Η "στρατηγική αυτονομία" θα υποχρεώσει τις ευρωπαϊκές χώρες, κύρια τις ανατολικές (λόγω Ρωσίας) και νότιες (λόγω Μ. Ανατολής), σε υπερεξοπλισμούς. Ωφελημένες θα είναι οι βιομηχανικές χώρες. Οι κοινωνικές δαπάνες θα υποβαθμιστούν ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήδη κινείται με ύφεση. Η Ακροδεξιά εισπράττει την κοινωνική δυσαρέσκεια ενώ η Αριστερά (σε όσο βαθμό υπάρχει) αυταπατάται ότι επιτυγχάνεται ‘’ευρωπαϊκή αυτονομία’’. Μια ‘’αυτονομία’’ που μπορεί να αποδειχτεί άλλος ένας χάρτινος πύργος ή παγίδα με αυξημένες πολεμικές εντάσεις, στρατιωτικοποίηση και ψευδαισθήσεις...

 

«Στρατηγική Αυτονομία της Ευρώπης»: 
Παγίδα ή χάρτινος πύργος

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΤΟΣΚΑ*

Η προσπάθεια δημιουργίας ευρωπαϊκής αμυντικής ασπίδας ξεκινάει από το 1998 όταν ο Γάλλος πρόεδρος Jacques Chirac και ο Βρετανός πρωθυπουργός Tony Blair υπέγραψαν την συμφωνία του Saint-Malo, που προέβλεπε αγγλο-γαλλική συνεργασία στα αμυντικά θέματα.

Υπενθυμίζουμε ότι είχε προηγηθεί ο πρώτος πόλεμος στο Κουβέιτ- Ιράκ και ο πόλεμος στη Βοσνία.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία άρχισε να κάνει τα πρώτα δειλά βήματα με σχεδιασμούς διαχείρισης κρίσεων, χαμηλής έντασης.

Το 2007 η Ε.Ε. αποφάσισε την δημιουργία μονάδας ταχείας επέμβασης με 1.500 στρατιώτες.

Το 2021 αποφάσισε την δημιουργία μιας ταξιαρχίας ‘’πρώτης επέμβασης’’ με 5.000 στρατιώτες.

Οι αποφάσεις αυτές δεν υλοποιήθηκαν γιατί δεν υπήρχε κοινή εξωτερική πολιτική και ήταν αντιληπτό ότι πραγματικές στρατιωτικές επιχειρήσεις τύπου Βοσνίας ή Κοσόβου ή ακόμη Λιβύης δεν μπορούσαν να εκτελεστούν χωρίς την αμερικανική υποστήριξη με αεροπορικούς βομβαρδισμούς, αναγνώριση και πληροφορίες από αέρος και από δορυφόρους.

Η μόνη κοινή στρατιωτική δύναμη που υπάρχει είναι ένα γερμανο-γαλλικό σώμα στρατού (EUROCORPS) το οποίο όμως είναι σε διμερή και όχι ευρωπαϊκή βάση. Είναι μόνο στρατηγείο/επιτελείο με δυο μονάδες (Battlegroups) των 1.500 στρατιωτών και μπορεί να διατεθεί στην Ε.Ε. ή στο ΝΑΤΟ.

Η μονομερής αμερικανική απόφαση αποχώρησης από το Αφγανιστάν, η συμφωνία AUKUS το 2021, για προμήθεια αγγλο-αμερικανικών πυρηνικών υποβρυχίων στην Αυστραλία και η αντίστοιχη ακύρωση συμβατικών γαλλικών υποβρυχίων, χωρίς να έχουν ενημερωθεί το Παρίσι ή οι Βρυξέλλες, φόβισαν τους ευρωπαϊκούς κύκλους ότι μπορεί να έρθει η στιγμή που οι Αμερικανοί θα έχουν άλλες προτεραιότητες από την προστασία της Ευρώπης.

Ο Υψηλός Αντιπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Josep Borrell δήλωσε ‘’ότι πρέπει να ζήσουμε μόνοι μας…’’.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ursula von der Leyen ‘’χρειαζόμαστε μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση’’.

Σε άλλη κατεύθυνση κινούνται οι ανατολικοευρωπαίοι που δεν θέλουν να χάσουν την αμερικανική προστασία.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ήταν ο κύριος μοχλός προώθησης της ‘’Ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας’’. Από το 2019 όταν δήλωνε ότι ΄΄το ΝΑΤΟ είναι εγκεφαλικά νεκρό΄΄ μέχρι την ψυχρολουσία από την συμφωνία AUKUS και στη συνέχεια από το 2022 με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλά και την εκδίωξη της Γαλλίας από την γαλλόφωνη Αφρική και το Σαχέλ, κατάλαβε ότι η Γαλλία απομονώνεται όχι μόνο παγκόσμια αλλά και στο ευρωπαϊκό περιβάλλον.

Οι σπασμωδικές και μάλλον επιπόλαιες προτροπές για αποστολή νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία δείχνουν την αγωνία του μπροστά σε μια Γερμανία που έχει παραδοσιακές συμπάθειες στην Ανατολική Ευρώπη, έχει αποδεσμευτεί από την ρωσική ενεργειακή εξάρτηση και προμηθεύεται μαζικά αμερικανικά όπλα.

Προσπαθεί να προωθήσει τα γαλλικά συμφέροντα και τους εξοπλισμούς κάτω από τον μανδύα της εξοπλιστικής αυτονομίας της Ευρώπης και να κερδίσει συμπάθεια στις περιοχές που δεν υπάρχει ισχυρή γερμανική επιρροή όπως η Ρουμανία και η Μολδαβία.

