Αν αυτό κατάλαβε ο νεαρός αριστερός από τόση φασαρία, δεν βλέπω πολλούς ανέμους να σηκώνονται στο διάβα του. Αλλά να μην τον αδικώ. Υποθέτω πως κάτι τέτοια θα σκεφτόταν κι ο Τσίπρας στο Βερολίνο, το 2013. Το σημειώνω όμως για δύο λόγους. * Πρώτον επειδή όπως φαίνεται δεν υπάρχει μια ενιαία ανάγνωση της ελληνικής κρίσης. Ακόμη και τώρα που πέρασε σε μεγάλο βαθμό, ο καθένας τη βιώνει διαφορετικά στο κεφάλι του. Τη σκέφτεται όπως την κατάλαβε ή όπως τον συνέφερε * Δεύτερον επειδή βλέπω πολύ καλά τους «νεοφιλελεύθερους δράκους» στο παραμύθι. Αλλά δυσκολεύομαι να διακρίνω τις νεράιδες. Υπάρχει όμως κι ένας τρίτος λόγος για μένα σοβαρότερος. Οπως έλεγε ο Σανταγιάνα, αν ένας λαός ξεχνάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει. Και διαισθάνομαι πως με την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας η Ελλάδα έζησε μια πρωτοφανή αναταραχή και αναδιάρθρωση αλλά δεν έχει κάτσει ούτε στιγμή να σκεφτεί τι της συνέβη...

Από "ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ"

"ΤΑ ΝΕΑ/ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟ", 13-14/04/24

 
ΤΟΥ Ι.Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗ

Τα μεταθανάτια απομνημονεύματα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχουν κυρίως παιδαγωγική αξία (Errinerungen. Mein Leben in den Politik, 2024). Δεν λέει πράγματα που δεν ξέραμε. Αναδεικνύει όμως κάτι που πάντα υποψιαζόμασταν.

Πως η ελληνική κρίση της περασμένης δεκαετίας δεν ήταν τυχαίο, ούτε εισαγόμενο, ούτε απρόσμενο γεγονός.

Ηταν η αποτυχία ενός αμέριμνου και φλύαρου κοινωνικού συνόλου. Την οποία ανέλαβε να διαχειριστεί μια τάξη ανερμάτιστων πολιτικάντηδων.

Δεν το ξέραμε; Το ξέραμε. Ανεξάρτητα από τον προσωπικό του ρόλο, ο Σόιμπλε το ξεδιπλώνει με πολλά παραδείγματα για πολλούς πρωταγωνιστές της ελληνικής πλευράς που συνήθιζαν μονότονα να περνούν κάτω από των πήχη των απαιτήσεων και των περιστάσεων.

Διότι όταν κάποιος εκλιπαρεί να σωθεί είναι προφανές πως δεν δικαιούται να καλλιεργεί ταυτοχρόνως την ψευδαίσθηση ή την αυταπάτη πως μπορεί να το πετύχει ερήμην του ναυαγοσώστη.

Απλά μαθήματα λογικής.

Και τι δεν θα έδινα λοιπόν να παρίσταμαι στην πρώτη συνάντηση Σόιμπλε – Τσίπρα, το 2013. Υποθέτω πως ο άνθρωπος κινδύνευσε να πάθει εγκεφαλικό με όσα άκουγε από τον νεαρό συνομιλητή του αλλά συμπέρανε εύκολα ότι «τον είχε».

Ή στο γεύμα του γερμανού υπουργού με τον Βενιζέλο την ίδια περίπου εποχή όπου συζητήθηκε το περίφημο time out της Ελλάδας από το ευρώ. Ο Σόιμπλε περιγράφει πως ο αγαπητός Βαγγέλης δεν κατέβασε ούτε μπουκιά σε ένα εστιατόριο δύο αστέρων Μισελέν. Θέλω να στείλω τη συμπαράστασή μου στον σεφ, δεν έφταιγε το μενού.

Ή στη συμμετοχή του Βαρουφάκη στα Εurogroup του 2015. Είμαι βέβαιος πως ο «ντόκτορ Σόιμπλε» αισθάνθηκε τότε βαθιά ανησυχία για την κατάσταση της ψυχιατρικής περίθαλψης στην Ελλάδα.

Αλλά αυτά πάνε, πέρασαν. Με το κόστος τους και το καλαμπούρι τους. Με το έλλειμμα σοβαρότητας που έδειχναν και το πλεόνασμα ασχετοσύνης που έκρυβαν.

Λίγες μέρες πριν τη μετά θάνατον κατάθεση του Σόιμπλε, ένα παραδοσιακό περιοδικό της γαλλικής Αριστεράς είχε ένα αφιέρωμα στην «επιστροφή στον σοσιαλισμό» μέσα από εμπειρίες, αναγνώσεις και προσδοκίες νέων ανθρώπων (Back to Socialism, L’Obs, 28/3).

Δεν θα μεταφέρω όλα τα ξεκούδουνα που διάβασα. Κρατάω όμως τη διαπίστωση ενός ακτιβιστή που διαχειρίζεται το δίκτυο «Le Vent se Leve» (Ο Ανεμος Σηκώνεται).

