστηκε δυο-τρεις φορές. Επειτα απ’ όλα αυτά, έτρεμε η ψυχούλα τους.

Βανδαλισμένα καφέ, βανδαλισμένα εστιατόρια, βανδαλισμένα λουλουδάδικα μέχρι και το αρχιτεκτονικό γραφείο που κέρδισε το 1ο βραβείο στον διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας Εξαρχείων δέχθηκε επίθεση, διότι «εχθρός» δεν είναι μόνο όποιος παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις για τον δημόσιο χώρο, αλλά και αυτός που αναλαμβάνει να σχεδιάσει τον δημόσιο χώρο. Παράνοια.

Είτε πρόκειται για το μετρό και την κατανάλωση κρέατος είτε για τα μη κρατικά ΑΕΙ, το Airbnb και τον «εξευγενισμό» μεγάλων τμημάτων της Αθήνας, η αντίδραση και η οργή ξεσπάει για άλλη μία φορά στους δρόμους και στα μικρομάγαζα των Εξαρχείων. Είναι δέκα, είναι δεκαπέντε, είναι τριάντα οι μπάχαλοι που σπάνε τζαμαρίες και ποδοπατάνε ζέρμπερες και τουλίπες; Οσοι κι αν είναι, έχουν επαναφέρει το κλίμα φόβου και τρομοκρατίας στη γειτονιά. Το καταλαβαίνει κανείς από τον τόνο της φωνής, την άρνηση, το βιαστικό κλείσιμο του τηλεφώνου όταν ζητάει από τα θύματα να μιλήσουν, να τοποθετηθούν γι’ αυτό που τους συνέβη.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, χάνεται η ουσία και θολώνει το πραγματικό πρόβλημα: ο βίαιος σε πολλές περιπτώσεις εξευγενισμός περιοχών που αναπλάθονται, η διαρκής άνοδος της τιμής των ενοικίων, η επέλαση του τουρισμού που δεν αφήνει χώρο για πολλές άλλες χρήσεις, η επιβολή πολιτικών χωρίς διαβούλευση, χωρίς σχέδιο, με οδηγό μόνο τους οικονομικούς δείκτες. Αυτοί, όμως, που θέλουν να «πολεμήσουν» το πρόβλημα, γίνονται οι ίδιοι μεγαλύτερο πρόβλημα.

"Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 23/02/24

ΤΗΣ ΛΙΝΑΣ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ

Επίθεση από αγνώστους δέχθηκε πριν από λίγες μέρες το αρχιτεκτονικό γραφείο Tense Architecture που είχε κερδίσει τον διαγωνισμό για τη διαμόρφωση της πλατείας Εξαρχείων. Για επίθεση εναντίον όλων των μελών της κάνει λόγο η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, ενώ αρχιτέκτονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την εξάπλωση της βίας στην πόλη.

Μετά τους ανθοπώλες, οι αρχιτέκτονες. Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Τετάρτης, στον δικτυακό τόπο που πρόσκειται στον αναρχικό, αντιεξουσιαστικό χώρο, δημοσιεύτηκε κείμενο «ανάληψης ευθύνης» για επίθεση τη Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου στη «γωνιακή τζαμαρία» (sic) του αρχιτεκτονικού γραφείου Tense Architecture στο Πολύγωνο.

Πρόκειται για την ομάδα αρχιτεκτόνων που είχαν κερδίσει τον διαγωνισμό για τη διαμόρφωση της πλατείας Εξαρχείων, ο οποίος, σύμφωνα με τους συντάκτες του κειμένου (υπογράφεται από «Αναρχικές/οι»), «δεν αποτελεί παρά το ιλλουστρασιόν άλλοθι για τους λογής λογής μπάτσους που έχουν αγκυροβολήσει τα τελευταία χρόνια στις γωνίες της, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβαση στη “νέα εποχή”».

Θυμίζεται ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες, άγνωστοι είχαν επιτεθεί με μανία στο ανθοπωλείο Polyamorous στα Εξάρχεια, φορέα σύμφωνα με τη συλλογιστική τους του «εξευγενισμού» της περιοχής. Η επίθεση στο αρχιτεκτονικό γραφείο δεν είχε γίνει έως τώρα γνωστή, ενώ ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, αρχιτέκτονας, επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ και ιδρυτικό μέλος των Tense Architecture Network, αρνήθηκε χθες ευγενικά να προχωρήσει σε δηλώσεις. Οι συνάδελφοί του, όμως, δεν μπορούσαν να μείνουν σιωπηλοί.

«Βρισκόμαστε δίπλα και στηρίζουμε τον συνάδελφό μας. Η επίθεση και οι απειλές στο πρόσωπό του είναι επίθεση εναντίον όλων των μελών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ», γράφει το ψήφισμα που εκδόθηκε χθες βράδυ, κατόπιν έκτακτης συνεδρίασης της Κοσμητείας της σχολής.

«Στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, γενιές φοιτητών και καθηγητών υπερασπιστήκαμε το δικαίωμα στην πόλη, το δικαίωμα των κατοίκων να συμμετέχουν στον σχεδιασμό, αλλά και το απαραβίαστο δημοκρατικό δικαίωμα της διατύπωσης ελεύθερης γνώμης και επιστημονικής άποψης. Γι’ αυτό, στεκόμαστε ξεκάθαρα απέναντι σε τυφλές, σκοταδιστικές, βίαιες ενέργειες και απειλές που στοχοποιούν την ελευθερία του λόγου και της δημιουργίας. Υπερασπιζόμαστε το απαραβίαστο δημοκρατικό δικαίωμα της ελεύθερης διατύπωσης γνώμης και επιστημονικής άποψης, απέναντι σε οποιουδήποτε τύπου τρομοκρατικές ενέργειες. Καταδικάζουμε κατηγορηματικά κάθε ενέργεια εκφοβισμού με επιθέσεις και απειλές ενάντια στον συνάδελφό μας, αλλά και σε κάθε συνάδελφο αρχιτέκτονα μηχανικό που διακρίνεται ή/και συμμετέχει σε θεσμικές διαδικασίες κατά την άσκηση του επαγγελματικού και επιστημονικού του έργου».