Στη χώρα μας η αγορά αεροσκαφών Rafale και φρεγατών Belharra, αποτελεί μετά από χρόνια στροφή σε μέρος των στρατιωτικών εξοπλισμών υψηλής τεχνολογίας.

Στην πραγματικότητα οι γαλλικοί εξοπλισμοί αποτελούν άλλοθι στην μονομέρεια των αμερικανικών εξοπλισμών και δίνουν την εικόνα μιας "πολυδιάστατης" πολιτικής κύρια σε χώρες του Περσικού Κόλπου, Αίγυπτο και Ινδία. Οι γαλλικές εξαγωγές όπλων αυξήθηκαν από το 2014-23 κατά 47% και ήρθαν στη δεύτερη θέση μετά τις αμερικανικές και πριν τις ρωσικές εξαγωγές.

Η πολιτική Trump εγκατάλειψης της Ευρώπης αλλά και η πολιτική Biden για ανάθεση των προβλημάτων στην περιοχή της με μορφή outsourcing, είναι ακριβώς η ίδια πολιτική με δυο όψεις. Στοχεύει στην αποδέσμευση δυνάμεων για μετακίνηση στον Ειρηνικό και απέναντι από την Κίνα.

Η αποστέρηση στρατηγικού χώρου στην Μέση Ανατολή μετά την αποτυχία των Αραβικών Ανοίξεων και την αυτονόμηση του Σαχέλ και πρόσφατα της Σενεγάλης, οδηγεί την Γαλλία και την Γερμανία σε αναζήτηση ζωτικών περιοχών στην Ανατολική Ευρώπη, την Ουκρανία και τα βόρεια Βαλκάνια. Είναι μια πολιτική ενίσχυσης των γαλλο-γερμανικών συμφερόντων και των πολεμικών βιομηχανιών τους, με κεντρική στόχευση την Ρωσία, την Μέση Ανατολή και τον Καύκασο.

Η αμερικανική προσπάθεια περιορισμού των εμπορικών συναλλαγών με την Κίνα δημιουργεί επιπλέον προβλήματα στην Γερμανία.

Έτσι οι δυο μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες αναγκάζονται να ‘’τρώνε από τις ευρωπαϊκές σάρκες΄΄. Αυτό σημαίνει συρρίκνωση.

Η αντίληψη ότι η στρατιωτική αυτονομία θα οδηγήσει και σε πολιτική αυτονομία από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, είναι παγίδα εγκλωβισμού των ευρωπαϊκών συνειδήσεων και εξυπηρέτηση των βιομηχανικών συμφερόντων παραγωγής αμυντικού υλικού, κύρια της Γαλλίας, Γερμανίας, Ισπανίας και Ιταλίας.

Πολλοί ευρωπαϊκοί κύκλοι, ανάμεσα σε αυτούς σοσιαλδημοκράτες και αριστεροί θεωρούν ότι η στρατιωτική αυτονομία θα συμβάλλει σε αποδέσμευση από την αμερικανική ηγεμονία και οι ευρωπαϊκές στρατιωτικές αμυντικές βιομηχανίες θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης.

Βλέπουμε όμως ότι η Γερμανία ξοδεύει τα 100 επιπλέον δις που αποφάσισε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, για την αγορά κύρια αμερικανικών αεροσκαφών F-35 και ελικοπτέρων Chinook.

Οι ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες δεν μπορούν να ενισχύσουν τις ανάγκες της Ουκρανίας και χώρες του περίγυρου όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος ενισχύουν την δική τους αμυντική βιομηχανία.

Η αντίληψη ότι η στρατιωτική αυτονομία θα οδηγήσει και σε πολιτική αυτονομία από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, είναι παγίδα εγκλωβισμού των ευρωπαϊκών συνειδήσεων και εξυπηρέτηση των βιομηχανικών συμφερόντων παραγωγής αμυντικού υλικού, κύρια της Γαλλίας, Γερμανίας, Ισπανίας και Ιταλίας.

Η αντίληψη της "στρατηγικής αυτονομίας" ήταν αντίθετη με τα αμερικανικά συμφέροντα πριν λίγα χρόνια και προωθείτο η ιδέα της "συμπληρωματικότητας" της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην αμερικανική. Τα πράγματα άλλαξαν.

Τώρα τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα ωθούν τις προτεραιότητές τους στον Ινδο-Ειρηνικό χώρο και απέναντι στην Κίνα και έχουν αποφασίσει να αφήσουν την Ευρώπη στα χέρια των Ευρωπαίων, με τη μορφή της ΄΄στρατηγικής αυτονομίας΄΄.

Συμπερασματικά, η "στρατηγική αυτονομία" θα υποχρεώσει τις ευρωπαϊκές χώρες, κύρια τις ανατολικές (λόγω Ρωσίας) και νότιες (λόγω Μ. Ανατολής), σε υπερεξοπλισμούς. Ωφελημένες θα είναι οι βιομηχανικές χώρες.

Οι κοινωνικές δαπάνες θα υποβαθμιστούν ενώ η οικονομική ανάπτυξη ήδη κινείται με ύφεση.

Η Ακροδεξιά εισπράττει την κοινωνική δυσαρέσκεια ενώ η Αριστερά (σε όσο βαθμό υπάρχει) αυταπατάται ότι επιτυγχάνεται ‘’ευρωπαϊκή αυτονομία’’.

Μια ‘’αυτονομία’’ που μπορεί να αποδειχτεί άλλος ένας χάρτινος πύργος ή παγίδα με αυξημένες πολεμικές εντάσεις, στρατιωτικοποίηση και ψευδαισθήσεις.

*Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.