Λέει ο νεαρός: «Η ελληνική κρίση ήταν τα αποκαλυπτήρια της νεοφιλελεύθερης βίας. Ηταν η αρχή όλων. Το ΔΝΤ, η ΕΕ, η Γερμανία ξέσπασαν σε έναν λαό για να λεηλατήσουν το κράτος πρόνοιάς του».

Δηλαδή ΔΝΤ, ΕΕ και Γερμανία μάς την έπεσαν επειδή ζήλεψαν τα Πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία μας. Μη σας εκπλήσσει ο συλλογισμός. Ενας στους έξι νέους Γάλλους πιστεύει κι ότι η Γη είναι επίπεδη (δημοσκόπηση IFOP, Le Monde, 16/3.)

Αν αυτό κατάλαβε ο νεαρός αριστερός από τόση φασαρία, δεν βλέπω πολλούς ανέμους να σηκώνονται στο διάβα του. Αλλά να μην τον αδικώ. Υποθέτω πως κάτι τέτοια θα σκεφτόταν κι ο Τσίπρας στο Βερολίνο, το 2013.

Το σημειώνω όμως για δύο λόγους.

* Πρώτον επειδή όπως φαίνεται δεν υπάρχει μια ενιαία ανάγνωση της ελληνικής κρίσης. Ακόμη και τώρα που πέρασε σε μεγάλο βαθμό, ο καθένας τη βιώνει διαφορετικά στο κεφάλι του. Τη σκέφτεται όπως την κατάλαβε ή όπως τον συνέφερε

* Δεύτερον επειδή βλέπω πολύ καλά τους «νεοφιλελεύθερους δράκους» στο παραμύθι. Αλλά δυσκολεύομαι να διακρίνω τις νεράιδες.

Υπάρχει όμως κι ένας τρίτος λόγος για μένα σοβαρότερος.

Οπως έλεγε ο Σανταγιάνα, αν ένας λαός ξεχνάει το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει.

Και διαισθάνομαι πως με την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας η Ελλάδα έζησε μια πρωτοφανή αναταραχή και αναδιάρθρωση αλλά δεν έχει κάτσει ούτε στιγμή να σκεφτεί τι της συνέβη.

Ο Καραμανλής ήταν πρώτο κάθισμα πίστα στο Συνέδριο της ΝΔ και δύο μέρες αργότερα ο Παπανδρέου έκανε αστεία με τον Ανδρουλάκη στην ΚΕ του ΠΑΣΟΚ.

Να σημειώσω ότι κανείς από τους δύο πρωταγωνιστές της εποχής δεν έχει δώσει έως σήμερα ένα συνεκτικό αφήγημα για ό,τι συνέβη. Ενώ ούτε ο Σαμαράς ούτε ο Τσίπρας που τους διαδέχτηκαν θέλησαν να συνεισφέρουν στη γνώση και την ερμηνεία των πραγμάτων.

Διαλύθηκε η χώρα και πήγε όχι μόνο άκλαυτη αλλά και ανεξήγητη.

Να επιστρέψω στον Σόιμπλε. Υποθέτω πως ο εκλιπών αισθάνθηκε πολιτική υποχρέωση να μας παραδώσει τη δική του εκδοχή των γεγονότων πριν πεθάνει. Προσέλαβε δύο ιστορικούς στο γραφείο του και δούλεψε σχεδόν δύο χρόνια για να το καταφέρει.

Η σιωπή των Ελλήνων όμως με εκπλήσσει. Σαν να μην πέρασαν τα γεγονότα από δίπλα τους. Σαν να μην τα βίωσαν ούτε να τα διαμόρφωσαν οι ίδιοι.

Σχεδόν πριν τριάντα χρόνια είχα ρωτήσει τον Χαρίλαο Φλωράκη τι νομίζει ότι μένει τελικά στην πορεία του ΚΚΕ. Και του εξήγησα πως με το φτωχό μου μυαλό δεν γίνεται ένα κόμμα να σύρεται από ήττα σε ήττα αλλά να μην έχει κάνει λάθη.

* Αμα πιάσουμε τα λάθη, στο τέλος δεν θα μείνει τίποτα, μου απάντησε κοφτά.

Να το δεχτώ. Είναι ένα ένστικτο αυτοπροστασίας. Αλλά πολύ φοβούμαι ότι έτσι καταλήγουμε στο τέλος να προστατεύουμε τον χειρότερο εαυτό μας.

Τη χρεοκοπία, τα Μνημόνια και ό,τι ξεσπάει πάνω μας το ζούμε σε συνθήκες παρατεταμένης έξαρσης και έξαψης, με φωνή και με αντάρα, αλλά μετά σιωπή.

Ισως επειδή δεν θέλουμε να διαταράξουμε τις βεβαιότητες και τα στερεότυπά μας.

Ισως επειδή κουβαλάμε το τραύμα της μαζικής υστερίας του «αντιμνημονιακού αγώνα».

Ισως επειδή φοβόμαστε μήπως η ουσία των πραγμάτων ταράξει την αμεριμνησία μας.