«Αδιανόητο»

Ο Πάνος Δραγώνας, αρχιτέκτονας και καθηγητής Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Πατρών, με τη συνάδελφό του Αγάπη Πρωίμου επίσης συμμετείχαν στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για την ανάπλαση του κοινόχρηστου χώρου και της ευρύτερης περιοχής του νέου σταθμού μετρό στα Εξάρχεια, με την πρότασή τους να λαμβάνει τη δεύτερη θέση. Αν είχαν κερδίσει θα είχαν γίνει εκείνοι ο στόχος;

«Είναι εντελώς απαράδεκτο και αδιανόητο να γίνονται οποιουδήποτε είδους επιθέσεις, πόσο μάλλον καταστροφές καταστημάτων ή αρχιτεκτονικών γραφείων, για οποιονδήποτε ιδεολογικό λόγο», τονίζει ο κ. Δραγώνας. «Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί είναι ένα μέσο διαβούλευσης σε σχέση με τη διαμόρφωση του δημόσιου χώρου. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μέσο ενεργοποίησης μιας ανοικτής συζήτησης για τον δημόσιο χώρο και την πόλη. Οποιαδήποτε μορφή βίας απέναντι στους εμπλεκόμενους σε αυτό τον θεσμό, είναι χτύπημα απέναντι στην ίδια τη διαδικασία του διαλόγου. Το να φτάσουμε στο σημείο να σκεφτόμαστε δύο φορές προκειμένου να συμμετάσχουμε σε έναν ανοικτό διάλογο, όπως είναι ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών, είναι προφανώς τρομακτικό».

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του διαγωνισμού, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, Παναγιώτης Τουρνικιώτης, σημειώνει στην «Κ» ότι το πρόβλημα δεν είναι του κλάδου, αλλά ευρύτερο. «Ο σχεδιασμός του μετρό είναι ένα κοινωφελές έργο χωρίς συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση. Υπάρχουν ομάδες που διαφωνούν και στέκονται απέναντι στον διαγωνισμό, την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια να αναδειχθεί η φυσιογνωμία της πλατείας, και ασκώντας βία επιχειρούν να αλλάξουν τις επιλογές μιας δημοκρατικής πολιτείας. Αυτή η βία είναι κάτι που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά. Δεν αφορά μόνο τα Εξάρχεια ούτε τον κλάδο μας. Δεν στοχοποιείται ο αρχιτέκτονας, αλλά η πολιτεία».

Για ευρύτερο, βαθιά πολιτικό ζήτημα κάνει λόγο, μιλώντας στην «Κ», ο αρχιτέκτονας Σταύρος Μαρτίνος. «Οι εξηγήσεις στη σχετική ανάληψη ευθύνης δεν έχουν καμία σημασία καθώς όλα μπερδεύονται γλυκά, μέσα στη σύγχυση όμως κάπου αναφέρονται και οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Με την τρομοκρατία προφανώς δεν μπορεί να γίνει καμία συζήτηση. Για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, ωστόσο, μπορεί, μια και αυτό είναι πράγματι πολιτικό ζήτημα. Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί είναι συμμετοχικές διαδικασίες σχεδιασμού του δημόσιου χώρου, οι οποίες λειτουργούν σε δημοκρατίες άλλου είδους από τη δική μας. Οι προκηρύξεις τους προκύπτουν μετά από διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών και στη συνέχεια αρχιτέκτονες καλούνται να δώσουν το καλύτερο δυνατό σχήμα στα συμπεράσματα, να επιλέξουν εκείνοι τα υλικά και τους τρόπους κατασκευής κ.λπ. Κάπως έτσι, μέσα από τον δημόσιο έλεγχο και τον περιορισμό της διαφθοράς στις προμήθειες, εξασφαλίζονται η ποιότητα της υλοποίησης και η επιτυχία των σχεδίων – τα οποία, αλλιώς, παραμένουν ασκήσεις γεωμετρίας, συνήθως επί χάρτου. Στην Ελλάδα γενικότερα και στα Εξάρχεια ειδικότερα, η αρχή του προβλήματος εντοπίζεται στο εξής κενό: ποιος είναι συνομιλητής του κράτους. Οταν δεν υπάρχει δομημένη διαβούλευση, εμφανίζονται διάφοροι τιμητές, είτε κρατικοί είτε παρακρατικοί, για να κάνουν αυτό που εκείνοι νομίζουν σωστό, ο καθένας με τη λογική ή με τον παραλογισμό του. Στη δεδομένη περίπτωση, το βασικό πρόβλημα δεν είναι τόσο ο σχεδιασμός της μορφής του δημόσιου χώρου όσο η ιδιοποίησή του (ιδιωτικοποίησή του) από όποιον νομίζει ότι του ανήκει. Αυτό δεν αφορά μόνο τα Εξάρχεια ούτε μόνο την επικαιρότητα».

Το αρχιτεκτονικό γραφείο που είχε κερδίσει τον διαγωνισμό για τη διαμόρφωση της πλατείας μετά την κατασκευή του μετρό δέχθηκε επίθεση – Ψήφισμα ΕΜΠ: «Βρισκόμαστε δίπλα και στηρίζουμε τον συνάδελφό μας».