"...Το παζάρι, από το μεσαιωνικό παζάριον και εκείνο από το τουρκικό pazar (περσικής προέλευσης από το bazar = αγορά), όπως εξηγεί ο Μπαμπινιώτης, αποτελεί ένα απ’ τα πιο χαρακτηριστικά «δρώμενα» στη λαϊκή μας παράδοση. Συγκεντρώνονται στη μορφή του πλείστα όσα στοιχεία των όρων ζωής του ελληνικού λαού στους περασμένους αιώνες και άλλα τόσα της πολλαπλότητας των «δομικών» συστατικών του, στα οποία όμως υπάρχει ανεξίτηλα τεθειμένη η «Μεγάλη της Ελληνικότητας Σφραγίς»..."

Επιστολές αναγνωστών, από την "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"

Την κλαγγήν δε των μαχαιρών συνοδεύουσιν ιαχαί 

και επευφημίαι των κρεοπωλών...

Κύριε διευθυντά,

Πρόδρομος των σημερινών λαϊκών αγορών και των διεθνών εκθέσεων –παλαιότερων και νεότερων– είναι τα παζάρια που γίνονταν σε διάφορα κεντρικά σημεία, κατάλληλα για τη διεξαγωγή των εμπορικών συναλλαγών. Το παζάρι, από το μεσαιωνικό παζάριον και εκείνο από το τουρκικό pazar (περσικής προέλευσης από το bazar = αγορά), όπως εξηγεί ο Μπαμπινιώτης, αποτελεί ένα απ’ τα πιο χαρακτηριστικά «δρώμενα» στη λαϊκή μας παράδοση. Συγκεντρώνονται στη μορφή του πλείστα όσα στοιχεία των όρων ζωής του ελληνικού λαού στους περασμένους αιώνες και άλλα τόσα της πολλαπλότητας των «δομικών» συστατικών του, στα οποία όμως υπάρχει ανεξίτηλα τεθειμένη η «Μεγάλη της Ελληνικότητας Σφραγίς». Σε προηγούμενη επιστολή μου που φιλοξένησε η «Κ», είχε γίνει αναφορά στον «εγκολαφθησόμενον τύπον», τον οποίο –πίστευε ο Χαρίλαος Τρικούπης– …περίμεναν οι κάτοικοι της Βορείου Ελλάδος για ν’ αποκτήσουν αίσθηση της εθνικής των συνειδήσεως. Αυτά το 1889.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ήτοι το 1904, υπήρξε μια μαρτυρία που μας δίνει τη δυνατότητα και να διαβάσουμε μια απολαυστική περιγραφή ενός αυθεντικού παλιού παζαριού και να δούμε τη σφραγίδα ελληνικότητας εκεί όπου οι ανυποψίαστοι, ως και κάποιοι άλλοι, απλώς ύποπτοι δολίων στοχεύσεων, αναζητούσαν την «εγκόλαψιν» τύπου. Πρόκειται για το δημοσίευμα της εφημερίδας «Αλήθεια» Θεσσαλονίκης που εντόπισε ο ιστορικός του Τύπου της Βορείου Ελλάδος, δημοσιογράφος Μανώλης Κανδυλάκης, ο οποίος με την υπογραφή «Αλιάκμων» περιγράφει το παζάρι του Τσοτυλίου. Παραλείπων πολλά, χάριν αναγκαίας συντομίας, περιορίζομαι στην παράθεση αποσπάσματος που έχει ως εξής: «[…]Τα κρεοπωλεία βρίθουσιν εκλεκτών εντοπίων κρεάτων, την κλαγγήν δε των μαχαιρών συνοδεύουσιν ιαχαί και επευφημίαι των κρεοπωλών. Οπου και αν βαδίση τις, ανάγκη να διασχίση πλήθος, συνωθών και συνωθούμενος, να ομιλή δε μεγαλοφώνως, διότι αι πωλήσεις των κρεοπωλών, των σιτηροπωλών και λοιπών, και αι μεγαλόφωνοι επίσης αγοραί των αγοραστών, οίτινες πειρώνται να επιτύχωσιν ελάττωσιν της τιμής των πωλουμένων, διεγείρουσι βόμβον διάτορον και εκκωφαντικόν. Ο οφθαλμός του παρατηρητού παρίσταται προ αμφιέσεων πολυποικίλων και χαρακτηριστικών, εξ ων δύναται να διακρίνη πόθεν ορμάται αυτή η ανθρωποπλημμύρα. Και εδώ μεν συναντά τις εμπόρους με ποδήρη αντιργιά και γούνας, ζωηρούς και εκφραστικούς, ασχολουμένους εις πλείστα είδη εμπορίου, οκλαδόν προ του μαγαζείου των καθημένους και διαλαλούντας τα εμπορεύματά των δι’ όλως ιδίων επευφημιών, εκ των εκείθεν δε του Αλιάκμονος πόλεων Σιατίστης και Σελίτσης (σ.σ.: τώρα Εράτυρα) ορμωμένους. Αλλαχού δε γεωργούς ή μικροεμπόρους, με μάλλινα εγχώρια και πλατέα γελέκια, θετικούς και απλοϊκούς την συμπεριφοράν, με έκφρασιν φυσιογνωμίας συνεσταλμένης πως, ήττον πολυλόγους και ζωηρούς, αποτελούντας δε το ελληνικόν στοιχείον των εντεύθεν του Αλιάκμονος πληθυσμών, αντιπροσωπευομένους δε πλειότερον εν τη αγορά υπό του γυναικείου φύλου, όπερ αθρόον προσέρχεται εκ των πέριξ χωρίων προς αγοράν τροφίμων και άλλων οικιακών χρειωδών.

Και διελαύνουσι προ των μαγαζείων αι γυναίκες καθ’ ομίλους, ως άλλαι κυρίαι των πόλεων εις τας εμπορικάς οδούς, πάσης ηλικίας και πάσης τάξεως, εύποροι ή πτωχαί, ψωνίζουσαι με ζηλευτήν ευφυΐαν και γνώσιν των συναλλαγών (πολύ θα έχαιρον ενταύθα οι θαυμασταί της χειραφετήσεως), ή κάθηνται αι πτωχότεραι εις ωρισμένους τόπους, πωλούσαι τα άφθονα οπωρικά των κήπων των, σεμνώς πάσαι ενδεδυμέναι, αν και ολίγον αφιλοκάλως, φορούσαι μάλλινα ή βαμβακερά ενδύματα, τα πλείστα έργα των χειρών των, φέσιον ή πολύχρωμον μανδήλιον επί της κεφαλής και εις τους πόδας, ως επί το πλείστον, πέδιλα εκ χοιρείου δέρματος, εγχωρίου πάντοτε κατασκευής (τα γουρνοτσάρουχα ιδιαζόντως λεγόμενα). Αλλού πάλιν, εκ της ελαφράς και απλοϊκής ενδυμασίας, της ηλιοκαούς, ως εκ του επαγγέλματος μορφής και της εις την ελληνικήν γλώσσαν ομιλίας των, διακρίνει τις τους εντοπίους Οθωμανούς (σ.σ.: πρόκειται για τους Βαλαάδες, τους εξισλαμισθέντες Ελληνες που έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών, επειδή έγινε με κριτήριο το θρήσκευμα – αν και ήξεραν μόνο ελάχιστα τουρκικά, ερωτώμενοι δε αν είναι Τούρκοι ή χριστιανοί, απαντούσαν «Τούρκος, μα την Παναγιά»!), εις την πώλησιν των σιτηρών ασχολουμένους. Εκ της βαρείας δε, τουναντίον, αμφιέσεως, με τα μάλλινα μαύρα γελέκια, και της σοβαράς, αν μη σκυθρωπής, φυσιογνωμίας, διακρίνει τις τους εκ των χωρίων Χρουπίστης (σ.σ.: σήμερα Αργος Ορεστικό) της επαρχίας Καστορίας, ως επί το πλείστον λαχανικά πωλούντας. Οι δε αρειμάνιον πως το ύφος έχοντες και υπερήφανον το βάδισμα, ενδεδυμένοι μεγάλα, ανοικτά έμπροσθεν, γελέκια, αφίνοντα να εξαπλώται το λευκόν και φουστανελώδες υποκάμισον προς τας λευκάς επίσης περικνημίδας, είναι οι εκ των της επαρχίας Γρεβενών κωμοπόλεων Σαμαρίνης, Φούρκας κ.λπ., εργαζόμενοι ως ζωέμποροι ή μεταγωγείς και τινες ως έμποροι διαρκώς εν Τσοτυλίω εγκατεστημένοι και ευδοκιμούντες ως εκ του φύσει δραστηρίου και προς αποικισμόν επιτηδείου χαρακτήρος αυτών. Γλώσσαν δε λαλουμένην εν τη αγορά Τσοτυλίου ακούει τις μόνον την ελληνικήν, μετά προφοράς λίαν καθαράς, ούτε το συριστικόν τι εχούσης, ούτε το τραχύ, αλλ’ ούτε και το άκρως λεπτόν της νησιωτικής προφοράς». Πρόκειται για μια αυθεντική εικόνα της μακεδονικής-βορειοελλαδικής πραγματικότητας στο τελικό ίσως στάδιο προαιώνιας συμβιωτικής διαδικασίας που έχει «παραγάγει» και διέπλασε τη Ρωμιοσύνη, η οποία, κατά τον Κύπριο ποιητή, είναι «συνόκαιρη του κόσμου/ κανένας δεν εβρέθηκεν για να την ι-ξηλείψει».

Γεράσιμος Μιχαήλ Δώσσας, Θεσσαλονίκη

Φυσικά εξεπλάγην και τη ρωτάω εάν αυτό που κάνει είναι νόμιμο, όπως επίσης ότι αισθάνομαι ότι αντιβαίνει τους κανόνες της Ε.Ε. Καταλήγω να της δείξω την άδεια οδήγησής μου και ολοκληρώνω την επιβίβαση, αλλά επιμένω να φέρουν κάποιον immigration officer ή να μιλήσω με κάποιον υπεύθυνο για το συμβάν. Η υπάλληλος που μου ζήτησε τα επιπλέον στοιχεία μού λέει φυσικά: «Βut you know what is going on in Southern Europe».

Ο υπεύθυνος μου εξηγεί από το τηλέφωνο ότι τα Χριστούγεννα κυκλοφορούν πολλά πλαστά ελληνικά διαβατήρια και του εξηγώ ότι, εφόσον πέρασα από έλεγχο διαβατηρίων, δεν έχει καμία αρμοδιότητα να μου ζητάει κάτι επιπλέον. Εκεί μου αραδιάζει ό,τι έρχεται στο μυαλό του, από το ότι είναι policy της εταιρείας handling μέχρι του ότι οι έλεγχοι διαβατηρίων δεν βρίσκουν τα πλαστά διαβατήρια.

Εν πάση περιπτώσει, έχω πάρει τα στοιχεία τους και θα κάνω επίσημη καταγγελία στην εταιρεία (Norwegian), αλλά θεωρώ ότι δείχνει περίτρανα ότι ένα ελληνικό διαβατήριο πλέον δεν αξίζει ΤΙΠΟΤΕ. Είναι σύμπτωμα του γνωστού ερασιτεχνισμού μας σε όλα ο επιφανειακός τρόπος που η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τέτοια προβλήματα, η απουσία ελληνικής αξιόπιστης βάσης δεδομένων και η απουσία επικοινωνίας με άλλες ευρωπαϊκές αρχές; Φαντάζομαι ένας συνδυασμός.

Η εντύπωση όμως παραμένει: η αντιμετώπιση σε οτιδήποτε έρχεται από την Ελλάδα ως κάτι τριτοκοσμικό, και σίγουρα εκτός Ευρώπης.

Θάνος Νάκος, Επιμελητής ιατρός πνευμονολόγος, 

East Sussex Healthcare Trust

παράδοση ποιότητας σε όλες τις εκφάνσεις της. Η πατρίδα μας δεν φημίζεται για παράδοση ποιότητας, σχεδόν σε κανέναν τομέα και φυσικά και στην εκπαίδευση. Οι όποιες εξαιρέσεις οφείλονται, κυρίως, στις προσπάθειες των εκπαιδευομένων και των ευσυνείδητων λειτουργών. Οι ηγεσίες, πολιτικές και εκπαιδευτικές, αναγνωρίζουν αυτό το έλλειμμα και σε κάθε κυβερνητική περίοδο σχεδιάζουν και θέτουν σε εφαρμογή αλλαγές που βυθίζουν το καράβι- εκπαίδευση πιο βαθιά και μαζί τη χώρα στην ανυποληψία και την παρακμή. Σ’ αυτόν τον τομέα η χώρα μας έχει θεμελιώσει, πράγματι, παράδοση! Ποια η πραγματικότητα για τα ΑΕΙ;

– Υπερβολικά μεγάλος αριθμός εκπαιδευομένων.

– Ελλειμματικές υποδομές και χρηματοδότηση.

– Ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό.

– Αδύνατη (σχεδόν) η απορρόφηση των πτυχιούχων από την αγορά εργασίας.

Τι χρειάζεται η χώρα;

– ΑΕΙ υψηλού κύρους με στόχο να καταστεί η χώρα μας διεθνές κέντρο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, και

– Ανθρώπινο δυναμικό με δεξιότητες που απαιτούν οι τεχνολογικές εξελίξεις.

Οπως είναι γνωστό, τα ΤΕΙ είχαν σχεδιαστεί να εκπαιδεύουν ανθρώπινο δυναμικό της πράξης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον σημαντικό ρόλο των αποφοίτων των Σχολών Υπομηχανικών στην οικοδόμηση της σύγχρονης Ελλάδας. Τώρα που το ανθρώπινο δυναμικό με αυξημένες δεξιότητες και εφαρμόσιμη γνώση είναι λίαν αναγκαίο για την ενίσχυση της καινοτομίας στη χώρα, ποια εκπαιδευτική δομή θα καλύψει το δημιουργούμενο κενό, μετά τη διάλυση των ΤΕΙ;

Η ενσωμάτωση των ΤΕΙ σε ΑΕΙ (π.χ. ΤΕΙ Ηπείρου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) θα υποβαθμίσει τα ήδη προβληματικά ΑΕΙ και θα ενεργοποιήσει μια περιπέτεια που θα έχει μεγάλο βάθος. Εκείνο που θα περίμενε ένας λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος είναι περισσότερη υπευθυνότητα από την πολιτική ηγεσία και μεγαλύτερη ευαισθησία από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Ο ισχυρισμός σύμφωνα με τον οποίο τον αρχικό ρόλο των ΤΕΙ θα τον αναλάβουν οι νέες δομές διετούς φοίτησης και ότι δεν θα υπάρξει υποβάθμιση γιατί θα επανακριθούν οι διδάσκοντες των ΤΕΙ, δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική γιατί: α) η οικονομία μας χρειάζεται κέντρα δεξιοτήτων υψηλών προδιαγραφών και όχι έναν άλλο τύπο ΙΕΚ και β) ο πιθανός υποβιβασμός βαθμίδας διδάσκοντα των ΤΕΙ δεν σημαίνει και αναβάθμιση του εκπαιδευτικού του ρόλου. Από την πολιτική ηγεσία δεν περιμένουμε να προβληματιστεί για τις συνέπειες των σχεδιασμών της, περιμένουμε, όμως, με αγωνία την έκφραση υπευθυνότητας της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Χρήστος Β. Μασσαλάς, Ομ. Καθηγητής 

- πρ. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων